De koffie en
het croissantie.
Canière volkshelden roemloos ten einde
Buitenland
Geharde veteraan
Tegen de hervormingen
Imposant kantoor
DINSDAG 5 OKTOBER 1993
moskou hans gelelinse
aangevuld met Rtr
„Zij schieten niet erg op, hè",
zegt Volodya, terwijlnij,
vanachter een waterkanon dat
hem enige dekking biedt, een
trekje van zijn sigaret neemt.
„Als zij de speciale troepen zou
den sturen, dan zouden zij kor
te metten met hen maken, zoals
degenen die Amin te pakken
namen", denkt zijn vriend. Hij
doelt daarmee op d e actie van
speciale Sovjet-troe pen die in
1978 een einde maakten aan
het bewind van president Hafi-
zullah Amin van Afghanistan en
er een Sovjet-gezinde regering
installeerden.
Tijdens de dramatische gebeur
tenissen die Moskou .al twee
weken in de ban houden, is de
kloof tussen Jeltsin-h aters en
zijn aanhangers alleein maar
dieper geworden. De meeste
omstanders zijn tegen de rebel
lerende parlementsleden die
nog in het Witte Huis zitten.
„Die bolsjewieken hebben ons
70 jaar lang bij de keel gehad en
nu proberen zij zich daar te ver
schansen", schampert Kostja.
Jeltsin heeft de fout gemaakt dat
hij niet eerder tegen hon is op
getreden, meent zij.
Voor het eerst sinds de Okto
berrevolutie van 1917 schoten
in Moskou Russen op Russen.
Voor het eerst ook was Moskou
getuige van een gewapend tref
fen als uitloper van onoplosbare
politieke tegenstellingen. Mis
schien lag het daaraan dat de
gevechten bij het Witte Huis zo
veel 'oorlogstoeristen' trokken.
Roekeloze burgers, soms hele
gezinnen, die zich achter barri
caden verschuilden bij het Witte
Huis, of vanaf de brug over de
Moskva onbekommerd om eni
ge dekking toekijken hot; de mi
litaire operatie zich voltrekt.
Nadat er al uren is gevochten en
een aantal burgers hun nieuws
gierigheid met de dood moet
bekopen, grijpt de oproerpolitie
eindelijk in en wordt de brug
met zachte hand schoonge
veegd. Toen al had het 12!5mm-
geschut van aan de veilige kant
van de brug opgestelde tanks
over de hoofden van de oorlogs
toeristen heen met daverende
klappen grote bressen geslagen
in de voorgevel van het Witte
Huis. De kantoren van Jeltsins
dolgedraaide tegenstand**
Chasboelatov werden daarbij in
vuur en vlam gezet.
Als 's middags de eerste 'gardis
ten' van het Witte Huis zich
overgeven, worden ze afgevoerd
door een haag opdringerige toe
schouwers. Drie ambulance-
dokters worden door omstan
ders op de schouders geslagen.
Maar een aantal in verfomfaai
de paramilitaire uniformen ge
stoken jongens wordt door plot
selinge dappere omstanders ge
schopt en geslagen.
Om 17.00 uur lokale tijd geven
de meeste bezetters van het
Witte Huis het op. Ze komen
door de hoofdingang naar bui
ten. Eerst de strijders zelf, de ar
men gekruist boven het hoofd,
daarna de politici. In totaal gaat
het om minstens 1.500 mensen.
Het zwartgeblakerde Witte Huis
blijft nog branden. Geblust kan
er niet worden, omdat com
mando's van de Alfa-groep, een
speciale eenheid van de gehei
me dienst die in 1991 weigerde
op bevel van de communisti
sche putschisten het Witte Huis
aan te vallen, nog moeten afre
kenen met verzetshaarden.
Blussen moet een heidens kar
wei zijn. Het parlementsgebouw
een doolhof van smalle gan
gen, donkere hoeken en naast
elkaar gelegen trappen die op
verschillende plaatsen uitko
men is makkelijker te verde
digen dan aan te vallen.
Verscheidene malen wordt er
deze 'bloedige maandag' onder
handeld tussen Witte Huis en
Kremlin. Al 's morgens komen
er berichten dat 'tegen-presi
dent' Roetskoj zich over zou
willen geven. Als echter blijkt
dat het niet om onvoorwaarde
lijke overgave gaat, maar om
een opstap naar een politieke
regeling, blijkt de onverbidde
lijkheid van Jeltsin onvermin
derd te gelden. Wapen inleve
ren en eruit, over iets anders
kan niet worden gepraat, 's
Middags onderhandelt defen
sieminister Gratsjov op de brug
met een delegatie uit het Witte
Huis, die getooid met een witte
vlag vijandelijk terrein betreedt.
Als de verslagen 'volksmacht'
uit haar geblakerde paleis ver
trekt, is het einde nabij. Ander
half uur later komt het eerste
bericht dat de 'volkshelden'
Chasboelatov en Roetskoj zijn
gearresteerd, evenals hun zelf
benoemde ministers en gerie-
raal Makasjov, die zaterdag op
riep tot een 'tweede revolutie'.
De Russische televisie toont 's
avonds hun aftocht: Chasboela
tov, lijkbleek, Roetskoj met een
woedende blik naar de camera
en in militair gevechtstenue.
Aan de politieke carrières van
het zestal, ruim twee jaar gele
den met Jeltsin de redders van
de nieuwe democratie, is een
roemloos einde gekomen.
Soldaten van Jeltsins elitetroepen
nemen positie in bij het Witte
Huis, waar de tegenstanders van
de Russische president zich heb
ben verschansd.
foto reuter sean ramsay
Moskovieten maak
ten er gisteren een
dagje uit van. Als
'toeristen' keken ze
naar de verovering
van het Witte Huis.
Tot dat het mis ging
en ook omstanders
werden beschoten.
foto reuter roman
poderni
PORTRET: ALEXANDR ROETSKOJ
In augustus 1991 stond
Alexandr Roetskoj bij het Witte
Huis op de barricade om de
coup tegen de toenmalige pre
sident Michail Gorbatsjov af te
wenden. Ruim twee jaar later
laat de 46-jarige oud-Iuch-
machtofficier bij hetzelfde ge
bouw weer van zich horen, nu
niet om de zittende president
te verdedigen, maar om hem
ten val tebrengen.
Roetskoj werd in 1947 in Koersk
in het zuiden van Rusland ge
boren. Zijn vader en grootvader
waren officier in het leger, zodat
ook voor hem werd gekozen
voor een militaire carrière. Hij
bezocht onder meer de acade
mie van de generale staf in
Moskou en sloot in 1980 een
opleiding aan de luchtmacht
academie Joeri Gagarin af.
In de oorlog in Afghanistan
werd hij tot tweemaal toe met
een toestel neergeschoten. Bij
een van'die incidenten kwam
hij in handen van het islami
tische verzet en zat hij verschil
lende maanden in krijgsgevan
genschap.
In 1990 zei hij de luchtmacht
vaarwel om te beginnen aan
een loopbaan in de politiek. Hij
werd gekozen als lid van het
Congres van Volksafgevaardig
den en de kleinere Opperste
Sovjet. Binnen de Communisti
sche Partij richtte hij de hervor
mingsgezinde stroming „Com
munisten voor de Democratie"
op. Twee weken voor de augus-
tuscoupvan 1991 brak die
groep, die indertijd 104 leden
telde, definitief met de Commu
nistische Partij.
Lange tijd stond hij aan de zijde
van Jeltsin. Als dank daarvoor
werd hij bevorderd van kolonel
tot generaal-majoor. Gezien zijn
invloed binnen de strijdkrach
ten werd hij door Jeltsin voor de r
presidentsverkiezingen van juni F
1991 zelfs uitverkoren voor de r
functie van vice-president. r
Maar sindsdien begonnen er
grote tegenstellingen tussen P
Roetskoj en Jeltsin aan de dag te l
treden. Begin dit jaar groeiden f
die geschillen tegen de achter- f
grond van de steeds grotere t
economische malaise in Rus- J
land tot een alles verlammende f
machtsstrijd.
Roetskoj stelde zich op het f
standpunt en velen met hem f
dat Jeltsin in zijn hervormings- r
beleid veel te snel ging en daar- f
mee de Russische samenleving
aan onverantwoorde gevaren
blootstelde. Hij pleitte ervoor
het communistische systeem
niet compleet op de helling te
zetten, maar geleidelijk aan van
binnenuit te hervormen.
moskou ap
Roeslan Chasboelatov en Alexandr Roetskoj (rechts met martiale snor) verlaten na hun arrestatie het Witte
Huis, op weg naar de gevangenis. foto epa dima tann i
PORTRET: ROESLAN CHASBOELATOV
In de tijd van de Sovjetunie
was hij een onopvallend rader
tje in de machinerie van het
staatssocialisme, maar de afge
lopen jaren ontwikkelde Roe
slan Chasboelatov zich tot een
van de meest ambitieuze poli
tici van Rusland.
De 51-jarige man uit Tsjetsjenië
sloot zich in 1990 bij de toen
malige parlementsvoorzitter
Boris Jeltsin aan, en volgde hem
in 1991 in die functie op. Lang
zaam verwijderde hij zich poli
tiek van Jeltsin. Vorig jaar was
hij uitgegeroeid tot diens groot
ste rivaal om de macht.
Chasboelatov stelde zich aan
het hoofd van de uit commu
nisten en nationalisten bestaan
de oppositie tegen de hervor
mingen van Jeltsin en heeft die
strijd tot het uiterste doorge
voerd, zoals inmiddels uit de
gewelddadige loop der gebeur
tenissen is gebleken.
De loopbaan van de in 1942 in
Grosny, de hoofdstad van de
autonome Russische republiek
Tsjetsjeno-lngoesjetië, geboren
Chasboelatov begon met een
studie economie in Alma Ata.
Als student werd hij in 1966 lid
van de communistische partij,
maar hij was nauwelijks actief.
Hij koos voor een wetenschap
pelijke loopbaan.
In 1970 haalde hij zijn docen
tendiploma en na een aantal ja
ren leraarschap klom hij eind
jaren zeventig een stapje hoger
op de ladder toen hij een leer
stoel verwierf aan het Pletsja-
nov-instituut voor economisch
management. In deze tijd legde
hij de banden met de partijbon
zen van de oude economische
stempel, met wie hij later zij-
aan-zij tegen radicale hervor
mingen ten strijde trok.
In maart 1990 werd hij gekozen
voor het Congres van Volksafge
vaardigden en mocht hij tevens
toetreden tot de uit leden van j
het Congres samengestelde Op-
perste Sovjet. Daar bracht hij
het tot vice-voorzitter. Toen
Jeltsin in juni 1991 het eerste
democratisch gekozen staats
hoofd van Rusland werd, pro
moveerde Chasboelatov op het
zelfde moment tot parlements
voorzitter.
Tijdens de poging tot staats
greep van augustus in datzelfde
jaar verdedigde Chasboelatov i
samen met Jeltsin en vice-presi-
dent Aleksandr Roetskoj het
parlementsgebouw tegen de i
putschisten. Twee jaar later
stond hij op dezelfde plek aan i
de andere kant van de barrica- 1
de. In de tussentijd had hij zich
van medestander tot politieke i
vijand van Jeltsin en de hervor-
mingen ontwikkeld.
moskou ap
PORTRET: HET WITTE HUIS
Aan boord van elke Intercity-trein is nu elke dag een rijdende versbar
aanwezig: de Railtender van Wagons-Lits.
Terwijl u relaxed op uw bestemming afsnelt, kunt u verse koffie of thee
bestellen, of een keuze maken uit diverse frisdranken. En als u trek krijgt,
neemt u een warme snack, een knapperige croissant of een pistoletto.
De Railtender is vanaf 7.00 uur 's ochtends tot later op de avond present.
Nu elke dag op de Intercity: Railtender, de rijdende versbar.
*7
- m
"ifê
ié
m m
m
A
t
m
f i;
S'?
'mi
|Jrs£
1
i,r
v
V
*4
Zwarte rook cirkelt uit de door aan Jeltsins loyale troepen kapot geschoten ramen van het Witte Huis, het
Russische parlementsgebouw in het centrum van Moskou. Met de beschieting wilde Jeltsin zijn tegenstan
ders dwingen het gebouw te verlaten. Tanks staan klaar om verdere actie te ondernemen. Gisteravond gaven
de opstandige parlementsleden zich over. foto epa dima korotajev
Het Witte Huis, zoals de Russen
hun parlementsgebouw in de
regel noemen, waar de tegen
standers van Jeltsin zich hadden
verschansd, is een imposant ge
bouw. Het domineert de oevers
van de rivier de Moskva en staat
aan het Vrijheidsplein, waar
zich ook het gemeentehuis van
Moskou (het voormalige ge
bouw van het Comecon, de
Oosteuropese tegenhanger van
de EG) en het hotel Mir (vréde)
bevinden.
Het gebouw stamt uit de jaren
'70 en het staat middenin een
grote moderne wijk die te berei
ken is via een rondweg die door
Moskou loopt, de Koltso. Via de
Novy Arbatlaan (die vroeger Ka
linin heette) staat het in verbin
ding met het Kremlin.
Het gebouw bestaat uit twee
delen. Beneden is het een om
gekeerde U van zeven etages,
daarbovenop staat een langwer
pig met wit marmer bekleed
blok van elf verdiepingen dat op
zijn beurt weer wordt bekroond
met een torentje. Op het voor
plein loopt een grote roodgra-
nieten trap geflankeerd door
twee gebogen leuningen van de
Krasnopresnenskajaiot de in
gang van het gebouw.
Het parlement telt vele kanto
ren. Het kantoor van de voorzit
ter van het ontbonden parle
ment, Roeslan Chasboelatov, is
in het midden van de tweede
etage. Dat van generaal Aleks
andr Roetskoj is op de derde in
de oostelijke vleugel. De afge
vaardigden komen bijeen in een
groot amfitheater met 400 500
plaatsen dat voorzien is van een
ultra-modern elektronisch
stemsysteem.
Het binnenste van het gebouw
is een waar labyrint. Gangen ko
men soms niet op elkaar uit en
liften bedienen vaak niet meer
dan enkele verdiepingen. Van
strategische betekenis bij de be
storming waren de 3e, 5e en 13e
verdieping. Het hoofdkwartier
van de „minister van defensie"
van de opstandelingen, gene
raal Vladislav Atsjalov, was ge
vestigd op de 13e etage en het
was ongetwijfeld om die reden
dat de bestormers hun schoten
over het algemeen hoog richt
ten. Op de 3e en 5e etage waren
de „kazernes" van de vrijwilli
gers.
moskou afp
