Honderden doden
strijd Abchazië
Spanning neemt toe na arrestatie Aideed
Buitenland
Soldaatjes Sierra Leone
weer in de schoolbanken
Kroaten bieden moslims
corridor naar zee aan
Bezoek van paus aan Israël nabij
EG: Subsidie aan staalbëdrijven snel minderen
Kabinet-Rabin hangt
aan een zijden draad
Achttien taxipassagiers
gedood in Zuid-Afrika
Ex-gijzelaar Terry Waite
wil terug naar Bayrut
WOENSDAG 22 SEPTEMBER 1993
AFP Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappelijke Persdienst
Ind The Independent IPS* Inter Press Service RTR* Reuter
UPI United Press International
Demjanjuk op weg naar VS
Jeruzalem» De van oorlogsmisdrijven vrijgesproken John 'Ivan'
Demjanjuk is de afgelopen nacht uit Israël vertrokken naar de
Verenigde Staten. Op zijn reis met een lijnvliegtuig van El Al
wordt hij vergezeld door zijn zoon John, schoonzoon en het
Amerikaanse Congreslid John Traficant.
Roemenen lynchen zigeuners
bukarest» Een woedende menigte Roemenen heeft gisteren in
het dorp Hedereni, vijfhonderd kilometer ten noorden van Bu
karest, twee zigeuners gelyncht en dertien huizen in brand ge
stoken uit wraak over een steekpartij waarbij een Roemeen werd
gedood. Dat heeft de Roemeense staatstelevisie gisteren gemeld.
Bij de brand kwam ook een nog niet geïdentificeerde persoon
Ontslag Oekraïense premier
kiev» Het Oekraïense parlement heeft gisteren het ontslag geac
cepteerd van premier Leonid Koetsjma. Koetsjma kondigde twee
weken geleden zijn vertrek aan uit protest tegen de forse kritiek
op zijn economische hervormingsbeleid. In eerste instantie wei
gerden de parlementariërs tot twee keer toe het vertrek van de
premier te accepteren. Uiteindelijk gingen ze akkoord met 294
stemmen vóór en 23 tegen.
'Vakantiegeld voor gezondheidszorg'
BONtyDe Duitse regering heeft gisteren gezegd dat werknemers
vakantiegeld moeten inleveren om de sanering van de gezond
heidszorgvoor ouderen te betalen. De regeringscoalitie
CDU/CSU-FDP wil dat werkgevers twintig procent inhouden op
de uitkering die de werknemers ontvangen voor tien verplichte
vrije dagen. Het geld zou vervolgens moeten worden overge
maakt naar de staat, die kampt met een gat op de begroting voor
de ouderenzorg.
Aardbeving Oregon: twee doden
klamath falls Een aardbeving met een kracht van 5,7 op de
schaal van Richter heeft gisteren in het zuiden van de Ameri
kaanse staat Oregon aan twee mensen het leven gekost. Het
zwaarst getroffen gebied Klamath is tot rampgebied verklaard.
Azerbajdzjan heft noodtoestand op
moskou Het parlement van Azerbajdzjan heeft besloten met
ingang van vandaag de noodtoestand op te heffen die sinds april
dit jaar van kracht is. Dat meldde het persbureau Interfax giste
ren. De noodtoestand werd ingesteld door de inmiddels afgezet
te president Eltsjibey wegens verscherping van het conflict tus
sen Azerbajdzjan en de Armeense separatisten uit de enclave
Nagorno-Karabach.
FREETOWN ROD MACJOHNSON
„Ik doe mijn best in de les om
dat ik piloot wil worden", zegt
de 14-j^rige Mohamed Marah.
Hij behoort tot de groep van
350 soldaatjes die in een van de
drie opvangkampen in Sierra
Leone zitten om hun oor
logstrauma's te verwerken.
Mohamed Marah meldde
zich een jaar geleden bij het le
ger van Sierra Leone om de
dood van zijn vader te wreken.
Voor zijn ogen had hij gezien
hoe zijn vader werd afgemaakt
door de rebellen van het Revo
lutionaire Eenheidsfront (RUF).
„Ze hebben hem beetje bij
beetje in stukken gesneden.
Eerst de nek, toen de vingers en
toen de tenen. Uiteindelijk sta
ken ze een mes in zijn ogen",
zegt Mohamed.
Edward Nahim, als psycho
loog verantwoordelijk voor het
welzijn en het aanpassingspro
ces van de kinderen, zegt: „Nu
is het een kwestie hen de over
gang te laten maken van een
militair leven naar het-leven van
een burger". Als de kinderen ar
riveren, moeten ze allereerst 'af
kicken' van de pepmiddelen die
ze als soldaat kregen. „Na drie
maanden vertonen ze nog
steeds agressief gedrag, maar
het wordt wel minder. Maar
daar zijn wel veel kalmerings
middelen voor nodig."
Op dit moment zitten er 250
kinderen, onder wie acht meis
jes, verdeeld over twee centra in
Freetown, de hoofdstad van
Sierra Leone. Het derde op
vangkamp met nog eens hon
derd ex-soldatenkinderen is in
Bo, op 150 kilometer van Free
town. De opvangcentra zijn op
gezet met steun van Unicef, het
kinderfonds van de Verenigde
Naties.
Eerder dit jaar besloot de mi
litaire regering van Sierra Leone
alle kinderen onder de zestien
jaar te demobiliseren. Officieel
waren ze nooit gerecruteerd,
maar naar schatting vochten
zo'n zevenhonderd minderjari
gen als soldaat in het leger mee
tegen de rebellen. Ook aan de
zijde van het RUF vochten kin
deren mee.
In de opvangkampen worden
langzaam successen geboekt.
Nahim vertelt dat de meeste
kindersoldaten in de centra zich
op school inmiddels vijf uur
lang kunnen concentreren. Ook
kunnen velen eenvoudige zin
netjes lezen en schrijven.
„Het leven in het opvang
kamp geeft me weer hoop voor
de toekomst", zegt Mohamed
Marah. Zijn vriend, de 10-jarige
Abdulai Jalloh, zegt: „Ik eet drie
maaltijden per dag en ik speel
met andere kinderen". Hij heeft
net zulke ambities als Moha
med en wil advocaat worden.
„Het is niet gemakkelijk ge
weest", zegt de 11-jarige Binta
Sillah, die getuige was van ge
vechten in Potoru, in het district
Pujehun. „Ik probeer nu weer
opnieuw te beginnen en het
verleden te vergeten", zegt ze
zacht.
SARAJEVO AFP-Rtr-DPA
De moslims in Bosnië hebben
gisteren gemeld dat de Kroaten
hen tegemoet zijn gekomen bij
hun belangrijkste eis: een toe
gang tot de Adriatische Zee.
Niettemin zei de Bosnische pre
sident Izetbegovic dat hij niet
van plan is het jongste vredes
plan te ondertekenen. De defi
nitieve beslissing laat hij echter
over aan het Bosnische parle
ment, dat zich komende maan
dag of woensdag over het vre
desplan buigt.
De sleutelkwesties die een ak
koord tot nu toe ophouden, zijn
de eis van de moslims om een
toegang tot zee en om terugga
ve van grond die zij in het oos
ten hebben verloren aan de Ser
viërs. Izetbegovic zei gisteren
dat voor de toegang tot zee een
bevredigende oplossing is ge
vonden. Hij blijft echter volhar
den in zijn eis dat de moslims
meer grond moeten krijgen dan
de dertig procent die hun nu is
toebedeeld.
De Kroaten hebben de mos
lims drie mogelijke toegangen
tot de Adriatische Zee aangebo
den. Een van de mogelijkheden
is een concessie voor een toe
komstige Bosnische moslim
staat gedurende 99 jaar op een
deel van de Kroatische haven
stad Ploce. Daardoor krijgen de
moslims een stuk van de land
tong Kiek.
Het aanbod van de Kroaten is
voor de bemiddelaars Owen
(EG) en Stoltenberg (VN) aan
leiding voor optimisme. Het
vredesoverleg, dat volgende
week zal worden voortgezet, is
volgens hen niet eerder zo dicht
bij een succesvolle afsluiting ge
weest.
Abchaziërs halen Georgisch toestel neer
Het al zes dagen durende offensief van Abchazische se
paratisten tegen Georgische regeringstroepen heeft al
aan ruim 450 mensen het leven gekost. Dat meldden
Russische persbureaus gisteren. Bij de beschieting van
een Georgisch passagiersvliegtuig bij Soechoemi, de
hoofdstad van Abchazië, door Abchazische strijders zijn
gisteren vermoedelijk alle 27 inzittenden omgekomen.
SOECHOEMI» AFP-Rtr-DPA
Over het exacte aantal slachtof
fers en wie zich in het vliegtuig
bevonden bestaat nog steeds
onduidelijkheid. Volgens een
eerste lezing van de Georgische
president Eduard Sjevardnadze
zaten een Georgische delegatie
die in het zuiden van Rusland
met Russen en Abchaziërs had
onderhandeld, en Georgische
en buitenlandse journalisten, in
het toestel. Maar later op de
middag beweerde een journa
liste van het Georgische persbu
reau Iprinda dat de Georgische
onderhandelingsdelegatie zich
niet aan boord bevond. Het toe
stel, een Tupolev Tu-134, werd
geraakt door een door Abcha
ziërs afgevuurde raket. Het toe
stel stortte vervolgens in zee.
De situatie in de Georgische
havenstad Soechoemi blijft ook
verwarrend. Abchazische op
standelingen meldden gisteren
dat zij tot op driehonderd meter
van het parlementsgebouw wa
ren opgerukt, maar het Georgi
sche opperbevel ontkende deze
berichten. Sjevardnadze leidt
hoogstpersoonlijk vanuit het
parlementsgebouw het gewa
pende verzet tegen de naar af
scheiding strevende opstande
lingen. Onderhandelingen over
een wapenstilstand zouden vol
gens het persbureau Itar-Tass
op niets zijn uitgelopen.
Volgens Russische persbu
reaus die zich baseren op Geor
gische bronnen heeft het ge
welddadige conflict de afgelo
pen zes dagen al meer dan 450
mensenlevens geëist. Onder Ab
chazische militairen vielen zo'n
250 doden, aan Georgische zij
de meer dan honderd. Boven
dien stierven volgens Georgi
sche schattingen zeker zeventig
inwoners van Soechoemi en
raakten meer dan zeshonderd
gewond.
Het Georgische opperbevel
heeft Rusland er opnieuw van
beschuldigd de Abchaziërs van
wapens te voorzien. De Russi
sche regering gaf vorige week
echter een verklaring uit waarin
ze de Abchazische opstandelin
gen veroordeelden nadat die
een bestand schonden en
Soechoemi belegerden.
Paus Johannes Paulus II begroet de Israëlische opperrabijn Meir Lau.
ROME EELCO VAN DER LINDEN
CORRESPONDENT
„Het moment van een bezoek
aan Israël is nabij." Dat zei gis
teren paus Johannes Paulus II
na het onderhoud dat hij had in
zijn zomerverblijf in Castel
NAIROBIFRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT
Somalische milities hebben de
VN-vredesmacht gisteren een
ultimatum gesteld. Zij dreigen
een grote aanval uit te voeren
op de VN-troepen als Osman
Ato, een trouwe bondgenoot
en geldschieter van de Somali
sche krijgsheer Mohamed Fa-
rah Aideed, niet snel wordt
vrijgelaten. Enkele uren na het
verstrijken van het ultimatum
bleef het echter nog rustig in
de hoofdstad Muqdisho.
De euforie was gisteren groot
binnen VN-kringen in de Soma
lische hoofdstad Muqdisho. Na
beschamende blunders en bloe
dige aanslagen tijdens hun al
weken durende jacht op clanlei
der Aideed waren vijftig speciaal
opgeleide VS-manschappen er
dan eindelijk in geslaagd snel
en accuraat Osman Ato te arres
teren. Een succesje toevals
treffer of niet dat de VN hard
nodig had, maar waarmee de
kritiek op het VN-optreden in
de Somalische hoofdstad aller
minst is verstomd.
Somaliërs, westerse diploma
ten en hulpverléhers ook die
binnen de VN werkzaam zijn
vinden dat de VN-vredesmissie
in Muqdisho de afgelopen
maanden is ontaard in een or
dinaire tweestrijd tussen VN-
soldaten en Somalische strijders
en daarom hard aan herziening
toe is. Tot dusver zijn het echter
alleen de Italianen geweest die
zich openlijk tegen de militaire
VN-strategie hebben gekeerd.
Maar de onvrede is ook bij an
dere Europese landen groot.
„Het is zeer betreurenswaardig
dat door de jacht op Aideed de
VN hun oorspronkelijke doel,
de humanitaire hulpverlening,
voorbijschieten", meent een
EG-diplomaat.
De VN mogen gisteren dan
Osman Ato en drie andere Ai-
deed-handlangers hebben op
gepakt, niets wijst er op dat ze
de beruchte clanleider nu zelf
ook voor ftet grijpen hebben. En
dus is de kans groot dat de slo
pende jacht op de voortvluchti
ge Aideed, die persoonlijk ver
antwoordelijk wordt gesteld
voor de dood van alle VN-mili-
tairen, nog wel even zal door
gaan. De VN-leiding is zo geob
sedeerd geraakt door die klop
jacht en zal zich ongetwijfeld zo
gesterkt voelen door het behaal-
Een VN-helikopter cirkelt boven de plek waar zo'n vijftig speciale VN-manschappen gisteren een bondgenoot
van krijgsheer Aideed oppakten. foto reuter cristiano laruffa
alle problemen opgelost. Aideed
heeft een aanzienlijke aanhang
de succesje, dat ze voorlopig die het er niet bij zal laten zit-
bereid zal blijven er grote som- ten. Je hele operatie op de ar
men geld en manschappen aan
op te offeren.
Maar heiligt het doel in dit
geval nog wel de kostbare mid
delen? „Je mag hopen dat ze Ai
deed op een gegeven moment
te pakken krijgen, want hij geldt
toch als het belangrijkste sym
bool van de huidige problemen
in Muqdisho", zegt de westerse
diplomaat. „Alleen zijn met Ai-
deeds arrestatie natuurlijk niet
restatie van die ene man rich
ten, kan daarom tot een enorme
tegenvaller leiden. De VN moe
ten daarom af van die fixatie op
Aid eeds arrestatie."
Een mening die van harte
wordt onderschreven door de
Somalische Nationale Alliantie
(SNAK waartoe Aideeds factie
behoort. Woordvoerder Abdula-
tif Mohamed voorziet een esca
latie van geweld als de VN door
gaan met hun zoektocht naar
Aideed en een bloedbad als ze
hem uiteindelijk in de boeien
proberen te slaan.
Het SNA is er bovendien van
overtuigd dat gezien de blun
ders die ze tot nu toe hebben
begaan, de Amerikanen simpel
weg niet in staat zijn Aideed op
te pakken. „Somalia ligt niet in
Latijns-Amerika, het achtertuin
tje van de VS. De Amerikanen
zijn onze jungle binnengetrok
ken zonder ook maar iets te we
ten van de Somalische geschie
denis en cultuur. Bovendien is
BRUSSEL ALY KNOL
CORRESPONDENT
De Europese Commissie heeft er gisteren
bij Spanje. Italië en Duitsland opnieuw op
aangedrongen ernst te maken met het be
knotten van de staatssteun aan enkele van
hun staalbedrijven. De Commissie accep
teert niet dat staalbedrijven met overheids
subsidies nieuwe produktiecapaciteit cre-
eren, die concurreert met de bestaande ca
paciteit van bijvoorbeeld privé-onderne-
mingen als het Nederlandse Hoogovens.
Het plan om de gehele staalindustrie in de
EG te saneren kan door hel conflict rond de
overheidssteun wellicht pas tegen het einde
van dit jaar rond komen.
De staalindustrie, verenigd in de Eurofer,
is bereid de lasten van herstructurering te
delen op voorwaarde dat geen nieuwe valse
concurrentie ontstaat van bedrijven die
staatssteun genieten. De EG heeft al ruim
vijfhonderd miljoen gulden extra toegezegd
om de sociale gevolgen van deze sanering
op te vangen.
Gandolfo met de opperrabbijn
van Israël, Mei Lau. Tijdens de
'historische' ontmoeting had
Lau de paus uitgenodigd naar
Jeruzalem te komen.
De leiders van de joodse en
de roomskatholieke kerk be
spraken de noodzaak van sa
menwerking tussen de verschil
lende religies in het belang van
vrede en veiligheid. De politiek,
en vooral het aangaan van di
plomatieke betrekkingen tussen
het Vaticaan en Israël, bleef on
besproken. De wederzijdse er
kenning is door het vredesak
koord tussen Israël en de PLO
foto reuter
wel een stuk dichterbij geko
men.
Het belangrijkste geschilpunt
blijft de status van Jeruzalem,
de stad die in 1974, na de an
nexatie van het oostelijke deel
in 1967, door Israël tot hoofd
stad van het land werd uitge
roepen. Jeruzalem is heilig voor
het christendom, de islam en
het jodendom en daarom stelde
paus Johannes Paulus II enkele
weken geleden voor Jeruzalem
uit te roepen tot een internatio
naal erkende 'heilige open stad'.
Lau heeft dat idee altijd verwor
pen.
TEL AVIV AD BLOEMENDAAL
CORRESPONDENT
Krijgt het vredesbeleid van pre
mier Rabin de steun van meer
dan 61 van de 120 Knessetle-
den? En als dat niet gebeurt,
blijft Rabin dan regeren met
zo'n wankele meerderheid? Dat
zijn de vragen die het mara
thondebat beheersen dat giste
ren in het Israëlische parlement
is begonnen over de akkoorden
met de PLO. Het ziet er naar uit
dat de stemming pas morgen
plaatsvindt. Het voortbestaan
'van het kabinet-Rabin hangt
aan een zijden draad.
Het lot van de regering-Rabin
hangt af van onderhandelingen
die zich achter de schermen
voltrekken. Centraal staat nog
altijd de religieuze partij Shas,
de coalitiepartner die tegen de
overeenkomsten met de PLO
dreigt te stemmen. Als dat ge
beurt, verliest Rabin zijn 'joodse
meerderheid' omdat hij dan al
leen nog aan 61 van de 120
stemmen kan komen met de
hulp van twee door Arabieren
beheersteoppositiepartijtjes.
Rabin ZOU tegen de fractie
voorzitter van de Arbeiderspar
tij, Eli Dayan, hebben gezegd
dat regeren zonder Shas geen
zin heeft. De premier doet po
gingen de stemmen te 'kopen'
van de vier leden tellende frac
tie van een andere ultra-ortho
doxe groep, de Verenigde Tora
Partij.
Het Knessetdebat begon gis
teren met de mededeling van
Rabin dat het voortbestaan van
het kabinet op het spel staat.
Ook zei de premier dat met de
Palestijnen geen geheime af
spraken zijn gemaakt, zoals de
Israëlische oppositie heeft ge
suggereerd. Na Rabin kreeg
Benjamin Netanyahu, de leider
van de grootste oppositiepartij
Likud, het woord. Volgens hem
bedriegt de Israëlische regering
haar kiezers. Hij voorspelde dat
de akkoorden met de PLO
slechts zullen leiden tot meer
bloedvergieten. Volgens Neta
nyahu kunnen de overeenkom
sten met Yasser Arafat alleen
maar leiden tot wat hij noemde
een 'PLO-staat' even buiten Tel
Aviv.
Gisteravond verzamelden
zich ongeveer vijftienduizend
tegenstanders van het rege
ringsbeleid bij de Klaagmuur in
Jeruzalems oude stad. Van daar
trokken ze in optocht naar de
Knesset.
van Johannesburg onder vuur
werd genomen.
Het ANC meldde een derde
aanslag op een arbeiderspen
sion bij Johannesburg. Daarbij
zouden negen mensen zijn
doodgeschoten en -gestoken:
ruim twintig anderen zouden
gewond zijn geraakt. De aanval
lers waren gewapend met vuur
wapens, speren en messen. Het
is nog niet duidelijk of verband
bestaat tussen de aanvallen.
hun inlichtingendienst heel
slecht. Die gaat af op misleiden
de informatie van zogenaamde
Somalia-deskundigen."
En Aideed zelf, hoe vergaat
het hem onder de aanhoudende
militaire druk van de VN? „Het
gaat heel goed met de generaal,
hij is gezond en opgewekt", be
nadrukt Abdulatif en toont het
eerste exemplaar van het boek
dat Aideed tijdens zijn onder-
duik-periode heeft voltooid. De
titel luidt: 'De meest wenselijke
ontwikkeling van Somalia'.
JOHANNESBURG AP
Bij een aanslag op een busje
zijn gisteravond ten zuiden van
Johannesburg achttien taxipas
sagiers gedood. Dat heeft hét
Zuidafrikaanse persbureau SA-
PA gemeld. Veertien personen
raakten gewond. Het was de
tweede aanslag op taxipassa
giers op één dag. Eerder kwa
men zeker zes mensen om toen
een busje met zwarte forensen
op een drukke weg ten zuiden
LONDEN CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Terry Waite, die 1.763 dagen
was gegijzeld in Bayrut. wil te
rug naar de Libanese hoofdstad.
Dat heeft hij gisteren verklaard.
Waite onderhandelde namens
de Britse Anglicaanse Kerk in
1985 en 1986 met de Libanese
ontvoerders van een aantal
westerlingen. Hij werd echter
zelf gekidnapt. Begin deze
maand ontmoette ex-gijzelaar
Thomas Sutherland in Bayrut
zijn ontvoerders van de shi'iti-
sche Hezbollah.
In een boek dat vandaag ver
schijnt verhaalt Waite over de
tijd die hij, vastgeketend aan
een radiator, in zijn onder
grondse cel doorbracht. Ook
zendt de BBC vanavond een do
cumentaire uit, waarin de Britse
gezant uitlegt waarom hij werd
ontvoerd (BBC-1,22.30 uur), in
de film ontmoet Waite de man
die meer dan wie ook schuldig
is geweest aan zijn ontvoering:
de Amerikaanse kolonel Oliver
North. North was de man ach
ter 'Irangate'. In strijd met een
embargo van de Verenigde Na
ties had North wapens geleverd
aan Iran in de hoop de Ameri
kaanse gijzelaars in Bayrut, die
werden vastgehouden door pro-
Iraanse groeperingen, vrij te
krijRen.
Die hoop werd echter de bo
dem ingeslagen toen bleek dat
North de Iraniërs veel te hoge
prijzen had berekend (de winst
ging naar de rechtse Contra-re
bellen in Nicaragua). Het
schandaal lekte uit op het mo
ment dat Waite in Bayrut was.
Daarmee wa« zijn lot bezegeld
