Kroaten Bosnië
bestoken Mostar
Sihanouk terug op de troon
Buitenland
'Bionauten' na twee jaar
terug in aardse atmosfeer
Olifanten belegeren
dorp in Sri Lanka
Abchaziërs halen weer burgervliegtuig neer
Einde alleenheerschappij blanken Zuid-Afrika
De Knesset heeft gestemd, de oorlog kan beginnen
e Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
OPA Deutsche Presse Agentur CPO Gemeensthappel^ke Persdienst
Ind The Independent IPS inter Press Service RTR Reuter
UPI United Press International
Istanbul: zeker 73 winkels uitgebrand
Istanbul In het Turkse Istanbul zijn gisteren in totaal 73 winkels
uitgebrand, die waren ondergebracht in vier panden. Twee
brandweermannen raakten bij het blussen licht gewond. Door
dat de panden zijn omgeven door grotere gebouwen en alle win
kels waren gesloten, duurde het enkele uren voordat de brand
weer het vuur wist te lokaliseren.
Aubergines bevatten meeste nicotine
munchen» Sommige groenten bevatten nicotine, met aubergines
als koploper. Dat blijkt uit een Amerikaanse studie, gepubliceerd
in de jongste uitgave van het in München verschijnende Medi
sche Weekblad. Eén gram aubergine telt honderd nanogram (een
nanogram is een miljardste gram) nicotine. Bij aardappelen en
bloemkool liggen de concentraties tussen vier en zeventien na
nogram.
Opnieuw Cubaanse piloot naar VS
Washington Voor de tweede keer in een week is een Cubaanse
piloot met een MiG geland in de Verenigde Staten. Hij zette gis
teren zijn toestel aan de grond op het Amerikaanse militaire
steunpunt Guatanamo in het zuidenwesten van Cuba en vroeg
asiel. De piloot, wiens identiteit nog niet is onthuld, nam met
zijn MiG-23 deel aan een patrouille. Eind vorige week landde
een 32-jarige Cubaanse piloot met een MiG-21 op de basis Key
West in Florida.
Twee nieuwe TGV-trajecten Frankrijk
parus» Het FranseTGV-traject wordt uitgebreid met een hoge
snelheidslijn tussen Parijs en Straatsburg en Parijs en de Middel
landse Zee. Met de projecten is een bedrag van ongeveer vijftien
miljard gulden gemoeid. De lijnen moeten in 1999 zijn voltooid.
Vrouwen vertragen vrijlating moslim-gevangenen
ORACLE OPA
SARAJEVO Rtr-Afp-DPA
Bosnische Kroaten hebben gisteren hevige bombarde
menten uitgevoerd op de moslimwijk van Mostar, waar
55.000 mensen van de buitenwereld zijn afgesloten. Door
het geweld kon een hulpkonvooi van de Verenigde Naties
met 02 ton voedsel en medicijnen de stad niet bereiken,
zo hebben VN-functionarissen meegedeeld.
De Kroaten dreigden gisteren
tevens de elektriciteit naar de
Bosnische hoofdstad Sarajevo af
te sluiten door bij Kiseljak de
hoogspanningslijnen te verbre
ken. Ze eisen dat de moslims de
stroomvoorziening herstellen
voor de Kroaten die in centraal-
Bosnië onder vuur liggen.
De Kroatische radio meldde
verder dat de Kroaten in Bosnië
gisteren 541 moslim-gevange
nen hebben vrijgelaten. De ge
vangenen uit het kamp Dretelj t
zijn door het Rode Kruis overge-
De moslims in Mostar kam
pen met een chronisch tekort
aan voedsel en medicamenten
doordat de Kroaten al bijna ne
gentig dagen alle hulp voor de
moslimwijk blokkeren. Alleen
de laatste maand is de VN-
vluchtelingenorganisatie Unhcr
er enkele keren in geslaagd de
stad van noodhulp te voorzien.
Ook hebben vliegtuigen af en
toe voedseldroppingen kunnen
uitvoeren.
bracht naar een Kroatisch ei
land. waar ze de vluchtelingen
status zullen krijgen.
De vrijlating werd gisteren
overigens bemoeilijkt door een
blokkade van Kroatische wou
wen die eisten dat de moslims
ook Kroatische gevangenen vrij
laten. Na enkele uren gaven de
vrouwen hun verzet op.
Het Bosnische parlement van
vooral moslims zal dinsdag bij
eenkomen om zich uit te spre
ken over het vredesplan van de
bemiddelaars Owen en Stolten-
berg, dat voorziet in driedeling
van de republiek. De Bosnische
president Izetbegovic heeft ge
zegd „persoonlijk niet te voe
len'' voor het huidige voorstel,
maar heeft ook gezegd dat hij
de beslissing overlaat aan het
parlement.
Wanneer zondag in de woestijn
van de Amerikaanse staat Arizo
na de luchtdicht vergrendelde
deur van eén enorme hal van
staal en glas opengaat, komt
een einde aan een bijzonder ex
periment. Vier vrouwen en vier
mannen tussen de 28 en 68 jaar
worden, na 24 maanden onon
derbroken te hebben doorge
bracht in het 1.3 hectare grote
complex, teruggehaald naar de
bewoonde wereld.
„Ze zijn werkelijk zeer opge
wonden over de terugkeer naar
de aardse atmosfeer", zo ver
klaarde woordvoerder Chris
Helms van het project 'Biosphe
re 2' in astronauten-termen. De
'bionauten' wilden met het ex
periment aantonen dat een
autarkisch (zelfvoorzienend) le
ven in een kunstmatig gesloten
eco-systeem mogelijk is. Met de
resultaten van hun talloze on
derzoeken willen zij hun bijdra
ge leveren aan het bewaren van
'Biosphere 1'. onze Aarde, en
toekomstige reizen in het heel
al.
Voor de organisatoren van
het 150 miljoen dollar kostende
project, dat vooral is gefinan
cierd door de Texaanse olie
miljardair Ed Bass, is het al een
groot succes. Met hun tweejari
ge isolement hebben de bio
nauten. afkomstig uit de VS.
Groot-Brittannië en België, een
nieuw record gesteld. Boven
dien heeft het experiment zeker
500.000 bezoekers getrokken.
Voor twaalf dollar konden zij de
bionauten vanachter glas bekij
ken.
Biosphere 2 is geen werk van
milieu-activisten maar een gea
vanceerd high-tech project. De
bionauten bestuurden hun le
ven in de reuzekas via compu
ters. Niet alleen via de telefoon
maar ook met ruim duizend
sensoren zijn de acht avontu
riers verbonden met een con
trolecentrum buiten. Van bui
tenaf worden ook via een koel
toren en generatoren de lucht-
circulatie. water- en energie
huishouding geregeld. A\nders
was de kas door de woestijnzon
al lang geëxplodeerd.
colombo ips
Al weken lang wordt het
Srilankaanse dorp Handa-
pangala 'belegerd' door een
kudde van 125 olifanten. Nie
mand durft nog de deur uit als
de dieren laat in de middag ko
men drinken en baden in de
dorpsvijver. Als de avond valt,
trekken ze de suikerrietvelden
in om te gaan eten. Intussen
hebben de dieren in het dorp
pannen van de daken gerukt
en gewassen in de tuinen ver
nietigd.
Nadat enkele doden waren
gevallen, eiste het dorp maat
regelen en werd de hulp inge
roepen van de regering. Een
minister beloofde daarop de
olifanten terug te drijven in
het Nationale Wildpark Yala en
voorzieningen te treffen dat de
dieren niet meer kunnen uit
breken. Dat zal echter pas ge
beuren als de suikerrietoogst
voorbij is. Naar verwachting is
het de komende week dan ein
delijk zover.
Toen de problemen met de
olifanten in Handapangala in
Sri Lanka de voorpagina's van
de kranten haalden, vielen
milieu-organisaties en deskun
digen op het gebied van die
renbescherming verontwaar
digd over de minister heen.
Volgens A. Fernando, een auto
riteit op het gebied van olifan
tegedrag, is het onmogelijk om
de dieren in Yala in te sluiten.
Volgens Fernando worden
de olifanten aangetrokken
door het suikerriet. De velden
behoren toe aan een suikerfa
briek en behoorden eens tot
het oerwoud van het Yala-
park. „De olifanten weten niet
beter of ze zijn nog steeds op
eigen terrein", zegt Fernando.
Bouterse roept
op tot staking
paramaribo anp
De voormalige Surinaamse le
gerleider Desi Bouterse heeft
gisteravond opgeroepen op 4
oktober een algemene staking
te beginnen tegen de regering-
Venetiaan. De ex-legerleider
ziet in de actie een legitiem
middel om de regering naar
huis te sturen. „De regering is
op wettige wijze gekozen. Het
volk moet haar op dezelfde ma
nier kenbaar maken dat ze
moet opstappen", aldus Bouter
se. Hij heeft andere groepingen
opgeroepen één front te vor
men.
Bouterse's partij, de NDP,
heeft 4 oktober als startdatum
voor haar acties gekozen omdat
dan het nieuwe schooljaar be
gint. Het effect zou daardoor
groter zijn.
De regering krijgt veel kritiek
vanwege de brandstofcrisis en
de snel stijgende kosten voor le-
vensmddelen.
PHNOM PENH «AP
Het is een van de opmerkelijk
ste comebacks in de moderne
geschiedenis. Prins Norodpm
Sihanouk overleefde een halve
eeuw oorlog, intriges en mas
samoorden om voor de tweede
keer koning van Cambodja te
worden. Vandaag neemt hij
opnieuw op de tfoon plaats.
Terwijl zijn greep op het land
zelden zo stevig is geweest, ziet
de prins zich nu gesteld tegen
overeen andere, mogelijk dode
lijke vijand: kanker. De 70-jarige
Sihanouk zegt dat hij lijdt aan
prostaatkanker. Na zijn installa
tie vertrekt Sihanouk direct naar
Peking voor voortzetting van
zijn medische behandeling.
Een zich voortslepende ziekte of
overlijden zal verstrekkende ge
volgen hebben voor Cambodja.
Sihanouk is de enige'nationale
figuur die de drie strijdende
partijen in het land na dertien
jaar burgeroorlog bijeen kan
houden. Hij is de enige die
enigszins overweg kan met de
communistische Rode Khmer,
die nog steeds weigert de wa
pens neer te leggen en niet uil
meewerken aan het vredespro
ces in het land.
Sihanouk werd in 1941 door de
Franse koloniale overheersers
op de troon geplaatst. De Fran
sen passeerden andere familie
leden dichter bij de opvolgings-
lijn, omdat ze dachten dat ze in
Sihanouk een kneedbare figuur
hadden gevonden. Het bleek
een kostbare misrekening. „Het
lam werd een tijger", om in
Sihanouks eigen woorden te
spreken. In 1953 werden de
Fransen tot de aftocht gedwon
gen. Sihanouk werd tot „vader
van de onafhankelijkheid" be
stempeld.
Twee jaar later trad hij af om
een charismatische burgerleider
van een massapartij te worden.
Zijn felste tegenstanders zeggen
echter dat hij het koninkrijk on
der het mom van democratie
als een middeleeuwse vorst
leidde. „Ik ben Sihanouk en alle
Cambodjanen zijn mijn kinde
ren", zei hij ooit.
Het is zeker zo dat Sihanouk de
democratisering in zijn land
heeft tegengehouden en dat hij
wreed kon zijn tegenover zijn
tegenstanders. Zijn opponenten
vrezen dan ook dat hij zich op-
Een Cambodjaanse schilder legt de laatste hand aan een enorm portret
van Sihanouk, de man die vandaag voor de tweede keer de Cam
bodjaanse troon bestijgt. foto reuter richard vogel
nieuw als een potentaat gaat
gedragen.
In 1970 braken de dijken toen
hij ten val werd gebracht in een
rechtse, door de Verenigde Sta
ten gesteunde machtsgreep. De
coup was de aanleiding voor
een verwoestende, vijfjaar du
rende burgeroorlog met de Ro
de Khmer.
Een Vietnamese invasie maakte
eind 1978 een einde aan het be
wind van de Rode Khmer. Siha
nouk, die door de Rode Khmer
gevangen was gezet, werd be
vrijd en ging in ballingschap.
Van daaruit leidde hij een mon
stercoalitie van drie verzets
groepen, waaronder ook de Ro-
de Khmer, die tegen het door
Vietnam geïnstalleerde bewind
vocht. Met zijn Sihanouk-mix
van politiek en theater wist hij
een wapenstilstand te bewerk
stelligen en gidste hij de partij
en naar nationale eenheid en
vrede. In 1991 werd in Parijs
een vredesakkoord onderte
kend. Sihanouk werd interim
leider.
In mei werden in Cambodja al
gemene verkiezingen gehou
den. Sihanouk wierp zich niet
persoonlijk in de verkiezings
strijd. maar zijn zoon. Norodom
Ranariddh, profiteerde van de
uitstraling van Sihanouk en
won de verkiezingen met zijn
partij Funcinpec. Deze partij zal
een belangrijke rol spelen bij de
formatie van een nieuwe rege
ring.
Vluchtelingen en gewonden verdringen zich op de trap van een vliegtuig dat hen uit het belegerde Soechoemi zal brengen. foto reuter
MOSKOU AFP-Rtr-UPI
Abchazische opstandelingen hebben gister
middag opnieuw een Georgisch burger
vliegtuig neergeschoten bij het vliegveld
van de Abchazische hoofdstad Soechoemi.
Daarbij is de piloot van de Tupolev-134
omgekomen en hebben veel inzittenden,
vooral vrouwen en kinderen die het oor
logsgebied wilden ontvluchten, ernstige
verwondingen opgelopen.
De Abchaziërs, die streven naar afschei
ding van Georgië en die Soechoemi al da
gen belegeren, hadden eerder op de dag
twee Suchoi SU-25 gevechtsvliegtuigen
neergehaald. In drie dagen hebben de op
standelingen in totaal vijf toestellen neerge
schoten.
Over het lot van de piloten van de hvee
gevechtsvliegtuigen is nog niets bekend.
Dinsdag en woensdag werden twee burger
vliegtuigen neergehaald boven het vliegveld
van Soechoemi. Daarbij vielen honderd do
den.
De strijd om de Abchazische hoofdstad is
gisteren onverminderd voortgezet In de
buitenwijken van de stad woeden hevige
gevechten tussen de opstandelingen en Ge-,
orgische regeringstroepen. In de zuidelijke
voorsteden zouden Georgische regerings
troepen een doorbraak hebben bewerkstel
ligd, waardoor zij weer de kustweg van
Soechoemi naar Otsjamsjira in handen
hebben. Hierlangs kan Georgië weer mili
taire versterkingen en materieel sturen voor
de verdediging van de stad.
JOHANNESBURG P.V.NUUSENBURG
CORRESPONDENT
Het Zuidafrikaanse parlement
heeft gisteren het groene licht
gegeven voor de installatie van
de Uitvoerende Overgangsraad
(UOR). die de zwarte oppositie
voor het eerst invloed geeft op
het landsbestuur. Van de voor
namelijk blanke parlementari
ërs stemden 211 voor de desbe
treffende wet. terwijl 36 man.
voornamelijk leden van de ex
treemrechtse Konservatieve
Partij (KP) tegen stemden.
KP-leider Hartzenberg be
stempelde de wet als een
„grondwettelijke revolutie"
waardoor de macht in handen
komt van „het ANC en zijn
bondgenoot, de Communisti
sche Partij". „De Afrikaners zul
len zich hier niet bij neerleggen
en de kans op een vreedzame
oplossing in Zuid-Afrika is nu
vernietigd", aldus de KP-leider.
Het debat over de UOR, dat
drie dagen heeft geduurd, is be
heerst door felle aanvallen van
KP-politici op de regering. Met
name minister Meyer (grond-
wetszaken), de belangrijkste,re
geringsonderhandelaar, was het
mikpunt van hun verbale aan
slagen. Een KP-lid werd ge
schorst. nadat hij Meyer een
..verachterlijke verrader" had
genoemd. De raad zal het land
samen met de regering van pre
sident De Klerk besturen in de
aanloop tot de eerste non-racia
le verkiezingen die volgend jaar
april worden gehouden.
Imelda Marcos luistert naar het
vonnis.
foto reuter romeo ranoco
Imelda Marcos:
achttien jaar cel
wegens corruptie
manilla Rtr
De voormalige 'first lady' van de
Filipijnen, Imelda Marcos, is
vandaag veroordeeld tot acht
tien jaar cel wegens corruptie.
Een rechtbank in de hoofdstad
Manila achtte de 64-jarige we
duwe van de in 1986 verdreven
president Ferdinand Marcos
schuldig aan twee gevallen van
machtsmisbruik. Haar advoca
ten hebben aangekondigd in
beroep te gaan tegen de uit
spraak.
Tegen Imelda Marcos lopen
in totaal meer dan negentig ci
viele en strafrechtelijke zaken.
De uitspraak van vandaag was
de eerste veroordeling. De Fili-
pijnse regering heeft haar ervan
beschuldigd samen met haar
echtgenoot en andere familiele
den tijdens het twintig jaar du
rende Marcos-bewind negen
miljard gulden aan de Filipijnse
schatkist te hebben onttrokken
De voormalige 'first lady' die
eerder deze maand de stoffelij
ke resten van haar man naar de
Filipijnen bracht, voorspelde
gisteren al dat ze zou worden
veroordeeld. „Maar ik ben klaar
om naar duizend gevangenis*
sen te gaan. Mijn geweten is
zuiver", zo zei ze.
Voedselcentrum
in Liberia
gebombardeerd
MONROVIA Rtr
Vliegtuigen van onbekende her
komst hebben gisteren in het
noordwesten van het Afrikaanse
Liberia een voedseldistributie
centrum bestookt. Daarbij zijn
acht mensen omgekomen: Bat
deelden hulpverleners mee.
Er zijn zware gevechten aan
de gang in het gebied, dat ligt
aan de grens met Sierra Ieonr
Drie vliegtuigen bombardeer
den de noordwestelijke stad
Vahun. verklaarden de functio
narissen.
Wie verantwoordelijk is voor
de aanval, is nog onduidelijk.
De Liberiaanse verzetsgroepen
beschikken in ieder geval niet
over vliegtuigen en het Instituut
voor Strategische Studies in
Londen zegt dat Sierra Leone
niet over gevechtsvliegtuigen
beschikt.
Maar internationale hulpor
ganisaties in Liberia hebben in
het verleden geklaagd over aan
vallen door Nigcriaanse ge
vechtsvliegtuigen op burger
doelen. Nigeria heeft het bevel
over de vredesmacht in Liberia.
ACHTERGROND
AD BLOEMENDAAL TEL AVIV
Shamirs opvolger, Rabin (Arbeiderspartij), moet het
pailementsdebat en de stemming met gemengde
gevoelens hebben gevolgd, vooral omdat coalitiepartner
Shas weigerde ja of nee te zeggen. Maar na afloop was
hij toch tevreden. Weliswaar hadden niet meer dan 61
van de 120 afgevaardigden vóór de regeringspolitiek
gestemd, maar daar stond tegenover dat slechts vijftig
parlementariërs zich er tegen verklaarden. „Een verschil
van elf', rekende de premier snel uit. „LJbt geeft me het
vertrouwen en de goedkeuring die de regering nodig
heeft om de overeenkomsten uit te voeren."
Oppositieleider Benjamin Netanyahu maakte liever
een andere rekensom. „De Arbeiderspartij vertelde ons
een paar weken geleden dat ze tevreden zou zijn met
zeventig stemmen voor de akkoorden. Het was ons doel
dat aantal beperkt te houden tot 61 en daarin zijn we
geslaagd. Iedereen tevreden dus. Of toch niet?
In feite is er in beide kampen reden voor
ongerustheid. De regering is weer eens met de neus op
het feit gedrukt dat ze niet kan rekenen op de steun van
meer dan 57 leden van het parlement. Meer
afgevaardigden hebben de Arbeiderspartij en de links-
liberale Meretz eenvoudig niet. formeel maakt ook de
religieuze Shas-partij - met zes parlementsleden - deel
uit van de coalitie. Maar Rabin moet bij elke stemming
afwachten wat de wispelturige rabbijn Ovadia Josef zijn
„Vandaag is de oorlog begonnen", waarschuwde
oud-premier Shamir (Likud) in een reactie op de uit
slag van de stemming in het Israëlische parlement. De
Knesset gaf gistermiddag zijn goedkeuring aan de er
kenning van de PLO en het akkoord over beperkt Pa
lestijns zelfbestuur in de Gaza-strook en Jericho. Sha
mir doelde met zijn commentaar niet op gewapende
strijd, maar op „de oorlog om de ziel van de natie".
Wat hij wilde zeggen, was dat de oppositie zich niet
zal neerleggen bij de parlementaire nederlaag. En ie
dereen geloofde hem op zijn woord.
discipelen opdraagt. Het enige dat hij kan cjoen. is vlak
voor het cruciale moment een vernederende audiëntie
aanvragen en de Tora-geleerde naar de mond praten
Maar gisteren leverde dat niet meer op dan de
toezegging dat Shas niet zou tegen stemmen. Het moet
Rabin op zijn zenuwen werken dat hij nu en in de
toekomst bij zijn vredesbeleid zal moeten vertrouwen op
de steun van de kleine fracties van de communisten en
de Arabische Democratische Partij.
Aan de andere kant heeft ook Netanyahu het moeilijk.
De ükud -leider ziet zich graag aan het hoofd van een
verenigde rechtse oppositie, maar hij kan niet langer
verhullen dat zijn partij verdeeld is. Drie Likud-leden
onthielden zich gisteren van stemming. Netanyahu weet
dat de drie de top van een kleine ijsberg vormen.
Volgens betrouwbare schattingen waren cr tussen de
acht en"tien dissidenten in de fractie* maar de meesten
bonden in toen de partijleiding liet weten dat
ongehoorzaamheid schadelijk zou kunnen zijn voor hun
politieke gezondheid.
Racistische tendensen in de parlementaire discussie
moeten Arabische afgevaardigden te denken hebben
gegeven. Volgens sommige rechtse parlementsleden
moeten hun Arabische collega's zich niet bemoeien met
zaken die de toekomst van de joodse staat betreffen. Zo
zei Gonen Zegev van de Tzomet-partij: „Onder de 61
voor-stemmers zijn vijf Arabieren. Die Arabische
Knessetleden noemen zich Palestijnen en ze kunnen
niet objectief zijn als wij praten over Israël als een joods
land".
Maar wat gaat met de Israëlische coalitie gebeuren nu
een van de partners. Shas. heeft geweigerd de regering te
steunen? Die vraag laat zich gemakkelijk beantwoorden
IX» coalitie blijft gewoon in stand. Shas wil
regeringspartij blijven om de geldstroom naar haar
instituten in stand te houden Hn Rabin en Peri's zijn
ervan overtuigd dat een periodieke greep in de schatkist
ervoor kan zorgen dat ze Shas in elk geval niet tegenover
zich vinden.
