Bukarest: eens het 'Parijs van de Balkan'
Buitenland
Politie in Bulgarije machteloos tegen misdaad
Conflict in
Israël over
besnijdenis
van lijken
Beerput oorlogsverleden verder open
London City Airport
DONDERDAG 9 SEPTEMBER 1993
347
Blaffende honden, corruptie en armoede beheersen het straatbeeld
Middernacht. De klok slaat
twaalf keer. Plotseling be
gint ergens een hond te
blaffen. Andere honden
antwoorden en ze vullen
de ruimte met een kakofo
nie van gejank en gekef.
Vanuit de verte klinkt ge
huil.
Dit is Bukarest, eens het
„Parijs van de Balkan", dat
probeert de slaap te vatten
na een lange, stoffige dag.
Geconfronteerd met een
misdaadexplosie die zijn
weerga niet kent in de Roe
meense geschiedenis, heb
ben angstige Roemenen
honden aangeschaft die
hun tuinen en apparte
menten moeten bewaken
en potentiele dieven moe
ten afschrikken.
BUKAREST VIOREL URMA
„Elektronische alarmsystemen
zijn te kostbaar. Alles wat vier
poten heeft en blaft is net zo
goed", zegt de 49-jarige Mircea
Pascu, wiens auto eens 's nachts
voor zijn huis was opengebro
ken. „Als er geen insluipers zijn
dan blaffen de honden naar
straatkatten om in vorm te blij-
De inflatie, hogere belastin
gen en het verdwijnen van meer
dan een miljoen banen - het ge
volg van de markthervormingen
- hebben geleid tot groeiende
armoede en wetteloosheid.
Veel Roemenen willen de
doodstraf opnieuw invoeren,
die werd afgeschaft nadat de
communistische dictator Nico-
lae Ceausescu in december
1989 was afgezet en geexecu-
teerd. Het aantal moorden en
pogingen tot moord is sinds
dien verdrievoudigd tot 1.500 in
het afgelopen jaar. Het aantal
diefstallen, roofovervallen en
verkrachtingen is eveneens om
hoog geschoten.
Sommigen vinden dat de re
gering van premier Nicolae Va-
caroiu te laks optreedt tegen het
toenemende geweld; de politici
zouden zich te veel bezig hou
den met het toedekken van ei
gen fouten en corruptie in de
gelederen van de leidende Soci
aal-Democratische Partij, waar
in voormalige communisten de
overhand hebben.
De Vereniging van Roemeen
se Journalisten heeft de media
opgeroepen om te stoppen met
de verslaggeving over regerings
activiteiten. De vereniging be
schuldigt het kabinet van Vaca-
roiu ervan Oostindisch doof te
zijn voor de berichten in de me
dia dat enkele hoge politici be
trokken zijn bij illegale zaken.
„Ze reageren net zoals ze in
hun politieke verleden gewend
waren, want de meeste leden
van de regering zijn oude politi
ci die nog steeds denken dat ze
ongestoord hun gang kunnen
blijven gaan, ongeacht wat de
pers over hen schrijft", zegt Du-
mitri Tinu, hoofdredacteur van
het dagblad Adevarul (De Waar
heid).
Een van de vele gevallen van
corruptie betreft een raads
vrouw van het kabinet die ko
pers heeft gezocht voor rege
ringshuizen die waren gereser
veerd voor buitenlanders. Daar-
De Roemeense hoofdstad Bukarest wordt gedomineerd door armoede, blaffende honden en criminaliteit.
ARCHIEFFOTO
bij heeft ze in totaal 187.000
gulden aan smeergeld ontvan
gen. Maar ze viel door de mand
en werd opgepakt door de poli
tie.
Het grootste politieke schan
daal vond deze zomer plaats
toen de regering de Roemeense
handelsvloot, die naar schatting
650 miljoen dollar waard is, aan
een Griekse scheepvaartmaat
schappij verkwanselde voor 335
miljoen dollar. De media en de
oppositiepartijen beschuldigen
de regering ervan dat ze zich
heeft laten omkopen door de
Grieken.
Vacaroiu, die zelf in de pers
wordt beschuldigd van belan
genverstrengeling, heeft gezegd
dat er 29.000 gevallen van cor
ruptie worden onderzocht.
President Ion Iliescu heeft er
bij het parlement op aange
drongen een nieuwe anti-cor
ruptie wet uit te vaardigen „die
in staat is onze maatschappij te
zuiveren". Iliescu wil langere
gevangenisstraffen voor wets
overtreders.
Maar het zal niet gemakkelijk
zijn om de Roemeense maat
schappij te bevrijden van mis
daad en corruptie. Generaal
Gheorghe Florica, het hoofd van
een speciale anti-corruptie eep-
heid van de politie overhandig
de het parlement dit voorjaar
een rapport waarin een boekje
werd opengedaan over de wijd
verbreide misdaad onder de
ambtenarij. Hij werd ontslagen
omdat hij niet over voldoende
economische kennis zou be
schikken.
„Als je ziet met hoeveel we nu
zijn lijkt het me gemakkelijker
om eerlijkheid met wortel en al
uit te roeien", luidde het onder
schrift bij een spotprent in het
dagblad Romania Libera. Bij de
tekst stond een tekening van
een dievenbende die om een ta
fel gezeten de buit telt.
Evenals de steden in andere
landen in Oost-Europa hebben
de steden in Roemenië met de
invoering van de vrije markt een
kapitalistische facelift onder
gaan. De krakkemikkige trams
van Bukarest hebben een nieuw
verfje gekregen en zijn beplakt
met advertenties van Marlboro
en Xerox kopieermachines.
Reisbureaus prijzen reizen
naar Singapore en Thailand aan
voor een slordige 1.6 miljoen lei
(3.366 gulden), oftewel 26 maal
een gemiddeld maandsalaris. In
Mamaia, een vakantieoord aan
de Zwarte Zee, is het bord dat
de toeristen voorheen verwel
komde met de tekst „Lang leve
de Communistische Partij" ver
vangen door een bord met de
tekst „L en M, Een Zweem
Amerikaanse Kwaliteit". De
stranden worden 's avonds niet
langer bewaakt door grens
wachten en het is niet meer ver
boden om 's nachts te zwem-
In Iasi verkoopt het Interna
tionale Zaken Systeem, een op
westerse leest geschoeide win
kelketen, Samsung kleurentele
visies voor 800.000 lei (1496 gul
den) en Philco koelkasten voor
400.000 lei (748 gulden).
Terwijl deze artikelen een on
bereikbare luxe blijven voor de
meeste Roemenen vinden zij
gretig aftrek bij de nieuwe rijken
zoals ondernemers, doktoren,
advocaten en corrupte ambte
naren.
„Iedereen voelt zich gefrus
treerd. Eerst, waren er lege
schappen in de winkels maar
hadden de mensen geld. Nu
zijn er goederen en voedsel
geen
SOFIA AP
gaf ook toe dat corruptie een probleem
was. „Bijna elke dag komen wij bewijzen
tegen van politiemannen die banden met
de onderwereld hebben", aldus de minis
ter. Het gemiddelde salaris van een briga
dier bedraagt 3.000 leva (220 gulden), iets
boven het landelijk gemiddelde loon.
Vooral in de steden wordt zoveel gestolen
dat de burgers stoicijns reageren. „Als ik
de benzinedop los vindt en de benzine
tank is leeggepompt, ga in niet naar de
politie want niemand let meer op zoiets
kleins", aldus Stojan Georgiev uit Sofia.
„Ik ben blij dat de auto er nog staat."
De Bulgaarse politie lost ongeveer 35 pro
cent van alle misdaden op, maar slechts
een procent van de verdachten belandt
uiteindelijk voor de rechter. Dat heeft mi
nister van binnenlandse zaken Viktor Mi-
hailov gezegd in een interview.
Hij riep het parlement op de volmachten
van de politie te versterken en hiaten in de
strafwetgeving te dichten. De huidige
strafwetten zijn in 1990, na het verdwij
nen van de communisten haastig aange
nomen. Die wetten geven de verdachten
zoveel vrijheid dat de politie in veel geval
len machteloos staat en het juridische sys
teem verlamd wordt, zei Mihailov.
Net als in andere Oosteuropese landen is
de misdaad door het wegvallen van de
strakke communistische controle en de
toegenomen werkloosheid gestegen. Maar
Bulgarije heeft een extra probleem omdat
het aan Turkije grens, een belangrijk
drugsland. Dit jaar heeft de douane al
meer drugs, 270 kilo, in beslag genomen
dan in het hele vorige jaar.
Mihailov zei dat de helft van de 1.000 re
chercheurs inmiddels ontslag had geno
men vanwege het overwerk, de juridische
onduidelijkheid en de lage salarissen. Hij
maar hebben de i
cent meer. Ze kunnen i
minste wel stelen", zegt Adrian
Bernic, een verkoper in Iasi.
Het merendeel van de Roe
menen moet voor de meeste
goederen prijzen betalen die
ongeveer op westers niveau lig
gen van salarissen die vaak niet
hoger zijn dan 185 gulden per
maand. Van het gemiddelde
maandsalaris dat ligt op 60.000
lei kan je slechts een herenkos
tuum of drie paar schoenen ko
pen.
De Wereldbank heeft een le
ning van 187 miljoen dollar aan
het land onlangs opgeschort
omdat goede economische her
vormingen achterwege blijven.
De inflatie is opgelopen tot 200
procent per jaar.De levensstan
daard daalt in een ras tempo.
Volgens officiële Roemeense
statistieken leeft 31 procent van
de 23 miljoen Roemenen mo
menteel onder het bestaansmi-
JERUZALEM SARAH HELM
THE INDEPENDENT
In Israël is een conflict gere-
tussen religieuze en se
culaire joden over de besnij
denis van joodse lijken.
•r streng gelovige joden
zijn ingrepen in het lichaam
van overledenen verboden.
Ultra-orthodoxe joden staan
daarom ook geen lijkschou
wingen of orgaandonatie toe.
Maar rabbi's zijn van mening
dat het verwijderen van de
voorhuid van een overledene
- liefst met toestemming van
de familie - wel geoorloofd is.
De kwestie kwam aan het
licht toen het gezaghebben
de dagblad Ha'aretzberichtte
dat de lijken van een aantal
onlangs in Israël gearriveerde
Russische joden ongevraagd
en besneden.
In de voormalige Sovjetunie
en joden uit angst voor
vervolging vaak niet in staat
i joodse rituelen uit te voe
ren, zoals de besnijdenis die
normaal gesproken op de
achtste dag na de geboorte
wordt uitgevoerd en die het
venant tussen God en het
joodse volk symboliseert. Ne
gentig procent van de man
nelijke immigranten uit Rus
land is niet besneden en
staat voortdurend onder
druk om hun 'joodsheid' te
bewijzen door alsnog onder
het mes te gaan. Maar velen
hebben dit geweigerd - niet
i de laatste plaats uit angst
voor pijn en complicaties.
Onder de Halacha - de jood
se wet - moeten alle joden
besneden zijn anders „zal
hun ziel na hun dood niet de
hof van Eden kunnen betre
den", legt de voormalige op-
perrabbi Mordechai Elliahu
..We willen alleen maar
zeker stellen dat het lichaam
zich na de dood niet hoeft te
schamen."
Nu het aantal Russische im
migranten dat in Israël over
lijdt toeneemt, groeit ook de
controverse over het besnij
den van lijken. Religieuze jo
den die de rituele voorberei
ding van de lijken op de be
grafenis verzorgen,voeren
volgens een verslaggever van
de Ha'aretz, Yossi Barmucha,
ook besnijdingen uit.
Zijn verslag hierover heeft
grote opschudding veroor
zaakt. Ran Cohen, een parle
mentslid voor de linkse secu
laire Meretz partij, heeft een
onderzoek naar de zaak ge-
„Het is een smerige
praktijk. Ik schaam me dat
dit soort dingen in mijn land
gebeurt. Het is een schen
ding van de waardigheid van
de overledene en een beledi
ging aan het adres van de
Russische immigranten", al
dus Cohen. Maar de voorma
lige opperrabbi Shlomo
Goren heeft Cohen bestem
peld als een 'linkse spion'.
VERTALING; MARGREET HESLINGA
De auteur van dit artikel u>as
van 1975-1987 AP-correspon-
dent in Roemenië. Hij keerde
onlangs terug naar het land.
Arts vertelt over medische experimenten in Japan tijdens WO II
STANDPLAATS LONDEN
MARIYAMAGUCHI
Nu de Japanse regering, na jarenlange ont
kenningen, onlangs officieel heeft toegege
ven dat duizenden Koreaanse en ook Ne
derlandse vrouwen tijdens de Tweede We
reldoorlog gedwongen te werk werden ge
steld in frontbordelen, lijkt het deksel defi
nitief van de beerput van het Japanse oor
logsverleden.
Een Japanse arts heeft inmiddels verteld
hoe hij en zijn collega's tijdens de oorlog in
China experimenten uitvoerden op Chinese
gevangenen. En aangemoedigd door de re
cente onthullingen is in de Japanse hoofd
stad een leider van de Chinese gemeen
schap naar voren gekomen met documen
tatie over gedwongen tewerkstelling van
tienduizenden Chinezen in Japan.
Dr. Ken Yuasa vertelde in een vraagge
sprek in zijn Tokyose kliniek dat hij en zijn
collega's tijdens de oorlog in China veertien
gezonde Chinezen onder narcose hadden
gebracht en diverse chirurgische ingrepen
en experimenten op hen hadden uitge
voerd. Voorzover zij de experimenten over
leefden, werden de „proefpersonen" om
het leven gebracht. Vier andere gevangenen
werden door Yuasa's team in de buik ge
schoten om te oefenen met het verwijderen
van kogels. Ook werd bij hen hersenweefsel
weggehaald ten behoeve van de Japanse
farmaceutische industrie. Yuasa zei dat al
leen al in de Chinese provincie Shanxi, waar
hij destijds in een militaire kliniek werkte,
honderden andere artsen soortgelijke expe
rimenten hadden uitgevoerd.
Yuasa zei pas in krijgegevangenschap tot
het besef te zijn gekomen dat hij zich aan
misdaden schuldig had gemaakt. „Het was
'rechtmatig' om Chinezen en andere Azia
ten te doden en verkrachten. Het was alle
maal voor de keizer", zei hij.
De beruchtste afdeling van het Japanse
leger die zich met medische experimenten
bezighield was Eenheid 731, die volgens on
derzoekers zeker 3.000 Chinezen, Russen,
Koreanen en Mongolen heeft omgebracht,
onder meer door hen met ziektekiemen te
injecteren. Overlevenden van de experi
menten, die in het diepste geheim plaats
vonden, werden geexecuteerd. Yuasa zei
dat hij geeft deel uitmaakte van Eenheid
731, maar wel bacteriën leverde voor hun
experimenten. De Japanse regering heeft
het bestaan van de eenheid niet ontkend,
maar nooit toegegeven dat op grote schaal
medische experimenten zijn doorgevoerd.
De arts zei tot zijn biecht te zijn gedreven
door schuldgevoel en de angst dat wat er
tijdens de oorlog is gebeurd met de laatste
getuigen het graf in zal verdwijnen. „Als ik
mijn verhaal niet vertel zal wat het Japanse
leger heeft gedaan uit de geschiedenis wor
den geschrapt", zei hij.
Chen Kung Wang, erevoorzitter van het
Tokyose Genootschap van Chinese Ingeze
tenen, heeft veertig jaar gewacht voor hij
naar buiten durfde te treden met documen
ten over de gedwongen tewerkstelling van
38.935 Chinezen in Japanse mijnen en fa
brieken. Van hen stierven er volgens de ge
gevens 6.830 door ondervoeding. De papie
ren werden Chun destijds toevertrouwd
door een functionaris van het ministerie
van buitenlandse zaken, die eigenlijk op
dracht had ze te vermietigen.
Japan heeft er geen geheim van gemaakt
dat tijdens de oorlog Chinezen en Koreanen
in Japan dwangarbeid hebben verricht,
maar gezegd dat alle documenten hierover
waren verbrand.
De Japanse premier Morihiro Hosokawa,
die op 9 augustus is aangetreden, heeft aan
gekondigd dat zijn regering na bijna vijftig
jaar openheid van zaken wil geven over de
Japanse oorlogsmisdaden. Eerder heeft de
regering al een rapport uitgebracht over het
bestaan van de frontbordelen en zich offi
cieel verontschuldigd voor het leed dat is
toegebracht aan de duizenden vrouwen die
er gedwongen te werk werden gesteld.
De krantekop trok onwillekeurig
mijn aandacht: 'Triomf voor Ci
ty Airport in Kanaal Race'. Wo
nend in Noord-Londen, is iede
re luchthaven een mijl op ze
ven. Heathrow is bijna ander
half uur per metro, Gatwick
vergt vijf kwartier (metro en
trein), Stansted idem. Waarom
niet die vierde luchthaven,
London City Airport, eens een
kans geven?
De lundense avondkrant had
een kleine test gedaan. Ze had
vier verslaggevers op Picadilly
Circus de opdracht gegeven zo
snel mogelijk bij de Are de Tri-
om ph in het hart van Parijs te
komen. En de collega die via Ci
ty Airport was gegaan, had ge
makkelijk gewonnen. De reis via
dit vliegveldje op een schierei-
landje in de Theems was 18 mi
nuten sneller geweest dan via
Stansted. 1 uur en 21 minuten
sneller dan via Gatwick en 1 uur
sneller dan via
Heathrow.
Toen ik tijdens een verblijf in
Nederland ineens naar l.onden
moest, was het besluit dan ook
snel genonwn. Op dus naar City
Airport, en vandaar: in ijltempo
naar Noord-Londen.
De service in het piepkleine
propellervliegtuigje van Flexair
was die zondag heel persoon
lijk. Je kon bijvoorbeeld even
een blik in het laadruimpje wer
pen om te controleren of je ba
gage er in zat, een exercitie die
een medepassagier tot de vol
gende ontboezeming bracht:
„Stewardess, mijn koffer is er
niet bij en dat is nu al de tweede
keer". Daar wist de stewardess
wel iets op. Ze smoesde wat met
de piloot, en jawel hoor: we
wachtten een half uurtje.
Maar de koffer bleef spoorloos,
en uiteindelijk zagen we toch
Schiphol onder ons verdwijnen.
De service werd nu nog per
soonlijker. Wat ik wilde hehben?
Broodjes, broodjes of broodjes?
Nou. een broodje dan maar. De
stewardess legde liefdevol een
servet op mijn schoot (geen ta
feltjes op deze vlucht), en: „Eet
smakelijk, meneer"!
Na de landing op City Airport
maakte ik de onbeschrijfelijke
fout om eerst naar het kleinste
kamertje te gaan, alvorens de
douane te passeren. Toen ik bij
de ietwat verveelde douanier
aankwam, waren de andere drie
passagiers al vertrokken en was
ik helemaal alleen in de uitge
storven terminal. Derhalve: ook
van de douane veel persoonlijke
aandacht.
Pas-een half uur later stapte ik
het verlaten gebouw uit. Ner
gens was een taxi. bus, metro,
trein of boot te bekennen. Te
rug het gehouw in dan maar,
naar de informatiebalie. Daar:
niemand. Ik sloeg met mijn
vuist op de balie, en uit het
niets kwam een info-dame te
voorschijn met een welge
meend advies. Op vijftien mi
nuten lopen was er. zei ze. een
treinstation, Silvertown.
Ik zeulde met mijn koffers door
een Oostlondense sloppenwijk
naar het station. Het perron was
verlaten, het stationsgebouwtje
gesloten. Binnen hing een
dienstregeling, ver genoeg ver
wijderd van de ramen om haar
te kunnen lezen.
Na een half uur was er nog
steeds geen sterveling te beken
nen, laat staan een trein. Terug
naar het vliegveld derhalve. Ik
sloeg opnieuw op de informa
tiebalie, dit keer iets harder.
Was er een weg uit deze nego
rij?
De sfeer was surrealistisch. Ik
was nog steeds de enige reiziger
op de hele luchthaven, en er
waren nog steeds geen taxi's,
bussen, boten of iets dergelijks.
De info-dame keek wat ver
ward. en verdween naar achte
ren. een wolkje parfum achter
latend.
Twee minuten later kwam Mike
McDermott naar voren, de
dienstdoende manager op de
luchthaven. „U heeft wat pro
blemen hier weg te komen",
sprak hij begripvol. „Komt u
maar mee. dan breng ik u wel
weg". Seconden later zakte ik
weg in het leer van zijn zachtro-
de Volvo op weg naar huis.
g£S VAN ZWEEDEN CORRESPONDENT
