Akkoord ANC met
extreem-rechtsen
Sjevardnadze vraagt om versterking
Latijns-Amerika heeft slechtste onderwijs ter wereld
Buitenland
Vertraging
Iedereen heeft recht om te genieten
Journalisten
gaan weg uit
Muqdisho
Sprookje van Imelda
blijkt nachtmerrie
Angolese regering
verwerpt vredesplan
IATERDAG 25 SEPTEMBER 1993
;e Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind* Tbe Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
UPI United Press International
Geen kranten in Italië door staking
rome» Italiaanse journalisten zijn gisteren een tweedaagse sta
king begonnen, waardoor er vandaag geen kranten verschijnen.
Ook de radio, de televisie en de persbureaus worden door de
staking getroffen. De journalisten protesteren tegen maatregelen
van de regering-Ciampi om de vrijheid van informatie te beper
ken.
Duitse actieweek tegen racisme
Bonn De Duitse vakbonden, werkgeversverenigingen en kerken
hebben opgeroepen massaal deel te nemen aan een actieweek
tegen vreemdelingenhaat, die morgen begint. In meer dan 120
plaatsen in de Bondsrepubliek zullen tot 2 oktober ruim 1.500
manifestaties worden gehouden.
GM verdubbelt aantal ontslagen
ietroit De noodlijdende Amerikaanse autofabrikant General
Motors gaat de komende jaren 100.000 arbeidsplaatsen ophef
fen, twee keer zoveel als was aangekondigd. Gedwongen ontsla
gen zijn niet uitgesloten. Dat heeft de krant Detroit News giste
ren gemeld.
Levenslang voor racistische moord
'NDONTwee Britten van 18 en 22 jaar zijn gisteren in Londen
tot levenslang veroordeeld wegens een racistische moorckop een
automobilist van Aziatische afkomst. Levenslang wordt normali
ter alleen aan terroristen gegeven. De twee moeten tenminste 22
jaar zitten, zo bepaalde de rechtbank. Het slachtoffer, een 44-ja-
rige vader van vier kinderen, werd door de jongens zwaar mis
handeld, beroofd en vervolgens met zijn auto in de Thames ge
duwd. Daar verdronk hij.
Eerste Palestijnse moord na akkoord
Jeruzalem De Israëlische politie heeft gisteren in een plaats ten
noorden van Tel Aviv het lichaam gevonden van een 21-jarige
Israëliër die was doodgestoken. De politie vermoedt een Pales
tijnse terreuraanslag. Op het lichaam werd een pamflet van de
Palestijnse moslim-fundamentalistische organisatie Harnas ge
vonden. Het is de eerste Palestijnse moord na de ondertekening
van het verdrag tussen Israël en de PLO.
Rond Pretoria zou semi-autonoom thuisland komen
Het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) en het extreem
rechtse Afrikaner Volksfront (AVF) hebben een akkoord
gesloten om de rust in Zuid-Afrika te bewaren na de ver
kiezingen in april 1994, waaraan voor het eerst ook zwar
ten mogen meedoen. Dat heeft de Amerikaanse krant
Christian Science Monitor gisteren gemeld.
WASHINGTON AFP/AP/GPO
Na weken van geheime onder
handelingen heeft het AVF,
waarin twintig extremistische
blanke organisaties samenwer
ken, besloten deel te nemen aan
de verkiezingen als het de ver
zekering krijgt dat er een semi-
autonoom thuisland voor blan
ken komt. De extreemrechtse
partijen hebben daarvoor een
stervormig gebied voorgesteld
dat grote delen van Pretoria en
Oranje Vrijstaat omvat.
Het akkoord kwam tot stand
na een gesprek zes weken gele
den tussen ANC-leider Mandela
en de leider van het comité van
generaals die de AVF onder
steunen, Constand Viljoen, al
dus de Amerikaanse krant.
Nelson Mandela heeft de ge
heime besprekingen met het
AVF bevestigd. Hij zei dat het de
taak van het ANC is om iets te
doen aan de angst van een deel
van de blanken dat ze na de
verkiezingen zullen worden on-
derdnikt door de zwarte meer
derheid. Mandela noemde die
angst overigens ongegrond.
Over de eis van een semi-au-
{onoom thuisland voor blanken
zei hij: „We kunnen die eis niet
accepteren op de manier die zij
verlangen, maar er is ruimte
voor een compromis. Wat er
niet komt is een etnische oplos
sing, maar een volk kan een ge
bied hebben waarin het zijn ei
gen zaken regelt."
Bij de Verenigde Naties in
New York riep Mandela de we
reld gisteren op om alle econo
mische sancties .tegen Zuid-
Afrika onmiddellijk op te heffen
en de diplomatieke banden
brig» In de Zwitserse plaats Brig kunnen de auto's en treinen niet meer rijden. Hevige regenbuien hebben voor grote overstromingen in het hele
land gezorgd. Op sommige plaatsen zijn de wegen onbegaanbaar geworden omdat de aarde als gevolg van de regen is gaan schuiven, foto epa
Academici heffen stem tegen puriteinen in gezondheidszorg
brussel rtr
Puriteinen in de gezondheids
zorg die voorschrijven dat
mensen niet meer mogen ro
ken en geen alcohol of koffie
meer mogen drinken, probe
ren de kwaliteit van het leven
te verwoesten. Die beschuldi
ging heeft een verzameling
academici gisteren in Brussel
geuit.
De academici zijn verenigd
in de Partners voor Onderzoek
naar Essentieel Genot (Arise)
en stelden dat een onderzoek
heeft uitgewezen dat koffie,
thee, alcohol, tabak en choco
lade de meest genoemde pro-
dukten waren bij de vraag hoe
mensen met stress omgingen.
David Warburton, professor
in de farmacologie in Enge
land, zei dat „het ieders recht
is om genotsmiddelen te genie
ten. We zijn erg bezorgd over
de puriteinse beweging tegen
genot."
De groep academici noemde
de Europese Gemeenschap een
van de voornaamste puriteinse
instituten. Het onderzoek
richtte zich op vijf Europese
landen en geeft aan dat 74 pro
cent van aBe Europeanen kof
fie drinkt, 59 procent drinkt al
cohol, 33 procent rookt, 56
procent eet chocolade en 54
procent drinkt thee.
Van deze produkten werd
koffie het meest in verband ge
bracht met het ontspannen en
omgaan met stress. Volgens
Arise zijn de burgers, voldoen
de op de hoogte van de ge
zondheidsrisico's en hebben
campagnes geen effect. In
Zweden, waar veel reclame ge
maakt wordt voor een gezonde
levenstijl, rookt 44 procent van
de 16-jarigen en in Japan, waar
vrijwel geen campagnes ge
voerd worden tegen het roken,
is dat slechts twee procent.
Seks kwam bij de onder
vraagden pas op de tiende
plaats onder de activiteiten die
als genot werden bestempeld.
Italië scoorde hoog, met tach
tig procent van de ondervraag
den die seks als genot typeer
den, Groot-Brittannië het
laagst met 62 procent.
weer te herstellen. Mandela zei
dat de sancties kunnen verdwij
nen „nu het moment nadert dat
het land niet meer door een
blanke minderheid zal worden
geregeerd".
Kort na zijn rede trokken de
Verenigde Staten, Canada en
het Britse Gemenebest hun
sancties meteen in. Op verzoek
van Mandela lieten zij het em
bargo op de verkoop van nucle
aire technologie en wapens wel
in tact.
In een reactie op het besluit
van het Zuidafrikaanse parle
ment donderdag om in te stem
men met de installatie van de
Uitvoerende Overgangsraad
(UOR) heeft Inkatha-leider But-
helezi gisteren verklaard dat va
derlandslievende Zulu's nooit
zullen toestaan dat ze door deze
raad geregeerd zullen worden
en dat ze bereid moeten zijn de
raad te bestrijden. De UOR zal
waarschijnlijk eind volgende
maand worden geïnstalleerd.
Inkatha verliet in juli de onder
handelingstafel uit protest tegen
het besluit om op 27 april vol
gend jaar non-raciale verkiezin
gen te houden.
Nelson Mandela riep gisteren bij de Verenigde Naties in
landen in de wereld op om de boycot van Zuid-Afrika te
New York alle
staken.
foto epa
muqdtsho rtr/afp/dpa
Buitenlandse verslaggevers en
hulpverleners zijn gisteren be
gonnen zich terug te trekken uit
de Somalische hoofdstad Muq
disho uit vrees dat de voort
vluchtige krijgsheer Aideed
Amerikanen in gijzeling zal ne
men uit wraak voor de arresta
tie van zijn financier. Osman
Hassan Ali alias Atto. VN-func-
tionarissen hebben hen daar
voor gewaarschuwd.'
Correspondenten van het
Amerikaanse persbureau Asso
ciated Press (AP) en het Franse
Agence France Presse (AFP) be
reidden zich voor om de roerige
stad te verlaten. Deze week be
geleidden VN-soldaten een AP-
verslaggever in een pantser
voertuig van zijn hotel naar het
streng beveiligde VN-hoofd-
kwartier.
Sinds de VN-missie in mei
begon zijn vijf buitenlandse
journalisten, van wie er drie
voor Reuters werkten, in Muq
disho gedood. Woensdag nog
liep een geluidsman van een
Franse televisie-zender verwon
dingen op toen hij werd be
schoten.
Het geweld in de Somalische
hoofdstad is de afgelopen dagen
zo toegenomen dat VN-hulp
verleners zelfs in kogelvrije ves
ten slapen.
'Algehele mobilisatie van Georgië is nodig
TBILISIAFP/RTR
De Georgische leider Edoeard
Sjevardnadze heeft gisteren
vanuit een schuilkelder in
Soechoemi, de belegerde
hoofdstad van Abchazië, wan
hopig verzocht om versterkin
gen. Hij zei dat een algehele
mobilisatie van Georgië nood
zakelijk is nu goed bewapende
Abchaziërs na een beleg van
een week een grootscheepse
aanval hebben ingezet om de
weerstand van de Georgische
verdedigers te hreken.
Sjevardnadze meldde dat zijn
troepen wanhopige straatge
vechten voeren in Soechoemi.
Alleen al gisteren sloegen zes
honderd granaten in. Indien
geen noodmaatregelen worden
genomen, zal de stad spoedig in
handen vallen van de Abcha
ziërs, aldus Sjevardnadze.
Enig uitzicht voor Sjevard
nadze bieden alleen de duizend
man Georgische troepen die
met vijf tanks vanuit Otsjamtsji-
ra, zestig kilometer zuidelijker,
oprukken naar Soechoemi. De
eerste versterkingen zouden
gisteren al in de Abchazische
hoofdstad zijn aangekomen.
door de onverwachte terugkeer
van oud-president Zviad Gams-
achoerdia, die anderhalf jaar in
ballingschap heeft geleefd.
Gamsachoerdia zei dat hij van
plan is zijn oude functie van
president weer op te nemen
maar riep zijn aanhangers ook
op de verdedigers van Soechoe
mi te hulp te schieten.
Het vliegveld van Soechoemi
is inmiddels gesloten, nadat de
ze week tot drie maal toe een
burgervliegtuig door de Abcha
zische opstandelingen was
neergeschoten. De sluiting heeft
mensen, onder wie veel gewon
den, die de belegerde stad wil
len ontvluchten. Enkele sche
pen van de Zwarte-Zeevloot zijn
op weg naar Soechoemi om
burgers te evacueren
Ondanks de voortgaande es
calatie van het geweld in de op
standige Georgische provincie,
zijn de Verenigde Naties van
plan donderdag vredesbespre
kingen te beginnen. Daaraan
moeten de Abchazische opstan
delingen, Georgië en Rusland
deelnemen.
De crisissfeer in Georgië kreeg op het vliegveld geleid tot pa
gisteren nog een extra impuls niek onder de circa vijfduizend
De voormalige presidentsvrou-
we Imelda Marcos, die van arm
meisje de machtigste vrouw van
de Filipijnen werd, beschreef
haar leven eens als een sprook
je, een combinatie van Asse
poester en Alice in Wonderland.
„De werkelijkheid van het leven
van Ferdinand en Imelda is
vreemder dan de verbeelding",
zei ze.
Gisteren kwam aan dat
sprookje een nachtmerrie-ach-
tig einde toen Imelda, die ervan
wordt beschuldigd met haar in
middels overleden man miljar
den dollars uit de rijksschatkist
te hebben geplunderd, werd
veroordeeld tot achttien jaar ge
vangenisstraf wegens corruptie.
De 64-jarige weduwe mocht de
rechtbank gewoon verlaten in
afwachting van haar beroep,
maar de uitspraak markeert het
einde van een gerechtelijke ze
getocht.
Direct na de uitspraak reed ze
naar een kerk waar ze 40 meter
op haar knieën naar een beeld
kroop om dit te kussen. Hardop
bad ze: „God van rechtvaardig
heid, vecht mijn gevecht, ver
klaar mij onschuldig."
De veroordeling wegens twee
aanklachten van corruptie bete
kenen het dieptepunt van zeven
jaar ellende voor Imelda Mar
cos, die vooral bekend werdA
door de 1.000 paar schoenen en
de kogelvrije BH die zij achter
liet toen zij en haar man in 1986
werden afgezet.
De Marcos-familie probeerde
eerder deze maand haar politie
ke macht nog eens te etaleren
tijdens het overbrengen van het
gebalsemde lichaam van de
\Toegere president, die in 1989
in ballingschap op Hawaii over
leed. De voorspellingen dat een
miljoen aanhangers van Marcos
zich naar zijn thuisstad Batac
zou spoeden om hem nog eens
de laatste eer te bewijzen, ble
ken echter veel te optimistisch:
er kwamen niet meer dan een
paar duizend mensen.
Veel Filipijnen hoopten dat
de Marcos-saga was afgelopen
toen zij het echtpaar tijdens de
volksopstand verdreven. De
toom van de natie was echter
niet groot genoeg om haar te
kortwieken. Imelda weigert te
aanvaarden dat zij door de ge
schiedenis is ingehaald. In 1991
keerde zij terug naar de Filipij
nen, waar zij vorig jaar deelnam
aan de presidentsverkiezingen.
Zij eindigde echter als vijfde van
de zeven kandidaten.
washington ips
Latijns-Amerika heeft het slechtste on
derwijs ter wereld. Hoewel het onder
wijs er in veel landen gratis is, staan de
prestaties van de leerlingen op het
laagste niveau ter wereld. Dat blijkt uit
een rapport van de Wereldbank.
In een mondelinge toelichting op het
rapport verklaarde de Chileense top
econoom Sebastian Edwards onlangs
dat de onderwijsmogelijkheden gering
zijn en de kwaliteit van het onderwijs
bedroevend. Talrijke onderzoeken be
vestigen volgens Edwards dat Latijns-
Amerika op veel punten lager scoort
dan de andere landen in de Derde We
reld. Zelfs in een land als Mozambi
que. dat jarenlang geteisterd is door
een burgeroorlog, genieten de leerlin
gen beter onderwijs.
Uit het rapport blijkt dat de Latijnsa-
merikaanse leerlingen ver achterblij
ven bij hun medescholieren in oost-
Azië en in de geïndustrialiseerde lan
den. Die achterstand doet zich voor op
het gebied van leesvaardigheid, wis
kunde en natuurwetenschap.
„Als u bij een willekeurige steekproef
27 scholen in Caracas neemt en die
vergelijkt met scholen uit andere de
len van de wereld dan zal blijken dat
de Venezolaanse scholen ver achter
blijven", aldus Edwards. Het onderwijs
in Venezuela heeft het laagste niveau
in Latijns-Amerika.
Uit het rapport blijkt verder dat in de
jaren tachtig in Latijns-Amerika het
bedrag dat per leerling werd uitgege
ven voor basisonderwijs met 28 pro
cent daalde. In de regio wordt nu ge
middeld 1,1 procent van het bruto na
tionaal produkt besteed aan basison
derwijs.
Een andere indicatie voor de slechte
kwaliteit is eveneens dat 42 procent
van de kinderen - in totaal ongeveer
vier miljoen - het eerste jaar op de ba
sisschool moeten overdoen. Een ander
verontrustend gegeven is dat 29 pro
cent van de kinderen elke klas twee
keer moet doen.
Volgens Carlos Quijano, adviseur van
de vice-president van de Wereldbank,
is het voornaamste probleem dat er
naar verhouding te veel geld wordt ge
pompt in het hoger onderwijs. Die in
vestering gaat ten koste van het lager
onderwijs, aldus Quijano. „Er wordt
geïnvesteerd in advocaten, maar wat
nodig is zijn mensen die kunVien lezen
en schrijven en die de basisbegrippen
van wiskunde onder de knie hebben.
Uit gegevens van.de Wereldbank blijkt
dat met uitzondering van Chili de La-
tij nsamerikaanse regeringen het hoger
onderwijs zeven maal sterker subsidi
ëren dan het basisonderwijs. Die in
vesteringspolitiek heeft ernstige gevol
gen voor de groepen met de laagste
inkomens.
„Terwijl kinderen van vermogende
ouders deel kunnen nemen aan parti
culier middelbaar onderwijs, waar
door een plaats aan de universiteit al
gegarandeerd is. hebben kinderen uit
lagere inkomens nauwelijks de kans
universitair onderwijs te volgens we
gens de slechte kwaliteit van de voor
opleiding". aldus het rapport.
In 1989 kwam 50 procent van de on-
dërwijsgelden bij de rijkste 20 procent
van de Latijnsamerikaanse bevolking
terecht. De armste 20 procent ontving
daarentegen slechts 5 procent van de
onderwijsgelden.
De Latijnsamerikaanse situatie staat in
schril contrast met die van bijvoor
beeld oost-Azië. Daar heeft een effec
tief onderwijssysteem de basis gelegd
voor het 'Aziatische wonder'. Volgens
de Wereldbank bebben deze landen
een hoge prioriteit gegeven aan het
basisonderwijs.
De Wereldbaiik subsidieert in negen
Latijnsamerikaanse landen onderwijs
projecten. Deze hebben tot doel om
de bereikbaarheid van het onderwijs
te vergroten en om de kwaliteit van
het peuter- en basisonderwijs te ver
hogen. De bank roept de landen op
om hun investeringen in het onderijs
te vergroten als een manier om de
economische groei te bevorderen.
Een moeder troost haar zieke kind nadat zij is gevlucht voor de gevech
ten tussen de Angolese regeringstroepen en de rebellen van Unita.
foto »epa
LUANDA/SAO TOME RTR/AFP/AP
De Angolese regering heeft een
vredesplan van de verzetsbewe
ging Unita verworpen en gewei
gerd deel te nemen aan de vre
desonderhandelingen met de
rebellen, zo is gisteren in de
hoofdstad Luanda bekendge
maakt.
In een tegenvoorstel eist de
regering dat Unita de vredesak
koorden van 1991 aanvaardt en
een onmiddellijk staakt-het-vu-
ren afkondigt. De regering be
schuldigt de rebellen ervan be
langstelling voor de vredesbe
sprekingen te veinzen, terwijl ze
het door henzelf aangeboden
bestand verbreken. Afgevaar
digden van Unita wachtten op
het Afrikaans eiland Sao Tomé
tevergeefs op een regeringsdele
gatie. Speciaal afgezant van de
Verenigde Naties, Alouine Blon-
din Beye, had gehoopt op het
eiland de basis te kunnen leg
gen voor nieuwe besprekingen
over een beëindiging van de
wrede burgeroorlog in Angola.
De Veiligheidsraad van de VN
heeft Unita een ultimatum ge
steld dat vandaag afloopt. Als de
guerrillabeweging niet met vre
desbesprekingen met de rege
ring is begonnen, wordt een in
ternationaal brandstof- en wa
penembargo afgekondigd.
Unita beheerst driekwart van
het Angolese grondgebied. IJni-
ta-leider Jonas Savimbi had be
loofd dat de rebellen vanaf afge
lopen maandag de strijd zou
den slaken. Volgens de regering
heeft hij zich echter niet aan
zijn belofte gehouden.
