Bij Hortus
ruim veertig
banen weg
'Geen salaris maar beurs
voor jonge onderzoekers'
Randstad
Boeing erkent dat constructie motorophanging niet deugde
Ministerie vreest tekort aan kerstbomenhandelaren niet
Regionale teletekst op de kabel
WOENSDAG 6 OKTOBER 1993
CHEF WILLEM SflERDIJK. 071-356439. PLV -CHEF MEINDERT VAN DER 10
Universiteiten willen af van wachtgeld
utrecht/leiden
Assistenten in opleiding (aio's
en oio's) aan de universiteit
j moeten de status van student
krijgen. In plaats van een salaris
ontvangen de promovendi dan
J een beurs die gedurende vier
jaar zo'n 2600 gulden per
maand bedraagt. Maar als ze
zijn gepromoveerd en geen
werk kunnen vinden, hebben ze
geen recht op een wachtgelduit
kering. Dat bespaart de univer
siteiten geld. Dit voorstel doen
de vereniging van universiteiten
VSNU en de onderzoeksorgani
satie NWO binnenkort aan mi
nister Ritzen van onderwijs.
Het aio-stelsel bestaat sinds
1986: talentvolle afgestudeerden
krijgen gedurende vier jaar een
professionele opleiding tot on
derzoeker die zij moeten afslui
ten met een promotie. Aio's
hebben een laag salaris - 1900
gulden bruto in het eerste jaar
oplopend tot zo'n 3500 gulden
in het vierde - en zijn na vier
jaar niet verzekerd van een
baan aan de universiteit. Het
stelsel is in het leven geroepen
om het personeelsbestand van
de universiteiten flexibeler en
goedkoper te maken. Aio's ver-.
dienen immers weinig geld ter
wijl ze wel een deel van hun tijd
aan wetenschappelijk onderwijs
besteden.
Buitenland
Een werkgroep van de VSNU
zoekt sinds december naar een
oplossing voor de wachtgelduit
gaven voor aio's. Sinds de uni
versiteiten van de minister een
vast bedrag krijgen waarvan zij
alle ontslaguitkeringen moeten
betalen, is het in hun voordeel
ontslagen te voorkomen. Zolang
wordt afgezien van groot
scheepse reorganisaties lukt dat
wel. Maar de aio's hebben een
beperkte aanstelling, alleen be
doeld voor het voltooien van
hun proefschift. Als die aanstel
ling na vier jaar is afgelopen,
hebben zij volgens het huidige
stelsel recht op een wachtgeld
uitkering. Alle aio's die na hun
promotie geen baan kunnen
vinden, drukken daardoor op
het wachtgeldbudget van de
universiteiten, In Leiden had
den 130 aio's aan het begin van
de zomer recht op wachtgeld.
Ruim 570 aio's zijn nog aan hun
proefschrift bezig.
Volgens de VSNU-werkgroep
zijn er nog wel meer redenen
om de aio's de studentenstatus
te geven. Zo zou dat in het bui
tenland vanzelfsprekend zijn.
Bovendien beginnen de aio's
door de kortere studieduur
steeds jonger en met minder er
varing aan hun promotie, waar
door ze nog erg veel begeleiding
nodig hebben, aldus de VSNU.
Minister Ritzen heeft steeds
laten weten geen reden te zien
het stelsel te veranderen. Ook
de aio's zelf voelen er niets
voor, omdat zij het gevoel heb
ben dat hun status dan nog la
ger wordt dan nu al het geval is.
Zij strijden juist al jaren voor
een hogere status en hoger
loon.
Banen
Aio aan de Leidse universiteit,
Roland Bal, secretaris van het
Leids Aio Overleg, is dan ook
niet blij met het advies van de
VSNU/NWO. „Ze zouden zich
druk moeten maken over banen
voor gepromoveerde aio's in
plaats van het stelsel overhoop
te halen. Die banen zouden een
echte oplossing voor het wacht
geldprobleem zijn."
Bal stelt dat het VSNU-NWO-
voorstel de universiteit in feite
een dubbele bezuiniging ople-
Dierlijke organen
geen oplossing
vert. „Behalve de wachtgelden moeten betalen. Daarmee val-
hoeft de universiteit dan ook len een hoop van onze huidige
geen belastingen en premies rechten als universiteitswerkne-
meer af te dragen voor onder mers weg en worden onze kos-
meer ziektekosten en pensioe- ten veel hoger. Wij zijn nu werk-
nen. Die zullen we dus zelf nemers van de universiteit en
donortekort
leiden. anp
willen ook als zodanig worden tenschap. En dat vergeet men
behandeld met dezelfde rech- nog wel eens. Dat aio's in het
ten en plichten." buitenland ook een studenten-
Aio's promoveren niet alleen status zouden hebben, is maar
voor zichzelf, nee, het betekent ten dele waar: dat is lang niet
ook een stimulans voor de we- overal zo."
Transplantaties van dierlijke or
ganen kunnen wellicht in de
toekomst helpen het donorte
kort op te lossen. Maar voorlo
pig is dit niet de oplossing voor
het probleem. Dat zei directeur
B. Cohen van Eurotransplant
woensdag tijdens de opening
van het congres 'Society and
Transplantion'. Eurotransplant
bemiddelt en coördineert de
uitwisseling van donororganen
in de Benelux, Duitsland en
Oostenrijk.
Volgens Cohen moet de tech
niek van de zogeheten xe-
notranplantaties eerst verder
worden ontwikkeld. „Bijvoor
beeld om de afstotingsreacties
van het menselijk lichaam op
dierlijke organen in te dammen.
Bovendien moet je de langzaam
groeiende acceptatie van deze
techniek door het publiek niet
forceren", aldus Cohen.
Het aantal bij Eurotransplant
geregistreerde wachtenden voor
een harttransplantie steeg van
1113 in 1990 tot 1407 eind 1992.
In Nederland is dat aantal nu
26. Voor niertransplantatie
steeg het aantal wachtenden in
twee jaar van 10.420 tot 11.217.
Volgens schattingen van Euro
transplant zullen in het jaar
2000 ruim 20.000 mensen voor
niertransplantaties op de
wachtlijst staan.
Professor Schermers commandeur
leiden Prof. mr. H.G. Schermers heeft onlangs een hoge ko
ninklijke onderscheiding ontvangen. Hij werd benoemd tot
commandeur in de orde van Oranje Nassau. Uit handen van
staatssecretaris Simons (onderwijs) ontving hij de bijbehorende
versierselen. Schermers nam afgelopen vrijdag afscheid als
hoogleraar 'recht der internationale organisaties'. Aansluitend
aanvaardde hij de Van Asbeck leerstoel voor de Europese Be
scherming van de Rechten van de Mens. De Van Asbeck leer
stoel is genoemd naar de eerste Nederlandse rechter in het Eu
ropese Hof voor de Rechten van de Mens. Van Asbeck was ook
degene waarbij Schermers zijn proefschrift in 1957 moest verde
digen. De Leidse hoogleraar hoopt dat zijn,nieuwe leerstoel
meer mogelijkheden biedt om inzicht te geven op vraagstukken
over de mensenrechten.
Faculteitsbestuur: geen ontslagen
vervolg voorpagina
De vertegenwoordiger van Boeing zal
tijdens de hoorzitting over het ongeluk
in de Bijlmer erkennen dat de con
structie van de motorophanging niet
deugde. De vliegtuigbouwer zal zich
daarbij vermoedelijk op overmacht be
roepen. Aanvankelijk had Boeing alle
schuld van de hand gewezen. Uit tests
van Boeing na de ramp bleek echter
dat de breekbouten wel degelijk zwak
ke punten bevatten. Boeing heeft in
middels, zoals bekend, een ingrijpende
aanpassing van de motorophanging
van alle 747's gelast. Dat komt feitelijk
neer op een schuldbekentenis. Dankzij
de nieuwe motorophanging is het
voortaan uitgesloten dat de motoren
tijdens de vlucht van het vliegtuig val
len.
El Al lijkt dus de dans te ontspringen,
hoewel er bij de onderzoekers twijfels
blijven bestaan over de onderhouds-
procedures bij El Al. Boeing wil El Al,
een belangrijke klant, echter niet voor
de schenen schoppen. El Al heeft in
middels van de vliegtuigbouwer een
brief gekregen waarin staat dat het on
derhoud bij de luchtvaartmaatschappij
voldoende is. Vermoedelijk zal op de
hoorzitting El Al daar stevig over on
dervraagd worden. Door de brief van
Boeing heeft de Raad echter geen poot
om op te staan.
Over de toedracht van de ramp kan
geconcludeerd worden dat naar alle
waarschijnlijkheid er tijdens de klim
van de jumbo eerst een bout van de
rechterbinnenmotor is afgebroken.
Daardoor is de rest van de ophanging
overbelast geraakt. Vervolgens is een
tweede bout gebroken. Daarop is een
ophangoog door midden gescheurd en
begaf vervolgens de complete ophan
ging het. Een deel van het ophanghoog
is teruggevonden. Uit onderzoek blijkt
dat het is afgebroken door overbelas
ting en niet door metaalmoeheid. Hier
op berust de theorie van de onderzoe
kers dat de oorzaak van de ramp een
ondeugdelijke breekbout is.
Volgens deskundigen is het moeilijk
Boeing het voorval te verwijten. De
technieken om de belasting op een
breekbout te meten waren in de jaren
zestig, vergeleken met vandaag, vrij
primitief. Intussen zijn belastingspa
tronen dankzij computersimulatie
nauwkeuriger te meten.
Het ontwerp en de certificatie van de
motorophanging van de 747, zo blijkt,
is gebaseerd op die van de oudere 707.
Achteraf bekeken, zo stelt een andere
deskundige, kun je je afvragen of dat
verstandig was. Tot dan toe waren er
echter geen idiote dingen met de 707
gebeurd. Boeing en de de FAA (de
Amerikaanse RLD), die de 747 lucht
waardig bevond, handelden indertijd
naar beste weten, zo zal de Raad voor
de Luchtvaart vermoedelijk conclude
ren. Dat is de overmacht waar Boeing
zich op kan beroepen.
Een onvoorziene complicatie was
dat de afgebroken motor in zijn val de
rechterbuitenmotor meenam. Dat had
gewoon niet mogen gebeuren. En om
dat de motor niet volgens het boekje
van het vliegtuig viel, raakten de voor-
rand van de vleugel en diverse syste
men zwaar beschadigd. Daardoor werd
het vliegtuig op den duur onbestuur
baar.
Over de keuze van de gezagvoerder
om op de Buitenveldertbaan (over het
dichtbevolkte Amsterdam) te landen,
en over de rol van de verkeersleiding
op Schiphol, is veel gespeculeerd. In
sommige kringen is het de gezagvoer
der kwalijk genomen dat hij niet naar
de Kaagbaan (over minder bevolkt ge
bied) is gevlogen. De verkeersleiding,
zo redeneren crititci, had het toestel
naar het IJsselmeer moeten dirigeren
toen men via de kustwacht hoorde dat
er mogelijk een of meerdere motoren
waren afgevallen.
De Raad voor de Luchtvaart zal, zo
meent de deskundige, aan de hand van
het onderzoeksrapport tot andere con
clusies komen. „Achteraf kun je stellen
dat als de bemanning en de verkeers
leiding alles hadden geweten wat wij
na een jaar onderzoek te weten zijn ge
komen, er wellicht anders gehandeld
had kunnen worden. Je moet je echter
bedenken dat de hele vlucht vanaf dat
de motoren eraf vielen niet meer dan
negen minuten in beslag nam. Noch
de bemanning noch de verkeersleider
wist precies hoe zwaar het toestel be
schadigd was. En al hadden zij gewe
ten dat de twee motoren eraf lagen,
dan nog wisten zij niet hoe de vleugel
ervoor stond."
Ook de verkeersleiding valt niet veel
kwalijk te nemen, aldus de deskundi
gen. Er kwamen veel onduidelijke mel
dingen binnen dat er iets van het toe
stel was afgevallen. Toch zal de Raad
voor de Luchtvaart een aantal aanbe
velingen doen. Eén daarvan is een be
tere training van verkeersleiders en
vliegers op zulke uitzonderlijke situa
ties. Ook zal een verbetering van het
communicatieproces binnen de ver
keersleiding worden voorgesteld. Als
het aan de Raad ligt zal de Boeing 747
voortaan met camera's worden uitge
rust, zodat de gezagvoerder kan zien in
welke staat zijn motoren en vleugels
verkeren.
Leidse onderzoekers
krijgen Shell Prijs
leiden/rotterdam
Het Rijksherbarium en de Hortus Botanicus in Leiden
moeten gaan werken met een-derde van het huidige per
soneelsbestand. Van de 17 wetenschappelijke medewer
kers moeten er tien verdwijnen. Bij het ondersteunend
personeel onder meer collectiebeheer sneuvelen 34
voltijdplaatsen van de 46 banen.
leiden caroline van overbeeke
Deze banen verdwijnen door
natuurlijk verloop: gedwongen
ontslagen worden vooralsnog
uitgesloten. Dit blijkt uit het gis
termiddag door het faculteits
bestuur van Wiskunde en Na
tuurwetenschappen (W&N)
vastgestelde bezuinigingsplan.
De faculteitsraad en het college
van bestuur moeten dit plan
nog goedkeuren.
„Wij zijn helaas gedwongen
dit te doen op grond van de ons
opgelgegde bezuinigingen", al
dus faculteitsdecaan prof. dr. G.
Mulder. „In de rest van de fa
culteit verdwijnen volgens ons
voorstel 22 plaatsen van de we
tenschappelijke staf en 30 plaat
sen van het ondersteunend per
soneel. Omdat dit via natuurlijk
verloop moet gaan, - pensioen,
vut, andere baan - zal deze in
gekrompen personeelsterkte
waarschijnlijk niet eerder darrin
het jaar 2002 gestalte krijgen."
Het Rijksherbarium/Hortus
wordt in het bezuinigingsplan
relatief zwaar getroffen, geeft
Mulder toe. „Door alle bezuini
gingen zijn we gedwongen te
kiezen voor de minumumtaken
van de faculteit: het afleveren
van de onderzoekers die de
maatschappij nodig heeft. Alle
andere tAen kunnen we niet
meer doen. De kwaliteit van het
Rijksherbarium/Hortus staat
niet ter discussie, maar de ons
opgelegde bezuinigingen dwin
gen ons onszelf te beperken tot
die minimale taken. Het Rijks
herbarium/Hortus doet uiter
mate interessant onderzoek,
maar heeft een te royale capaci
teit voor de mogelijkheden die
er zijn."
Directeur prof. dr. P. Baas van
het Herbarium/Hortus wilde
nog niet reageren. „Eerst wil ik
dat plan en de toelichting erop
nauwkeurig bestuderen. Verder
blijf ik optimistisch over onze
toekomst; het plan gaat echt
niet door!"
De faculteitsraad van W&N
vergadert op 28 oktober over
het voorstel van het facultiets-
bestuur.
De Koninklijke Shell Prijs
(30.000 gulden) gaat naar
prof. C.W.J. Beenakker -
hoogleraar theoretische na
tuurkunde aan de Rijksuni
versiteit Leiden - en zijn col
lega's prof. H. van Houten en
dr. B.J. Van Wees, met wie hij
het onderzoek voltooide.
De geleerden zijn actief op
het gebied van de de meso-
scopische fysica, een nieuwe
wetenschap die nog maar 5
jaar oud is. Mesoscopisch
betekent dat het onderwerp
van onderzoek niet met het
blote oog te zien is, maar ook
weer niet zo klein is als een
atoom. Het zit ertussenin.
De wetenschappers heb
ben een ontdekking gedaan
waardoor computerchips
nog veel kleiner kunnen wor
den gemaakt. Hoe kleiner
chips zijn, hoe sneller, dus
hoe meer informatie er opge
slagen kan worden.
Volgens Beenakker kan het
overigens nog wel 30 jaar du
ren voordat de nieuwe wijs
heid in de elektronica wordt
toegepast. Intussen heeft het
onderzoeksteam gezorgd dat
Nederland een vooraan
staande plaats inneemt op
het relatief onbekende ter
rein van de mesoscopische
fysica.
Welke theatervoorstellingen zijn er vanavond? Of:
welke tandarts heeft dienst? Antwoord op derge
lijke vragen kunnen regiobewoners voortaan via
hun televisie krijgen. Zo'n 120.000 kabelaanslui
tingen in Leiden, randgemeenten en de duin- en
bollenstreek hebben vanaf vandaag een nieuw te-
letekstkanaal op de buis, Streektekst genaamd.
De kijker kan het kanaal vinden door eerst af te
stemmen op de Kabelkrant. Met behulp van de
teleteksttoets op de afstandsbediening, schakelt
men door naar Streektekst Door het getal 100 in
te toetsen, krijgt de kijker de inhoudsopgave, ter
wijl er aparte pagina's zijn voor nieuws en sport,
cultuur agenda, radio en tv, het vacature-jour
naal, cursussen en gemeentelijke berichten. Ook
biedt Streektekst commerciële pagina's met in
formatie over auto's, huizen/interieur en audio-
/video/computer/witgoed.
Streektekst is op de kabel in de gemeenten Lei
den, Leiderdorp, Oegstgeest, Voorschoten, Hille-
gom, Lisse, Rijnsburg, Zoeterwoude, Noordwijk,
Noordwijkerhout, Voorhout, Warmond en Sas-
senheim.
Het ministerie van landbouw
zegt dat er dit jaar een tekort
aan kerstbomen dreigt. Het gaat
vooral om de grotere exempla
ren. Verschillende handelaren
uit de regio Leiden bevestigen
dat beeld. Opvallend is echter
dat sommige handelaren het te
gendeel beweren. Er zou abso
luut geen sprake zijn van een
schaarste aan kerstbomen.
Het officiële orgaan van het
ministerie, Platform, meldt dat
er een tekort komt „doordat be
gin jaren tachtig te weinig aan
plant heeft plaatsgevonden. Als
gevolg van het tekort zullen de
prijzen naar verwachting met
15 30 procent stijgen." Over
tien jaar kan men echter vol
gens prognoses een overschot
verwachten van honderd pro
cent. Dit zou zijn gebleken tij
dens de Europese beurs voor
kerstbomen en siergroen in het
Deense Odense.
Een woordvoerder van tuin
centrum Ad van Nieuwland in
Oegstgeest zegt dat het gesigna
leerde tekort niet nieuw is.
„Grote bomen zijn altijd al een
probleem geweest. Er is meer
vraag dan aanbod wat dat be
treft." Bedrijfsleider J. Griffioen
van het gelijknamige tuincen
trum in Voorschoten bevestigt
dat. „Vorig jaar was dat ook al
zo. Bomen tussen de anderhal
ve en. tweeënhalve meter gaan
nog wel. Maar grotere bomen
zijn bijna niet te vinden. En dat
zijn juist de bomen die de men
sen het liefst willen hebben."
„Er is geen tekort", zegt M.
Segaar van tuincentrum Segaar
in Voorschoten. „We importe
ren zelf uit het Sauerland en ik
heb alles al rond voor dit jaar.
Dat was geen enkel probleem.
Het zou kunnen dat er door
sommige handelaren bewust
een schaarste wordt veronder
steld waardoor de prijs wordt
De verkoop van kerstbomen is nog lang niet begonnen, maar nu al wordt er driftig gespeculeerd over een dreigend tekort foto archief
opgeschroefd."
De woordvoerder van tuin
centrum De Bloemenpot heeft
zijn kerstbomen in Nederland
besteld. „En dat was absoluut
geen probleem. Het ministerie
van landbouw moet maar eens
beter rondkijken." Een woord
voerder van tuincentrum Over-
vecht in Lisse heeft nog een an
dere kijk op de zaak: „De vraag
naar echte kerstbomen wordt
minder. De mensen kopen
steeds vaker een kunstboompje
uit milieu-overwegingen. Voor
telers wordt het dan ook minder
aantrekkelijk om zich met kerst
bomen bezig te houden. En de
wetgeving wordt overal stren
ger, je mag niet zomaar meer
kappen. Ik kan er nog wel aan
komen. aan de bomen die ik wil
hebben, maar het wordt steeds
moeilijker."
