UIT
De vrouw van 98 miljoen
V
Ria Lubbers met RTL 4
in touw voor patiëntjes
Rtv show
Export Nederlandse literatuur in opmars
rr
WOENSDAG 22 SEPTEMBER 1993
Oprah Winfrey, 's werelds best betaalde entertainer
LONDEN THE INDEPENDENT
Oprah Winfrey is de
best betaalde enter
tainer van Amerika,
en daarmee van de hele wereld.
Dat was onlangs te lezen in het
tijdschrift Forbes. In de afgelo
pen twee jaar heeft ze 98 mil
joen dollar verdiend, een slordi
ge 20 miljoen meer dan Steven
Spielberg. Michael Jackson
neemt op de ranglijst van groot
verdieners een veel bescheide
ner positie in: hij is nummer
dertien en Madonna zelfs vijf
tiende.
Wie naar haar programma
kijkt dat nu al jaren door RTL
wordt uitgezonden ziet on
middellijk wat de grote kracht
van Oprah is: gewapend met
een gulle lach kijkt ze het pu
bliek recht in de ogen en ste
vent regelrecht op haar doel af.
Ze is Amerika's nationale psych
en de grote verlosser van haar
ras- en seksgenoten. Ze brengt
wat ouderwets geloof, een hele
boel showbizz en een blinkend
pakket van zelfhulp en vakter
men uit de sociologie en popu
laire psychologie. Ze is een
slimme tante met een bood
schap die dagelijks in twaalf
landen door ruim 250 televisie
stations naar 15 miljoen men
sen wordt uitgezonden. En de
boodschap luidt: zelfverken-
ning. Daar zit de man die je
echtgenoot heeft vermoord en
Oprah wil weten: „Kun je deze
man vergeven?"
Oprahs antwoord op ieder
menselijk probleem is praten,
en praatprogramma's brengen
in Amerika goud geld in het
laatje. De armen en verdrukten,
de verkrachten en mishandel
den ze komen massaal uit
hun schuilplaatsen tevoorschijn
om hun verhaal te doen. Ze
schrijven Oprah 2.000 brieven
per week, die door haar mede
werkers in de computer worden
opgeslagen. Sommigen worden
gekozen en goed betaald om
hun verhaal en plein public te
doen. En het publiek kijkt gefas
cineerd toe.
Vanuit haar rust-uitstralende
studio in Chicago legt Oprah
haar publiek uit hoe de wereld
en het verdriet in elkaar zitten.
Ze is welbespraakt, persoonlijk
en oprecht begaan. Haar diep
gewortelde optimisme komt
voort uit haar overtuiging dat er
voor ieder probleem ëen oplos
sing is. Ze is niet te verslaan.
Mislukken
Toen ze in 1984 naar Chicago
'kwam om een praatprogramma
tevbeginnen, liet ze zich niet in
timideren maar stoomde met
volle kracht vooruit. „Het kwam
geen moment bij me op dat ik
zou kunnen mislukken", ver
klaarde ze. „Dat woord komt
niet in mijn woordenboek voor.
Mijn vader zei altijd tegen me:
luister meid, als ik je vertel dat
een mug een kar kan trekken,
stel median geen onnodige vra
gen, maar span hem meteen
voor de wagen. Dat gaf me zelf
vertrouwen."
Het klinkt allemaal een tikje
onwerkelijk. Maar haar hele le
ven heeft iets ongrijpbaars.
Wanneer je haar biografieën
leest (er zijn er drie, allemaal
met weinig pagina's, grote let
ters speciaal geschreven voor
zwarte kinderen) komen onwil
lekeurig de ouderwetse biogra
fieën van George Washington of
Lenin voor de geest: een hand
jevol uitspraken en een paar
moraliserende anekdotes, die in
elk van de boekjes worden her
haald.
Op 29 januari 1954 werd ze
geboren in Kosciusko, Missis
sippi, als onwettig kind van Ver-
nita Lee en Vernon Winfrey
(toen soldaat en inmiddels kap
per). Toen haar ouders uit el
kaar gingen en haar moeder
naar het Noorden trok om als
kamermeisje te werken, werd
Oprah tot haar zesde jaar opge
vangen door Hattie Mae, haar
grootmoeder van moeders kant.
Hattie Mae leerde haar al op
drie-jarige leeftijd lezen en
minstens zo belangrijk
bracht haar het geloof bij. Als
jong, zwart wonderkind las de
kleine Oprah gedichten voor in
de kerk.
Toen brak een periode aan
waarin ze afwisselend bij haar
moeder in het Noorden en bij
haar vader in het Zuiden ver
bleef. Het was een chaotische,
ongelukkige tijd. „Ik kreeg niet
genoeg aandacht van mijn
moeder en zocht het elders, op
de verkeerde plaatsen", aldus
Oprah. Ze ging uit stelen, begon
te liegen en liep van huis weg.
Toen ze negen was, werd ze
verkracht. Tot haar veertiende
werd ze seksueel misbruikt.
„Het gebeurde thuis deze
man, die man, mijn neef. Ik
durfde niets te zeggen, geen op
hef te maken. Ik dacht dat het
mijn eigen schuld was. Ik dacht
dat ik niet deugde."
Zonde en verlossing
Oprah schroomt niet om haar
persoonlijke geschiedenis in
haar eigen show te berde te
brengen als een schoolvoor
beeld van zonde en verlossing,
verdriet en therapie, lotsbe
stemming en eigen wil. In Op
rahs geval kwam de verlossing
in de vorm van een goede oplei
ding aan de NicoletHigh School
in Milwaukee, waar intelligente
zwarte leerlingen werden ge
koesterd als een waardevol soci
aal voorbeeld. Als ze na school
weer thuis kwam één enkele
kamer in, het huis waar haar
moeder als kamermeisje werkte
voelde ze zich „als Assepoes
ter die van het kasteel weer naar
huis moest."
Toen ze veertien was, ver
huisde haar vader Vernon naar
Nashville en Oprah trok bij hem
in. Hij had eindelijk zijn draai in
het leven gevonden en het klik
te meteen tussen vader en
dochter. Ze leken op elkaar en
respecteerden elkaar. Hij bracht
haar discipline bij en geloofde
in haar, net als in simpele, dui
delijke oplossingen. Haar stief
moeder Velma hechtte veel be
lang aan een goede opleiding en
bracht haar het besef bij van de
zwarte strijd, zwarte tradities en
wat het betekent om zwart te
zijn. Velma gaf Oprah het socia
le bewustzijn dat nog steeds
haar grote drijfveer is.
Op de middelbare school in
Nashviile viel ze al op. Een pro
ducent maakte zelfs een proef-
opname met haar. Drie jaar la
ter, toen ze toneel en voor
dracht studeerde, solliciteerde
ze naar een baan als mede-pre
sentatrice van een praatpro
gramma op de televisie. Op 22-
jarige leeftijd nam ze een baan
aan als mede-presentatrice in
Baltimore, waar ze zeven jaar
bleef. Toen ze vervolgens naar
Chicago ging, verdiende ze al in
de zes cijfers per jaar.
„Ik overwoog zelfmoord. Ik
dacht nog steeds dat ik niets
voorstelde. Mijn relatie was stuk
gegaan en ik dacht dat ik zon
der hem niet verder kon. Hoe
meer hij me afwees, des te meer
had ik hem nodig. Ik had deze
man macht over mijn leven ge
geven. Ik zal nooit, nooit meer
zo lang als ik zwart ben de
macht over mezelf uit handen
geven!"
Ze is voor 100 procent eige
naar van haar show, die wel
wordt omschreven als een 'mo
nocultuur' waar Oprah de scep
ter zwaait. Ze werkt hard (ze
staat om half zes op en maakt
werkdagen van 12 tot 14 uur).
Ze woont in een bescheiden
driekamer appartement, rijdt in
een Jaguar en heeft kasten vol
zachte handdoeken. Ze begeeft
zich onder de groten, grossiert
in onderscheidingen, koopt
schilderijen van zwarte kunste
naars, steunt goede doelen, is
gul en charmant (meestal met
een bedoeling). Maar hoewel ze
zich dagelijks voor de hele we
reld blootstelt, beschrijven
vrienden haar als een gesloten
vrouw die zich moeilijk laat
kennen. Oprah heeft haar op
treden in haar eigen televisie
show zelf ooit vergeleken met
het leven zelf: „vreemd, sensa
tioneel en bizar."
VERTALING: MARGREETHESLINGA
Veronica brengt
nieuwe politieserie
'Sunset Beat'
Veronica komt met een nieuwe Amerikaan
se politieserie 'Sunset Beat' op de buis.
Morgen is de eerste pilot-aflevering van on
geveer anderhalf uur. De vijf reguliere afle
veringen van vijftig minuten zijn vanaf
dinsdag 5 oktober rond 22.30 uur wekelijks
te zien. 'Sunset Beat' is het werkterrein van
vijf jonge politieagenten, die een speciale
undercover-eenheid vormen. Rijdend op
motoren proberen zij de misdaad in de
hand te houden in de onveilige straten van
Los Angeles. Zij beschermen het gebied op
en rond Sunset Boulevard, dat zich uitstrekt
tussen de neonverlichte Sunset Strip in
Hollywood en de dure strandhuizen van
Malibu.
In de eerste aflevering worden de hoofd
rolspelers voorgesteld. Chic Chesbro, een
gitaarspeler, is één van hen. Hij gebruikt
zijn rock 'n' roll-band als cover. Bradley Co-
olidge zou nooit meer hoeven te werken,
want zijn ouders hebben hem een grote er
fenis nagelaten. Toch verkiest hij een carri
ère bij de politiemacht, waarmee hij zijn le
ven op het spel zet. Tim Kelly is de zoon
van een beroemde en succesvolle arts. Te
gen de wens van zijn vader in zal hij nooit
in diens voetsporent treden, want hij voelt
er meer voor de orde te handhaven. Tucson
SmitJi is een zwarte officier, zijn carrière
heeft hem de gelegenheid gegeven de ghet
to te ontvluchten. Tenslotte Captain Ray
Parker, een veteraan officier en vaderfiguur
voor het team.
('Sunset Beat', morgenavond, 20.50 uur,
Nederland 2)
Nederlandse literatuur is in opmars. In de
ons omringende landen wachten uitgevers
met smart op de jongste vruchten van Mu-
lisch, Nooteboom. Haasse en Claus. Ze be
ginnen soms al met vertalen als een boek
nog niet eens half af is. Dit gebeurde met
De ontdekking van de hemel van Harry
Mulisch. Cees Nooteboom wordt intussen
een van de belangrijkste hedendaagse Eu
ropese schrijvers genoemd.
Regisseuse Ike Bertels maakte in op
dracht van de NCRV een boeiende (vijfdeli
ge) serie over de Nederlandse successen in
het buitenland, die vanaf vandaag tot en
met 20 oktober op de buis wordt gebracht.
Aanleiding is de boekenbeurs in Frankfurt
die extra aandacht besteedt aan de Neder
landstalige literatuur. Behalve over Noote
boom en Mulisch zijn er afleveringen over
Hella Haasse (de 'Margerite Yourcenar van
het noorden'), Tim Krabbé (met zijn Ameri
kaanse succes) en Nederlandse boeken in
Rusland.
Vanavond is het de beurt aan de trotse
Cees Nooteboom, die een apart plankje
heeft voor vertalingen van zijn boeken in
het Duits, Engels, Italiaans, Frans, Japans
en Roemeens. In Nederland is hij redelijk
bekend, maar zijn boeken staan vrijwel
nooit hoog in de verkooplijsten. In Duits
land loopt het beter. Van 'Het volgende ver
haal' werden reeds honderdduizend exem
plaren verkocht.
Maar ook het boek Rituelen vindt plotse
ling gretig aftrek. Bij zijn uitgever liggen
tweehonderd verzoeken van boekhandela
ren om Nooteboom te laten signeren. Voor
een deel wordt de hausse toegeschreven
aan uitspraken van de gezaghebbende lite
ratuurcriticus Marcel Reich-Ranicki. De
man reageerde in een tv-programma woe
dend dat hij zo lang had moeten wachten
op een vertaling van Rituelen. Voor hem
komt Nooteboom in aanmerking voor de
Nobelprijs.
Aandoenlijk zijn de beelden van een Itali
aanse verslaggeefster die hem in Milaan
komt interviewen. „Mijn baas zei dat u iets
in Berlijn heeft gedaan", zei de journaliste,
gewapend met een draagbare telefoon.
„Wat is uw boodschap in Rituelen?" Noote
boom, eerst ongemakkelijk, later ontspan
nen als duidelijk wordt hoeveel de Italiaan
se van hem afweet, antwoordt: „Mensen
hebben niet de kracht alleen te zijn, ze lo
pen altijd achter iets of iemand aan."
(Uitzending, vanavond, 22.16 uur, Neder
land 1)
GESPROKEN
Zangeres Astrid Serie-
^^B in Elsevier:
„^Brerste CD is toch een gok.
Je gaat met de billen bloot. Het is
een hele kunst om muzikanten zo
te laten spelen dat je samen een
verhaal maakt. Als de "kritiek dan
meevalt, gaan alle holtes van je li
chaam swingen. Het duurt maar
even. Maar toch: het is alsof je
een hand op de wereld hebt ge
legd. Die roes. Muziek is de enige
balsem voor dit aardse geploe
ter."
De Vlaamse cineast Robbe de Hert
in Elsevier:
„Af en toe ga ik naar het zuiden
van Frankrijk om te schrijven. In
Antwerpen kun je absoluut niet
schrijven. Daar zijn tweeduizend
cafés, daarvan blijven er honderd
dag en nacht open. Als je om ze
suur 's morgens een pakje siga
retten gaat halen ben je 48 uur
vertrokken. Altijd staat er wel er
gens iemand in een café: Allez
Robbe, kom pak een pintje. Dan
doe ik weer twee dagen niets..."
Ben Cramer in VARA TV-Magazine:
„Het gaat goed met me. Ik zit lek
ker in mijn vel, dat wil ik graag
benadrukken. Mijn nieuwe CD
heet 'In Balans' en die titel heb ik
bewust gekozen, want zo voel ik
me ook. Lange tijd was het stil
rond mij. Ik heb echt een inzin
king gehad. Mijn platen werden
niet meer gedraaid en ook mijn
twee scheidingen gingen me niet
in de kouwe kleren zitten. Maar
nu gaat het weer goed met m'n
werken m'n privé."
BRTN-presentator Mark Uytterhoe-
ven in Humo:
„Ik heb wel onkuise gedachten,
de ene dag wat meer dan de an
dere. Soms zou ik in gedachten
wel willen met elke derde vrouw
die mijn blikveld doorkruist, maar
er zijn ook dagen dat ik gewoon
neutraal blijf als ik een mooie
vrouw zie. Op zulke dagen denk
ik, als ik geilheid in andermans
blik of gedrag meen te ontwaren:
Hoe is het toch mogelijk! Sukkel!
Jaap van Meekren in Story:
„Ik heb een hekel aan mijn eigen
gezicht. Ik hoor mezelf wel graag.
Niet dat ik een mooie stem heb,
maar ik intoneer goed. Maar moe
ders mooiste ben ik zeker niet!"
Sylvia Kristel in Privé:
„Ik begin nu aan een tweede le
ven. Ik vind alles heerlijk én bo
vendien begin ik me te realiseren
dat de mensen me verafgoden.
Dat leid ik af uit de stapels brie
ven die ik krijg van paren die
schrijven: 'U hebt ons seksleven
mooi gemaakt.' Hierdoor is mijn
schaamte veranderd in trots.
Want ik werd behandeld als de
koningin van de porno, terwijl ik
naar mijn idee, alleen een rol had
gespeeld en niets anders."
Sylvia Kristel werd behandeld als
de koningin van de porno.
foto archief
De Franse cineast Bertrand Blier in
Humo:
„Ik wil niets bewijzen. Ik stel vra
gen, ik pook wat in de stront. Ik
ben de hofnar die zegt dat wat de
koning doet niet altijd fraai is."
Anita Witzier in Story:
„Op zich is duiken niet eng, maar
je wordt toch getroffen door een
soort claustrofobie, als je onder
water gaat en het gat
boven je zich sluit. Ik
had daar best last
van. Je bent tenslot
te vreemd, niet in je
element. Als God mij
in het waterwilde,
had hij me wel vin
nen en schubben ge
geven."
....•..•a*. x-'W.-..
Oprah Winfrey, de vrouwelijke uitgave van oom Dagobert: vreemd, sensationeel en bizar. archieffoto
TV-actie voor Ronald McDonald huizen
Enige tienduizenden nieuwe
donateurs (én vrijwilligers)
hoopt Pascal Rijnders, directeur
van het Ronald McDonald Kin
derfonds morgen te kunnen in
schrijven. RTL 4 zendt een an
derhalf uur durend showpro
gramma uit, waarin presentator
Ron Brandsteder de kijkers op
roept donateur te worden voor
de financiering van de Ronald
McDonalds Huizen in ons land.
De Ronald McDonald Award,
zoals het programma heet,
wordt gedeeltelijk rechtstreeks
uitgezonden.
In Ronald McDonald huizen
kunnen ouders van ernstig zie
ke kinderen, die in een nabij ge
legen (kinder)ziekenhuis zijn
opgenomen, tijdelijk logeren.
Niet alleen de ouders kunnen
hun zieke kind bezoeken en
verzorgen, ook broertjes en zus
jes kunnen naar het huis ko
men, zodat het gezinsleven nor
maal kan doorgaan. Ons land
kerit vijf van dergelijke huizen:
in Amsterdam, Utrecht, Gronin
gen, Leiden en Nijmegen.
En RTL 4 zou RTL 4 niet zijn,
als niet allerlei bekende en wat
minder bekende Nederlanders
zijn opgetrommeld om de kij
kers. te overtuigen van het nut
van deze huizen. Daarbij laat
niet alleen Ron Brandsteder zijn
sonore stemgeluid horen in een
door hem zelf geschreven lied,
ook Reinout Oerlemans blijkt
plotseling te kunnen zingen. Af
gezien van deze 'gelegenheids
zangers' treden onder andere
samen met een groep kinderen
ook Ben Cramer en Ruth Jacott
op.
Tussen de meer luchtige pro
gramma-onderdelen worden
filmfragmenten op locatie ge
toond van - alweer bekende -
Nederlanders. Zo zien we beel
den van Hans van Breukelen
aan het bed van een doodziek
kind, en daarnaast vertellen Ire
ne Moors, Ria Lubbers, Jaap van
Zweden en Willeke Alberti in
het programma-onderdeel De
dag van ...waarom het noodza
kelijk is om donateur te worden.
Willeke Alberti bezoekt daarbij
een Surinaams jongetje dat als
gevolg van botkanker een been
Reinout Oerlemans is voor het eerst zingend te zien in de 'Ronald Mc
Donald Award'. foto pr
moet missen. De zangeres blijkt
zó geraakt door het leed waar
mee zij is geconfronteerd, dat
zij weken na dato nog eens met
Pietje - zo heet het jongetje met
botkanker - door de Bijlmer
rondtoert.
Ron Brandsteder is de centra
le presentator. „Als presentator
kom je met allerlei dingen in
aanraking. Voor alle program
ma's die je maakt geldt: je moet
de mensen raken. Dit program
ma is geslaagd als ik de ldj kers
heb wakker kunnen schudden."
Tijdens het programma wordt
ook èen Ronald McDonald
Award uitgedeeld aan één van
de zingende kinderen. Een jury
- met onder andere Jaap van
Zweden - maakt uit naar wie die
award gaat.
Ria Lubbers houdt zich als lid
van het Comité van Aanbeve
ling sinds twee jaar actief bezig
met de Ronald McDonald Hui
zen en zij vervult ook tijdens de
uitzending een belangrijke rol.
„Héle zieke kinderen lachen
hier nog. In een ziekenhuis mag
dat eigenlijk niet. In een Ronald
McDonald Huis wel", aldus
Lubbers tijdens de presentatie
van het programma.. „Het ver
loop van de vrijwillige mede
werkers is ook laag. De mensen
blijven het doen, ook omdat de
mensen diensten draaien van
drie uur."
Het geld dat met de tv-actie
binnenkomt wordt in de uit
breiding van de al bestaande
huizen in Utrecht en Groningen
gestoken en komt anderzijds
ten goede aan nieuwbouw in
Rotterdam. Eén kamer - volle
dig ingericht - kost overigens
120.000 gulden. Ouders betalen
per etmaal 25 gulden 'huur'.
Voor mensen die dat niet kun
nen opbrengen, wordt een rege
linggetroffen.
De Ronald McDonald Huizen
drijven volledig op de hulp van
vrijwilligers en zijn financieel
afhankelijk van gulle gevers en
andere sponsors. „Zonder vrij
willigers kunnen Ronald McDo
nald Huizren niet draaien. Want
het is onbetaalbaar", zegt Rijn
ders, Vanuit Haagse kringen
komt geen geld binnen. Rijn
ders is daar niet bedroefd over:
„Dan zit je weer vast aan een
bepaalde regelgeving, die door
ambtenaren wordt opgesteld."
Overigens is het niet de eerste
inzamelingsactie voor Ronald
McDonald Huizen. Verleden
jaar, op 19 september, deed RTL
4 ook al een beroep op de gul
heid van Nederlanders. Dat
heeft toen geleid tot 10.000
nieuwe donateurs.
(Uitzending, morgenavond,
20.30 uur, RTL 4)
De vijf politiemannen, die een speciale undercover-eenheid vormen in 'Sunset Beat'.
foto pr
