H.Q.
H.A.H.?
0
Clinton dreigt met
serie kernproeven
Parlementslid Tikhonov: 'Ze schoten direkt om te doden'
Buitenland
Georgiërs ontvluchten Abchazië
r - w
Chaos, maar alles onder controle
VN-operatie Somalia enkel gebaat bij vertrek Amerikanen
InterHolland
WOENSDAG 6 OKTOBER 1993
e Pr «se ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP* Associated Press
OPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind The Independent IPS Inter Press Service RTR* Reuter
UPI United Press International
MOSKOU HANS GELEUNSE
CORRESPONDENT
„Om zes uur maandagmorgen maak
te ik nog een korte wandeling buiten
het Witte Huis. Het was rustig, niets
te zien. Een uur later arriveerden de
pantserwagens en tanks. Ze schoten
meteen, zonder enige waarschuwing,
ze schoten meteen om te doden."
Vladimir Tikhonov was een echte
backbencherin het aan flarden ge
schoten Russische parlement. Zo'n
man die zelden in de publiciteit trad,
afkomstig uit het Siberische Krasno-
jarsk, lid van een redelijk nette con
servatieve fractie met een naam als
een slagzin: Arbeiders Unie - Voor
Hervormingen Zonder Shock. Een af
gestudeerd jurist, in 1990 in het Rus
sische parlement gekozen, op de Sov
jet-manier, partijlid en onderdirec
teur van een fabriek in Krasnojarsk.
Tikhonov is een dag na het Moskouse
drama weer thuis. Hij spreekt op rus
tige toon over de schokkende erva
ringen van de dag ervoor. Geen fana
tieke aanhanger van Chasboelatov of
Roetskoj, laat hij weten, „maar een
volksvertegenwoordiger die uit prin
cipieel verzet tegen Jeltsins ongrond
wettige handelen in het parlement
bleef'.
Waarom niet zondag weggegaan, toen
de politiebarricades werden doorbro
ken en het Comecon-gebouw en het
TV-hoofdkwartier Ostankino werden
bestormd?
Tikhonov: „Er waren ook onderhan
delingen gaande, met de patriarch
erbij. We dachten allemaal dat er een
politieke oplossing uit zou rollen.
Zondagmiddag, bij de demonstraties,
begon het besef bij me door te drin
gen dat dit weieens het begin van het
einde kon zijn. Die aanval op het bu
reau van de burgemeester in het
Comecon-gebouw, de overval op
Ostankino, het was volslagen dwaas
en voldoende ook om de noodtoe
stand uit te roepen."
Toch bleef u.
„Ik en heel wat anderen vonden dat
we niet weg konden gaan. Het ging
om een principekwestie, om verzet
tegen een president die de wet schof
feerde. Nu, achteraf, zeg ik dat het
stupide was om te geloven dat het le
ger ons te hulp zou komen, of grote
volksmenigtes. Het leiderschap hield
dat vol, roekeloos gewoonweg."
Wat deed u toen het schieten begon
maandagmorgen
„Ik ben. meteen naar de vergaderzaal
gerend. Daar hebben we gezeten, ze
ker acht lange uren. Die zaal ligt mid
denin het gebouw en was dus tame
lijk onkwetsbaar."
Werd er gehuild, of geschreeuwd? Er
zijn beweringen dat u gewoon door
bleef vergaderen en zelfs de voormali
ge presidentiële adviseur Joeri Skokov
tot president benoemde in plaats van
Roetskoj?
„Onzin. Absoluut niet waar. Iedereen
bleef kalm, hoewel we het schieten
natuurlijk hoorden. De sfeer was er
natuurlijk wel een van gespannen af
wachting. Ik zeg u, niemand van ons
verwachtte zo'n slachting. Vooral niet
omdat de gewapende mensen in het
parlement strikte orders hadden ge
kregen niet te schieten."
Ik was zelf bij het Witte Huis. Er werd
door uw mensen wel degelijk gescho
ten. Bovendien, wie was degene die
opdracht had gegeven tot gewapend
verzet?
„Misschien dat onze mensen later
wel hei \nur hebben beantwoord.
Maar ik weet dat de eerste verdiepin
gen van het gebouw snel konden
worden ingenomen omdat er niet
vanuit het gebouw werd geschoten.
Ik moet toegeven dat het Roetskoj
was die de eerste orders gaf tot ge
welddadig verzet. Iedereen weet dat.
Ongelukkig genoeg waren er in het
leiderschap van het parlement geen
mensen meer die het hoofd koel hiel
den, die de zaak konden afstoppen.
Zondagmiddag was er gewoon grote
euforie, alsof er een overwinning was
te vieren, complete gekte."
Jeltsin heeft verklaard dat uw troepen
mensen gegijzeld hielden in het Witte
Huis.
„Nonsens. Maandag waren er na
tuurlijk mensen die het gebouw uit
wilden. Maar ze konden niet, omdat
het Witte Huis voortdurend werd be
schoten. Het was een kogelregen,
non-stop. Ik en veel anderen geloof
den dat ons laatste uur had geslagen.
Pas toen de Alfa-mensen van de vei
ligheidsdienst bij ons binnenkwa
men. wisten we dat we het zouden
overleven."
Dat waren toch ook aanvallers?
„Absoluut niet. Ze legden hun wa
pens neer en zeiden: We helpen jullie
hier veilig uit te komen. Zonder hen
had het leger ons zeker dood gescho-
„Er zouden bussen komen om onze
groep naar het metrostation te bren
gen. Er kwam er slechts één. We
stonden buiten en het schieten werd
plotseling hervat. We renden naar het
struikgewas naast het gebouw. Daar
na probeerden we het Comecon-ge
bouw te bereiken, we'zaten gewoon
in de val. Ik zag mensen tegen de
grond gaan, getroffen door kogels. Bij
het gebouw werden we opgevangen
door Omon (oproerpolitie HG). Ze
sloegen iedereen, ook mij, met gum
miknuppels en geweerkolven."
Heeft u Chasboelatov of Roetskoj in al
die uren nog gezien of gesproken?
„Ik zag ze voor het laatst toen ze wer
den weggevoerd. Ik vond dat ze bei
den een kalme indruk maakten, min
of meer normaal. Zeker niet'angstig
of trillend, zoals de media nu schrij
ven. Roetskoj is in al die uren geen
enkele keer bij ons geweest. Chas
boelatov wel, kort voor het einde. Hij
hield een heel korte toespraak, eigen
lijk niet meer dan: Vergeef me als er
dingen fout zijn gelopen. Toen ver
trok hij weer."
Nu bent u weer thuis, in i
zondheid. Maar binnenkort moet u
naar Krasnojarsk terug en dit appar
tement verlaten. Op bevel van Jeltsin.
„Och, ook de leden van het vroegere
Sovjet-parlement kregen al eens zo'n
bevel. De meesten zitten nog hrèr. Ik
ben ook van plan om te blijven. Hoe
wel, ik heb informatie uit een bron
die ik vertrouw dat binnenkort over
heel het land een arrestatiegolf zal
komen, en alle gedeputeerden wor
den opgepakt. Ik wacht maar af."
Turken vinden
zending uranium
ISTANBUL «JESSICA LUT2
CORRESPONDENT
De poltie van Istanbul heeft gis
teren in een kledingzaak 2.5 kilo
verrijkt uranium in beslag geno
men. Het gaat om uranium-238
of 235, dat onder meer gebruikt
wordt bij het maken van een
atoombom. De splijtstof was
bestemd voor Iran. Drie Ira-
niërs, mogelijk leden van de ge
heime dienst Savama en vijf
Turkse zakenlieden zijn gear
resteerd.
Volgens de hoofdcommisaris
van de fiscale recherche is de
radio-actieve stof afkomstig van
Rusland. De dienst kreeg een tip
in verband met de ophande
zijnde transactie, waama zij de
Iraniërs begon te volgen. Het
uranium werd al tweeëneenhal-
ve maand onder de grond be
waard.
Het gevaarlijke goedje is over
gebracht naar het Nucleaire
Onderzoekscentrum in Büyük-
cekmece nabij Istanbul. De
marktwaarde yan uranium is
40.000 dollar per gram.
VN-vredesmacht naar Rwanda
new York. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft
gisteren besloten een vredesmacht naar het Oostafrikaanse
Rwanda te sturen. De onderneming die de naam 'VN Hulp Mis
sie voor Rwanda' (Unamir) zal dragen, is de zestiende vredes
operatie die de VN op dit moment uitvoeren. De VN-operatie
moet de vorming van een overgangsregering in het land moge
lijk maken zodat in 1995 verkiezingen kunnen worden gehou
den. In Rwanda woedt een burgeroorlog tussen etnische groe
pen die reeds een miljoen mensen van huis en haard heeft ver
dreven.
Shalikashvili chef-staf VS
Washington De Amerikaanse Senaat heeft gisteren ingestemd
met de benoeming van generaal John Shalikashvili tot voorzitter
van de gezamenlijke chefs van staven van de strijdkrachten.
Shalikashvili wordt de opvolger van Colin Powell die onlangs
met pensioen is
Israël verwacht meer Russische joden
Jeruzalem Het Joods Agentschap, een semi-overheidslichaam
dat de joodse immigratie naar Israël bevordert en registreert,
heeft gisteren voorspeld dat als gevolg van de onrust in Rusland
de immigratie van Russische joden naar Israël volgend jaar aan
zienlijk zal toenemen. Dit jaar hebben zich tot dusver ruim
47.000 Russische immigranten in Israël gevestigd. Sinds 1989
zijn er uit de voormalige Sovjetunie bijna 460.000 mensen naar
Israël geïmmigreerd.
SOS met steenbokkenbloed redt jagers
chur. Het bloed van twee neergeschoten steenbokken heeft in
Zwitserland vermoedelijk het leven gered van twee jagers. De
mannen gebruikten het bloed om in de sneeuw een groot SOS-
teken te maken. Ze waren vast komen te zitten in een gebied dat
door lawines levensgevaarlijk was geworden. Een herder die het
SOS-teken zag, waarschuwde de Zwitserse reddingsbrigade. Een
helikopter bracht zowel de jagers als hun buit in veiligheid.
Brandstichting in Bad Wildungen
badwildungen. Brandstichting in een huis in het Duitse Bad
Wildungen heeft gisteren het leven gekost aan een man uit Sri
Lanka, diens Duitse echtgenote en hun twee kinderen. De poli
tie sluit racistische motieven voor de aanslag niet uit, maar heeft
daar nog geen bewijzen voor.
Japanse oppositie hekelt premier
Tokyo. De Japanse premier Morihiro Hosokawa heeft gisteren
in het parlement harde kritiek geïncasseerd op zijn recente ver
ontschuldigingen voor de misdaden van Japan in de Tweede
Wereldoorlog. Een lid van de oppositie beschuldigde Hosokawa
ervan de excuses te kwistig rond te strooien. Japan zou volgens
LDP-parlementslid Ishihara geen excuses moeten maken aan de
geallieerden, waaronder de VS en Nederland. Hij verklaarde
voorts dat ook Japan heeft geleden in de oorlog en dat er voor de
atoomaanval op Hiroshima en Nagasaki geen excuus zijn ont
vangen. FJosokawa legde de kritiek naast zich neer.
Franse defensie-industrie moet inkrimpen
parus Binnen twee jaar zullen in de Franse defensie-industrie
110.000 arbeidsplaatsen verloren gaan. De conservatieve afge
vaardigde René Galy-Dejean constateert in een rapport dat er
sprake is van grote overcapaciteit in de defensie-industrie en
ziet maar een remedie: fusie. In de Franse defensie-industrie
zijn momenteel ongeveer 330.000 mensen werkzaam.
Reactie op kernproef in China
De Amerikaanse president Bill Clinton heeft gisteren in
reactie op de Chinese kernproef aangekondigd dat de VS
zich mogelijk niet meer zullen houden aan het vrijwillige
moratorium op kemproeven. China heeft gisteren een
kernproef uitgevoerd in het testcentmm Lop Nor, in het
noordwesten van het land.
WASHINGTON AP
De Chinese staatsradio meldde
een „kleine" test, maar zei
meteen dat China vasthoudt
aan zijn politiek om niet als eer
ste kernwapens te gebruiken in
een oorlog.
De Amerikaanse minister
Christopher (buitenlandse za
ken) toonde zich terughoudend
en zei dat vooral het uiteindelij
ke doel, de totstandkoming van
een volledig verbod op kem
proeven. in het oog gehouden
moet worden. „Ik wil helemaal
niet laconiek doen over de Chi
nese proef, maar tegelijkertijd
wil ik niet dat de kwestie ons
bredere doel, een volledig ver
bod op kernproeven, in de weg
staat", aldus Christopher.
Clinton liet weten de Chinese
handelwijze zeer te betreuren.
„Wij dringen er bij China met
klem op aan af te zien van nieu
we kernproeven en zich bij de
andere kernmachten aan te
sluiten in een mondiaal mora
torium," aldus een verklaring
van het Witte Huis.
Clinton maakte in juli bekend
dat de VS 15 maanden lang
geen kemproeven meer zouden
nemen. De andere erkende
kernmachten Rusland,
Frankrijk en Groot-Brittannië
sloten zich bij dit moratorium
aan en hebben sindsdien ook
afgezien van kemproeven. Na
de Chinese proef acht Clinton
zich niet meer aan het morato
rium gebonden.
Ook de Aziatische landen
hebben nerveus gereageerd op
de kemproef. Zij zeiden te vre
zen dat deze hun plannen zal
doorkruisen om internationale
verdragen ter beheersing van
kernwapens in het gebied aan
vaard te krijgen.
Nederlandse 'Arts zonder Grenzenprijst hulpverlening India
India heeft voldoende materië
le hulp uit het buitenland ont
vangen na de aardbeving van
verleden week donderdag. Het
land staat nog wel open voor
hulp in de vorm van geld. In
dia accepteerde na de ramp
voor het eerst sinds het in 1947
onafhankelijk werd, buiten
landse noodhulp. Een team
van Artsen zonder Grenzen,
bestaande uit Nederlandse,
Belgische en Franse artsen,
kwam zondag in Bombay aan.
solapur erik beuen
tcuberi Georgische inwoners van Abchazië, de pro
vincie die strijd om afscheiding van Georgië, steken
op hun vlucht vanuit het bergdorp Tcuberi een rivier
over. Volgens hoofd van de humanitaire hulporgani
satie van de Verenigde Naties Robert Souri verkeren
50.000 van de 150.000 mensen die Abchazië inmid
dels zijn ontvlucht in acute nood. „De situatie is zeer
ernstig. Mensen komen letterlijk om van de honger",
zo typeerde Souria de nood onder deze vluchtelin
gen, die een heenkomen hebben gezocht in koude,
onherbergzame berggebieden.
Souria heeft de VN gevraagd helikopters in te zet
ten voor het vervoer van voedsel en medicijnen naar
de vluchtelingen in de hooggelegen streken en de
evacuatie van degenen die er het slechtst aan toe
zijn. De VN hadden dinsdag een eerste hulpvlucht
willen uitvoeren, maar die moest door de voortgaan
de strijd worden uitgesteld. De Georgische leider Sje-
vardnadze stelde gisteren in de hoofdstad Tbilisi en
in gebieden waar het regeringsleger verwikkeld is in
gevechten met aanhangers van de afgezette presi
dent Gamsachoerdia een avondklok in. Het Georgi
sche leger heroverde gisteren de strategische steden
Choni en Vani op de strijdkrachten van Gamsachoer
dia die beide plaatsen zondag innamen.
FOTO REUTER CRIGORY TAMBULATOV
„Het is alsof een reus de hele
stad heeft opgepakt en neerge
kwakt", zo omschreef de Neder
landse arts Peter Jordans de si
tuatie in de Indiase plaats Kilari.
„De ruïnes zien er uit of ze er al
tien jaar liggen". Jordans was
gisteren in het gebied om te
zien wat de hulporganisatie Art
sen zonder Grenzen kan doen
om de Indiase autoriteiten bij te
staan in de ramp die het gebied
in de deelstaat Maharashtra vo
rige week donderdag trof. De
schattingen over het aantal
slachtoffers van de ramp lopen
nog steeds uiteen van tien- tot
dertigduizend. Dit laatste aantal
lijkt Jordans overdreven.
Een team van AzG kwam zon
dag met bijna veertig ton hulp
goederen in India aan. De ope
ratie die India zelfheeft opgezet
om de slachtoffers van de ver
woestende aardbeving in Maha
rashtra hulp te bieden noemde
Jordans, die ook al in Somalia
en Uberia werkte, indrukwek
kend. „Het grote zoeken en het
grote huilen is al voorbij
De hulpverlening is inmiddels
goed op gang. Jordans: „In de
plaatsen die vroeger over drie
artsen beschikten, zijn er nu
dertig. Waar geen doktoren wa
ren, zijn er nu drie. Het lijkt een
chaos en er liggen inderdaad
drie mensen in één ziekenhuis
bed, maar de zaak is onder con
trole."
Bijna alle doden zijn inmiddels
geborgen en de kans op be
smettelijke ziekten lijkt klein,
meent de uit Roermond afkom
stige arts. Lichamen in staat van
ontbinding verspreiden zo'n
verschrikkelijke geur dat die
snel zijn opgespoord. Daarbij
komt dat de autoriteiten de
mensen voorzien van vers
voedsel en gecontroleerd water.
De kans op overlevenden lijkt
eveneens klein. Maandag werd
nog wel net tijdens het be
zoek van premier Rao aan Kilari
onder de puinhopen nog een
anderhalf jaar oud meisje ge
vonden, levend en wel. Zij had
het instorten van haar huis
overleefd omdat ze onder een
bed lag.
ACHTERGROND
NAIROBI FRANS VAN DEN HOUDT CORRESPONDENT
Regeringen en vele hulpinstanties zowel binnen als buiten de
Verenigde Naties slaakten een zucht van verlichting toen president
Bill Clinton vorige week plechtig beloofde het in Somalia over een
andere boeg te gooien. Geen grote militaire acties meer, maar
onderhandelingen. Een opmerkelijke en daarom zeer toegejuichte
ommezwaai van een land dat binnen de Unisom-operatie nog
steeds de diepst uitmaakt en tot groot ongenoegen van de andere
deelnemende landen vaak eigengereid opereert.
Maar al enkele dagen later vallen de Amerikaanse strijdkrachten
grandioos door de mand. Oog om oog, tandom tand. Geen
pacifistisch gezever maar met volle kracht er tegenaan, luidt zondag
als vanouds het devies als opnieuw een mijn ontploft onder een
Amerikaans legervoertuigen 3 GI's verwondingen oplopen.
Enerzijds een begrijpelijke reactie omdat de Amerikanen er steeds
door de Somalische militie worden uitgepikt voor hun aanvallen
waarbij steeds een paar slachtoffers vallen.
Aan de andere kant moet het de VS zo langzamerhand toch ook
duidelijk zijn dat een dergelijke militaire reactie niet bijdraagt aan de
oplossing van het Somalische probleem. Integendeel, het leidt alleen
tot meer geweld en uiteindelijk tot meer Amerikaanse slachtoffers.
Omdat het steeds de Amerikanen zijn die met hun
gevechtshelikopters vergeldingsacties uitvoeren, is het ook
begrijpelijk dat de woede van de Somaliërs zich tegen de VS richt
Binnen Aideeds Somalische Nationale Alliantie (maar ook binnen
westerse hulpinstanties), wordt allang niet meer over een
humanitaire VN-missie gesproken, maai over een puur-Amerikaanse
De Amerikanen in de Somalische hoofdstad Muqdisho slagen er
nog steeds niet in een vreedzame aanpak en dialoog te laten pre
valeren boven agressie en harde, grootscheepse vergeldingsacties.
Ze zijn een blok geworden aan het VN-been (Unisom) in Somalia
en Washington dient zich daarover ernstig te beraden. Het besluit
van maandag om versterkingen naar Muqdisho te sturen, druist in
tegen iedere logica.
militaire operatie.*En daartegen dienen wij onze vrouwen en
kinderen te beschermen, verklaarden SNA-zegslieden over het
neerhalen van twee Amerikaanse helikopters zondag. Want, zo
benadrukken de Somaliërs, iedere keer als er weer een paar van die
helikopters de lucht ingaan om doelen van clanleider Aideed te
bestoken, zijn het vooral veel vrouwen en kinderen die in de
vuurlinie terecht komen en sneuvelen.
Het feit dat bij alle helikopteraanvallen van de afgelopen maanden
honderden burgers zijn gedood en slechts een handjevol Aideed-
handlangers gevangen is genomen, spreekt wat dat betreft
boekdelen. En Clintons opmerking dat zijn soldaten zondag met een
vitale humanitaire missie bezig waren, krijgt hierdoor tegelijkertijd
een zeer wrange bijsmaak.
Het Amerikaanse optreden is zo overheersend geworden binnen de
Somalische kwestie en wel in negatieve zin dat de huidige
chaotische stadsguerrilla niet meer op vreedzame wijze kan worden
uitgeschakeld zolang de VS in de buurt zijn. Zij blijken niet in staat
en blijkbaar ook niet bereid door de huidige geweldspiraal te
breken. Bovendien heeft het Pentagon besloten om in plaats van
meer troepen terug te trekken, 200 extra manschappen, tanks en
pantserwagens naar Muqdisho te sturep. Ook dat is niet echt een
teken van een onterrtbaar verlangen naar vrede en verzoening.
Uit de woorden van Clinton dat zijn troepen eerst hun missie
moeten afmaken en dat een volledige tenjgtrekking een
propagandaoverwinning voor Aideed zou betekenen, valt ook te
concluderen dat de Amerikanen nog slechts met een ordinaire
prestigeslag bezig zijn in Muqdisho. Dat heeft niets meer te maken
met het „beschermen van de zwaksten in de Somalische
samenleving", zoals het oorspronkelijke uitgangspunt voor hun
interventie luidde.
Mochten de VS straks besluiten om niet langer binnen Unisom te
opereren maar op eigen houtje op oorlogspad te gaan omdat
Amerikaanse krijgsgevangen mishandeld blijken te worden door
Aideeds mannen (zoals Clinton heeft gewaarschuwd), dan is de kans
groot dat de hele militaire component van de VN-operatie uit eUtaar
valt. Waarmee tevens de humanitaire taken van de VN en
onderhandelingen met Somalische leiders op losse schroeven
komen staan.
Om te voorkomen dat dat schrikbeeld werkelijkheid wordt, zou
Clinton er verstandig aan doen om de adviezen van het Amerikaanse
Congres serieus te nemen en zijn troepen zo snel mogelijk helemaal
uit Somalia terug te trekken.
High Quality in huis-aan-huis verspreidingen?
Bij IpterHolland Verspreiders zorgt een team van
inspekteurs samen met meer dan 100 agenten voor een
nauwgezette begeleiding en kontrole van uw opdracht.
Bel voor een offerte en vraag naar Frans Kolderman
BEL
023-421531
VERSPREIDERS -
Huis-aan-huis met effekt.
