v
De rente zakt,
woningmarkt
loopt warm
"1
êm
Omhoog zitten
De makelaar:Het zal
best zijn dat er een eco
nomische recessie is,
maar wij merken er
niets van. Integendeel,
de mensen hebben
juist weer meer ver
trouwen in de toe
komst.
De huizenkoper: „Het
was letterlijk een gek
kenhuis. Toen wij bo
ven keken, werden be
neden ook mensen
rondgeleid. Ondertus
sen ging de bel en ston
den andere belangstel
lenden voor de deur.
Tien tegen een dat als
een huis in de krant
staat, het al is ver
kocht.
De bank:Wij hebben
de eerste acht maan
den van dit jaar 50
procent meer hypothe
ken afgesloten.
RUDOLF KLEUN
W ge
st sinds 1972 is de hy
potheekrente onder de 7 procent
gedaald. Of de rente nog verder
daalt, daarover verschillen deskundigen van
mening. Volgens de een ligt de bodem bij 4,5
procent, voor de ander is 6 procent een mini
mum. Maar hoe dan ook, de rentedaling van
de afgelopen maanden heeft geleid tot een
explosieve groei van het aantal hypotheken,
ook in de regio Leiden met zijn krappe wo
ningmarkt.
Het gaat niet alleen om de financiering van
pas aangeschafte woningen, maar ook wor
den bestaande financieringen vervangen 'om
te profiteren van de lagere rente. Hoewel dat
lang niet altijd aantrekkelijk is. En dan zijn er
nog de mensen die een tweede hypotheek af
sluiten. Om een nieuwe keuken, auto of boot
te kopen, of om te speculeren op de beurs.
Want hypotheken kunnen een relatief goed
kope manier zijn om aan geld te komen.
Voordeliger bijvoorbeeld dan persoonlijke le
ningen.
Maar verreweg de meeste hypotheken
worden gewoon afgesloten waarvoor ze be
doeld zijn: om een huis te kopen. Dat is te
merken aan de manier waarop woningen als
de spreekwoordelijke warme broodjes over
de toonbank gaan. Twee groepen kopers zijn
daarbij opvallend. De jonge 'starters' en de
iets oudere 'doorstromers'.
De starters hebben het dit jaar in financieel
opzicht gemakkelijker gekregen. Niet alleen
zijn de banken ruimhartiger geworden met
het verstrekken van hypotheken aan tweever
dieners, ook kunnen ze sinds 1 april in rui
mere mate gemeentegarantie krijgen. Dat
heeft ertoe geleid dat jongeren massaal de
huizenmarkt opstromen. „Het lijkt wel of ze
steeds jonger bij hun moeder weggaan", zegt
een Leidse makelaar daarover.
De lage rente is een extra stimulans om
moeders pappot te verlaten, want die brengt
een forse hypotheek binnen handbereik.
„Met twee bruto-inkomens van élk 30.000
gulden, kun je nu al snel twee ton aan hypo
theek krijgen", zegt H. Eibers van het Finan
cieel Dienstencentrum, een hypotheekadvi
seur aan de Leidse Doezastraat.
Dergelijke redelijk, maar niet riant verdie
nende jongeren komen bovendien absoluut
niet in aanmerking voor een huurhuis in de
sociale sector. Als ze al kunnen huren, dan
moeten ze daar zo'n 1.000 gulden per maand
voor uittrekken. In plaats daarvan kunnen ze
ook een appartementje kopen voor 120.000
tot 130.000 gulden. „Bij een rentelast van 6,9
procent kost dat zo'n 850 gulden bruto per
maand. Na belastingaftrek is dat netto onge
veer 600 gulden per maand", legt C. Beider
van het makelaarskantoor Unie van Leyden
omstandig uit.
Groei
Volgens Beider zijn het dan ook niet alleen de
woningen met tuintjes die het nu goed doen.
Ook kleine flatjes in de vrije sector, een paar
jaar geleden maar moeizaam aan de man te
brengen, vliegen nu weg. En dat verklaart
volgens hem voor een deel de enorme groei
in de huizenhandel. De eerste helft van dit
jaar zouden volgens makelaarsorganisatie
NVM ruim 35.000 huizen meer dan vorig jaar
van eigenaar zijn verwisseld.
Beider en zijn collega's steken niet onder
stoelen of banken dat het goed gaat in hun
branche. Het zijn niet alleen de goedkopere
buizen die vlot aftrek vinden. Duurdere hui
zen doen het eveneens goed. Het woord re
cessie komt in het vocabulaire van Beider
niet voor. Hij constateert dat veel mensen (In
een hypotheek-afsluiten de toekomst met
vertrouwen tegemoet zien. Zij stromen in
ruime mate door naar een groter en mooier,
in elk geval duurder, huis.
Volgens M. Sedelaar, makelaar in Sassen-
heim en voorzitter van de NVM-afdeling Lei
den, gaat het daarbij om een grote groep. Hij
meent dat steeds meer mensen steeds grote
re bedragen over hebben voor woongenot,
dat bovendien door de lage rente binnen
handbereik komt. De stijgende prijzen wor
den door de lage rente ruimschoots gecom
penseerd. Hij legt uit dat iemand die een
paar jaar geleden een hypotheek afsloot voor
twee ton bij een rentestand van 9 procent,
jaarlijks een bruto-rentelast heeft van 18.000
gulden. .Als zo iemand nu een hypotheek af
sluit voor drie ton bij 7 procent dan ligt de
bruto rentelast per jaar op 21.000 gulden. Een
verschil van bruto 3.000 gulden, na belasting
aftrek netto 1.500 gulden. Een relatief kleine
stap."
Zo iemand kan op de huidige markt*zijn
het hu
dat je te laat ben
oude huis bovendien met een aardige winst
verkopen. Daarmee wordt de drempel naar
een hogere prijsklasse nog lager. Zo schuiven
volgens Sedelaar mensen vrij gemakkelijk
door van een woning met een verkoopprijs
van 250.000 gulden naar 3,5 a 4 ton.
Zijn Leidse collega Beider constateert dat
de vrije vestigingsgrens die gemeenten in de
ze regio hanteren in Leiden 225.000 gul
den de markt niet remt. „Principieel vind
ik natuurlijk dat die grens er niet zou moeten
zijn, maar we hebben er in feite nauwelijks
last van."
Betaalbaar
Een veel grotere belemmering voor de markt
is het tekort aan betaalbare huizen. Op de
huurmarkt is volgens een woordvoerder van
de Leidse woningbouwvereniging De Sleutels
de druk onverminderd hoog. En in de koop
sector is het vooral in de Idasse tot 250.000
gulden uiterst moeilijk een huis te vinden.
Een Leidenaar die onlangs na lang proberen
slaagde, vertelt hoe hij letterlijk in de rij stond
voor een huis. „Uiteindelijk werden wij bo-
rondgeleid en beneden kregen anderen
In de tussentijd stonden
de deur. In feite is het zo
als je reageert op een ad-
van iemand die daags na
het plaatsen van een advertentie al 150 keer
was gebeld.
Beider en Sedelaar bevestigen dat beeld.
Volgens Beider zijn er bij de huidige markt
nauwelijks incourante panden. Woningen
gaan in vrijwel alle Leidse wijken vlot van de
hand. „De Stevenshof ontwikkelt zich steeds
beter. De Burgemeesterswijk en de Professo-
renwijk blijven het heel goed doen. Ik denk
dat een huis in die wijk, dat begin dit jaar
twee ton waard was, eind van het jaar
240.000 tot 250.000 gulden doet."
De banken bevestigen dat er een hausse
gaande is. De ING-Bank en de Postbank zeg
gen tot 50 procent meer hypotheken te heb
ben verstrekt dit jaar. De bedragen per hypo
theek zijn ook fors gegroeid. Maar dat is deels
te verklaren door de prijsstijgingen. Het aan
tal tweede hypotheken of uitbreidingen van
bestaande hypotheken groeide bovendien
evenredig mee. De ABN Amro geeft geen cij
fers, maar bevestigt wel het algemene beeld.
De banken zeggen niet systematisch na te
gaan waaraan het geld voor tweede hypothe
ken worden besteed. Het merendeel is ech
ter, net als in het verleden, gekoppeld aan
verbouwingen. Als de hypotheek oploopt tot
driekwart van de executiewaarde van een
huis na de verbouwing wordt het geld
meestal in depot genomen en tijdens de
werkzaamheden in porties uitbetaald. De
woordvoeder van ABN Amro: „Maar als het
om minder dan driekwart van de executie-
waarde gaat, hebben wij er geen zicht op.
Het gaat ons om het onderpand. Dat is er
dan in voldoende mate."
Door de waardestijging van huizen ligt de
veronderstelling voor de hand dat steeds
meer mensen de ruimte die zo in hun hypo
theek ontstaat, voor 'leuke' dingen gebrui
ken. Verschillende Leidse hypotheekadvi
seurs bestrijden dat. Volgens hen komt het
weieens voor dat mensen een extra hypo
theek sluiten om een auto te kopen, te gaan
reizen of zelfs te speculeren op de beurs,
maar dat is hoogst uitzonderlijk. Meestal zijn
de tweede hypotheken toch gekoppeld aan
verbouwingen. Verzekerings- en hypotheek
adviseur H. I-aken: „Het zou anders ook on
eigenlijk gebruik zijn. Als dat veel voorkomt,
denk ik dat het gevolgen krijgt. De aftrek van
de hypotheekrente staat al geregeld ter dis
cussie, dat zou dan helemaal het geval zijn."
ZATERDAG 25 SEPTEMBER 1993
Onze Taal
Soms gebeurt het dat ik geen on
derwerp bedenken kan. Waar zullen
we deze week eens over schrijven?
Het overkomt me zelden, maar de
ze keer zat ik lelijk omhoog. Onzin
natuurlijk. Want ik heb stapels brie
ven van lezers met interessante vra
gen en leuke ideeën, overal aante
keningen, een kast vol boeken,
knipsels met merkwaardige nieuwe
woorden. Lusteloos bladerde ik van
alles door, maar vond niets van
mijn gading. Omhoog zitten is ver
velend, want er moet toch iets ge
schreven worden.
En zo kwam het. dat ik mij balorig afvroeg
waarom iemand eigenlijk omhoog zit.
Vanwaar dat 'omhoog'? Het doet me den
ken aan een dood vliegje, dat met z'n poot
jes omhoog ligt. Maar de uitdrukking zal
daar wel niet vandaan komen. En inder
daad, als ik het nazoek, blijkt de oorsprong
niets met dooie vliegen te maken te heb
ben, maar alles met schepen. Een schip dat
omhoog zit, zit op een zandbank en kan
niet verder. Het zit letterlijk omhoog en zal
moeten wachten op de vloed of tot het vlot
getrokken wordt Ondertussen bevindt het
schip dat omhoog zit. zich in een onaange
name toestand. Die onaangename toestand
is bewaard gebleven in de uitdrukking 'om
hoog zitten'.
Er wordt heel wat gezeten! En het hoeft lang
niet altijd zittend te gebeuren. Ik kan zeg
gen dat er een gulden in mijn portemonnee
zit, tervyjjl een gulden natuurlijk niet echt
kan zitten. Toch zal niemand zeggen dat er
een gulden in zijn portemonnee ligt. Als het
om mensen gaat, is het verschil tussen zit
ten, liggen en staan wel duidelijk. Er ligt een
vent op de stoep, is iets anders dan er staat
of er zit een vent op de stoep. Bij sommige
dingen is het ook duidelijk: een boek dal in
de kast staat, is overeind gezet, en een boek
dat ligt, bevindt zich horizontaal. Het zelfde
onderscheid hebben we bij: de Eifeltoren
staal in Parijs (meer verticaal dan horizon
taal) en: Parijs ligt in Frankrijk (meer hori
zontaal dan verticaal). Moeilijker wordt het
al met een plas water. We zeggen: Er ligt
een plas water, maar ook: Er staat een deci
meter water. Het verschil zit 'm natuurlijk
hierin dat we bij 'liggen' denken aan de ho
rizontale uitgestrektheid, en bij 'staan' gaat
het vooral om de diepte, oftewel het verti
cale ervan.
Nu een asbak. Een asbak staat op tafel,
maar als hij eraf valt, ligt hij op de
grond. Het maakt dan niet uit of hij op z'n
kant of gewoon plat terechtgekomen is: een
gevallen asbak ligt. We kunnen wel zeggen
dat er een asbak op de grond staat, maar
dan is die er door iemand neergezet. Liggen
is blijkbaar onbedoeld, passief, willoos. Dat
zien we ook bij borden. Borden staan op ta
fel. Dat is vreemd want ze zijn meer hori
zontaal dan verticaal. Waarom zou een
boek op tafel liggen, maar een bord staan?
Zodra het bord valt, zeggen we dat het op
de grond ligt. Waarom zeggen we trouwens
dat er een bericht in de krant 'staat'? En hoe
komt het dat een broek lekker zit, maar
goed staat?
Als ik van een collega vertel dat hij moeilijk
zit, dan heeft hij problemen. Hij zit moei
lijk, betekent dat hij in geldnood zit 'in
scheiding ligt'O) of op het punt staat ont
slagen te worden. Een collega die moeilijk
ligt, is heel wat anders. Zo iemand past niet
goed in het team. 'Hij zit moeilijk' is verteld
vanuit hemzelf: ik verplaats me als het ware
in die persoon en vertel dan over zijn pro
blemen. Met 'Hij ligt moeilijk' praat ik over
hem vanuit mijn of ons standpunt, niet
vanuit het zijne. We praten over hem. Iets
dergelijks hebben we ook met 'Ik zit goed',
'lk zit op rozen' en 'Ik lig goed in de markt':
liggen is passiever.
Vandaar dat je beter ergens mee kunt zitten
dan eruitliggen. Desnoods ergens mee om
hoog zitten
-
