Dreiging looningreep blijft
Binnenland
Zuid-Holland tegen nieuw
vliegveld bij Rotterdam
Zes kilometer windmolens
Landbouwgif in haring en makreel rond Britse Eilanden
PvdA-voorman Wöltgens nu definitief aangeschoten wild
ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1993
Akkoord over verkorte dienstplicht
den haag De militaire dienstplicht gaat definitief per 1 januari
1994 terug van twaalf naar negen maanden. Het kabinet is giste
ren akkoord gegaan met een voorstel van minister Ter Beek van
Defensie. De bewindsman heeft het plan al aangekondigd in zijn
begin dit jaar gepresenteerde Prioriteitennota. Wie op 1 januari
1994 al onder de wapenen is, valt ook onder de verkorte dienst
plicht. Dat geldt niet voor een beperkt aantal onmisbare func-
Nedlloyd: 150 banen weg in Nederland
Bij het transportconcern Nedlloyd gaan driehon
derd arbeidsplaatsen verloren als gevolg van een wijziging van
de organisatie. In Nederland komen honderdvijftig banen te ver
vallen. Ook dochterbedrijven in Duitsland en België worden ge
troffen. Volgens de Vervoersbond FNV gaat het echter om een
verlies van 310 arbeidsplaatsen, waarvan 165 in Nederland. Ned
lloyd zegt dat gedwongen ontslagen niet te vermijden zijn. FNV
en CNV vinden dat onacceptabel. Het banenverlies komt overi
gens bovenop het in april aangekondigde verlies van 2000 ar
beidsplaatsen.
Kunsthart vervangen door echt hart
utrecht* De vrouw die half maart in het Academisch Ziekenhuis
Utrecht (AZU) als eerste in Nederland een kunsthart kreeg, heeft
nu eindelijk alsnog een donorhart gekregen. De transplantatie is
goed verlopen en de patiënte herstelt voorspoedig, aldus het zie
kenhuis. Sinds gisteren ligt de vrouw op de gewone verpleegaf-
deling. Pas over enkele weken is te zeggen of haar lichaam het
donorhart heeft geaccepteerd. Nadat ze een kunsthart kreeg
heeft de vrouw drie maanden moeten wachten op een geschikt
donorhart.
Minder boete voor reclame op radio
Het Commissariaat voor de Media heeft het stan
daardbedrag voor overtredingen van reclameregels in radiopro
gramma's drastisch verlaagd. De AVRO profiteert daar als eerste
van; een boete naar aanleiding van een overtreding in het pro
gramma Muziekmozaïek van Willem Duys is verlaagd van
50.000 naar 14.000 gulden. Aanleiding voor de herziening is de
klacht van de AVRO, dat de sanctieregeling geen onderscheid
maakte tussen radio en TV. Wie de regels overtrad kon rekening
op een en dezelfde boete. De AVRO voerde aan dat de reclame
tarieven voor televisie en radio fors van elkaar verschillen: radio
is veel goedkoper.
Twee ontsnapte mannen aangehouden
De Amsterdamse politie heeft gistermiddag twee
aangehouden die op 9 september zijn ontsnapt uit het
Alkmaarse huis van bewaring Bergerhout. Een van de twee is de
man (35) uit Den Helder, die eerder deze week dreigde met een
moordaanslag op de Alkmaarse hoofdofficier van justitie A. Jo-
sephus Jitta. De mannen werden aangehouden na een achter
volging van een gestolen auto op de ringweg van Amsterdam.
Twee van de vier inzittenden konden worden achterhaald. Het
zijn de man uit Den Helder en een 33-jarige kameraad uit Alk
maar. Van de zes ontsnapte gevangenen zijn er nu vijf terecht.
Werkloosheid verder gestegen
De werkloosheid in Nederland is verder gestegen. De
geregistreerde werkloosheid bedroeg over de afgelopen drie
maanden gemiddeld 374.000. Bij de vorige telling over de perio
de mei-juli was dat 357.000, aldus het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS). Ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar is
het nieuwste cijfer 100.000 hoger. Bij de vorige telling, over mei-
juli, was dat nog 79.000. De stijgende tendens begin eind vorig
jaar na een daling van jaren. Vooral onder jongeren tot 25 jaar
stijgt de werkloosheid. Op de duizend jongeren zijn er nu 69
werkloos. Een jaar geleden was dat aantal nog 48.
Oudste Nederlander (111) overleden
den haag De oudste inwoner van Nederland, mevrouw Johanna
Francina Zandstra-Giezen, is donderdag overleden. Een woord
voerder van verzorgingstehuis Zuiderpark in Den Haag heeft dat
gisteren bevestigd. Op 7 september werd mevrouw Zandstra 111
jaar. Als mevrouw Zandstra tot 26 september had geleefd, zou ze
de oudste persoon zijn geweest die ooit in Nederland heeft ge-
leefd. De oudste nu nog levende Nederlander is mevrouw A.J.
Flower uit Rheden (Gld). Zij is 108 jaar.
NS halen aanstootgevende
kunst uit station Rotterdam
rotterdam gpd
Een foto-collage met geslachts
delen van mannen en vrouwen
tn de hal van het centraal sta
tion Rotterdam is donderdag
door de Nederlandse Spoorwe
gen verwijderd. Reigers stoor
den zich aan het 'erotische
kunstwerk' dat als 'gratis peep
show' in een deels afgeplakte vi
trine in de hal van het station
werd gespresenteerd.
De Stichting Bon Tempi, die
de fotocollage van de kunste
naar Henri van Zanten organi
seert, is verbaasd over de ver
wijdering. Met klachten over de
inhoud van de vier kijkdozen
had woordvoerster Saskia Meu-
Jendijks geen rekening gehou
den. „De foto's zijn niet direct
zichtbaar en het publiek wordt
ook gewaarschuwd door het
bordje gratis peepshow."
De NS waren vooraf niet op
de hoogte van de vorige week
zaterdag geopende expositie.
Volgens een woordvoerder is
dat niet zo verwonderlijk omdat
Bon Tempi als vaste inrichter
van de vitrines in het station
vertrouwen geniet. „Dat kunste
naarscollectief wisselt om de
paar weken zelf de inhoud van
de vitrines. Wij gaan niet naar
elke opening. Bovendien had
den we het erg druk met de or
ganisatie rond de opening van
de Spoortunnel onder de
Maas."
De gemeente Rotterdam is
zwaar teleurgesteld over het be
sluit. De Rotterdamse raad
stemde in april vorig jaar voor
de nieuwe luchthaven als on
derdeel van een plan met wo
ningbouw, bedrijven en een
knooppunt van wegen en open
baar vervoer.
Binnen het kabinet liggen de
standpunten verdeeld. Minister
Maij van verkeer is erkend voor
stander van een nieuw Rotter
dam Airport. Zij peinst 'er bo
vendien niet over Zestienhoven
te sluiten indien het kabinet zou
afzien van een nieuw vliegveld.
Haar opponent Alders heeft
twijfels over de noodzaak voor
een nieuw vliegveld. Hij vindt
dat Schiphol dichtbij genoeg is.
Provinciale Staten van Zuid-
Holland zijn tegen een nieuw
vliegveld bij Rotterdam. Ook
willen de provinciale bestuur-
deren sluiting van het huidige
vliegveld Zestienhoven. De sta
tenfracties volgden daarin het
eerder ingenomen standpunt
van Gedeputeerde Staten.
Het kabinet moet nog een be
sluit nemen. Het heeft daartoe
adviezen gevraagd van zowel de
provincie als Rotterdam. Beide
adviezen spreken elkaar tegen-
want Rotterdam is voor een
nieuwe luchthaven, als onder
deel van een omvangrijk inves
teringsplan voor de noordrand
yan de stad.
Minister De Vries niet onder de indruk van SER-advies
Minister De Vries is niet van plan zijn dreiging met een
looningreep van tafel te halen. De voorbereidingen voor
een tijdelijke loonwet gaan gewoon door, zei hij gisteren
in een reactie op het vrijwel unanieme SER-advies tegen
bevriezing van de lonen in 1994. Alleen als werkgevers en
werknemers 'goede afspraken' maken over bevordering
van de werkgelegenheid, blaast de bewindsman zijn plan
af.
eens zijn dat het kabinet de mo
gelijkheid om de lonen te be
vriezen achter de hand moet
kunnen houden. Dit voor het
geval werkgevers en werkne
mers geen afspraken kunnen
maken over loonmatiging en
bevordering van werkgelegen
heid.
den haag* anp
De Sociaal-Economische Raad
(SER) is overigens niet eensge
zind in haar afwijzing van een
looningreep. De Kroonleden
Van Muiswinkel en Epema lie
ten gisteren in de notulen opne
men dat zijn het met De Vries
De Vries was ingenomen met
deze steun. Aanvankelijk zag
het er naar uit dat alle Kroonle
den, onafhankelijke adviseurs,
de kant van werkgevers en
werknemers zouden kiezen. De
meerderheid verzet zich tegen
ingrijpen in de loonvorming.
Hiermee verdwijnt immers de
vrijheid van onderhandelen. De
Vries erkent dit, maar voegt er
aan toe dat de dramatische ont
wikkeling van de werkloosheid
hem vooralsnog geen andere
weg laat.
SER-voorzitter Quené rea
geerde scherp op de stellingna-
me van prof. Van Muiswinkel.
„Een looningreep betekent het
doorbreken van de
sche orde", zo zei hij. Quené
vindt dat veel wezenlijker dan
het afwegen van de voor- en na
delen, wat voor Van Muiswinkel
leidde tot het onthouden van
steun aan het advies. Volgens
de hoogeleraar zijn de bedrijfs
winsten zo uitgehold door de
hoge lonen, dat een pas op de
plaats voor 1994 is gerechtvaar-
digd.
Volgens Quené hebben werk
gevers en werknemers aange
toond dat ze sinds 1982 door
onderhandelingen per bedrijfs
tak en bedrijf hebben gezorgd
voor een zeer gematigde ont
wikkeling van de lonen. „Ieder
een is het erover eens dat dit de
te volgen weg is. De overheid
zelf neemt er een voorbeeld
aan, door ook het CAO-overleg
voor ambtenaren op te splitsen
in overheidssectoren.
Kroonlid (jurist) prof. Rood
zei gisteren dat het een illusie is
dat De Vries de loonmaatregel
'slechts achter de hand houdt'.
Rood: „Zodra de loonwet in het
Staatsblad staat, en ik neem aan
dat dit voor 1 januari 1994 het
geval is, is er sprake van een
looningreep zodra de bepalin
gen erin worden overtreden. Er
staat geen passage in van: de
minister kan... Nee, de wet ver
plicht."
Geen strafpunten
na licht vergrijp
den haag anp
Lichte verkeersovertredingen
vallen niet onder het punten-
stelsel, dat bepalend is voor het
mogelijk inleveren van het rij
bewijs. Registratie van de meest
gepleegde delicten stuit op on
aanvaardbare bezwaren bij de
uitvoering van het systeem.
Dat blijkt uit het wetsvoorstel
van minister Maij tot invoering
van het puntenstelsel. Het kabi
net heeft gisteren ingestemd
met het vorige week al naar bui
ten gebrachte plan van de mi
nister van verkeer en waterstaat.
Het puntenstelsel moet 1 ja
nuari 1996 van kracht worden.
Het puntenstelsel beperkt zich
tot delicten als rijden onder in
vloed en snelheidsovertredin
gen van meer dan 30 kilometer
per uur.
Bij een bepaald aantal punten is
iemand het rijbewijs voor korte
of langere periode kwijt.
KANTOORUNITS
VERKOOP/VERHUUR
02510-11727
eemshaven Eén van Europa's
grootste wiridparken is gister
middag officieel in gebruik geno
men. Het park is gevestigd in het
Groningse Eemshaven en is ei
gendom van het Energiebedrijf
voor Groningen en Drenthe. Het
windpark bestaat uit veertig gro
te windmolens die in een lange
rij van zes kilometer staan opge
steld. Gezamenlijk produceren zij
een vermogen van 10 mega
watt. Dat is voldoende om 7.500
huishoudens van stroom te voor
zien. De EGD heeft Eemshaven
als lokatie gekozen omdat het
één van de weinige gebieden is
in de provincie Groningen waar
het constant waait. Ook kan de
geproduceerde elektriciteit mak
kelijk worden aangesloten op het
elektriciteitsnet van de nabijgele
gen Eemscentrale. Naar ver
wachting gaan de windmolens
twintig jaar mee. foto» a np» ka-
rel zwanenveld
frans van den berg
Haring en makreel bevat vol
gens Duitse normen teveel
toxafeen. Dit gif wordt vooral in
de katoenverbouw gebruikt en
komt via de lucht onder meer in
de wateren rond de Britse Eilan
den terecht. Dat is echter bij
uitstek het gebied waar Neder
landse vissers makreel en ha
ring vangen. Het Rijksinstituut
voor Visserijonderzoek (RIVO)
pleit dan ook voor de instelling
van een Nederlandse consump
tienorm.
Het IJmuidense onderzoeks
instituut is pas onlangs het
landbouwgif toxafeen op het
spoor gekomen. Voorheen was
de juiste meetapparatuur niet
beschikbaar. „Waarschijnlijk zit
toxafeen al twintig jaar in deze
vissoorten. In Nederland is geen
norm, maar in Duitsland wel.
Die Duitse grens wordt net
overschreden. Het is niet zo
schrikbarend dat we nu geen
haring en makreel meer kunnen
eten. Maar we moeten wel
voorzichtig zijn. Wij zetten het
onderzoek voort en het ministe
rie moet een norm bepalen. Of
dat de strenge Duitse norm
moet zijn of de ruimere Ameri
kaanse, kan ik niet zeggen",
verduidelijkt J. de Boer van het
RIVO.
In vissen die voor de Neder
landse kust worden gevangen
zijn geen grote concentraties
van toxafeen gevonden. Wel bij
de Britse eilanden en in de
Oostzee. De Boer: „De Oostzee
is vervuild door de Oost-Eu-
ropese landen en vooral Rus
land, waar veel toxafeen is ge
bruikt in de katoenverbouw.
Katoen is niet zo'n milieuvrien-
deljk produkt als iedereen
denkt, omdat veel gif nodig is
om ziektes te voorkomen. In de
Verenigde Staten is het middel
ook veel gebruikt en later verbo
den. Maar nu verplaatst het
probleem zich naar het Caribi
sche gebied."
Via de lucht wordt het vluch
tige middel opgenomen. In
koudere gebieden komt toxa
feen via condensatie naar bene
den, zoals in Canada en bij de
Britse eilanden. „Vooral in Ca
nada is het probleem enorm
groot. In vis wordt daar tien
keer zoveel toxafeen gevonden
als in de Noordzee. Met name
de Eskimo's zijn daardoor ge
dupeerd omdat zij veel vis niet
meer kunnen eten."
Gemeenschappelijke Persdiei
Verdachten van
schietpartij in
Bunnik gepakt
Met een snelle en beheerste ac
tie hebben twee arrestatieteams
van elk acht man gistermiddag
in Leusden de twee verdachten
aangehouden die in Motel Bun-
nik anderhalve week geleden
een 33-jarige politieman uit
Driebergen met zijn eigen
pistool in de rug schoten. De
twee gearresteerde mannen,
Barnevelders van 32 en 23 jaar
oud. worden ook verdacht van
diefstal op 2 september in Vars-
seveld van twee politiepistolen.
Deze twee Walther P5-dienst-
wapens, maar ook twee in Bun-
nik buitgemaakte dienstwapens
werden gisteren in de aange
houden auto's gevonden.
De twee mannen, die in twee
gestolen auto's achter elkaar
aan reden, hadden elk een poli
tiepistool schietklaar in hun
broeksband op de heup. Ze kre
gen echter geen kans naar de
wapens te grijpen.
Na de schietpartij in Bunnik
waren arrestatieteams in het'
hele land paraat. Ze letten spé
ciaal op gestolen auto's. De ver
dachten waren overigens 'be
kenden van de politie'. De aan
houding gistermiddag werd
mogelijk na een tip van een
rondrijdend arrestatieteam.
Mogelijk speciaal
team voor ritueel
misbruikt kind
De Geneeskundige Hoofdin
spectie voor de Geestelijke
Volksgezondheid gaat onder
zoeken of er een landelijk con
sultatie- en adviesleam kan ko
men voor kinderen die ritueel
seksueel misbruikt zijn. Dat
heeft hoofdinspecteur M.D.
Lamping-Goos van de Genees
kundige Hoofdinspectie voor de
Volksgezondheid gisteren be
kendgemaakt. Het laatste jaar
komen vanuit de hulpverlening
steeds meer signalen dat ook in
Nederland kinderen slachtoffer
zijn geworden van satanische
mishandelingen. Soms speelt
seksueel misbruik daarbij een
rol. Een en ander kan bij kinde
ren tot ernstige traumatische
verschijnselen leiden. Tot recht
zaken is het nog niet gekomen
omdat de bewijsvoering door
gaans heel moeilijk is.
Geen verbod op
sigaret in trein
utrecht «anp
Het algehele rookverbod in
stoptreinen wordt een jaar op
geschort. Wel zal per l januari
1994 niet meer gerookt mogen
worden op balkons en in gang
paden van zowel stoptreinen als
intercity's. Dat heeft de hoofd
directie van de Nederlandse
Spoorwegen besloten na over
leg met de ondernemingsraad.
De OR had de directie er al eer
der op gewezen dat een alge
heel rookverbod agressie bij rei
zigers zou kunnen oproepen.
den haag «hans wolff
In de bossen rondom Doom
doken de PvdA-Kamerleden gis
termiddag voor de toestromen
de persmuskieten. Nee, ze ga
ven geen commentaar op de
nieuwe commotie in hun partij.
Ze kwamen niet naar het rustiek
gelegen Opleidingscentrum van
de Bondsspaarbanken om met
journalisten de ruzies in hun
topkader te bespreken. De voor
deur van het centrum bleef op
slot. Een kopje koffie kon er nog
net af, maar dat moest wel bui
ten opgedronken worden.
Maar van binnen kookten ze
van woede. De fractieleden zijn
het spuugzat voortdurend be
stookt te worden met kritiek
van partijvoorzitter Rottenberg.
Veranderingsprocessen oké,
doorbraak van de verstarde ver
houdingen binnen de PvdA, tot
je dienst, maar deze poging tot
broedermoord ging te ver.
Terwijl velen vaak forse kri
tiek op de passieve en weinig
stimulerende Wöltgens hebben,
schaarden ze zich nu eendrach
tig rond Limburgse Thijs. Kwam
Amsterdamse Felix aan hem,
dan kwam hij ook aan de frac
tie.
Gelijk
Ze hebben uiteraard door dat
de uitlatingen van Rottenberg
tegenover De Telegraaf een wel
bewuste actie waren om Wölt-
Felix Rottenberg bewoog gisteren hemel en aarde o
niet op de man had willen spelen.
gens definitief onderuit te ha
len. Als een partijvoorzitter
openlijk in een door hem goed
gekeurd interview zegt: „Ik denk
ook dat er een wisseling in de
fractieleiding gewenst is", dan
kan hij niet anders bedoelen
dan dat de huidige fractieleider
zijn biezen moet pakken.
Rottenberg bedoelt dat ook.
Vorig jaar liet hij zich al ondub
belzinnig uit over de in zijn
ogen gebrekkige kwaliteiten van
Wöltgens als het gezicht van de
fractie. Hij noemde hem in een
interview met Vrij Nederland
'lui' en 'traag' en te weinig be
hept 'met activisme'. Daar zat
geen woord Frans bij. Dat was
al een eerste plaagstoot om
Wöltgens uit het lood te slaan.
Maar ditmaal stond het mes
recht in zijn rug, en het zag er
even naar uit dat Thijs de on
verhoedse aanval - zo net voor
Prinsjesdag - niet zou overle
ven.
Ongeloofwaardig
Felix Rottenberg bewoog giste
ren hemel en aarde om een ka
mer vol journalisten duidelijk te
maken dat hij niet op de man
had willen spelen. Hij had zich
vergist in de politieke effecten
van zijn op verandering gerichte
handelen. Hij had weer eens er
varen hoe 'bloedlink' het is om
je structureel bedoelde uitlatin
gen op personen te richten. „Ik
leer ervan dat ik verstrikt raak in
dit soort processen".
Zijn uitleg kan de ongeloof
waardigheid van zijn optreden
niet wegnemen. Het moment
om Wöltgens te laten struikelen,
was uitermate gunstig. Onver
wacht en vlak voor de Algemene
Beschouwingen in de Tweede
Kamer, die hij natuurlijk niet
meer namens de PvdA mocht
uitspreken. Dat zou moeten ge
beuren door een tussenpaus,
voor welke functie in de wan
delgangen al de naam van fi
nancieel woordvoerder Melkert
werd genoemd.
Bovendien kwam de verkie
zingscampagne eraan, en het
was dus zaak het vervelende
karwei ruim vöör de presentatie
van de kandidatenlijst te klaren.
Maar Kok stak er op het laatste
moment een stokje voor cn Bot
tenberg was gedwongen open
lijk het boetekleed aan te trek
ken.
Vernieuwing
De partijvoorzitter zit door de
zelf in de hoek waar de klappen
vallen. Niet dat hij in die positie
onmiddellijk gevaar loopt te
sneuvelen. Want het is onmis
kenbaar een feit, dat vooral
door het doortastende en pro
vocerende optreden van Rot
tenberg een culturele en menta
le vernieuwing op gang is ge
bracht die binnen de Neder
landse sociaal-democratie
uniek is. Hij durft veel en is niet
bang voor obstructie van de ou
de partijtijgers die hun positie
dreigen te verliezen.
Maar Rottenberg verliest het
moeizame gevecht tegen de sta
tus quo, als hij op deze manier
doorgaat. Coups volgens het
model-Wöltgens kun je maar
één keer plegen. Waag je de
sprong, dan moet je slagen. An
ders hang je zelf. Rottenberg
heeft het twee keer geprobeerd,
en hij leeft nog. Hij doet er ver
standig echt de open vernieu
wer te zijn en Kok niet meer te
passeren.
Intussen zit Wöltgens met de
gebakken peren. Hij is vanaf nu
als eerste vertegenwoordiger
van zijn fractie aangeschoten
wild in de Tweede Kamer. Ei
genlijk had hij moeten aftreden,
want met een zo geschonden
imago valt er niet fatsoenlijk lei
ding meer te geven. Toch zal hij
nu, zonder verdere illusies, de
ril wel uitzitten. En dan wordt
Kok na 3 mei gewoon fractie
voorzitter.
