'Visvangst
aan banden'
Appel Chips in snacklijn
De Groene Weg wil naar
vijftig slagerijen groeien
Over leven
Bizar bos van bereklauw
Stress sluipt de
boerderij binnen
HETVELD
WOENSDAG 29 SEPTEMBER 1993
CHEF v. illEM SPIERDIJK. 071 -356439. PLV -CHEF MEINDERT VAN OER KAAI). 071-356442
Cursus vogelgeluiden
regio» De 'Vogelwerkgroep Koudekerk/Hazerswoude en Om
streken' organiseert een cursus vogelgeluiden. Doel is om zowel
bij de beginner als de gevorderde de kennis van vogelzang te
vergroten. Daarvoor is een viertal 'zonsopgang-excursies' geor
ganiseerd, telkens in een ander gebied. De tochten zijn gepland
op-de zondagen 10 en 24 april en 8 en 29 mei, gevolgd door een
afsluitende avond op dinsdag 31 mei 1994. Tot 1 november is
opgave mogelijk: 071 - 411315.
Natuurfoto's van René de Heer
Amsterdam Natuurfoto's van René de Heer uit Driehuis hangen
nog tot 24 oktober in het trappenhuis van boekhandel Schelte-
ma Holkema Vermeulen, Koningsplein 20 in Amsterdam. De
Heer fotografeerde onder meër in Bharatpur, een moerasachtig
gebied in India, dat bijzonder rijk is aan watervogels. Hij was
ook in Rhantambore, een ruige streek in India waar tijgers leven.
Meer nestbescherming weidevogels
leiden» Nestbescherming bij weidevogels gaat steeds beter in
Zuid-Holland. Het aantal groepen dat zich met bescherming van
weidevogels bezighoudt heeft zich in een jaar tijd uitgebreid van
4 tot 21Van deze groepen zijn er 18 actief met nestbescherming
op 3800 hectaren land van 208 veehouders. Geconstateerd is dat
van de 1300 bij het maaien beschermde vogelnesten het legsel
voor 85 procent goed is uitgekomen.
Baby-egels en vleermuizen
hoofddorp» In de heemtuin De Heimanshof in Hoofdddorp
staat op zaterdag en zondag 2 en 3 oktober het vogelhospitaal
van Margit van der Hijden centraal. In het vogelhospitaal wor
den egeltjes, olieslachtoffers en vleermuizen opgevangen. Margit
vertelt aan de hand van dia's hoe die opvang in zijn werk gaat.
De lezingen beginnen om 14.30 uur en worden gegeven in het
milieucentrum De Kijkdoos aan de Wieger Bruinlaan. De wilde
plantentuin is in het weekeinde vanaf 14.00 uur geopend. De
toegang is gratis.
Veel broedende lepelaars
's graveland De lepelaar heeft in de terreinen van Natuurmo
numenten volgens deze vereniging een 'zeer behoorlijk' broed-
seizoen achter de rug. Op de Scharren (Texel) nestelden 55 paar,
op de nieuwe broedplaats in Schiermonnikoog 19 paar, in Voor
nes Duin 60 tot 65 paar. Goed nieüws kwam er uit het Zwanen-
water, waar weer 40 broedparen konden worden geteld. In voor
gaande jaren was er in dit traditionele broedgebied als gevolg
van plunderende vossen bijna geen lepelaar meer te bekennen.
Greenpeace en kottervloot: strakkere richtlijnen
Een volledig vangstverbod voor schepen met een groot
vermogen in zowel de schol- en kabeljauwboxen als bin
nen de 12-mijlszone. Dat advies geven Greenpeace en de
Stichting Nederlandse Rondvissector minister Bukman
van Landbouw en Visserij in een gezamenlijke brief
waaraan komende zaterdag de laatste hand wordt ge-
katwuk adriaan brandenburg
De kottervissers en Greenpeace
hebben elkaar gevonden in hun
strijd tegen 'het leeghalen van
de zee'. Greenpeace voert op
deze manier actie voor een ver
antwoord visserijbeleid, de
rondvissers menen dat zij alleen
het hoofd boven water kunnen
houden wanneer de 'grote jon
gens' aan strakkere richtlijnen
worden gebonden.
W.M. den Heijer van Green
peace sluit zelfs niet uit dat de
kleine vissers zijn gedoemd te
verdwijnen als nieuwe afspra
ken uitblijven. ;,Als ook schepen
met meer dan 300 pk in de
scholboxen en binnen de 12-
mijlszone hun gang kunnen
blijven gaan, is het over een
paar jaar afgelopen met de kot-
tervisserij", schetst hij de toe
komst.
De milieu-organisatie en.de
rondvissers hebben na enkele
kennismakingsronden besloten
definitief met elkaar in zee te
gaan. Dat moet komende zater
dag uitmonden in enkele geza
menlijke acties. Den Heijer: ,,De
brief aan de minister maakt
daar deel van uit. Het is voor
ons van groot belang dat de mi
nister beseft dat Greenpeace
regio leiden» Uitgebloeide reuze bereklauwen ogen in september als een bizar bos. Ze zijn hard op weg volledig te verdorren, om volgend voorjaar weer tot drie meter hoog de lucht
in te steken. De reuze bereklauw is ooit vanuit Azië geïmporteerd en komt nu algemeen voor als wilde plant langs dijken en oevers. Het aanraken van blad en stengel tijdens de bloei
veroorzaakt huidirritatie. foto martijn de jonge
niet alleen staat in zijn strijd te
gen overbevissing." Volgens
Den Heijer heeft hij inmiddels
voldoende aanwijzingen dat do
brief aan Bukman ook door de
vissers wordt ondertekend.
Herkenning
Voorzitter P. Bos van de Stich
ting Nederlandse Rondvissector
is iets voorzichtiger in zijn uit
spraken, 'omdat zaterdag nog
wordt vergaderd'. Bos: „Maar er
zijn inderdaad punten van her
kenning, zoals het verbod op
visvangst in bepaalde gebieden
voor schepen met meer dan 300
pk." De Urker benadrukt dat
'300 pk ook 300 pk moet zijn'.
Bos pleit daarmee voor een
strengere controle op het ver
mogen van de schepen. Ook
kiest hij voor betere afspraken
over wie, waar en wanneer mag
vissen. Op grond van de huidige
richtlijnen kunnen alle vissers
vanaf 1 oktober hun netten
weer uitwerpen in de boxen.
Bos onderschrijft Den Heijers
stelling dat de toekomst van de
kleine vissers op het spel staat,,
als maatregelen uitblijven. „Na
tuurlijk, ook de grote schepen
hebben het moeilijk. Maar als er
klappen vallen, voelen de kleine
vissers die het eerst."
De argwaan bij een aantal vis-
haarlem theo van der kaau
In een brandbrief aan de rege
ring vroegen de drie grote boe
renbonden onlangs financiële
steun voor hun leden om de
economische crisis het hoofd te
kunnen bieden. Dat was geen
op zichzelf staand signaal, want
de boeren maken al jaren zware
tijden mee. 'Crisis op de boer
derij' is de titel van het boek dat
psychologe en boerendochter
Carin Giesen over dit onder
werp heeft geschreven.
Zij promoveerde in 1991 op
het onderwerp werkverhoudin
gen en stress in het boerenbe
drijf en houdt hierover lezingen
in binnen- en buitenland. In
haar boek doet Giesen verslag
van een groot aantal gesprek
ken met boeren en boerinnen.
Zij maken duidelijk dat er van
de veelbezongen idyllische rust
op de boerderij vrijwel nergens
meer sprake is. Enorme over
schotten van produkten en
zware overbelasting van natuur
en milieu hebben de boer van
alle kanten klemgezet. De fi
nanciële nood is groot en de
stress heeft zijn intrede gedaan
bij de bewoners van de boerde
rij-
Overheidsmaatregelen, in
krimping van subsidies, vereiste
vergunningen en strenge
milieuregels bedreigen het boe
renleven van buitenaf. De span
ningen tussen boer en boerin
lopen daardoor hoog op, terwijl
zij voor het goed functioneren
van het bedrijf juist volledig van
elkaar afhankelijk zijn.
Talloze boerenbedrijven gaan
failliet en wie overblijft moet
ernstig rekening houden met
een omschakelingsproces naar
een totaal andere wijze van
landbouw en veeteelt. Van de
samenleving hoeft de boeren
bevolking geen steun te ver
wachten, volgens Giesen. De
boer voelt zich door de publieke
opinie steeds meer in de hoek
gedrukt van milieumisdadigers,
illegale vuilverbranders en gif-
storters.
'Crisis op de boerderij' is op
de eerste plaats geschreven
voor boeren en boerinnen zelf.
Zij zullen de problemen herken
nen en het als een steun in de
rug voelen dat zij daar niet al
leen in staan. Giesen komt met
praktische richtlijnen voor boer
en boerin om de problemen on
derling bespreekbaar te maken.
Ook maakt ze duidelijk hoe be
langrijk het voor het boerenge
zin is om tijdig hulp van buiten
af in te roepen, iets waar over
het algemeen veel te lang mee
gewacht wordt.
Het boek is ook bedoeld voor
hulpverleners op het platteland
en milieugroepen die meer ach
tergronden willen weten over
het handelen van de boer. Niet
in de laatste plaats kunnen ste
delingen hiermee hun beeldvor
ming van het boerenleven corri
geren.
Boekbespreking 'Crisis op de
boerderij' van Carin Giesen,
uitgeverij A.W. Bruna, prijs
29,90.
Van de week kwam mijn doch
ter thuis met een eikeblad.
Niets bijzonders natuurlijk.
„Maar", zei ze, „kijk eens wat
er aan vastgeplakt zit." En ze
liet me de onderkant van het
blad zien. Daar zaten wonder
lijk gevormde knoopjes, zacht
glanzend en met opstaande
randjes; ze leken wel.van een
zijden blouse te zijn afgeknipt.
Maar het waren galletjes, om
precies te zijn, satijnknoopjes-
gallen.
Het is al zo moeilijk om je kin
deren uit te leggen hoe het nu
precies in elkaar steekt met de
menselijke liefde. Maar hoe
vertel je een kind waar de gal
letjes vandaan komen? Dat is
namelijk een uiterst ingewik
keld verhaal. En dan te beden
ken dat er in ons land zo'n
tachtig soorten gallen voorko
men die er stuk voor stuk an
ders uitzien.
Zo heb je op sparren ananas-
gallen. En er zijn rozegallen en
peregallen. Eigenlijk is er geen
plant of boom die geen last
neeft van gallen. Maar de re
cordhouder is buiten kijf de
eik. Op die boom kunt u wel
twintig verschillende soorten
ontdekken. De bekendste is de
appeltiesgal, een rond, rood
aangelopen bolletje aan de on
derkant van het eikeblad
Laten we het gemakkelijk hou
den en ons beperken tot dit
appeltjesgal. Zo'n fraai gallen-
exemplaar wordt gefabriceerd
door de eik zelf. maar tegen
zijn zin in. 1 Iet is de allergische
afweerreactie van de boom op
een prikje van een klein
wespje dat zijn eitjes op die
manier in het blaa van de eik
deponeert. Om het eitje bouwt
de eik als het ware een blin
kertje van gemanupuleerde
suikers. Maar van dat blinker
tje heeft het galwespje veel
plezier. Het larfje dat uit het
eitje komt eet er van én het
biedt bescherming tegen roof-
vijanden. Tegen de meeste
tenminste, want uiteraard zijn
er weer een paar slimmerikken
die dat rode appeltje juist heel
erg interessant vinden. Dat
zijn weer andere wespjes,
sluipwespen. Die kunnen zelf
geen gal produceren, maar
leggen met hun lange legbuis
hun eitje in een al bestaand
galletje.
En de creatuur dat uit dit eitje
kruipt, is in alles net een tik
keltje bijdehanter dan de aan
staande galwesp. Met als ge
volg dat het kleine galwespje
in wording langzaam maar ze
ker wordt opgegeten door zijn
vraatzuchtige indringer.
Maar als de romantiek niet
door de sluipwesp wordt ver
stoord, dan OOOrt het kleine
galwespje zich aan het eind
van de winter uit zijn bunker.
Om direct eitjes te leggen.
Want al die wespjes zijn gek
genoeg vrouwtjes. De nieuwe
eitjes worden niet in het blad
gelegd, maar in de knoppen
van de eik.
Opnieuw reageert de boom
geschrokken door gallen te
produceren, al zien die er heel
anders uit dan de gallen in de
nazomer. Uit de voorjaarsgal-
len komen namelijk vrouwtjes
èn mannetjes. Volgt u hel nog?
Het komt er op neer dat de
nieuwe generatie galwespjes
eigenlijk kinderen zijn van een
moeder en een opa. Ik heb het
u al vaker verteld: de natuur
heeft wonderlijke kostgangers.
ton int veld
sers om zich bij acties van
Greenpeace aan te sluiten, vindt
Den Heijer overigens niet
vreemd. „De angst leeft dat wij
eerst de grotere vissers aanpak- ce heeft niets tegen kleinschali-
ken om ons vervolgens te rich- ge visserij. Zolang dat maar op
ten op de kleintjes. Maar dat is een verantwoorde wijze ge-
geenszins het geval. Greenpea- beurt."
Ondanks stagnatie afzet
leiden eric j an weterings
Snoep verstandig, eet een appel.
Een zoet-gezonde lekkernij van
eigen bodem voor maar een
paar dubbeltjes per stuk. Gene
raties lang een alternatief voor
de vette ongezonde snack. De
vooruitgang heeft echter toege
slagen. Eerst werd via een ener-
gievretend procédé alleen het
sap van de appel in een milieu
onvriendelijke verpakking ge
perst, maar nu is ook het omge
keerde mogelijk. Eet een appel,
zonder sap.
Appel Chips heet het nieuwe
produkt: een in schrijfjes gesne
den vrucht wordt gedroogd, in
een plastic zakje met een alumi
nium coating gedaan en ver
kocht voor 1,89 gulden per 50
gram. Er is ongeveer 300 gram
'gewone' appels nodig om dat
resultaat te bereiken. Die wor
den daartoe 'osmotisch ge
droogd'. Dat is een sjieke ma
nier om te zeggen dat het
smaakje bewaard blijft.
The Fruit Chips Company uit
Lelystad is de producent van dit
lekkers. Het bedrijf is een initia
tief van een groep landbouwers
uit de Flévopolder die hun tuin-
bouwprodukten 'een meer
waarde willen geven'. Door
goedkope importen is een over
schot aan fruit ontstaan. Als
mensen niet meer appels gaan
eten, dan eten ze maar appel in
een andere vorm, moeten de
creatieve agrariërs hebben ge
dacht.
De verpakking wordt gesierd
door een zogenaamde 'grüne
Punkt'. Dat betekent dat de
consument extra betaalt om af
val gescheiden in te zamelen.
Steeds vaker worden de schap
pen van Nederlandse winkels
vervuild met verpakkingen die
deze bedriegelijke groene klod
der dragen. Bedrog, omdat 'der
grüne Punkt' alleen in Duits
land geldt. Plastic met een alu
minium coating kan overigens
alleen worden verbrand.
Het wordt nog erger. In de
toekomst kunnen we ook uien-,
tomaten-, mango-, en kiwichips
verwachten. Maar het ergste is
dat het eerste produkt uit deze
snacklijn der overbodigheden
nog prima smaakt ook. Maar
daar is het dan ook osmotisch
gedroogd fruit voor.
Studie naar melkverpakkingen
Het kartonnen melkpak ver
oorzaakt minder luchtvervui
ling dan de fles omdat het pak
licht en stapelbaar is. Daar
door zijn veel minder vracht
wagens nodig voor het vervoer
van melkpakken dan voor
melkflessen. Het Voorlich
tingsbureau Kartonnen
Drankverpakkingen is tevre
den met de uitkomsten van
een Duitse studie naar de
milieu-effecten, waarbij kar
tonnen melkverpakkingen
werden vergeleken met het
meermalig gebruik van glazen
flessen. De conclusie van het
onderzoek luidt dat niet kan
worden vastgesteld dat het
ene systeem beter is dan het
andere. De uitkomsten ver
schillen namelijk als de afstan
den anders zijn waarover de
verpakking wordt vervoerd.
„Hiermee wordt eindelijk
een einde gemaakt aan het
eeuwige idee dat melkflessen
per definitie milieuvriendelij
ker zijn dan melkpakken",
zegt J. Wilhelmus van het
Voorlichtingsbureau Karton
nen Drankverpakkingen. „De
studie maakt duidelijk dat in
bepaalde omstandigheden de
kartonnen drankverpakking de
minst milieubelastende ma
nier is om melk af te leveren."
Drie Duitse instituten bestu
deerden de hele 'levenscyclus'
van grondstof tot afval van vier
verschillende melkverpakkin
gen.
leiden richard mooyman
De Stichting De Groene Weg wil
het aantal slagerijen in Neder
land de komende jaren verdub
belen tot vijftig. Volgens direc
teur P. de Ruyter zijn er nog
volop mogelijkheden voor sla
gerijen die alleen biologisch-dy-
namisch vlees verkopen. Een
nieuw magazine voor klanten
van natuurvoedingswinkels en
De Groene Weg-slagerijen plus
een kortingspas moeten de
stagnerende markt voor biolo-
gisch-dynamische produkten
nieuw leven inblazen.
De Groene Weg betrekt uit
sluitend vlees vim dieren uit
biologisch-dynamisch werken
de landbouwbedrijven. Daar
zijn kunstmest, overbemesting,
chemische bestrijdingsmidde
len en het gebruik van groeisti
mulerende middelen taboe. De
dieren grazen op weilanden
waar ook kruiden kunnen groei
en. Er wordt geen krachtvoer uit
andere werelddelen geïmpor
teerd.
De stichting beschikt over een
eigen slachterij in het Brabantse
Hedcl. Daar worden voor de
aangesloten slagerijen wekelijks
35 40 runderen, ruim 100 var
kens. 80 lammeren en 1500 kip
pen geslacht Ook een deel van
de Limousinrunderen uit het
recreatiegebied Spaamwoude
eindigt als milieuvriendelijke
steak of stooflap bij De Groene
Weg.
De 43-jarige slagerszoon De
Ruyter uit het Noordhollandse
Schagen was ruim twaalf jaar
terug de initiatiefnemer van de
eerste De Groene Weg-slagerij.
„Ik zag dat het helemaal fout
liep in de veeteelt. Het ging in
de bio-industrie alleen nog
maar om het verhogen van de
opbrengsten. En steeds meer
Consumenten begonüen te pro
testeren."
De alarmerende berichten
over het gebruik van hormoon-
preparaten en andere onfrisse
methodes om de vieesproduktie
op te krikken zijn volgens De
Ruyter niet overtrokken.
