Juffrouw Bok in de schouwburg
Nobelprijs-winnares gaf gewoon college
Cultuur&Kunst
Mieke mist uitstraling
van een vedette
Geen trommels en trompetten
bij 80e geboortedag Carmiggelt
Wildgroei van invallen bij de 'Mug...'
RUYCROK. 071-356472. F
Exposities in de regio
regio Mady Rusche uit Leiden exposeert van 11 oktober tot en
met 29 november in het restaurant van het St. Elisabeth Zieken
huis in Leiderdorp. Vooral de natuur vormt voor haar een bron
van inspiratie. In de trouwzaal, de hal en de gang van het ge
meentehuis van Alkemade exposeren tot het einde van het jaar
een aantal plaatselijke kunstenaars. Er zal heel verschillend werk
te zien zijn: van schilderijen tot keramiek en objecten. Bij Baai-
bergen Meubelpromenade, op het industrieterrein Het Heen
aan de Ambachtsweg in Katwijk, exposeert Ien Ilgen-van Kerk-
voort tot 28 oktober haar schilderijen. Micky van Keulen expo
seert t/m 18 december tekeningen en schilderijen bij het Onder
zoekscentrum Recht Beleid aan de Herengracht 48 in Leiden.
Cursussen voor muziekmakers
leiden Zeifin een pop- of jazzband spelen? Dat kan. Op jaarba
sis of als cursus van 10 weken. De streekmuziekschool Leiden en
Omstreken begint deze maand met verschillende bands. Deel
nemers moeten wel minstens een jaar muziek maken en een ei
gen instrument hebben. Voor meer informatie: 071-141041. Ook
de Leidse Vereniging voor Popmuzikanten heeft weer een work
shop popmuziek, bedoeld voor beginnende muzikanten die de
sprorig naar een band nog niet hebben gemaakt. Gitaar, drums,
bas, toetsen: ieder instrument is welkom. Ervaring is niet nood
zakelijk. Informatie: 071-130984.
Kaarten voor Danstheater bij K&O
leiden Bij het Uitbureau van K&O, aan de Oude Vest 45 in Lei
den, zijn tot en met 11 oktober kaarten te koop voor Holland
Dance Festival door het Nederlands Dans Theater m.m.v. Het
Nederlands Balletorkest. De voorstellingen zijn van donderdag
14 tot en met zaterdag 16 oktober. Op het programma staan Per
petuum van choreograaf Ohad Naharin en Forgotten Land van
jiri Kylian. Er rijdt bovendien een gratis bus naar het Haagse AT
&T Dans Theater.
Leiden staat aanstaande (boeken)zondag bol van lezen en luisteren
Ravel en
Debussy
ondergesneeuwd
Boeken, boeken en nog eens boeken. Leiden staat er ko
mende zondag 10 oktober bol van. Want dan is het Leid
se boekenzondag. Alle boekwinkels, antiquariaten, mu
sea en vrijwel alle bibliotheken zijn open. Een groot aan
tal activiteiten omlijst de manifestatie waardoor het niet
alleen lezen is wat de klok slaat, maar ook luisteren.
jong en oud bedoeld, de eerste
begint om twee uur.
De schrijver van 'De vrouw in
het maanlicht', 'Het damesor
kest' en 'De motorengel', Her
man Pieter de Boer, leest in de
Centrale Bibliotheek aan de
Nieuwst raat voor uit eigen
werk. De Boer schreef ook lied
jes als 'Annabel', 'Op een onbe
woond eiland' en 'Ik heb zo
waanzinnig gedroomd'. Met Pat
Andrea maakte hij het inmid
dels befaamde Nederlands ge
barenboekje. De toegang is gra
tis. Aanvang: 13.30 uur.
De Leidse schilder Gijsbertus
Springer exposeert en schildert
bij kunsthandel Hoppe, hoek
Korevaarstraat/Jan van Houtka
de. Vanaf twaalf uur neemt hij
plaats achter de schildersezel.
De meeste boekhandels en anti
quariaten hebben deze zondag
iets bijzonders op het program
ma staan en zijn tussen een en
vijf uur geopend.
Boekhandel Kooyker aan de
Breestraat demonstreert het
nieuwe dinosaurus-spel 'Dino-
Duel'. Daar wordt ook het begin
van de wetenschapsweek ge
vierd met een lezing door
Govert Schilling over de evolu
tie en ons zonnestelsel. Hij ver
toont er ook dia's bij. De lezing
begint om twaalf uur. Kunsthis
torica Claudia Thunissen en be
ëdigd taxateur Reinold Stuur
man beoordelen en taxeren bij
boekhandel De Kier aan de
Nieuwe Rijn kunst en kitsch.
Tussen een en vier uur nemen
'zij de door het publiek meege
brachte kostbaarheden onder
de loep.
Bij Burgersdijk en Niermans
aan de Nieuwsteeg houdt drs. I.
Moerman, conservator van ste
delijk museum De Lakenhal,
om 11.15 uureen lezing in het
kader van een nieuw, 18-delig
werk over Leiden. Tussen twee
en drie uur kan het publiek daar
boeken en preiTten laten taxe-
Antiquariaat Van Padden-
burgh aan de Diefsteeg expo
seert kleuretsen van Marcel
Schellekens. In De Lakenhal be
gint om drie uur een toelichting
met dia's over papierrestauratie
'Hoe voorkom ik verzuring van
papier'. Dit museum zal, net als
het Rijksmuseum voor Volken
kunde en Museum Boerhaave.
de bibliotheek voor het publiek
openstellen.
In de Pieterskerk is (vandaag
al) een grote, driedaagse anti
quarische boekenbeurs begon
nen. Vanavond tot negen uur,
zaterdag van elf tot zes en zon
dag van tien tot zes uur kan
men daar smullen van vaak
waardevolle antiquarische boe
ken. Tijdens de beursdagen ge
ven twee boekbinders een de
monstratie van hun werk.
Bij het VW en alle deelneme-
mende instellingen is de folder
'Leiden Boekenstad-Prenten-
stad' verkrijgbaar. Hierin zijn de
adressen en openingstijden van
alle deelnemende boekhandels
en instellingen opgenomen.
Ook staat er een handig kaartje
in om de weg door de binnen
stad gemakkelijk te kunnen vin
den.
theater
recensie conny van der zande
De Cigantjes Jive and Alive. Zang Mieke
- Stemerdink; sax Rob Kruisman; gitaar:
Robbie Ruyter; piano Peter Paul Everts;
trompet Fred van Straaten; bas: Rob
Brondsema; drum Jan Pijnenburg. Regie-
pi advies Rob Hauser Gezien: 7/10,
gj schouwburg. Leiden.
3
}f|De Gigantjes, bekend van de hit
aj'Yaki, Taki, Govvah' en de zan-
tygeres met het suikerspinhadr,
laat al jarenlang de muziek uit
e.jde jaren '40 en '50 herleven
e, voor volle zalen. Nu heeft de
n- band besloten haar geluk te be
u-proeven in de schouwburg.
„Het mag wat vreemd op u
J overkomen, de combinatie van
- jive en rock en roll en deze keu
rige pluche stoelen", zegt zan
geres Mieke aan het begin van
de avond, „maar wij maken
""vanavond het onmogelijke mo
gelijk."
Toch slagen De Gigantjes
daar niet echt in. Dat komt
doordat de zangeres Mieke, alle
verleidelijke pakjes, corsetten,
en netpantys ten spijt, de uit
straling van een vedette mist. Ze
lijkt niets te menen van de show
die ze opvoert: met een sjag-
gerijnig gezicht zingt ze de
nummers en daar wil ze nog
wel zwoel bij kijken en kreunen,
maar dat is dan ook alles. De
muzikanten lijken niet zoveel
met elkaar op te hebben. De gi
tarist en de bassist staan er wat
verlegen bij en weten zich met
hun houding geen raad. Tussen
de bandleden onderling is ook
nauwelijks oogcontact, er hangt
een kil sfeertje.
Even breekt de zon door als
de trompettist en de saxofonist
samen een rock en roll nummer
zingen en als Rob Kruisman en
Mieke een liefdesduet zingen.
Dan is er wel die gein en straalt
de lol er vanaf. Maar twee num
mers op een hele avond is wat
weinig. Bovendien is het pro
gramma nou ook niet echt ge
schikt gemaakt voor het theater.
De bandleden missen de allure
om hun nummers ook op een
leuke manier aan te kondigen.
Zo ontstaat er een raar sfeer
tje: naar muziek waar eigenlijk
op gedanst moet worden wordt
nu beleefd geluisterd. Het pu
bliek blijft op de stoelen zitten
en klapt beleefd als een liedje is
afgelopen. Met de wetenschap
dat De Gigantjes hele zalen
kunnen afbreken met hun mu
ziek js er maar een conclusie
mogelijk: De Gigantjes de
schouwburg uit en terug naar
de poppodia, want daar hebben
ze aanmerkelijk meer succes.
Met een splinternieuwe ver
lichting over twee eveneens
gloednieuwe Fazioli-vleugels
opende de Stichting Cornelis
de Vlaming het muzieksei-
zoen 1993-1994 in de Ouds-
hoomse Kerk. Achter deze
instrumenten twee piano
grootheden, Ellen Corver. die
in 1988 haar pianostudie af
sloot met de hoogste onder
scheiding, zowel de Cuypers-
prijs als de Fock Medaille, en
Sepp Grotenhuis afgestu
deerd in Philadelphia met
ook twee blinkende 'awards'.
Of het nu mede aan de
klank van de Fazioli's lag of
alleen aan de akoestiek van
de kerk, de Haydn-variaties
van Brahms overtuigden
niet: als een wollige golf
weerkaatste en overweldigde
het geluid in de ruimte, ook
in de pianissimo-delen bleef
de klank omfloerst. Zo'n uit
voering is zeker niet geschikt
voor de Franse componisten
als Ravel en Debussy, die hel
vooral hebben van de klank
kleur van onverwachte en
sprankelende akkoorden,
van stemmingen en indruk
ken. 'La Valse' van Ravel en
de 'Deux Nocturnes' van De
bussy sneeuwden dan ook
lichtelijk onder.
Veel overtuigender deden
in deze ambiance de Russen
het. Het Concertino opus 94
van Shostakovich, ongecom
pliceerd in het gehoor lig
gend, niet vrij van banaliteit,
werd overrompelend ge
speeld door Corver en Gro
tenhuis: steeds hoorde je 'in
de verte de padvinders aan
komen' in sprankelende
staccato-akkoorden. In de
'Trois mouvements de Pe-
trouchka' van Stravinsky lie
ten deze twee musici vuur
werk horen van de bovenste
plank: razendsnelle akkoor
den. pijlsnelle loopjes en glis-
sandi volgden elkaar schijn
baar met net grootste gemak
op, in één woord fantastisch.
den haag cees van hoore
Zo wordt in de Leidse schouw
burg de Europese Theater Voor
leesdag gehouden. Duizenden
kinderen in heel Europa luiste
ren dan naar het verhaal
'Vreemde Juffrouw Bok' van An
nie M.G. Schmidt. Onder het
motto 'Laat ons onze verhalen
delen' zullen die dag honderden
acteurs en actrices in meer dan
180 theaters het verhaal voorle
zen dat vertaald is in 25 talen.
Om half twee leest Hans Croi-
set, artistiek leider van Het Na
tionale Toneel, 'Vreemde juf
frouw Bok' in Leiden voor in het
Nederlands. Een half uur later
doet William Sutton het in het
Engels. Om half vier wordt de
Turkse versie van Juffrouw Bok
voorgelezen door Sih Ali Yalci-
ner en Jean Couprie van het
Handtheater voor Doven ver
zorgt om half vijfde Nederland
se gebarentaal-versie. De
Marokkaanse versie volgt om
half zes door Sabri Saad El Ha-
mus.
De toegangsprijs tot dit eve
nement bedraagt 2,50 gulden,
voor kinderen van zes tot 16
jaar wordt één gulden toegang
gerekend. De Bibliotheek Lei
den is deze middag in de
schouwburg vertegenwoordigd,
er is een kijk- en luisterhoek in
gericht en Anne van Delft zal
twee vertel- en voorlees-
workshops leiden, uitgaande
van het Vreemde Juffrouw Bok-
verhaal. De workshops zijn voor
theater
recensie wunand zeilstra
Lost in Hotel Paradise van 'Mug met de
gouden tand'. Spel- Joan Nederlof met
medewerking van Marcel Musters. Hans
Klasema en Hendrien Adams Gezien:
7/10, Parktheater, Alphen a/d Rijn. Nog
te zien: 5 en 6/11LAKtheater, Leiden.
Stel je voor een groots opgezet
te theaterproductie in het Am
sterdamse Carré over de aloude
Trojaanse oorlog. Helena, ge
speeld door Liesbeth List, is ge
schaakt door Ben Cramer, alias
Paris. Daarom trekt André Ha-
zes in de rol van Agamemnon
tegen Troje ten strijde.
Het uitwerken van dit idee
vormt een belangrijk onderdeel
van 'Lost in Hotel Paradise'.
Onder de paraplu van theater
groep 'Mug met de gouden
tand' maakt Joan Nederlof hier
mee nagenoeg een solovoorstel
ling. Slechts een enkele keer
wordt zij door Marcel Musters
geassisteerd.
Nederlof, die overigens zelf de
rol van zieneres Cassandra
wenst te vertolken, vertelt ons
over die Trojaanse oorlog, om
dat daarin zo'n rijke thematiek
schuilt: liefde, oorlogsgeweld,
jaloezie, afscheid, leed - het is
allemaal rijkelijk voorhanden.
Teksten van hedendaagse
smartlappen worden op die
klassieke oorlog geprojecteerd.
Dat is duidelijk. Via wat voor
associatieve gedachtenspron-
gen echter de afzonderlijke scè
nes vóór en na dit verhaal met
elkaar verbonden zijn, vormt
een raadsel. Er is een wildgroei
aan ideeën en invallen, wat bij
de 'Mug...' wel vaker voorkomt.
Storend is dat zelden, omdat
Joan Nederlof een aandacht op
eisend theaterdieris.
Ruim anderhalf uur word je
geconfronteerd met beelden,
muziekfragmenten en een stort
vloed aan woorden. Elke poging
om de diepere betekenis hier
van aan te geven, verzandt bijna
automatisch in algemeenheden.
Joan Nederlof maakt je deelge
noot van haar speurtocht om
met theatrale middelen iets
over te brengen. Dat doet ze vol
aanstekelijke overgave, zodat
het zoeken daarnaar haast
spannender is dan het vinden
van de 'boodschap'.
Morrison nog maar weinig weet
van de gespannen verhoudin
gen tussen blank en zwart. In
een interview met The New
York Times zei ze over dat racis
me in haar jeugd: 'Ik heb dat ra
cisme nooit goed tot me laten
doordringen. Om eens te weten
hoe discriminatie voelde heb ik
'The bluest eyes' geschreven.
Maar ik heb nooit geloofd dat ik
minder was dan een blanke. Ik
heb nooit geweten dat het een
voordeel was om een blanke
huid te hebben totdat ik naar de
universiteit ging.'
Jazz
'Jazz' is het laatste boek van
Morrison. Het gaat over een
middelbare man die verliefd
wordt op een jong meisje. Dat
meisje stort zich uiteindelijk in
de armen van iemand van haar
eigen leeftijd. In een moment
van boosheid en wanhoop
wordt zij door de oudere man
gedood. Het boek gaat diep in
op de obsessieve kracht van de
liefde. Het verhaal speelt tijdens
de opkomst van de jazz in de ja
ren twintig, maar die jazz staat
niet echt centraal. Die jazz
wordt veeleer gebruikt als meta
foor voor de persoonlijke keuze
en het improviseren binnen de
menselijke verhoudingen en de
liefde.
'Schrijven', zo zei Morrison
eens, 'is net als jazz een vorm
van muziek. Er is een tijd ge
weest dat zwarte mensen die
muziek nodig hadden ter ver
troosting. Nu die jazz van ieder
een is, hebben zwarte mensen
iets nodig dat weer helemaal
van henzelf is. Voor het leed dat
hen werd aangedaan konden de
zwarten een balsem vinden in
de muziek. Nu probeer Ik hen
die balsem te geven met mijn
boeken.'
Nederlandse schrijvers en vertalers
genomineerd voor Europese prijzen
brussel anp
Cees Nooteboom en Harry Mu-
lisch behoren tot de zes geno
mineerden voor de Europese li
teratuurprijs 1993. De prijswin
naar wordt op 26 november be
kend gemaakt. Ook voor de Eu
ropese prijs voor de beste verta
ling zijn twee Nederlanders ge
selecteerd: René Kurpershoek
met de vertaling van Nabokov's
'Ada' en het vertalersduo M.
Wiebes en M. Berg met de ver
taling van Berberova's 'Cursive
ring van mij'. Van Nooteboom
is het boek 'Het volgende Ver
haal' en van Mulisch 'De ont
dekking van de hemel' geselec
teerd.
Simon Carmiggelt vertrok in de
jaren veertig vanuit zijn geboor
testad Den Haag naar Amster
dam, waar hij zijn leven lang
bleef wonen. Gisteren was het
80 jaar geleden dat Carmiggelt
in de residentie werd geboren.
Wie denkt dat Den Haag deze
gelegenheid met beide handen
zal aangrijpen om een grootse
hommage te brengen aan haar
'verloren zoon' heeft het mis.
Alleen de Vrienden van Carmig
gelt organiseren op 16 oktober
in de Haagse Kunstkring een
middag die in het teken staat
van de auteur. De schrijvers
Martin Ros, Max Nord en ex-Pa
rooldirecteur Hans van Norden
houden een lezing en er komt
een boekje met Kronkels uit
waarvan de opbrengsten gaan
naar Amnesty International. En
daarbij blijft het. Zelfs de fout
op de plaquette aan Carmig-
gelts geboortehuis is nog niet
hersteld.
De schrijver had een haat
liefde verhouding met Den
Haag. Wonen wilde hij er niet,
maar toch kwam hij er nog re
gelmatig, 'een vracht herinne
ringen' met zich meetorsend.
En in de periode dat hij nog
dronk, bezocht hij er af en toe
een café. 'Te 's-Gravenhage liep
ik 's middags in een vermoeide
straat een schemerig buurtcafé
binnen dat nog maar net adem
de.'
F. de Jong, organisator van de
Haagse Carmiggelt-middag en
lid van de club Vrienden van
Carmiggelt. „Carmiggelt is voor
mij een schrijver die een situa
tie met één zinnetje weet te ty
peren. Als je zijn boeken leest,
zie je de mensen en situaties
voor je. En zijn humor is altijd
fijnzinnig en nooit grof."
„De levenshouding van Car
miggelt bevalt ons. Daarom
hebben we met een aantal ge
lijkgestemden de Vrienden van
Carmiggelt opgericht. Eens in
de zoveel tijd komen we een
avond bij elkaar. Toen Carmig
gelt nog leefde, informeerde hij
de volgende morgen altijd bij
een van de 'vrienden' hoe de
avond was geweest Nee, hij is
Simon Carmiggelt nooit grof.
zelf nooit geweest. Hij was bang
dat het zou uitdraaien op een
persoonsverheerlijking en daar
voelde hij niks voor. Maar het
streelde hem natuurlijk wel."
Voor de Vrienden is Simon
Carmiggelt niet van zijn voet
stuk afgevallen nadat Renate
Rubinstein bekend maakte dat
zij jarenlang een verhouding
met hem had. De Jong: „Nee,
dat heeft niets met zijn werk te
maken. Daarvan wordt het niet
beter of slechter."
Simon Carmiggelt werd op 7
oktober 1913 geboren op de
1-oosduinsekade 206 in Den
Haag. Door nieuwbouw en re
novatie heeft die straat inmid
dels een andere nummering ge
kregen. Het gerenoveerde huis
dat nu op de plek staat van Car-
miggelts geboortehuis heeft
nummer 207 A. Aan de gevel is
een plaquette bevestigd met
daarop de tekst: 'Hier stond het
geboortehuis van Simon Car
miggelt, schrijver.' De geboorte-
FOTO ARCHIEF
datum, 7 oktober 1913, is juist
vermeld. In de sterfdatum zit
een fout. Carmiggelt is overle
den op 30 november 1987. De
plaquette vermeldt 28 novem
ber. Den Haag heeft haar zoon
dus twee dagen eerder laten
sterven.
Het pand 207 A zorgt voor
een kleine verrassing. Er is, zo
blijkt, een 'poolcentrum' in ge
vestigd. waar biljart en snooker
kunnen worden gespeeld. Eige
naar van dit centrum is J. Ca-
can. „Of ik weet wie er op deze
plek werd geboren? Ja. was dat
niet een schrijver? Dat staat
toch op de gevel of niet?"
Een horeca-gelegenheid op
de plek van Carmiggelts ge
boortegrond. Kan het mooier
voor een schrijver die zijn ver
halen zo vaak uit de kroeg heeft
gehaald? Als zijn ziel ooit nog
eens teruggaat naar die plek.
staat er misschien wel een be
dauwd glaasje jenever voor hem
klaar.
u Eeq Nobelprijs win je niet elke
J dag en ook voor een professor
aan een topuniversiteit is an
derhalf miljoen gulden een hele
hoop geld, maar Toni Morrison
probeerde er gisteren toch een
zo gewoon mogelijk dag van te
maken. Een uur nadat zij te ho
ren had gekregen dat zij de No
belprijs voor de literatuur had
gekregen, gaf de Amerikaanse
schrijfster al weer college. „Wat
ik hier doe is even belangrijk als
die Nobelprijs", zei zij beschei
den.
Maar ze verklaarde ook na het
horen van het nieuws samen
met haar zoon het letterlijk te
hebben uitgeschreeuwd van
blijdschap. „Dat ik win als Ame-
j rikaanse is al speciaal maar als
zwarte Amerikaanse helemaal",
reageerde zij vanuit de universi
teit van Princeton.
Morrison (62) is de eerste in
Amerika geboren winnaar van
de Nobelprijs voor literatuur
j sinds John Steinbeck (1962) en
de eerste zwarte. Zij is de acht
ste vrouw die de prijs wint.
De schrijfster heeft haar enga
gement met de Black Power-be-
weging nooit onder stoelen of
banken gestoken. Maar armoe
dige pamfletten zijn haar boe
ken niet, zeker niet. Schrijven is
voor Morrison een bloedserieu
ze aangelegenheid. In een inter
view zei ze eens: 'Als ik schrijf
heb ik het gevoel alsof ik een
heel eind onder water moet
zwemmen. Ik ben doodsbang.
Maar ik weet zeker dat ik boven
kom.'
Racisme
Toni Morrison heet eigenlijk
1 Chloe Anthony Wofford. Bij de
publikatie van haar debuut, de
Toni Morrison: „Ik heb nooit geloot
roman 'The bluest eyes' (1970),
nam ze de naam aan van haar
ex-man, van wie ze in 1964 is
gescheiden. Om met haar twee
zoons het hoofd boven water te
kunnen houden, werkte ze in
die periode als 'editor' bij een
kleine uitgeverij. Haar baas zou
woedend zijn geworden als hij
te weten zou zijn gekomen dat
haar boek bij een andere uitge
verij verscheen. Daarom koos
1 dat ik minder was dan een blanke."
de schrijfster voor dit pseudo
niem.
Morrison heeft nooit te kla
gen gehad over belangstelling
voor haar romans. Zoals gezegd:
ze debuteerde in 1970 met The
bluest eyes', een verhaal over
een zwart meisje dat blauwe
ogen wilde. In gestaag tempo
volgden 'Sula' (1974), Song of
Solomon' (1977), 'Tar Baby'
(1981), Beloved' (1987) en 'Jazz'
FOTO EPA
(1992). Het grootste succes
kwam met 'Beloved', waarvoor
zij de Pulitzerprijs kreeg. De ro
man gaat over een vrouw die
haar kinderen nog liever dood
maakt dan dat ze ze laat leven
in slavernij.
Morrison werd op 18 februari
1931 geboren in Lorain (Ohio),
een stadje met ongeveer 30.000
inwoners. In haar jeugd had
