Lozing rioolwater
ergert agrariërs
Ronde Hoep: groen ruilhart voor de Randstad
Over leven
Boodschap in Jaarboek
Natuur blijft somber
IN HET VELD
Vervuilde 'overstort' zou veestapel aantasten
Er moet snel een eind komen aan het lozen van overtollig
en veelal vervuild rioolwater op sloten en vaarten. Is dat
niet mogelijk, dan moet in elk geval een waarschuwings
systeem worden opgezet bij 'overstort', vindt de werk
groep 'Gezond drinkwater voor vee'. Agariërs, die de
werkgroep onlangs hebben opgericht, weten zich inmid
dels gesteund door diverse milieu-organisaties.
Voor J. van de Geest uit Nieuw-
lande (Drenthe) staat het al lan
ge tijd vast dat de zogeheten
riooloverstort ernstige schade
toebrengt aan de landbouw.
Een en ander zou hebben geleid
tot ziektes bij het vee, aangetas
te tuinbouwprodukten en ver
vuild slib. In een gisteren ver
stuurde brandbrief aan alle be
trokken instanties (gemeenten,
provincies, waterschappen en
Dierenbescherming) vraagt Van
de Geest namens de weikgroep
de overstort een halt toe te roe
pen.
Tot lozing van overtollige af
valwater zijn waterschappen ge
noodzaakt wanneer door hevige
regenval de capaciteit van rio
len en zuiveringsinstallaties on
toereikend is. In plaats van naar
de zuivering te worden gesluisd,
komt het water rechtstreeks in
sloten en vaarten terecht. Dat is
water dat stinkt en dikwijls is
vervuild met alles wat dagelijks
in het toilet verdwijnt. Grofweg
grenst het land van een op de
vijfentwintig boeren aan water
wegen die ook als riool-over-
stort dienst doen.
De klachten van de werk
groep zijn inmiddels onder
schreven door het Centrum
voor Landbouw en Milieu
(CLM) in Utrecht. Nader onder
zoek dóór het CLM heeft nog
eens aangetoond dat het water
na lozing in veel gevallen was
verontreinigd met zware meta
len en ziekteverwekkers (bacte
riën).
Volgens Van de Geest hebben
veehouders al eerder aan de bel
getrokken in 'Den Haag', maar
werd er tot op heden niets ge
daan met de grieven. Nu enkele
officiële onderzoeksresultaten
op tafel liggen, wordt opnieuw
actie gevoerd. „In de hoop dat
er dit keer wel maatregelen
worden genomen", zegt Van de
Geest. Behalve voor een sane
ring van overstorten en een
waarschuwingssysteem, pleit de
werkgroep voor een vergoeding
aan boeren die aantoonbaar
schade hebben geleden.
Woordvoerder K. Meijer van
het Hoogheemraadschap van
Rijnland erkent het probleem.
„Het dilemma waarvoor wij
staan is dat er geen alternatief
is. Ja, dat het water terug gaat in
de richting van de straten en de
huizen. Maar dat is natuurlijk
geen oplossing."
Volgens de zegsman van Rijn
land beperken de klachten bij
de riool-overstort in de Leidse
regio zich voornamelijk tot tele
foontjes over dode vissen van
wege zuurstofgebrek. Meldin
gen over ziek vee zijn er in het
werkgebied van het hoogheem
raadschap - voor zover Meijer
bekend - nog niet geweest. Hij
benadrukt dat er slechts enkele
keren per jaar sprake is van
overstort. Bovendien voorkomt
Rijnland dat het overtollige wa
ter wordt geloosd op 'slecht ge
situeerde plekken'.
Rondvaartboot
op aardgas
amsterdam
De Amsterdamse exploitant van
rondvaartboten Canal Bus heeft
een nieuw schip met een
milieuvriendelijke motor die op
aardgas vaart. De 'Mondriaan'
gedoopte boot is schoner en
stiller dan traditionele rond-
vaartschepen. Canal Bus onder
houdt een lijndienst door de
Amsterdamse grachten. Het be
drijf vaart al langer met de 'Alf
red Heineken', een ouder schip
dat vorig jaar op aardgas werd
omgebouwd. Volgens Canalbus
was dit het eerste vaartuig op
aardgas in Europa. De 'Mondri
aan' is een nieuw ontwerp dat is
toegesneden op het gebruik van
aardgas.
Natuurwandeling in Warmond
warmond De Vereniging voor natuur- en milieu-educatie afde
ling Leiden houdt zondag een natuurwandeling in het parkbos 't
Huys te Warmont. Verzamelen om 14.00 uur bij het toegangs
hek, Herenweg 139 in Warmond. De toegangsprijs bedraagt één
gulden. Inwoners van Warmond en leden van het Zuidhollands
Landschap en Stichting Huis te Warmond hebben gratis toe
gang. De wandeling staat onder leiding van natuurgidsen van
het IVN.
Natuurwerkdag Kortenhoefse Plassen
vreeland» Nuttig werk doen in het natuurgebied de Kortenhoef
se Plassen. Dat is zaterdag mogelijk voor jongeren tussen de vijf
tien en dertig jaar. In het gebied moet onder meer worden ge
hooid om te voorkomen dat de bijzondere natuurwaarden verlo
ren gaan. Deelnemers moeten om half tien 's ochtends aanwezig
zijn op Fort Kijkuit, Kleizuwe 17 in Vreeland. Het fort ligt aan de
provinciale weg Vinkeveen-Hilversum en is bereikbaar met bus
122. Deelname is gratis, lunchpakket zelf meenemen. Opgeven
bij Marc van Schie van de natuurvereniging IVN, tejefoon 023-
351239.
WOENSDAG 15 SEPTEMBER 1993
Zout Rijnwater
slecht voor
natuur polder
UTRECHT»
Het zoute water in de "Rijn is
de voornaamste oorzaak van
de algenbloei in poldersloten
en de verarming van de pol
dervegetatie. Deze conclusie
trekt drs. A. Barendregt in
een onderzoek waarop hij
morgen wil promoveren aan
de Universiteit van Utrecht.
Barendregt heeft op twee
duizend plekken de relatie
onderzocht tussen planten
groei en waterkwaliteit,
waaronder in Zurd-Kenne-
merland, de Loosdrechtse
Plassen en het Naardermeer.
De belangrijkste reden van
de achteruitgang van natuur
waarden bleek te liggen in de
waterhuishouding buiten de
onderzochte gebieden.
De waterhuishouding staat
in grote delen van Nederland
onder invloed van de Rijn,
waarvan het water volgens
de wetenschapper zo'n veer
tig keer zo zout is als regen
water. Dit is onder meer het
gevolg van lozingen door de
Franse kaliinijnen en riool
waterzuiveringsinstallaties.
Boeren malen hun sloten
tegenwoordig in de winter
bijna droog, zodat ze hun
land in het voorjaar zo vroeg
mogelijk kunnen gebruiken.
In de zomer moet er echter
relatief veel water worden in
gelaten omdat de voorraad
snel opraakt. Het gevolg
daarvan is dat het zoutgehal
te in de poldersloten toe
neemt.
Een ander gevolg van het
droogmaien in de winter
maanden is volgens Ba
rendregt de afbraak van
veen, waardoor polders een
centimeter per jaar - ofwel
een meter per eeuw - zakken.
Door deze daling stroomt er
ondergronds ook nog eens
zout zeewater naar de pol
ders.
Volgens de studie zijn de
effecten daarvan al duidelijk
merkbaar, onder meer in de
Haarlemmermeerpolder. Ba
rendregt: „Onder deze pol
ders bevindt zich brak water.
De boeren hebben daar be
hoorlijk veel problemen,
want de gewasopbrengst is
gering en het water is minder
geschikt als drinkwater voor
vee."
De vereniging voor veldbiologie KNNV kijkt met grote tevredenheid terug op het vliegenzwamproject
Hondsvis vindt milieuvervuiling wel prettig
haarlem theo van der kaau
De natuur in Nederland ver
armt meer en meer. Bij de
meeste plant- en diergroepen
zijn in de laatste jaren ^meer
soorten uitgestorven dan zich
nieuwe soorten hebben geves
tigd. Oorzaken hiervan zijn ver
nietiging van de natuurlijke le
vensruimte (biotoop) voor plant
en dier door intensieve land
bouw, vermesting en verdro
ging. Deze sombere boodschap
brengt het Jaarboek Natuur
1993, een uitgave van de Vlin
derstichting.
Volgens deze publikatie is de
achteruitgang sinds het be
schrijven van de toestand van
de Nederlandse natuur in 1985
en het verschijnen van het Na
tuurbeleidsplan in hetzelfde ho
ge tempo doorgegaan. Gecon
stateerd wordt, dat de effectivi
teit van sommige bescher
mingsmaatregelen te beperkt is
om verdere verarming tegen te
gaan.
De gegevens voor het jaar
boek komen van PGO-Flora en
Fauna (Particuliere Gegevensle-
verende Organisaties). Daaron
der vallen werkgroepen die zijn
gespecialiseerd in onder andere
korstmossen, paddestoelen,
sprinkhanen, libellen, loopke
vers, vlinders, reptielen, amfi
bieën, vissen, vogels en vleer
muizen. In deze werkgroepen
zijn talloze vrijwilligers actief.
Zo rapporteert de Bryologi-
sche en Lichenologische werk
groep, dat ruim 50 procent van
de mossen en 58 procent van de
korstmossen in Nederland
voorkomt op de Rode Lijst van
bedreigde of verdwenen soor
ten. Grote gevoeligheid voor
luchtverontreiniging is een be
langrijke oorzaak van het uit
sterven. Daarnaast spelen, net
als bij 'hogere' planten, de ver
nietiging van groeiplaatsen,
ontwatering en overbemesting
een rol. Over de hele wereld
wordt de aanwezigheid van
korstmossen, voor ademhaling
en voeding grotendeels afhan
kelijk van lucht, gebruikt als
graadmeter voor luchtvervui
ling.
Overigens staat al eenderde
van alle Nederlandse plante-
soorten op de Rode Lijst en 28
procent van de paddestoelen
flora.
De vereniging voor veldbiolo
gie KNNV kijkt met grote tevre
denheid terug op het vliegen
zwamproject van twee jaar gele
den. De bedoeling was ter gele
genheid van het 90-jarig be
staan van de vereniging een zo
breed mogelijk publiek bij
waarnemingen te betrekken.
Ruim 10.000 waarnemingen,
veel meer dan verwacht, maak
ten duidelijk, dat de vliegen-
zwam nog algemeen voorkomt
in Nederland. De KNNV wil
meer van dergelijke massa
waarnemingen op touw zetten.
Het jaarboek bevat elemen
taire gegevens over het voorko
men van onder andere de grote
groene sabelsprinkhaan, de ge
vlekte witsnuitlibel en de
noordse winterjuffer. De Loop
keverwerkgroep doet onder
meer verslag van het wel en wee
van de wolfspin en de lezer
krijgt intieme gegevens voorge-
foto nick morelis
schoteld van langsprietmotjes
die leven op blauwe knoop en
klokjesgentiaan.
Verder zijn grote, kleine en
nachtvlinders in kaart gebracht,
boomkikkers, muurhagedissen,
tientallen soorten vogels en
vleermuizen. De Amerikaanse
hondsvis is een van de weinige
beestjes die de milieuvervuiling
wel prettig vindt. Waar de oor
spronkelijke visfauna het loodje
legt, komt deze exoot steeds
massaler voor.
Veel planten en dieren die
vroeger overal werden aange
troffen, komen nu alleen nog
voor in natuurgebieden. Naast
genoemde oorzaken als inten
sieve landbouw, vermesting en
verdroging speelt voor verschil
lende diergroepen de versnip
pering van land een rol. Ook
verandering in weersomstan
digheden zijn de laatste jaren
van invloed. In het jaarboek
wordt de verwachting uitge
sproken, dat wijzigingen in het
klimaat tot grote veranderingen
in de Nederlandse flora en fau
na zullen leiden.
Het Jaarboek Natuur 1993 is te
bestellen bij de Vlinderstichting
door f20,- over te maken op
postgiro 5134425.
Het groene hart van de Rand
stad heeft het zwaar te verduren
onder de voortdurende bouw
van wegen, kassen, woonwijken
en spoordijken. Al deze mense
lijke activiteiten bezorgen dit
natuurlijke hart de nodige rit-
mestoornissen en het is de
vraag of de patiënt Randstad
deze aanvallen overleeft.
Gelukkig bestaat er een uit
stekend functionerend ruilhart
voor de Randstad. Het is wat
kleiner, maar kerngezond en
het kan nog eeuwen mee, onder
de strikte voorwaarde dat de
mensen er met hun vingers
vanaf blijven. Polder de Ronde
Hoep is de naam van dit groene
ruilhart, gelegen ten zuiden van
Ouderkerk aan de Amstel met
een kransslagader in de vorm
van een smalle, omsluitende
dijk.
Het mooie van de Ronde
Hoep is dat er niemand in mag,
behalve de boer die er voor zijn
werk iets te zoeken heeft. De
polder bestaat uit oeroud veen-
land, dat nog geheel is opge
deeld volgens de oorspronkelij
ke verkaveling. Dat is het beste
te zien op een gedetailleerde
landkaart, die het geheimzinni
ge slotenpatroon van een spin-
neweb zichtbaar maakt. De ou
de sloten herbergen een schat
aan flora. Kenners hebben ei
onder andere de prachtig bloei
ende waterviolier aangetroffen.
De Ronde Hoep is zó bijzon
der, dat de provinciebesturen
van Noord-Holland en Utrecht
de polder tot stiltegebied heb
ben uitgeroepen. De door gelui
den opgejaagde Randstedeling
wordt daar door middel van
bordjes op gewezen: „Dit is een
vap de weinige gebieden waar u
de 'stilte' nog kunt ervaren.
Maak geen lawaai dat natuurlij
ke geluiden verstoort."
Die geluiden zijn vanzelfspre
kend afkomstig van vogels. Die
weten precies waar ze moeten
zijn voor de stilte. Het open
grasland is een uitgelezen pleis
terplaats of overwinteringsoord
voor riet- en kolganzen, goud
De polder Ronde Hoep bestaat uit oeroud veenland, dat nog geheel is opgedeeld volgens de oorspronkelijke verkaveling, foto martijn dejonce
Polder de Ronde Hoep
maakt deel uit van de ge
meente Ouder-Amstcl en
strekt zich uit ten zuiden
van Ouderkerk aan de Am-
stel. De graslanden zelf
hebben geen doorgaande
paden die voor publiek
toegankelijk zijn. Het is
dan ook geen natuurge
bied waarvoor toegang
moet worden betaald. Er
valt een omtrekkende be
weging te maken over de
plusminus twintig kilome
ter lange dijk die de polder
in zijn geheel omsluit en
prachtig zicht geeft o de
ongerepte graslande* De
binnenste dijk is de mal
ste en de rustigste. De
westkant van de dijk is al
leen via Ouderkerk aan de
Amstel te bereiken. Wie
zich eenmaal op de dijk
bevindt, moet de ronde
volledig beschrijven, want
alleen aan de oostzijde be
vinden zich een paar brug
getjes. Het moeras Bots
hol, in het zuidoosten
naast de polder gelegen, is
uitsluitend over water be
reikbaar. In het gehucht
Waver worden voor dat
doel roeibootjes verhuurd.
plevieren, wulpen, regenwulpen
en kramsvogels. Watersnip, zo-
mertaling en slobeend broeden
er en purperreigers komen van
elders kikkers eten uit de sloten.
Bestudering van de kaart is
noodzakelijk voor een bezoek
aan De Ronde Hoep, want
bruggen en pontjes zijn dun ge
zaaid. De grillige cirkel rond de
polder bestaat uit twee dijken
met daartussenin een vaart. Het
is zaak voor een wandeling of
fietstocht de binnenste dijk aan
te houden, want met name de
westkant buitenom is een sluip
route voor autoverkeer.
Ouderkerk aan de Amstel is
een prettig begin van een rond
je Ronde Hoep. De boerderijen
etaleren het goede buitenleven.
Hardwerkende keuterboeren en
rentenierende stedelingen wis
selen elkaar af in 'Overveen',
'Henri's Hoeve', 'Mariabouw',
'Zwanevelt', 'Jonge linden', 'Bel
la Vide', en 'Voetangel'. De
reusachtige binnenschepen op
het brede Amstel-Drechtkanaal
maken straks plaats voor roei
bootjes op de kronkelige Waver.
Naar het zuiden toe is de lage
horizon ongerept. Onvoorstel
baar dat hier in deze leegte het
hart van de Randstad klopt. Au
towegen zijn ver weg, er zijn
nergens huizen te zien en zelfs
de vliegtuigen blijven onhoor
baar hoog. De lucht toont in
drukwekkende wolkenpartijen.
Uit een loodgrijze muur ergens
boven de Vinkeveense Plassen
regent het met lange verticale
strepen. Kerktorens fungeren
als bakens in de groene vlakte.
De stoere vierkante is van Nes,
die ene spitse van Ouderkerk en
twee spitsen naast elkaar kan
alleen maar Abcoude zijn.
Ongeveer op de helft van de
cirkel in de zuidoostelijke hoek,
waar de dijk in heftige kronkels
ligt. komt ter rechterzijde bij het
gehucht Waver een extra surpri
se met de naam Botshol. Het is
een moeras van behoorlijke af
metingen dat door vervening is
ontstaan. Veenmosrietland en
moerasbos herbergen een rijke
engevarieerde broedvogel-
stand. Eigenaar Natuurmonu
menten meldt het voorkomen
van woudaapje en krooneend.
Op de bodem van de plassen
groeien verschillende soorten
kranswieren. Galigaan, moeras-
melkdistel en moeraswolfsmelk
sieren de oevers. Botshol kent
strenge toegangsregels. Het
moeras is uitsluitend toeganke
lijk met een ter plekke gehuurde
roeiboot, behalve vanaf 1 april
tot half juni.
Wanneer de neus weer naar
het noorden is gericht, vertoont
de horizon een lelijke kartelrand
van gebouwen. Nog ver weg.
maar onmiskenbaar zijn het de
kantoren van Bullewijk in Am
sterdam Zuidoost. Ooit ook een
veenweidegebied, maar volledig
opgeofferd aan wat de vooruit
gang heet.
stoffig plekje belanden, hebben
kans van leven en worden le
vensvatbare. piepkleine larfjes
(neten). Ze kunnen namelijk
geen licht verdragen en moeten
leven van minuscule deeltjes af
val. Na een dag of wat 'stof hap
pen' verpoppen de larfjes zich
in een kleverig spinsel, waaraan
stofjes blijven vastplakken, zo
dat ze goed gecamoufleerd zijn
tegen belagers in de vorm van
kruipende insekten-afvaletersof
spinnetjes. Alleen tegen het bes
te anti-vlooienmiddel. de stof
zuiger, zijn neten niet bestand.
Voor de rest wachten ze rustig
het juiste moment af om uit het
coconnetje te springen.
En dat komt op een kwade dag.
als u voorbij loopt. Een vlo regi
streert feilloos de geur, de
warmte en de trillingen van een
lopend menselijk lichaam. Pas
dan springt hij uit zijn cocon en
op uw lichaam, vrijwel zonder
ooit zijn slachtoffer te missen.
Meestal merkt u aanvankelijk
niet zo veel van zo'n onwelko
me medereiziger. Vroeger wer
den mensen wel door tientallen
of honderden vlooien tegelijk
besprongen, maar daar zijn we
tegenwoordig te schoon voor.
Het besef dat er iets mis is.
komt pas als de vlo al enige tijd
bezig is met snijden, zagen en
boren in uw lichaam op zoek
naar felbegeerd bloed. Voor het
zuigen spuit hij echter nog wat
speeksel in het wondje om te
voorkomen dat het bloed gaat
stollen en de maaltijd te vroeg
wordt verstoord. Dat opmerke
lijke chemische goedje heeft
echter één vervelende bijwer
king: het begint na enige tijd
vreselijk te jeuken. Begrijpt u
nu. waar de wat platvloerse
term 'as de nete vandaan
komt?
TON IN T VELD
Vandaag ga ik u vreselijke din
gen vertellen over een eng
beest: de mensenvlo. U zult
hem niet in de tuin aantreffen
en vermoedelijk ook niet in huis
(ik blijf beleefd, dat merkt u wel!
Veel waarschijnlijker is een
onaangename kennismaking in
de bioscoop, de bus of een
wachtkamer. Om elk misver
stand uit te sluiten, een men
senvlo krijgt u niet van een kat
of hond. Die hebben hun eigen
- overigens niet minder jeukeri
ge - lastige logés.
Ik begrijp u volkomen als u wei
nig dierenliefde voor een vlo
kunt opbrengen, maar ik vind
wel dat het beest enige bewon
dering verdient. Het mensenbe-
springertje is namelijk tot ont
zagwekkende prestaties in staat.
Als wij over de veerkracht in on
ze benen zouden beschikken,
die een mensenvlo in zijn ach
terste paar poten heeft, dan
zouden we met gemak een ele
gant sprongetje over de Haar
lemse Grote Kerk kunnen ma
ken. Deze atletische gaven ont
leent de vlo aan de chemische
samenstelling van het materiaal
waarvan zijn poten zijn vervaar
digd. Dat materiaal doet denken
aan elastiek, maar het is zo
veerkrachtig dat nog geen enke
le chemiereus het ook maar in
de verste verte heeft kunnen be
naderen.
In rust zitten de achterpoten
van de vlo achter een soort
haakje op zijn achterlijf. Bij het
minste gevaar laat dat haakje
los en schiet de vlo de lucht in,
alsof hij door een katapult
wordt weggeschoten. Moeder
vlo springt nogal slordig om
met haar pakweg vierhonderd
eitjes. Ze slingert ze alle kanten
op. zonder zich te bekommeren
om de plaats waar haar kroost
terechtkomt.
Alleen eitjes die op een donker,
