'Mariene kon ook niet zingen'
Dubbele attractie
in Lokhorstkerk
Prijs voor fotografen
Cultuur&Kunst
Monumenten trekken
veel belangstellenden
Boeddhistisch vuuroffer in Leiden
Kunst, duister en regen als remedie tegen zomerdepressie
'Sikulu the warrior'. Een voorproefje, zaterdag in de Pieterskerk, van het dansspektakel dan morgenavond in de Leidse Schouwburg te zien is.
foto hielco kuipers
De Leidse Amateur Fotografen Vereniging (LAFV) heeft zaterdag
op de Uitdag het eerste WAK-beeldje gekregen. De prijs is dit
jaar ingesteld door de Werkgroep Amateuristische Kunstbeoefe
ning (WAK) als cadeautje voor de deelnemer met de mooiste
stand. De LAFV had de planken van hun marktkraam rechtop
gezet en gebruikt als panelen om foto's aan op te hangen. De
Toneelfabriek, Feta, Crescendo, Otis en het Leiderdorps Operet
tegezelschap kregen eervolle vermeldingen.
Het Beaufort Saxophone Quartet uit Leiden won het jazzcon-
cours. Deze wedstrijd voor amateurs werd ook voor het eerst ge
houden. Vooral de bassaxofonist oogstte lof met zijn originele en
fantasierijke spel. Het kwartet vertrok met een geldprijs van 500
gulden. Andere deelnemers waren de Streek Muziekschool, Jazz
Association, Renée goes crazy en Footprints.
van de club. „Zou ze het erg
vinden?", vraagt een medewer
ker van de Toneelfabriek. „Nee,
hè?" Aan de voet van de mar
meren dame ontbreken een
paar tenen. De man zet een
kaartje neer om deze handicap
aan het oog te onttrekken.
Op het hoofdpodium zijn vier
heren in jaquet en een pianist
in een colbert met tweedruitje
aangetreden voor 'Dietrich', een
muzikaal toneelstuk dat ze vlak
voor kerst in het LAK-theater
opvoeren. In dit voorproefje is
danser/choreograaf en televi
sieberoemdheid Barrie Stevens
voor het eerst te horen als zan
ger. Als de eerste klanken van
'Ich hab' noch einen Koffer in
Berlin' weerklinken, knikt een
man instemmend. Hij noodt
zijn vrouw ten dans maar ze
weigert. Zachtjes neuriënd
wiegt hij in zijn eentje mee met
de muziek.
Buiten beëindigt Hans Dub-
belaars Big Band een swingend
'California dreaming'. „Roe
land, je mag", schalt het vanaf
het podium naar het muziekpa-
viljoen. 'Roeland' en zijn Streek-
muziekschool Jazz Association
zetten in de lome namiddag het
al even lome 'My Funny Valen
tine' in. Een aantal passanten
lopen ruggelings aan hel plein
voorbij, de hoofden gestrekt om
geen enkele gevelsteen te mis
sen. Het is tenslotte ook Open
Monumentendag.
Met als enige muzikale bege
leiding het gestamp van voeten
zet Patrizia Tuerlings' dans
groep Reflex het avondpro
gramma in. De vrouw in bad
pak in de fontein is niet te be
nijden want de Pieterskerk is
koud voor dansersspieren.
De groep Bek slaat zich aardig
door het gemis van een vijfde
stem heen. Eén zangeres is ziek
en voor een close harmony-
groep, waar alles zeer nauw
luistert, is dat een ramp. Met
het laatste optreden is de cirkel
rond. De Leidse Uitdag begon
Afrikaans met een spetterend
Sikulu uit Zuid-Afrika (morgen
avond in de Leidse Schouw
burg) en eindigt Afrikaans met
flitsend Fatala uit Guinee.
Europese musea
stellen code
bruiklenen op
amsterdam anp
Enkele musea in Europa die re
gelmatig grote internationale
tentoonstellingen houden, zijn
bezig een code op te stellen
voor het onderling uitlenen van
kunstwerken. De code bevat
onder meer regels voor het
transport en het verzekeren van
de kunststukken. Namens het
Van Goghmuseum en het Rijks
museum in Amsterdam treedt
Ronald de Leeuw op, directeur
van het Van Goghmuseum.
Andere deelnemende musea
zijn het Louvre in Parijs, de Na
tional Gallery en het British Mu
seum in Londen en het Konink
lijk Museum in Brussel. Door
het ontbreken van afspraken ja
gen de musea elkaar nu enorm
op kosten, vertelt De Leeuw.
Daardoor dreigt de machine
van het onderling uitlenen vast
te lopen. Nog onlangs heeft hij
afgezien van een bruikleen uit
een Amerikaans museum om
dat de Amerikanen eisten dat
het transport met een bepaalde
(dure) koerier ging.
Gouden Leeuwen
voor Altman
en Kieslovski
venetie pi eter van lierop
Tijdens de slotavond van het
50e Filmfestival van Venetië zijn
zowel regisseur Krzysztof Kie
slovski als zijn collega Robert
Altman winnaar geworden van
een Gouden Leeuw. De Pool
ontving de prijs voor zijn film
'Trois Couleurs-Blue', de Ameri
kaan voor zijn werkstuk 'Short
Cuts'. Kieslovski's film werd bo
vendien tot beste festivalfilm
uitgeroepen door de FIPRESCI,
de internationale organisatie
van filmcritici.
Daarnaast werd met 'Trois
Coleurs-Blue' nog een Copa
Volpi in de wacht gesleept voor
de beste actrice (voor Juliette
Binoche) en een Osei la d'Oro
voor de beste fotografie. Kie
slovski's film komt deze week
meteen in Nederlandse premiè-
Robert Altman verwierf naast
zijn Gouden Leeuw ook nog een
Copa Volpi die bestemd was
voor de volledige cast van 'Short
Cuts'. De Copa Volpi voor de
beste acteur werd gegund aan
Fabrizio Bentivogli in de door
Silvio Soldini geregisseerde film
'Un anima divisa in Due'; over
een warenhuisdetective die ver
liefd wordt op een diefachtige
zigeunerin.
De Speciale Jury Prijs (de op
een na hoogste onderscheiding
van het festival) werd gewon
nen door de Nederlandse
Australiër Rolf de Heer voor zijn
film 'Bad Boy Bobby', die tevens
door de FIPRESCl-jury eervol
werd vermeld en nog verschei
dene prijsjes kreeg toegekend
van o.m. een publieksjury.
Een Zilveren Leeuw ging naar
de uit Tadzjiekistan afkomstige
film 'Kosh Ba Kosh', van Bachti-
ar Choedojnazarov. Bertrand
Bliers film 'Un, Deux, Trois, Sol-
eil' kreeg een Osella d'Oro voor
de biste muziek en werd bo
vendien bekroond met een prijs
voor Marcello Mastroianni als
beste bijrolspeler. Hij zette een
memorabele creatie neer als
melancholieke dronkenman die
een film lang de weg kwijt is.
Jer gelegenheid van het 50-
jarig bestaan van het festival
werden nog speciale oeuvre-
Leeuwen uitgereikt aan regis
seur Roman Polanski en actrice
Claudia Cardinale. Afgelopen
dinsdag had Steven Spielberg al
zo'n oeuvre-onderscheiding in
ontvangst mogen nemen.
Kunstprijs voor Rineke Dijkstra
Amstelveen Rineke Dijkstra (34) uit Amsterdam heeft de eerste
Kunst Aanmoedigingsprijs Amstelveen 1993 voor fotografie ge
kregen. Zij ontving de prijs (20.000 gulden) vrijdag in het Cultu
reel Centrum Amstelveen uit handen van Cox Habbema, direc
teur van de Stadsschouwburg in Amsterdam. De prijs heeft als
doel om een kunstenaar of ontwerper jonger dan 35 jaar de kans
te geven zich door het uitvoeren van een opdracht te profileren.
De foto's van de winnares en die van de genomineerden zijn tot
en met 10 oktober in het Cultureel Centrum te bezichtigen.
Gaudeamus-prijs Spaanse componist
Amsterdam De Gaudeamus-prijs 1993 voor de beste compositie
van hedendaagse muziek is gisteravond toegekend aan de 29-ja-
rige Spaanse componist David del Puerto. Hij krijgt de prijs
(10.000 gulden) voor zijn werk 'Concert voor hobo en kamer-en
semble'. Een eervolle vermelding ging naar de Amerikaanse
componiste Sharon Hersey voor haar werk 'Arrival' voor sopraan
en orkest. Er was dit jaar een record-aantal inzendingen: 377
werken van componisten uit 39 landen. Daaruit selecteerde een
internationale jury tien werken die de afgelopen week in Am
sterdam zijn uitgevoerd.
Prijzen voor Reints en Meeuse
amsterdam Het Amsterdams Fonds voor de Kunst heeft de Her
man Gorterprijs 1993 toegekend aan Martin Reints voor de
dichtbundel 'Lichaam en ziel'. De Busken Huetprijs 1993 gaat
naar Piet Meeuse voor zijn essaybundel 'De jacht op Proteus'.
Aan beide prijzen is een bedrag verbonden van 15.000 gulden.
Reints heeft volgens de jury „de meest fascinerende poëziebun
del van 1992 gepubliceerd". Over de bundel van Meeuse wordt
opgemerkt dat de auteur daarmee heeft bewezen dat hij „tot de
bekwaamste essayisten van het Nederlandse taalgebied be
hoort." Op 5 november vindt de prijsuitreiking plaats in Paradi-
so in Amsterdam.
De Dorpskerk in Wassenaar, een van de vele monumenten die zaterdag
veel belangstellenden trok. foto hielco kuipers
In Leiden en alle regiogemeen
ten werden zaterdag de poorten
en deuren wijd opengezet van
vele tientallen monumenten.
Het was Open Monumenten
dag. Duizenden belangstellen
den trokken er op uit om de
wonderschone gebouwen, die
ze veelal alleen van buiten ken
den, nu ook eens van binnen te
aanschouwen.
„Vraag me niet hoeveel men
sen er zijn geweest op de Mo
numentendag, maar het was
ontzettend druk." Petra de
Vreede, lid van het organise
rend comité in Leiden, is dik te
vreden over afgelopen zaterdag.
„Vooral het pand van het Leids
Universiteits Fonds aan het Ra
penburg trok veel belangstellen
den. De twee gidsen liepen aan
het eind van de dag met hun
tong op de schoenen. Het pand
was dan ook voor het eerst
opengesteld."
„Dat geldt ook voor de Zijl
poort. Er was veel belangstelling
voor de stadspoort terwijl die
toch behoorlijk ver uit het cen
trum ligt. Uiteraard zijn ook
veel mensen uit de buurt langs
geweest die dagelijks tegen de
Zijlpoort aankijken."
„Het Stadhuis was, gek ge
noeg, ook heel druk. Terwijl dat
toch dagelijks te bezoeken is.
Maar, zaterdag was ook de bur
gemeesterskamer open. Kon
den de mensen eindelijk eens
een keer op zijn stoel zitten. Ve
len maakten gebruik van die
mogelijkheid."
„De boekjes met de wandel
route, dit jaar voor het eerst uit
gegeven, waren een groot suc
ces," vertelt De Vreede. „In het
Stadhuis waren ze om 12.00 uur
al door de voorraad heen. Dat
veel mensen de route volgden
was goed te merken bij het Ka
merling Onneslaboratorium.
Dat lag op het eind van de route
en kreeg aan het eind van de
middag heel wat mensen te ver
stouwen. Het was kortom een
heel geslaagde dag."
Volop muziek en 'vreselijke' kleuren op tiende Leidse Uitdag
muziek
recensie lidy van der spek
Orgelconcert door Anton Doornhein met
medewerking van Caroline van Oyen -
sopraan. Gehoord- 11/9. Lokhorstkerk.
Op Open Monumentendag had
de Leidse Lokhorstkerk een
dubbele attractie te bieden. Het
nieuwsgierige publiek dat zater
dag in en uit liep om even een
blik te werpen op het interieur
van deze schuilkerk werd tot
hun verrassing getracteerd op
een stukje muziek. Als concert
stelde het gebodene niet veel
voor. Waarschijnlijk was dat ook
de'bedoeling. Het programma
bestond uit korte stukjes mu
ziek wat het in en uit lopen be
vorderde. Doorhein had voor
pretentieloze muziek gekozen,
zoals de Alia Marcia van Henry
Coleman en de Mohrentanz van
T. Susato. Door de levendige
uitvoering waren deze werkjes
een lust voor het oor en Doorn-
hein's spel benadrukte nog eens
de warme klank van het orgel.
Carolien van Oyen heeft een
aardige stem, maar beslist zon
der professionele allure. Haar
toon in het middenregister is
onvast en in het lage register
heel zwak. De luchthartige lied
jes over muziek en zang van
Purcell en Handel klonken dan
ook het aardigst en in zinnen
als 'girrt das zarte Taubenpaar'
uit een aria van Haydn's Schöp-
fung was duidelijk expressie
aanwezig. In de twee schitte
rende 'Pie Jesu's' uit de Requi
ems van Duruflé en Fauré was
echter met name de eerste 'be
de' onder de maat. Maar zulke
muziek moet ook niet uitge
voerd worden op zo'n komen
en gaan concert.
Op de Uitdag afgelopen za
terdag in de Pieterskerk
had Leiden de primeur:
een zingende Barrie Ste
vens in het muzikale to
neelstuk 'Dietrich' dat vlak
voor de kerst in het LAK-
theater speelt. Hevig zwe
tend vertelde de dan
ser/choreograaf na zijn op
treden dat in zo'n immen
se kerk zingen heel wat in
spanning vergde. Voor één
omstander had Stevens
zich al die moeite kunnen
besparen. „Hij kan niet
zingen", was het goedmoe
dig commentaar. „Dat
geeft niet. Mariene kon ook
niet zingen."
leiden letty stam
De Boliviaanse smartlap van
Tuya buiten op het plein voor
de kerk legt het af tegen de lok
roep van Alain Anglionin. Het
optreden van zijn Afro-Antilli-
aanse trommelaarsgroep is zo
swingend dat op het Gerecht
mensen al schuchter gaan dan
sen. Slechts één man Iaat zich
niet verleiden. Vanuit zijn wo
ning op de eerste verdieping
kijkt hij even waar dat 'lawaai'
vandaan komt en gaat dan weer
rustig door met het opvouwen
van de was. Terwijl de klanken
van Tuya en de trommelaars
zich vermengen, maakt voor de
kerk de jeugdgroep van Concor
dia zich al weer op voor een
heel andersoortig muzikaal op
treden.
Ih de Pieterskerk loopt Uit-
dag-man Jan Lau genietend
rond. „De sfeer is heerlijk ont
spannen. De mensen blijven ge
staag binnendruppelen zodat
het niet te druk is. Iedereen kan
overal bij. Ik heb dan ook geen
flauw idee hoeveel bezoekers er
zijn geweest. Hoe vind je de crê
peversiering die daar in de lucht
hangt? Zelf gemaakt van een
hoepel, klerenhangertjes en crê
pepapier. Die kleuren zijn vre
selijk maar het geeft wel een
feestelijk tintje. Dat moet ook
want dit is onze tiende Uitdag."
Meer mensen zijn creatief ge
weest met versieringen. Een lig
gende vrouw op een graftombe
naast de stand van de Toneelfa
briek is in een stuk doek gedra
peerd. In haar sierlijk uitge
strekte hand houdt ze hand
schoentjes met het embleem
leiden Op de Lammermarkt in Leiden was gistermiddag een bijzonder openlucht schouwspel te zien: het
Japanse saito goma ritueel, uitgevoerd door een aantal geestelijken en leken van de Shinagawa tempel in
Tokyo. De bedoeling van het ritueel is de verwerving van magische krachten. Daarnaast wordt aan het
vuur een reinigende werking toegekend. Het vuuroffer wordt ook uitgevoerd om onheil en rampen af te
weren. foto hielco kuipers
Keurige dames en heren uit Leiden en Leiderdorp, achter wie je niet zoveel leed zou vermoeden, op hun nach
telijke tocht, onder meer langs de begraafplaats bij de Zijlpoort. foto hielco kuipers
Zelden werkten natuur en cultuur meer
samen dan afgelopen nacht. Een giganti
sche zomerdepressie spartelde heen en
weer tussen de zuidkust van Engeland
en de Noordkust van Frankrijk. Koude
regenbuien omlijstten dan ook de mani
festatie Contrapunt Zomerdepressie, de
kunstroute langs doorleefde plekken in
Leiden Deze nachtelijke fietstocht langs
veertien Leidse plekken die van een
'contrapunt' waren voorzien door Leidse
kunstenaars, was zowel rondleiding als
therapie. De tocht moest ertoe bijdragen
dat zwaarmoedigen van hun kwaal ge
nezen werden.
In de psychiatrie is de zogeheten 'win
terdepressie' een erkend syndroom: een
geestestoestand die wordt veroorzaakt
door een gebrek aan zonlicht. Genezing
is alleen mogelijk door blootstelling aan
een grotè dosis licht. Maar het tegendeel
bestaat ook, zo beweren de organisato
ren Onno Schilstra, Peter Willemse en
Joyce Gruiter van Galerie Stelling.
De enige remedie tegen de zomerde
pressie is blootstelling aan duister, re
gen, somberheid en plekken waar het
verval heeft toegeslagen. En natuurlijk
aan kunst, want de therapeutische waar
de van kunst is algemeen bekend. Vooral
omstreeks de eeuwwisseling probeerden
psychiaters lijders te genezen door ze
aan kunst bloot te stellen. Dat deze ge
dachte nog steeds opgang doet, moge
blijken uil de vele schilderijen die in de
gangen van ziekenhuizen hangen.
Ruim twintig zomergedeprimeerden
verzamelden zich gisteravond om ver
lichting te zoeken. Keurige dames en he
ren uit Leiden en Leiderdorp, achter wie
je zoveel leed niet direct zou vermoeden.
Zij laafden zich aan de vele deprimeren
de plekken die Leiden nog altijd heeft:
vervallen fabrieksgebouwen (Meelfa
briek, energiecentrale van het EWR, de
voormalige gasfabriek), enge straatjes
(de Fokkesteeg, de Kijfgracht, de fiets-
tunnel bij het station), de RK begraaf
plaats bij de Zijlpoort, waar de grafste
nen bij betreden hol klinken.
De kunstenaars hadden zich door deze
plekken laten inspireren. Ze voegden er
iets aan toe, gaven commentaar, maak
ten de plaatsen nog naargeestiger of vro
lijkten ze juist op. Zo ontdekte kunstena
res Jacqueline Lamme dat homo- en
biseksuelen de volière bij het Plantsoen
gaarne gebruiken om te 'cruisen', dat wil
zeggen dat zij daar partners zoeken om
te 'vogelen'.
Lamme wil daar niets vernederends of
goedkoops in zien: zij liet zich daar on
langs, zo zegt het gidsje, zelf verleiden
door een veertienjarige knaap. Haar
kunstwerk bestond uit vele kleine kooi
tjes waarin zich bruidjes en bruidegom-
men bevinden. Maar in sommige kooi
tjes zit maar één enkele man. De uitleg
van gids Onno Schilstra'sa deprimeerde
de bezoekers: kijk hem daar toch, die
eenzame man. De tekst bij het kunst
werk, de oudste zin in het Nederlands,
maakte de boodschap nog navranter: al
le vogels hebben nesten gebouwd, be
halve jij en ik. Zielig.
Omstreeks 3.00 uur begon het flink te
regenen. Koud werd het ook. De zomer
depressie in het Kanaal droeg het zijne
bij aan het herstel van de lijders. Rillend
fietsten zij naar het laatste kunstwerk op
de route: drie lichtelijk pornografische
afbeeldeningen van niet-zulkc-mooie
dames in degelijke witte slip of kanten
broekje. De boodschap van kunstenares
Astrid Beumer was duidelijk: niet mooi
te zijn en dan toch naakt anderen willen
verleiden. Dat sommige Leidenaars zo
veel deprimerende treurigheid niet kun
nen verdragen bleek ook duidelijk: met
rode verfbommetjes hadden zij het
kunstwerk beklad. Erg vond Schilstra het
niet: de afbeeldingen hadden er een ze
kere agressieve kwaliteit door gekregen,
vond hij.
Na deze laatste halte waren de deelne
mers wel genezen. Het duister, de kou,
de regen, de somberheid en de kunst
werken hadtien hun louterende wcik ge
daan. „Wie nu nog niet genezen is, moet
maar naar een inrichting," meende
Schilstra. Maar het was niet nodig. Na
het zien van zoveel ellende konden de
deelnemers het leven weer aan. Op naar
de winterdepressie.