Sjevardnadze geeft
Soechoemi niet op
Buitenland
Britse Labour Party ruziet over invloed vakbondsbonzen
Geen 'sociaal pact' tegen
record-werkloosheid EG
EG wil onderling uitleveren
misdadigers vergemakkelijken
Bosnische raad eist volledige
teruggave van moslimgebied
Allerlaatste EG-sancties tegen
Zuid-Afrika maandag opgeheven
WOENSDAG 29 SEPTEMBER 1993
AFP Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
OPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappei'ike Persd-enst
Ind The Independent IPS Inter Press Serv>ce RTR Reuter
UPt United Press International
brighton cf es van zweepen
correspondent
John Fraser is een veteraan in de beweging. Al 27
jaar zetelt hij voor de Britse Labour Party in het
Lagerhuis en hij is getuige geweest van talloze
broedertwisten in de partij. „Wij voeren oorlog
over de kleinste onbenulligheden zegt hij met
een milde glimlach om zijn mond. Dit jaar gaat
de oorlog over 'Omov'.
Tot voor enkele dagen wist vrijwel niemand op de
Britse eilanden wat of wie Omov eigenlijk was.
Maar daar heeft het congres van Labour, dat be
gin deze week in Brighton begon, snel verande
ring in gebracht. Kranten wijden er nu dagelijks
hele pagina's aan en de BBC brengt de 'Battle of
Omov'rechtstreeks in de huiskamer.
'Omov' is een acroniem dat staat voor 'One Mem
ber, One Vote'(één lid, één stem), een democra
tisch beginsel dat tegenwoordig van Wladiwöstok
tot de kusten van Normandië wordt omhelsd.
Wie lid is van een politieke partij, mag ook een
stem uitbrengen. Wie geen lid is, heeft geen stem.
Bij de Britse socialisten is dat echter een beetje
anders geregeld. Natuurlijk, tegen betaling van
een jaarcontributie van vijftig gulden kunnen in
dividuele tobbers het recht verwerven een stem
uit te brengen. Maar daarnaast zijn er ook nog
andere leden; degenen die niets betalen en toch
stemrecht hebben. En zij hebben niet slechts het
recht om één stem uit te brengen; zij mogen tien
duizenden stemmen tegelijk uitbrengen. Zoals
een van die individuele tobbers deze week Orwell
parafraseerde: „Alle leden zijn gelijk, maar som
migen zijn gelijker dan anderen
Deze laatste leden zijn de vakbondsbonzen, en
hun macht is enorm. Als partijafdelingen vooraf
gaand aan algemene verkiezingen hun Lagerhuis
kandidaat moeten aanwijzen, hebben de vakbon
den veertig procent van alle stemmen. En als een
college van kiesmannen de partijleider kiest, is
veertig procent van hen vakbondsleider.
Met hulp van die vakbonden kwam John Smith
veertien maanden geleden op de hoogste stoel te
recht. Maar in de persoon van Smith blijken de
bonzen nu een adder aan de borst te hebben ge
koesterd. De nieuwe Labourleider namelijk wil af
van de vakbondsstem. Hij wil 'Omov'.
Probleem is natuurlijk dat op het congres ook de
vakbondsbonzen rondlopen, van wie velen ge
rechtigd zijn een stemmetje of tienduizend uit te
brengen. Samen zijn zij goed voor zeventig pro
cent van de stemmen op het congres.
Sinds het begin van (Je vijandelijkheden, enkele
maanden.geleden, heeft Smith zich weten te ver
zekeren van de steun van de meest gematigde
bonden. De leiders van deze vakbonden zagen in
dat zij een molensteen om de nek van de Labour
leider waren geworden, die zwaar genoeg was om
van de tocht naar Downing Street een odyssee te
maken (bonden zijn in Groot-Brittannië alleen
populair bij hun leden).
De grootste bonden blijven zich echter vastklam
pen aan hun oude macht, en hebben Smith de
oorlog verklaard. „Dit conflict heeft alle kenmer
ken van een Griekse tragedie", waarschuwde een
van hun leiders, John Edmunds, deze week in
Brighton.
Smith heeft aangekondigd dat hij vandaag, als het
congres de vierschaar spant over Omov, zegevie
rend uit de ring zal komen. Maar voor de meeste
waarnemers staat de uitslag van de stemming al
lerminst vast.
De vraag is wat Smith doet als hij verliest. Volgens
een zondagsblad heeft de Labourleider gedreigd
met aftreden, maar er zijn ook andere mogelijk
heden. Een daarvan, zo schreef een ander zon
dagsblad. is de 'fehahboptie' Smith negeert de
uitspraak van het congres (dat evenals in Rusland
immers niet democratisch is gekozen), en vraagt
het partijbestuur een soort noodtoeetand ll 10
kondigen. Op die wijze zouden de vakbonden
dan alsnog kunnen worden gemuilkorfd.
Fraser. nog steeds glimlachend, haalt zijn schou
ders op. „Weet u. de vakbonden mogen dan veer
tig procent van de stemmen hebben bij de selec
tie van Lagerhuisleden, in werkelijkheid zien we
de vakbondsbonzen nooit op de afdclingsverga-
deringen. Ze brengen hun stemmen niet eens
Vrouw vast na moord om sigaret
san francisco De politie heeft gisteren een 22-jarige vrouw ge
arresteerd die een andere vrouw heeft doodgeschoten na een ru
zie over roken in een restaurant. Het slachtoffer behoorde tot
een groep van vijf vrouwen die klaagden toen de verdachte een
sigaret opstak aan een tafel in het niet-rookgedeelte van het res
taurant. De vrouw doofde haar sigaret en verliet samen met haar
kinderen het eethuis. Toen ze van de parkeerplaats wegreed,
schoot zij het slachtoffer in het hoofd.
'ETA-Ieden niet mishandeld'
madrid» Mishandeling heeft geen rol gespeeld bij de dood van
twee ETA-verdachten die door de politie waren aangehouden.
Dat heeft de Spaanse minister Corcuera (binnenlandse zaken)
gisteren gezegd. De bewindsman zei ook bereid te zijn af te tre
den als nader onderzoek uitwijst dat wel sprake is geweest van
enigerlei vorm van mishandeling of marteling.
Kerkdienst in auto op parkeerplaats
Richmond» Op een parkeerterrein bij een supermarkt in het
Amerikaanse Richmond kunnen leden van de First Presbyterian
Church elke zondag vanuit hun auto de mis bijwonen. Via hun
radio horen zij dan de stem van dominee Brian Reed, die op de
parkeerplaats preekt vanaf een mobiele kansel. Als Reed een
vraag stelt, antwoorden ze met hun lampen en wanneer een uit
spraak erg goed valt, drukt men op de claxon.
Rabin volgende maand naar China
peking De Israëlische premier Rabin brengt volgende maand
een bezoek aan China. Het is de eerste keer dat een Israëlische
eerste-minister op officieel bezoek gaat in China. Beide landen
knoopten vorig jaar diplomatieke betrekkingen aan.
Tientallen doden treinramp Marokko
rabatBij een treinramp in Marokko zijn gisteren honderd
mensen omgekomen. De meeste slachtoffers zijn levend ver
brand. Het ongeluk gebeurde in de buurt van de hoofdstad Ra
bat tóen een trein met tankwagons, gevuld met het zeer brand
bare nafta, op een stilstaande passagierstrein botste. In de over
volle passagierstrein brak brand uit. De trein was op weg van
Marrakesh in het zuiden naar de noordelijk gelegen stad Tanger.
Inflatie Klein-Joegoslavië verminderd
belgrado» De inflatie in Klein-Joegoslavië (Servië en Monte
negro) is deze maand verminderd. Dat komt niet doordat het
beter gaat met de economie, maar doordat de handel stil is ko
men te liggen. Tot nog toe zijn de consumentenprijzen deïe
maand gestegen met 6,6 procent per dag. Dat komt overeen met
een inflatie van 643,2 procent per maand. Vorige maand was dat
nog tweeduizend procent.
CIA geeft geheimen Koude Oorlog vrij
Washington CIA-directeur James Woolsey heeft gisteren gezegd
I dat de inlichtingendienst overweegt informatie vrij te geven over
elf geheime operaties gedurende de Koude Oorlog. Het gaat on
der andere om anti-communistische activiteiten in Italië en
Frankrijk, steun aan Indonesische opstandelingen in 1958, steun
aan Tibetaanse rebellen eind jaren vijftig, operaties tegen
Noordkoreanen tijdens de Koreaanse Oorlog en operaties in
Laos in de jaren zestig.
Scheur in Amerikaanse kernreactor
southport» De Amerikaanse Dienst voor Toezicht op Kernener
gie (NRC) heeft een grote scheur ontdekt in de cylinder van de
buiten werking gestelde kerncentrale in Brunswick (North Caro-
lina). De scheur loopt helemaal rond de top van de 7,5 centime
ter dikke cylinder, die een diameter heeft van ruim vier meter.
Volgens NRC-inspecteur Paul Byron zullen grote problemen
ontstaan als de centrale wordt getroffen door een ongeluk of een
natuurramp.
brussel «peter de vries
correspondent
De Europese werkgevers en
vakbonden sluiten voorlopig
geen 'sociaal pact' met afspra
ken over de bestrijding van de
torenhoge werkloosheid in de
EG. Topoverleg over een geza-
menlijke strategie tegen de eco
nomische crisis tussen vakbon
den, werkgevers en de Europese
Commissie liep gisteren in
Brussel op een anti-climax uit.
Het Brusselse 'sociaal overleg'
tussen de overkoepelende werk
gevers en vakbonden stond in
het teken van het vooruitzicht
dat de werkloosheid in de EG
volgend jaar oploopt tot het na
oorlogse record van meer dan
Nieuwe acties
PKK: dagelijks
zo'n 50 doden
masnaa» ap
Kurdische separatisten hebben
gisteren aangekondigd dat zij
hun strijd voor een autonome
Kurdische staat in het zuidoos
ten van Turkije zullen uitbrei
den tot westerse belartgen, toe
risten en economische doelen
in geheel Turkije. Abdullah Oca-
lan, leider van de militante Kur
dische Arbeiderspartij (PKK), zei
op een persconferentie in de Li
banese grensplaats Masnaa dat
de campagne die wordt voorbe
reid, dagelijks tot vijftig mensen
het leven zou kunnen kosten.
De PKK zegt over vijftiendui
zend guerrillastrijders te be
schikken en dit aantal tegen
maart volgend jaar te kunnen
verdubbelen. Damascus staat
Ocalan en zijn medewerkers toe
in Syrië te verblijven, maar er
zijn in Syrië geen opleidings
kampen voor guerrillastrijders.
Ook in de Libanese Beka'a Val
lei zijn de Kurdische guerrilla
strijders niet langer welkom.
twintig miljoen mensen. Voor
zitter Jacques Delors van de Eu
ropese Commissie had aan de
vooravond van het beraad ge
opperd gezamenlijke afspraken
te maken over het scheppen
van meer banen.
Vooral de werkgeversorgani
saties reageerden 'als een stier
op de rode lap' bij het idee van
centrale Europese afspraken. De
ondernemingen vrezen kostba
re en strakke Brusselse richtlij
nen. Zij zien veel meer heil in
verlaging van de drukkende
loonkosten, vooral voor laagbe
taalde banen. Tussen de vak
bonden uit de EG-landen be
staat overigens ook flinke ver
deeldheid over de vraag of de
bestrijding van de werkloosheid
niet beter aan de afzonderlijke
landen kan worden overgelaten.
Vliegtuig voor
rokers maakt
eerste vlucht
los angeles ap
Een nieuwe Amerikaanse char
termaatschappij die hei reizen
door de lucht rokervriendelijker
wil maken, heeft gisteren haar
eerste vlucht gemaakt. Het toe
stel vloog van Chicago naar Los
Angeles met zestig verstokte ro
kers aan boord.
De maatschappij, Freedom
Air, is opgericht om het federale
Amerikaanse rookverbod op
vluchten die korter dan zes uur
duren te ontduiken. Dat kan
omdat Freedom Air als een ver
eniging wordt beschouwd; ie
dereen die mee wil, betaalt een
eenmalig lidmaatschapsgeld
van 20 dollar. „Feitelijk is het
een openbare chartermaat
schappij die rokers hun rechten
teruggeeft", zegt woordvoerder
Randy Reich. Zelf rookt hij niet.
„Maar ik geloof in de rechten
Van de mens", zegt hij.
De uitlevering van verdachten van een misdrijf
van het ene EG-land aan het andere moet een
voudiger worden. De procedures voor uitlevering
moeten korter worden gemaakt en de bestaande
uitzonderingen moeten ter discussie worden ge
steld. De EG-ministers van justitie zijn het hier
over gisteren eens geworden tijdens informeel
overleg in Brussel. Het taboe op het uitleveren
van eigen onderdanen moet volgens de ministers
worden doorbroken. Hoewel het een 'informeel
overleg' betrof, werden de ministers het in begin
sel eens over een aantal concrete maatregelen:
In alle landen van de Europese Gemeenschap
komt een nationaal contactpunt voor de justitiële
samenwerking op Europees niveau.
Er worden door de lidstaten over en weer offi
cieren van justitie gestationeerd in de diverse
hoofdsteden.
Er komen directe contacten tussen politie en
justitie in de grensgebieden.
De geautomatiseerde uitwisseling van justitiële
gegevens, zoals voorzien in de Overeenkomst van
Schengen (het zogeheten Schengen Informatje
Systeem) wordt mogelijk uitgebreid tot de twaalf
EG-landen.
Georgië houdt Rusland verantwoordelijk voor val havenstad
President Sjevardnadze van Georgië heeft gisteren ge
zworen dat Soechoemi, de hoofdstad van de autonome
republiek Abchazië, hoe dan ook zal worden heroverd.
Een teleurgestelde en woedende Sjevardnadze zei op een
persconferentie na zijn terugkeer uit Abchazië, waar hij
persoonlijk het verzet tegen de Abchazische separatisten
had geleid tot de val van de stad op maandag, dat Rus
land achter het komplot zit om de havenstad aan de
Zwarte Zee over te nemen.
„Het plan om Soechoemi te be
zetten werd uitgedacht op het
Russische militaire hoofdkwar
tier", zei hij. Georgië meent dat
Rusland de opstandelingen
hielp in een poging haar oude
invloedssfeer te behouden. Het
Kremlin ontkent dit, maar vele
honderden vrijwilligers uit het
zuiden van Rusland, waar veel
verwante volken leven, vochten
mee aan Abchazische kant. „Wij
zijn een verhongerd land", zei
Sjevardnadze. *Wij zijn op de
knieën gedwongen, maar Geor-
giërs zullen niet langer knielen."
De president sloot uit dat Ge
orgië toetreedt tot het door Rus
land geleide Gemenebest van
Onafhankelijke Staten. „Na wat
er is gebeurd, is het onmogelijk
dat Georgië lid kan worden van
het GOS, omdat Moskou ons
heeft bedrogen", zei Sjevard
nadze tijdens een spoedberaad
van het Georgische kabinet.
Toen de bloedige gevechten
woedden in de straten van
Soechoemi, bood Sjevardnadze
aan lid te worden van het GOS,
waarvan elf van de vijftien voor
malige Sovjetrepublieken deel
uitmaken.
In een vliegtuig vol gewonden
keerde het Georgische staats
hoofd gisteren terug in de
hoofdstad Tbilisi. Volgens offi
ciële bronnen zijn zo'n 120.000
Georgische vluchtelingen na de
val van de Abchazische hoofd
stad op weg naar het oosten,
richting Midden-Georgië. Sje
vardnadze wilde aanvankelijk
niet weggaan, maar zwichtte
voor de druk van het Georgi
sche parlement en kerkleider
Catolicos Ilyall.
De opstandelingen in Abcha
zië lijken zich te wreken op col
laborateurs. De Georgische am
bassade in Moskou berichtte
dat de leider van de pro-Georgi-
sche regering in Abchazië,
Zjioeli Sjartala, is geëxecuteerd.
De terechtstelling had plaats in
Goedaoeta, veertig kilometer
ten noorden van Soechoemi.
De Verenigde Naties maakten
bekend dat het vredesoverleg
tussen Georgië en Abchazië. dat
voor morgen op de agenda
stond, voor onbepaalde tijd is
uitgesteld.
Moslim-enclave onder militair bestuur
Een raad van vooraanstaande Bosnische moslims
heeft zich gisteren uitgesproken voor het vredes
plan dat de republiek in drie kleine staatjes voor
Serviërs, Kroaten en moslims opdeelt. De con
ventie eist wel dat de Serviërs het door hen ver
overde moslimgebied teruggeven. De kans dat
dat daadwerkelijk gebeurt is nihil.
Het overwegend door moslims bemande
Bosnische parlement zal vandaag een besluit ne
mén over het jongste vredesplan van de bemid
delaars Owen en Stoltenberg. Als het parlement
dezelfde voorwaarden stelt als de conventie bete
kent dat de voortzetting van de oorlog in Bosnië.
De voorwaarde die de conventie gisteren stelde,
betekent in feite dat het vredesproces weer van
voor af aan kan beginnen. De Serviërs namelijk
weigeren de veroverde gebieden terug te geven.
President lzetbegovic onthield zich maandag
van een aanbeveling, maar maakte duidelijk dat
afwijzing van het plan voortzetting van de oorlog
betekent en een mogelijk nog zwakkere onder
handelingspositie. „Het enige dat ons rest is de
keuze tussen een rechtvaardige oorlog en een on
rechtvaardige vrede. En dat is een persoonlijke
tragedie voor ons allen", aldus de Bosnische pre
sident.
lzetbegovic heeft gisteren de moslim-enclave
Bihac, die zich maandag tot autonoom gebied
heeft uitgeroepen, onder militair bestuur ge
plaatst. Hij noemde de actie „ongrondwettig" en
een „nieuwe slag voor het al gewonde vader
land". Fikret Abdic, de leider van de enclave,
heeft de bevolking van Bihac opgeroepen zich te
verzetten tegen de „militaire dictatuur" van lzet
begovic.
De EG-ministers van buiten
landse zaken zullen maandag
formeel instemmen met ophef
fing van de resterende sancties
tegen Zuid-Affika. Dat heeft de
Britse minister Hurd (buiten
landse zaken) gisteren in New
York verklaard. Alleen het wa
penembargo, een niet-bindend
VN-embargo op de levering van
olie en een verbod op levering
van nucleaire technologie blij
ven nog bestaan. Deze zijn niet
ingesteld door de EG, maar
door de Verenigde Naties.
De EG had haar meeste in
1986 ingestelde economische
sancties al opgeheven, maar
haar verbod op kredietsteun via
internationale financiële instel
lingen en op militaire contacten
met Pretoria is nog van kracht.
Door de opheffing maandag
van het eerste verbod krijgt
Zuid-Afrika toegang tot het In
ternationale Monetaire Fonds
en de Wereldbank. Het verdwij
nen van het verbod op militaire
contacten zal het bijvoorbeeld
mogelijk maken weer militaire
attachés te sturen, aldus Hurd.
Caracas» Reddingswerkers bekij
ken de ravage die een aardgasex
plosie op een drukke snelweg in
de buurt van de Venezolaanse
hoofdstad Caracas veroorzaakte.
Zeker vijftig mensen verloren
daarbij het leven. Dat heeft het
Venezolaanse staatspersbureau
gemeld. De explosie deed zich
volgens de autoriteiten voor toen
arbeiders, die bezig waren kabels
te leggen voor een telefoonver
binding, op een aardgasleiding
stootten. Deze scheurde. Een bus
en zeker negen andere voertuigen
vlogen door de explosie onmid
dellijk in brand. Veel slachtoffers
waren inzittenden van de bus.
Een militante Zuidafrikaanse jongen zwaait met een houten geweer tijdens een demonstratie in Benoni, ten
oosten van Johannesburg. Leider Peter Mokaba van het ANC jongerenverbond riep daar de Zuidafrikaanse
oproerpolitie op de zwarte townships te verlaten. De EG besloot gisteren om aanstaande maandag ook de
laatste sancties tegen Zuid-Afrika op te heffen. foto afp wal tfr dhladhla
