-
'Kritiek is niet meer gewenst'
Rinus Ferdinandusse
voorzitter Filmdagen
Thijs Veraart is niet overtuigend
Werk van
Opening Architectuurinstituut
maakt eind aan 80 jaar discussie
Cultuur&Kunst
CONGRESGEBOUW
Dietrichs
koffer terug
naar Berlijn
Muziekveiling brengt
bijna anderhalve ton op
WOENSDAG 15 SEPTEMBER 1993
23
Wini Beeren
hoogleraar
in Nijmegen
nijmegen gpp
Wim Beeren, de voorganger
van de huidige directeur van
het Amsterdamse Stedelijk
Museum Rudi Fucbs, bezet
het komend jaar de Anton
van Duinkerken-leerstoel
aan de Katholieke Universi
teit in Nijmegen. Choreo
graaf Hans van Maanen en
theatermaakster Agaath VVit-
teman werden eerder tot bij
zonder hoogleraar op deze
leerstoel, die door de Stich
ting Nijmeegs Universiteits
fonds bij de letterenfaculteit
werd ingesteld, benoemd.
In het kader van de benoe
ming geeft Beeren de ko
mende maanden een aantal
colleges aan de universiteit
onder de titel 'Het Imaginai
re Museum'. Daarin komen
onder andere verzamelbe
leid, tentoonstellingen 'bui
ten de muren' en schrijvers
en beeldende kunst aan de
orde. De colleges zijn vrij
toegankelijk.
sa
De Damesbeurs.
Geen ontkomen aan.
Openingslijden: mo/m 12 30 - 17.00/19.00 2230 mm 12.00 -17.00 u
IHLKHTINOtN iH GBOEPSHtSHVtMHGtH: 070-35406?;
berlun/new york ap
De prive-collectie van de vorig
jaar overleden Mariene Dietrich
zal terugkeren naar de stad
waar ze thuishoort. De gemeen
te Berlijn heeft de prive-verza-
meling van de Filmdiva verwor
ven, waaronder persoonlijke za
ken zoals foto's, manuscripten
en brieven, maar ook documen
ten uit de decennia waarin ze
op het witte doek te zien was.
De wethouder van cultuur,
Ulrich Roloff-Momin, en de
dochter van Dietrich, Maria Ri-
va, ondertekenden gisteren in
New York de koopakte. De col
lectie zal volgens de wethouder
eind oktober in Berlijn arriveren
en een plaats krijgen in hel
hoofdstedelijke Filmmuseum
Het geld voor de aankoop,
naar verluidt 5 miljoen mark,
komt uit de nationale loterij.
Roloff-Momin noemde de ver
werving van de nalatenschap
,,een bewust signaal van erken
ning van hel levenswerk en van
de politieke houding van deze
buitengewonekunstenares."
Volgens het veilinghuis gaat
het om de grootste particuliere
kunstverzameling die ooit ge
veild is. Onder de meer dan
100.000 voorwerpen die dateren
uit de periode 1910-1990 zijn
requisieten uit beroemde film-
produkties zoals 'Der Blaue En
gel', showkostuums, sieraden,
meer dan 10.000 foto's, lang
speelplaten, prive-films, brief
wisselingen met andere be
roemdheden, teksten die niet
openbaar zijn gemaakt, het ma
nuscript van haar autobiografie
- en de koffer waarmee ze in
1930 Berlijn verliet.
avond 22 september worden ge
opend in de Jaarbeurs-Congres
zaal met Marianne Dikkers eer
ste lange speelfilm 'De Tussen
tijd'. Donderdag 23 september
vindt de wereldpremière plaats
van 'Op de fiets naar Holly
wood', de documentaire die
Robbe de Hert en Willem Thijs-
sen hebben gemaakt over 35
jaar Nederlandse cinema.
Als slotfilm wordt 29 septem
ber 'Hartverscheurend', van
Mijke de Jong in eerste Neder
landse vertoning gebracht. Het
slotgala, dat rechtsreeks via het
'open window' door Filmnet
wordt uitgezonden, vindt plaats
op 1 oktober in de Utrechtse
Stadsschouwburg.
In de sectie 'Foreign Aifairs'
zullen twee films worden gepre
senteerd uit het hoofdprogram
ma van Cannes. 'The baby of
Macon' (geproduceerd door de
Hagenaars Denis Wigman en
Kees Kasander) is de nieuwe
film van Peter Greenaway, net
zo controversieel ontvangen als
'The Cook, The Thief, His wife
and her Lover'. 'King of the Hill'
is een nieuw werkstuk van Ste
ven Soderberg die vier jaar gele
den de Gouden Palm van
Cannes won met 'Sex, Lies Vi
deotape'. In 'King of the Hill'
wordt een dragende rol ge
speeld door Jeroen Krabbé die
overigens ook de ontwerper is
van de Filmdagen-poster dit
jaar.
Van een andere Australische
Nederlander, Rolf de Heer,
wordt nog geprobeerd de enige
dagen geleden in Venetië met
de speciale jury-prijs bekroonde
film 'Bad Boy Bubby' naar
Utrecht te halen.
Voor links-Duitsland is Grönemeyer voorlopig te principieel
Rinus Ferdinandusse is dit jaar
voorzitter van de jury die tijdens
de Nederlandse Filmdagen
moet beslissen welke van de
192 nieuwe Nederlandse film
en tv-producties bekroond zul
len worden met Gouden Kalve
ren.
Naast de hoofdredacteur van
Vrij Nederland (tevens auteur
van de verfilmde misdaadro
man 'Naakt over de Schutting'),
bestaat de jury uit: cabaretière
Jenny Arean, acteur Porgy
Franssen (in '91 zelf Kalf-win
naar), producente Olga Mad-
sen, het PvdA-kamerlid Jeltje
van Nieuwenhoven, Henk Suèr
(voormalig hoofd afdeling do
cumentaires van de NOS) en de
Engelsman Richard Woolley,
sinds vorig jaar directeur van de
Nederlandse Film- en Televisie
academie.
Het gezelschap is al sinds 6
september druk met het bekij
ken van de voor competitie in
geschreven 112 korte films, 48
documentaires, 18 lange speel
films en 14 voor tv vervaardigde
drama-produkties.
Het is voor het eerst dat de
Nederlandse Filmdagen de na
tionale filmprijzen bereikbaar
maken voor 'op film' vervaar
digde tv-produkties, die kunnen
meedingen in alle categorieën,
behalve die voor de 'beste film'
tenzij zo'n produktie eerder in
de bioscoop werd uitgebracht
dan uitgezonden op de tv. Het
bestuur van de nationale film-
manifestatie hoopt met deze
verruimde reglementen een de
finitief einde te hebben ge
maakt aan twisten zoals die zich
de afgelopen jaren regelmatig
hebben voorgedaan toen tv-
films ondanks soms uitzonder
lijke kwaliteiten werden uitge
sloten van deelname aan de
competitie om de Gouden Kal-
Het festival zal woendag-
'De dood en het meisje' in schouwburg
leiden Vorig seizoen bracht het ROtheater de aangrijpende po
litieke triller 'De dood en het meisje' op de planken. De produk
tie werd alom geprezen. In de Leidse Schouwburg is vanavond,
in de maand dat herdacht wordt dat 20 jaar geleden in Chili ge
neraal Pinochet zijn regime vestigde, deze voorstelling nog een
maal te zien. Het stuk gaat over een vrouw die in gevangenschap
is gemarteld en verkracht. Jaren later, als het regime is gevallen,
neemt haar echtgenoot op een avond een man mee naar huis
die de vrouw meent te herkennen als een van haar folteraars. De
voorstelling begint om 20.15 uur. Er zijn nog kaarten beschik
baar.^
Concert Al Bano en Romina Power
Rotterdam Het Italiaanse duo Al Bano en Romina Power geeft
donderdag 7 oktober een éénmalig concert in Nederland. Het
vindt plaats in Concert- en Congresgebouw de Doelen in Rotter
dam en maakt deel uit van hun 'Notte e giorno - concert '93 part
II'tour.
Tournee van Janis Ian
De Amerikaanse zangeres/songwriter Janis Ian begint
op 3 oktober met een uitgebreide tournee door ons land. Van
haar platen 'At Seventeen', 'Jesse' en 'Fly Too High' werden mil
joenen exemplaren verkocht. Janis Ian verdween daarna een
tijdje uit het gezichtsveld maar kwam vorig jaar weer terug met
een nieuw album dat de toepasselijke titel 'Breaking Silence'
kreeg. De komende maanden maakt ze een tournee langs 20
Nederlandse podia. Dat brengt haar op 24 oktober onder meer
a de Koninklijke Schouwburg in Den Haag.
beeldende kunst
recensie roos van put
Expositie: Thijs Veraart. Te zien: t/m 25/9, di. t/m do.
9 00-17 00 uur. vr 9 00-16 00 uur. za en zo 11 00-
16.00 uur, Galerie Mecenas, Middelstegracht 87, Lei
den
Tien jaar schildert hij nu. In deze periode
heeft Thijs Veraart (39) zich afwisselend
geconcentreerd op figuratieve en ab
stracte schilderijen. Galerie Mecenas
toont een selectie uit beide.
De serie mensfiguren (acryl op plaat)
laat de mens in beweging en in rust zien.
Veraart versimpelt de personen tot con
touren. Vloeiende lijnen geven de hou
ding weer. Als achtergrond (of is het op
vulling van het vlak?) zijn kleurvlakken
waarneembaar. Volgens de galeriehoud
ster geven deze slechts een sfeer aan van
een onbepaalde ruimte of landschap,
hierdoor krijgen de figurerende mensen
de ruimte te zijn wie ze zijn. Wie ze nou
zijn is mij niet geheel duidelijk en de
achtergrond toont veelal een smaakvolle
kleurcombinatie (past goed bij diverse
interieurs), maar inhoud»noch composi
tie is sprekend genoeg om overtuigend
te zijn.
Van geheel andere aard zijn de ab
stracte werken. Waar zijn beeldend zeg-
gingsvermogen het laat afweten in de fi
guratieve werken, is zijn zin voor expres
siviteit zeer vitaal aanwezig in de grote
olieverf-gemengd met zand- schilderijen
op linnen.
Het landschap, de woestijn en een
eventueel daar aanwezige stad, is zijn in
spiratiebron. Veraart onderzoekt syste
matisch en weloverwogen, binnen één
thema, de mogelijkheden van materiaal,
kleur en vorm. Dit resulteert in tastbare
doch tegelijk ongrijpbare composities
van rechthoekige vormen die suggestief
vanuit de eenvoud zijn.
Met de ritmiek van herhaling weet hij
emoties uit te dnikken die de schilderij
en een symbolische geladenheid geven.
Volgens de informatie van de galerie
hebben de schilderijen en de verfbehan-
deling iets weg van oude ikonen en mi
niaturen. Bovendien zouden het land
schappen van de geest zijn, vormgege
ven binnen de schilderkunst. Wat mij
betreft is dat iets te ver gezocht.
Op de expositie is ook een tweeluik te
zien, in rood en geel. Dit werk valt in
compositie geheel buiten de serie. Het is
expressionistisch fel en hel is bijna een
apocalyptische voorstelling te'noemen.
De lijn die Veraart heeft ingezet hij ge
noemde serie, lijkt hij bij dit werk weer te
verlaten. Veraart maakt de toeschouwer
met deze tentoonstelling in elk geval
nieuwsgierig naar zijn nieuwe werken.
Hij is op bezoek geweest bij Henk Westbroek. Die noem
de hem in zijn programma 'Denk aan Henk' de beste Eu
ropese tekstschrijver na Ray Davies (Kinks, red.). Herbert
Grönemeyer kan er wel om lachen. „Ach", begint-ie in
heel behoorlijk Nederlands, overgehouden van jarenlan
ge vakanties met zijn ouders in Zeeland, „aan dat soort
opmerkingen raak je gewend."
Profeten hebben het maar
moeilijk in eigen land. Hoewel
hij al jaren geleden zijn eerste
liedjes tegen racisme schreef en
zich in de afgelopen jaren keer
op keer heeft uitgesproken te
gen de overhaaste éénwording
van oost en west in Duitsland,
ligt Herbert Grönemeyer eruit
bij dat deel van zijn landgeno
ten dat het in het verleden juist
met hem eens was.
„Sommige kritiek, met name
over racisme, is in deze tijd niet
meer gewenst. Dus vinden be
paalde mensen, met name zij
die vroeger dezelfde ideeën
hadden, dat ik zeur. Ze vinden
me te principieel. Ik ben vol
gens mij niet veel veranderd,
maar zij wel. En dat vind ik best
moeilijk."
Racisme
Herbert Grönemeyer is inder
daad in de laatste jaren maar
weinig veranderd. Dat hoor je
op de nieuwe cd 'Chaos', dat zie
je in zijn teksten en zijn inter
views. En dat ondanks zijn naar
het schijnt almaar groeiende
succes. Twee miljoen exempla
ren van zijn cd 'Bochum', meer
dan een miljoen 'Sprünge', en
opnieuw meer dan een miljoen
De muziekveiling van memora
bilia van popsterren heeft gis
teravond op een veiling in de tv-
studio Concordia in Bussum
ruim 136.000 gulden opge
bracht. De opbrengst komt ten
goede aan Artsen zonder Gren
zen die de opbrengst wil beste
den aan projecten in Liberia,
waar ongeveer twee miljoen
mensen op de vlucht zijn voor
de burgeroorlog.
Klapper van de veiling was
een schilderij van kunstenares
Ans Markus, waarop Mick Jag-
ger staat afgebeeld. Het kunst
werk bracht 16.000 gulden op.
De richtprijs was 9.500 gulden.
Ook voor litho's van John Len-
non, die tijdens een expositie in
Londen in 1970 door de politie
in beslag werden genomen om
dat ze pornografisch zouden
zijn, werd veel geboden: Vijftien
stuks gingen weg voor in totaal
11.000 gulden. Verwacht werd
een opbrengst van 3.000. gul
den. Veronica zendt de veiling
donderdagavond op TV2 uit tij
dens de Veronica Muziekdag.
rotterdam barenda grutterink
exemplaren van 'Luxus'. Ook in
Nederland heeft de in Bochum
geboren zanger een hele be
hoorlijke schare fans, niet in de
laatste plaats vanwege zijn tek
sten.
„Wat ik in 'Luxus' en 'Hart-
geld' gezongen heb, is uitgeko
men. Racisme en de problemen
van de 'Wiedervereinigung', ik
heb gelijk gekregen, al had ik
dat liever niet gehad. Ik denk
nog steeds dat het tempo van
de vereniging te hoog is ge
weest. Partners kunnen alleen
maar een relatie aangaan als ze
dezelfde rechten hebben. En
door onze haast hebben wij de
mensen in het oosten de kans
ontnomen om met zichzelf in
het reine te komen, zelf op te
ruimen. Ze moeten zich daar nu
veel te snel op het westen oriën
teren."
Chaos
Maar Grönemeyers 'evangelie'
is optimistisch. „Ik denk dat de
beide delen van elkaar kunnen
leren en dan vooral wij van de
vroegere 'Ossies'. Ik verwacht
dat we op termijn dichter naar
elkaar toe zullen groeien, dat we
als maatschappij meer geza
menlijk zullen hebben.
De voormalige 'Wessies' en
'Ossies' zullen met elkaar moe-
Een gebouw moet kunnen uit
drukken hoe een mens be
weegt, hoe iemand wordt ver
leid om naar een bepaalde hoek
te gaan. Architect zijn is een
dienend beroep. Een gebouw
moet niet alleen mooi zijn. Ik
ben in elk geval pas tevreden als
de dingen gebruikt worden
zoals ik in gedachten had", zegt
architect Jo Coenen. Hij ont
wierp het Nederlands Archi-
tuurinstituut in Rotterdam. Op
29 oktober wordt het geopend,
naar verwachting door koningin
Beatrix.
De Limburger Coenen (43) is
nog niet zeker van zijn zaak.
„Een oordeel kan ik pas over
een aantal weken vellen. Als het
groen en het water om het ge
bouw er zijn. Die maken wezen
lijk onderdeel uit van het ge
heel."
Hoe het ook zij, met de ope
ning komt een einde aan een
discussie .van 80 jaar over de
noodzaak van het instituut, al
dus directeur Adri Duivesteijn,
ooit spraakmakend wethouder
in Den Haag en initiatiefnemer
voor een spectaculair nieuw
stadhuis voor de Hofstad. Vol
gens Duivesteijn is er met het
gereed komen van het Architec
tuurinstituut een soort van na
tionale inhaaloperatie achter de
rug. Het gebouw zelf is volgens
hem een „manifestatie" van
wat architectuur betekent en
het instituut zal ook blijvend
plaats bieden aan het „archi-
tuurdebat".
Drie jaar geleden lag de col
lectie van het Architectuurinsti
tuut voor oud vuil in een ge
bouw aan de Amsterdamse
Droogbak. Inmiddels zijn alle
30.000 boeken opnieuw gecata
logiseerd en zijn verder netjes
op een rij gezet: 15.000 portfo
lio's, 1,5 km archiefdozen, 6.000
panelen, 500 maquettes, 400
meubels en 2.000 fotodozen. In
de bibliotheek is plaats voor
twintig onderzoekers. Ze kun
nen tweederde van de boeken
Het Nederlands Archituurinstituut in Rotterdam, een „manifestatie" van wat architectuur betekent, foto pr
rechtstreeks raadplegen.
Voor het 'grote' publiek zijn
er straks vooral de tentoonstel
lingen. De grote openingsexpo
sitie heet 'STIJL, Norm en hand
schrift in de Nederlandse archi
tectuur'. Aan de hand van teke
ningen, foto's en maquettes
probeert het Architectuurinsti
tuut „het tot dusver gebruikelij
ke beeld van de architectuurge
schiedenis van deze en vorige
eeuw te ontdoen van overleefde
cliché's". Tegelijkertijd zijn er
drie andere, kleinere tentoon
stellingen, waaronder één van
de schetsen die Jo Coenen
maakte voor het Architectuurin-
Wat men ook komt doen in
het Architectuurinstituut, het
zal niemand ontgaan dat hij of
zij in Rotterdam zit. Het ge
bouw heeft zoveel glas, dat de
stad bijna altijd te zien is. Op
vallend worden ongetwijfeld
ook de balies en meubelen van
Boris Sipek. „Daar wordt al te
gen geprotesteerd, het zou te
barok zijn voor in dit gebouw.
Daarom doen we het ook. Niet
alles hoeft toch per definitie ra
tioneel te zijn- En het gebouw
van Jo Coenen kan zoiets eigen
lijk juist wel gebruiken", zegt
Duivesteijn.
Hij vindt het eigenlijk niet
normaal meer dat „een zo be
langrijk gebouw" met „zulke
budgetten" tot stand moest ko
men, al prijst hij de inzet van
cultuurminister D'Ancona. Dui
vesteijn en Coenen leurden vol
gens eigen zeggen langs deuren
van ministeries en bedrijven om
hulp en materialen voor een la
gere prijs. Het was een hoop ex
tra werk, maar veel mensen zijn
volgens Coenen loyaal geble
ken.
Toch bleef het schipperen,
zegt Coenen, onder meer met
het materiaal. „Beton, glas en
staal hebben we zodanig moe
ten rangschikken dat het geheel
niet afglijdt. Met beton denk je
al gauw aan een parkeergarage.
We hebben geprobeerd te voor
komen dat die lullige associatie
opkomt. Het is aan de anderen
om te oordelen, maar ik vind
dat we heel ver gekomen zijn."
Wie dat nog voor de opening
zelf wil checken, kan terecht op
de voorbezichtingingsdagen die
tussen 18 september en 10 ok
tober worden gehouden.
De entree van 5 gulden per
persoon zal worden gebruikt
om een kunstwerk van Auke de
Vries voor de vijver van te beta
len. Vorige weck is al het licht-
kunstwerk van Peter Stniyckcn,
voor de arcade van het gebouw,
in werking gesteld. Struyckcn
bedacht volgens Duivesteijn
„een miljoen" varianten voor
het lichtspel, dat voortaan
avond aan avond te zien zal
zijn.
Herbert Grönemeyer: „Bepaalde mensen die vroeger dezelfde ideeën hadden als ik, vinden nu dat ik zeur."
foto qpd
ten Ieren omgaan. En vervol
gens op zoek gaan naar een tus
senvorm van kapitalisme en
communisme. „Want het is on
zin te stellen dat het commu
nisme verloren zou hebben, of
het kapitalisme gewonnen".
Voor het zover is heerst echter
de chaos, waarmee de titel van
zijn laatste cd is verklaard.
„Maar ook hier moet je vooral
iets positiefs achter zien. Uit
chaos kunnen hele goede din
gen voortkomen."
„De chaos hebben we nodig,
politiek, maatschappelijk, zelfs
economisch. Het is dan ook niet
alleen iets dat afbreekt. Creativi
teit komt uit de chaos, maar ook
geluk. Chaos heeft iets levends.
In de chaos komen ook allerlei
verdekte fouten naar boven. Ra
cisme is ook zo'n fenomeen dat
we misschien wel vijftien jaar
lang genegeerd hebben in onze
maatschappij. Maar het is een
soort virusziekte, die er steeds
is, maar zo af en toe in al zijn
gewelddadigheid de kop op
steekt."
Janis Ian: 'Breaking Silence'.
