Gezondheidszorg in VS
van de wieg tot het graf
Israël ontkent aanval
vanuit Zuid-Libanon
Kompels Ruhrgebied in
actie voor behoud banen
Buitenland
Milieuramp voltrekt zich rond Aral-meer
Papa Doe in Haïti nog steeds populair
Treinongeluk VS eist
minstens 43 levens
Weer Georgisch vliegtuig
neergehaald in Abchazië
Kroaten dreigen met
wegsturen VN-soldaten
HET VERSCHIL TUSSEN
MEEDOEN EN SCOREN
Overgangsraad Zuid-Afrika staat voor zware klus
DONDERDAG 23 SEPTEMBER 1993
Bogota: tien kindermoorden per dag
bocota In de Colombiaanse hoofdstad Bogota worden dage
lijks zes minderjarigen vermoord en overlijden vier kinderen aan
de gevolgen van mishandeling door hun ouders of andere vol
wassenen. Dit is tachtig procent meer dan vorig jaar. Dat meldt
de Colombiaanse Vereniging voor Mishandelde Minderjarigen
(ACMM).
Doden bij noodweer Frankrijk
Marseille Buitengewoon zware regenval heeft de afgelopen
nacht in het zuiden van Frankrijk grote schade veroorzaakt. Vijf
mensen kwamen om het leven, onder wie twee automobilisten
door verdrinking. In de Ardèche ontspoorde een trein en zijn ri
vieren buiten hun oevers getreden. Een aantal bewoners is geë
vacueerd.
Tientallen vast na bloedbad Rio
Rio de Janeiro. De Braziliaanse politie gaat zo'n 33 verdachten
aanklagen in verband met de moordpartij van 30 augustus in
een sloppenwijk van Rio de Janeiro. Daarbij werden 21 mensen
in koelen bloede omgebracht. Onder de aangeklaagden zijn
twee politiemannen. De bij het bloedbad betrokken groepen
zouden banden hebben met de politiek.
Populariteit Mitterrand neemt toe
parus De Franse president Mitterrand kan zich weer verheugen
in een groeiende populariteit. Volgens een opiniepeiling, giste
ren in het weekblad l'Express, vindt vijftig procent van de Fran
sen dat de president het goed doet. Dat is drie procent meer dan
vorige maand. De populariteit van de conservatieve premier
Balladur daarentegen is tanende.
Sfjagilski nieuwe premier Oekraïne
Kiev. De Oekraïense president Kravtsjoek heeft gisteren bij de
creet Efim Sfjagilski tot premier benoemd. Bovendien riep
Kravtsjoek het parlement op directe parlements- en presidents
verkiezingen te houden. Het parlement stemde dinsdag na lange
aarzeling in met het vertrek van premier Koetsjma.
Vijf doden in VS door nieuw medicijn
ROCKviLLE. Een nieuw medicijn dat mogelijk kan worden ge
bruikt voor de bestrijding van Hepatitis B heeft in de VS vijf pa
tiënten het leven gekost. Wetenschappers staan voor een raad
sel. Volgens onderzoeker Jay Hoofnagle verliep het experiment
voorspoedig totdat na negen wekén bij enkele patiënten een le
ververgiftiging werd ontdekt. Het onderzoek werd stopgezet,
maar de vergiftiging werd steeds erger.
Irak laat drie Zweden vrij
Baghdad De i'raakse president Saddam Hussein heeft gisteren
de vrijlating bevolen van drie Zweden. De drie werden vorig jaar
september veroordeeld tQ.t zeven Jaar gevangenis omdat ze
vartuit Kuwayt illegaal het land waren binnengekomen. Op dit
moment zitten nog zeven westerlingen in Irak achter de tralies
wegens hetzelfde vergrijp.
jeruzalem «ap
Het Israëlische leger heeft giste
ren ontkend dat vanuit Libanon
raketten op het noorden van Is
raël zijn afgevuurd. Een explosie
in de noordelijke Israëlische
grensplaats Kiryat Shmona is
wellicht veroorzaakt door een
per ongeluk afgeschoten Israëli
sche granaat, aldus de legerlei-
ding.
De Israëlische radio en inwo-
BERLUN HANS HOOGENDUK
CORRESPONDENT
Geblokkeerde bruggen, kruis
punten en bezette mijnschach
ten. In het Ruhrgebied, nog al
tijd het grootste industriegebied
van Duitsland, kookt het weer.
Waren het in het recente verle
den met ontslag bedreigde
staalarbeiders, dit keer zijn het
de mijnwerkers die de straat op
gaan.
Aanleiding is de dinsdag aan
gekondigde sluiting van de mijn
Monopol in Bergkamen plus
een gedeeltelijke stillegging van
mijnen in Hamm en Gelsenkir-
chen begin volgend jaar. Daar
door verdwijnen zesduizend ba-
Hillary Rodham-Clinton brein achter ambitieuze plannen
Als de Amerikaanse president Bill Clinton later om één
ding herinnerd wil worden, dan is het dat hij erin is ge
slaagd de peperdure gezondheidszorg te hervormen. De
president legde gisteren voor de Senaat en het Huis van
Afgevaardigden zijn ambitieuze plan, grotendeels be
dacht door zijn vrouw Hillary Rodham-Clinton, daarvoor
op tafel. Kern is dat iedereen 'van de wieg tot het graf
moet zijn verzekerd tegen ziektekosten. Nu zijn nog 37
miljoen Amerikanen onverzekerd.
■HANSDEBRUUN
correspondent
Clinton noemde het huidige
stelsel voor gezondheidszorg
,,te duur, te verspillend en te
bureaucratisch". De Ameri
kaanse gezondheidszorg kost
twee tot drie maal zo veel als in
andere industrielanden en de
kosten stijgen twee maal zoveel
als de inflatie. Clinton deed een
beroep op de medische wereld,
de verzekeraars en de politici
om een beter systeem te cre-
eren. Om dat te betalen wil hij
onder andere korten op de
overheidsuitgaven.
Een of de vijf Amerikanen is
onverzekerd. Wie wel is verze
kerd, betaalt hoge premies voor
peperdure medische zorg. Bijna
de helft van het Amerikaanse
overheidstekort wordt veroor
zaakt door de kosten van de ge
zondheidszorg. De tarieven van
dokters en ziekenhuizen zijn de
hoogste ter wereld. In de ge
zondheidszorg gaat dit jaar 930
miljard dollar om, 400 miljard
meer dan in 1987. Zonder ver
andering is dat over vijf jaar
1.500 miljard.
Er komt een minimumpakket
aan medische zorg (huisarts,
specialisten, ziekenhuis, medi
cijnen) voor iedereen. Wie meer
wil, moet bijbetalen. De pre
mies worden aan een maxi
mum gebonden; een gezin zal
nooit meer dan 4.200 dollar per
jaar aan gezondheidszorg kwijt
zijn. Dokters en ziekenhuizen
zullen goedkoper moeten gaan
werken. Door grote groepen
verzekerden in regionale 'pools'
te stoppen staan zij sterker in
onderhandelingen met de 'zor-
gleveranciers'.
Nu is men per bedrijf verze
kerd en jagen vooral in kleine
bedrijven individuele ziektege
vallen de premies op. Net als nu
blijven de werkgevers de pre
mies betalen, maar er komt een
eigen bijdrage van alle verzeker
den. Kleine bedrijven die in
nood komen, krijgen subsidie.
Op de overheidsprogramma's
Medicaid (voor de armen) en
Medicare (voor de bejaarden)
wordt bezuinigd. Het plan moet
in 1998 zevenhonderd miljard
dollar aan bezuinigingen ople
veren, waardoor het financie
ringstekort met negentig mil
jard daalt.
DEN HAAG IPS
„Als we zo doorgaan, heet het Aral-meer in
het jaar 2000 Aral-woestijn". Professor Mir-
zaev voorspelt een ecologische ramp rond
deze steeds maar kleiner wordende binnen
zee in Oezbekistan. Het Aralmeer is voor
meer dan de helft opgedroogd, zodanig ver-
zilt dat zoutsporen tot in de poolcirkel zijn
teruggevonden en vervuild met landbouw-
chemicaliën die de bevolking ziek maken.
,,De situatie is catastrofaal", zegt ook pro
fessor Mukhamedjanov.
De twee zijn deze week op uitnodiging
van de ontwikkelingsorganisatie Novib in
Nederland. Ze vertegenwoordigen het Aral
Genootschap, een particuliere organisatie
die een plan heeft opgesteld om het Aral-
meer te redden. Novib heeft zijn nieuwe
partner in het nog vrijwel onontgonnen
Centraalaziatische ontwikkelingsgebied
vijftigduizend gulden gegeven om de orga
nisatie verder op te bouwen. Er zouden
overigens inmiddels zo'n 320 reddingsplan
nen voor het Aralmeer circuleren. Maar vol
gens Mirzaev heeft alleen zijn groep het
antwoord op de cruciale vraag: hoe hoog
moet het water in het Aral-meer staan om
het meer te kunnen redden?
Tussen 1962 en 1992 is het waterpeil ge
daald van 53 tot 37,5 meter boven de zee
spiegel. De oppervlakte is in die periode af
genomen van 68.000 tot 37.000 vierkante
kilometer en het watervolume is gekrom
pen van 1.064 tot 300 kubieke meter. Het
meer is in deze periode 2,8 keer zo zout ge
worden.
De katoenverbouw is de grootste boos
doener. De voormalige Sovjetunie was de
op twee na grootste katoenproducent ter
wereld en verbouwde negentig procent van
zijn katoen in de regio rond het Aral-meer.
Door irrigatie heeft de katoenproduktie
hoeveelheden water aan het meer
onttrokken. Buitensporig gebruik van che
micaliën heeft het gebied ernstig verontrei
nigd.
De gevolgen zijn rampzalig. De visserij is
zo goed als verdwenen, de produktiviteit
van het land is dramatisch gedaald, en vei
lig drinkwater is onvoldoende aanwezig, zo
dat ziekten zich snel onder de bevolking
verspreiden. Volgens het Aral Genootschap
kent de regio de hoogste kindersterfte ter
wereld.
Volgens Mirzaev moet het waterpeil op
het huidige niveau gehandhaafd blijven,
een doelstelling waaraan zelfs de Wereld
bank zich niet waagt in haar recente red
dingsplan voor het Aralmeer. Dat plan,
waarmee in eerste instantie vijftig miljoen
dollar is gemoeid, geeft aan wat de komen
de twintig jaar moet gebeuren, maar zegt
over het gewenste waterpeil slechts dat het
een nader te bepalen 'houdbaar' niveau
moet zijn.
ners van Kiryat Shmona hadden
de inslag van een granaat ge
meld. Het leger zei dat op het
moment van de inslag in Kiryat
Shmona een militaire buiten
post in de bufferzone in Zuid-
Libanon een granaat had afge
vuurd.
Ook bronnen in het Libanese
leger en de VN-vredesmacht
Unifil zeiden dat vanuit Liba
non niet op Israël was gevuurd.
Meer dan tachtigduizend
mijnwerkers betuigden in het
hele Ruhrgebied hun solidariteit
met de drieduizend kompels
die sinds dinsdag hun mijn in
Bergkamen bezet houden. Zes
tig van hen weigeren naar bo
ven te komen. Ze zitten al twee
dagen op duizend meter diepte.
De mijnwerkers eisen dat de re-
gering-Kohl haar belofte van
twee jaar geleden nakomt dat
een gegarandeerde hoeveelheid
steenkool zou worden gewon
nen. Gezien de economische re
cessie is de behoefte aan steen
kool echter drastisch teruggelo
pen. De werkgevers hebben
voorspeld dat nog veel meer
ontslagen zullen vallen indien
nu niet wordt gesaneerd.
port-au-prince» Tegenstanders van de Haïtiaansepresident-in-balling-
schap Jean-Bertrand Aristide marcheren voorbij het presidentieel paleis
in de hoofdstad Port-au-Prince. Het was gisteren 35 jaar geleden dat
Francois Papa Doe Duvalier na met geweld gemanipuleerde ver
kiezingen aan de macht kwam en Aristide werd verdreven. Aristide
keert als het goed is op 30 oktober terug naar Haïti om de macht weer
van de militairen over te nemen. In de afgelopen maanden is het land
echter steeds het toneel van geweld geweest. De civiele missie van de
Verenigde Naties zei dinsdag dat een onderzoek ingesteld wordt naar
meer dan vijftig willekeurige moorden in Port-au-Prince deze maand.
Secretaris-generaal van de Verenigde Naties Boutros Ghali wil zo snel
mogelijk twaalfhonderd politiemannen en genie-militairen naar Haïti te
sturen om te helpen bij de handhaving van de orde. foto »ap» michael
stravato
Reddingswerkers klauteren over de gisteren verongelukte trein bij Mo
bile, op zoek naar overlevenden. Gevreesd wordt dat het dodental van
43 nog zal oplopen. foto reuter
FBI onderzoekt mankement spoorbrug
MOBILE. AFP-Rtr-DPA
De Amerikaanse federale re
cherche (FBI) gaat een onder
zoek instellen naar het treinon
geluk in Alabama dat gisteren
aan zeker 43 mensen het leven
kostte. De sneltrein van Los An
geles naar Miami, met 206
mensen aan boord, stortte van
een spoorbrug in een moeras
vol kaaimannen.
Het ongeluk gebeurde even
ten noorden van de stad Mobi
le. De drie locomotieven van de
trein ontspoorden en vier van
de acht wagons van de Sunset
Limited Expres van de spoor
wegmaatschappij Amtrak do
ken in het acht meter diepe
moeras van Bayou Sara.
De FBI gaat onderzoeken of
het ongeluk is veroorzaakt door
een mankement aan de spoor
brug. Eerder die dag namelijk
zou een boot een pilaar van de
brug hebben geraakt.
Volgens ooggetuigen zakte de
uit staal en hout opgetrokken
Bayou Connor-brug in elkaar
toen de trein passeerde. „Ieder
een zwom om naar de kant te
komen van de rivier of het moe
ras. Niemand wist precies welke
kant hij op moest.", aldus een
van de overlevenden. Volgens
hem was paniek uitgebroken
onder de passagiers, die pas na
het inslaan van ruiten de rijtui
gen konden verlaten.
Het zoeken naar slachtoffers
werd ernstig bemoeilijkt door
dat het gebied niet over de weg
is te bereiken. Overlevenden
werden naar een platte schuit
vervoerd en gewonden met he
likopters opgepikt en naar zie
kenhuizen gebracht.
MOSKOU Rtr-AI
Tientallen inzittenden van een
Georgisch passagiersvliegtuig
zijn vermoedelijk om het leven
gekomen toen het toestel giste
ren op het vliegveld van de Ab-
chazische hoofdstad Soechoemi
ontplofte. Het vliegtuig was kort
tevoren met raketten bestookt
door Abchazische opstandelin
gen. De piloot van het neerge
haalde vliegtuig, dat medicijnen
en een onbekend aantal passa
giers aan boord had, slaagde er
nog in een noodlanding te ma
ken. Eenmaal aan de grond ont
plofte de machine.
Dinsdag was ook al een vlieg
tuig bij Soechoemi neergescho
ten. Het toestel stortte in zee en
alle inzittenden zijn om het le
ven gekomen. Georgische de
fensiefunctionarissen hebben
verklaard dat opstandelingen
uit Abchazië, die hun provincie
willen afscheiden van Georgië,
schieten op toestellen die het
vliegveld naderen. De luchtha
ven is in handen van Georgi
sche soldaten.
Georgië doet niet meer mee
aan het drie-partijenoverleg
over een bestand in Abchazië.
De Russen staan op het punt
hetzelfde te doen.
ZAGREB/BRUSSEL PPA-AFP-GPO
Kroatië heeft gisteren geëist dat
de veertienduizend VN-militai-
ren het land voor 30 november
verlaten als de Veiligheidsraad
hun niet meer bevoegdheden
geeft. Volgens de Kroatische
president Tudjman moeten de
VN-troepen opdracht krijgen de
paramilitaire Servische eenhe
den te ontwapenen en te ont
binden.
In een onlangs ingediend rap
port aan de Veiligheidsraad stelt
VN-secretaris-generaal Boutros
Ghali voor het mandaat van
Unprofor (de vredesmacht in
het voormalige Joegoslavië) een
half jaar te verlengen zonder
„aanmerkelijke wijzigingen van
de taken
De NAVO wacht een buiten
gewoon gevaarlijke opdracht
wanneer ze gaat toezien op na
leving van een vredesakkoord in
Bosnië. De soldaten moeten er
De CLC 10, Canons 'little miracle', de kleinste
kleurencopier ter wereld. Uitgerust met de onge
ëvenaarde Canon Bubble Jet technologie.
Goed voor presentaties met 4x meer attentiewaarde,
voor demonstratie- en/of trainingsmatenaal dat 5x
toegankelijker wordt en voor rapporten en offertes
die 2x beter scoren.
Maak nu gebruik van
Canons test-aanbod en
ontdek welk verschil
kleur maakt.
Canon CLCd
J Efficiency Beurs stand E 615
's werelds kleinste kleurencopier nu binnen ieders bereik.
iraclc' op proef?
tdn]f dc mogelijkheid' i
ren weck langgchal
Zien is pas geloven, j
JOHANNESBURG*
CORRESPONDENT
Het Zuidafrikaanse parlement neemt
vandaag een besluit, dat in een ander
land dan het land van de verdwijnende
apartheid opzienbarend zou worden ge
noemd. De voornamelijk blanke parle
mentariërs zullen zich zelf buitenspel
zetten door een wetsontwerp aan te ne
men, dat het pad effent voor de installa
tie van de Uitvoerende Overgangsraad
(UOR). Hierin krijgt de zwarte oppositie,
het ANC, voor het eerst in de geschiede
nis van het land zeggenschap over het
landsbestuur.
Het parlement in Kaapstad wordt
daardoor een debatteerclub, waarvan de
invloed even klein zal zijn als de toespra
ken langdradig. De kwalificatie 'histori
sche doorbraak' wordt hier zo vaak ge
bruikt, dat zij aan inflatie onderhevig is,
maar in het geval van de UOR is zij op
haar plaats. De UOR maakt een einde
aan een ruim driehonderd jaar durend
tijdperk, waarin de blanke minderheid
de zwarte meerderheid de wet voor
schreef.
De UOR zal samen met het kabinet
van president De Klerk het land regeren
in de aanloop tot de eerste non-raciale
verkiezingen, die op 27 april volgend jaar
moeten plaatshebben. Volgens haar
taakomschrijving moet de UOR er in de
eerste plaats voor zorgen dat alle partijen
met gelijke kansen aan deze verkiezin
gen kunnen deelnemen.
Maar de UOR zal via zeven sub-raden
(belast met de begroting, regionaal en
lokaal bestuur, defensie, buitenlandse
zaken, politie, inlichtingendiensten en
emancipatiezaken) ook haar stempel
drukken op het beleid van de regering-
De Klerk. De regering mag formeel ver
antwoordelijk blijven; een kabinetsbe
sluit dat niet wordt gesteund door de
UOR is een lege huls.
De UOR komt na haar installatie on
middellijk voor haar vuurproef te staan.
Zij zal een karwei moeten klaren, waar
de regering-De Klerk haar tanden op
stuk heeft gebeten omdat deze daartoe
de geloofwaardigheid mist: het herstel
van de orde in het land, vooral in de
zwarte woonoorden.
Dat^s een klus die haar krachten wel
eens te boven kan gaan. Een 'Nationale
Vredesmacht' bestaande uit leden van
het leger, de politie, de militaire organi
saties van de zwarte bevrijdingsorganisa
ties en extreem-rechtse blanke milities,
moet het instrument worden waarmee
de UOR orde en rust moet herstellen.
Deskundigen betwijfelen echter of deze
voormalige vijanden tijdig tot een effec
tief vredeskorps kunnen worden ge
smeed.
Het herstel van de orde. op zich al een
heksentoer, wordt nog bemoeilijkt door
het verzet dat extreem-rechts en de
Zulu-beweging Inkatha tegen de installa
tie van de UOR hebben aangetekend.
Voor extreem-rechts is de UOR een 'oor
logsverklaring'. Inkatha-leider Buthelezi
weigert de UOR te erkennen, omdat hij
niet was betrokken bij de onderhande
lingen. Dat hij zelf de onderhandelings
tafel heeft verlaten en zijn isolement aan
zichzelf heeft te wijten, is een argument
dat op hem geen indruk maakt.
De laatste etappe naar het 'nieuwe
Zuid-Afrika' zal dus nog vele hindernis
sen kennen. De UOR moet problemen
oplossen, waartegen de regering niet is
opgewassen, onder omstandigheden die
verre van ideaal zijn. Er is een lichtpunt.
Het ANC zal de internationale gemeen
schap vragen de laatste sancties te
schrappen, zodra de UOR is geïnstal
leerd. Zuid-Afrika komt dan in aanmer
king voor leningen van het Internationa
le Monetaire Fonds (IMF) en de Wereld
bank. Leningen die onontbeerlijk zijn
voor de wederopbouw van het land.
op zijn voorbereid dat ze be
trokken kunnen raken bij op
laaiende gevechten. Ze zullen
daarom snel na ondertekening
van een vredesakkoord moeten
worden gestationeerd en beter
bewapend moeten zijn dan de
huidige, lichtbewapende,
blauwhelmen.
Die waarschuwing lieten de
internationale vredesonderhan-
delaars Owen (EG) en Stolten-
berg (VN) gisteren horen tijdens
een bezoek aan het NAV( >-
hoofdkwartier in Brussel. De
NAVO is in principe bereid vijf
tigduizend manschappen in te
zetten.
In de Servische regio Sand-
zak, waar de spanningen tussen
Serviërs en moslims sinds het
uitbreken van de oorlog in Bos
nië hoog zijn opgelopen, zijn
deze week meer dan vijftig
moslim-activisten gevangen ge
nomen.
Moslims in Sandzak hehben
Servische soldaten uit Bosnië
beschuldigd van het intimide
ren, ontvoeren en vermoorden
van moslims in Servië, daarbij
geholpen door plaatselijke Ser
vische nationalisten. Zo'n vijf
tigduizend moslims zouden
Servië reeds zijn ontvlucht.
'Kinderen arme
landen beter
af dan elders'
In Groot-Brittannië en de Vere
nigde Staten leeft respectievelijk
tien en twintig procent van de
kinderen onder de armoede
grens. Zij zijn soms slechter af
dan kinderen in arme landen
omdat die landen over betere
voorzieningen voor kinderen
beschikken dan landen waar de
welvaart groot is. Dat zegt Uni
cef, het kinderfonds van de Ver
enigde Naties, in een onderzoek
dat gisteren is gepubliceerd.
