Moslims verhalen over
gruweldaden Kroaten
Buitenland
Hevige kritiek op
racistische uitlating
premier Slowakije
Israël en PLO kunnen akkoord snel tekenen
Ex-Sovjetstaten terug in moederschoot
DINSDAG 7 SEPTEMBER 1993
155
Bus belandt in rivier: zes doden
maprid» Zeker zes mensen zijn gisteravond omgekomen bij een
busongeluk in de Zuidspaanse provincie Huelva. Veertig men
sen raakten gewond. Het ongeluk gebeurde toen een cementwa-
gen op een stilstaande bus botste waardoor de bus in de rivier
de Odiel belandde. De bus vervoerde vrouwen die van het werk
op weg naar huis waren. foto efe emilio morenatti
Bijna miljard volwassenen analfabeet
parus Ongeveer 948 miljoen volwassenen op deze aardbol zijn
analfabeet. Verreweg het grootste deel, twee derde zijn vrouwen,
zo blijkt uit een rapport van Unesco. De VN-organisatie ziet ove
rigens een lichtpuntje; dankzij positieve ontwikkelingen China,
'Latijns-Amerika en het Caribische gebied zal het aantal vanaf nu
tot het jaar 2000 licht dalen tot 935 miljoen.
Zes doden bij Brits verkeersongeluk
sowerby bridge Bij een ernstig verkeersongeval in Sowerby Brid
ge, 275 kilometer ten noordwesten van Londen, zijn gisteren ze
ker zes mensen omgekomen. Een vrachtwagen van de dienst
wegonderhoud klapte achterop een bestelbus van British Tele
com. Beide wagens ramden vervolgens de gevel van een post
kantoor, waardoor het twee verdiepingen tellende gebouw in
eenstortte. Onder de doden zijn vier bezoekers van het postkan
toor en de chauffeurs van beide voertuigen.
Langere vakanties voor scholieren VS
chicaco» De vakanties van 411.000 scholieren in Chicago zijn
gisteren verlengd met zeker een week wegens een tekort aan
leerkrachten. De stad heeft een tekort aan 7.000 onderwijzers,
ontstaan door een vacaturestop, ingesteld door het Amerikaanse
Congres. De vacaturestop werd ingesteld om het tekort op de
onderwijsbegroting (298 miljoen dollar) in te dammen.
Algerijnse moslimactivisten gedood
algiers» Een eenheid van de Algerijnse veiligheidstroepen heeft
in Ziama Mansourah, ongeveer 300 kilofheter ten oosten van de
hoofdstad Algiers, acht moslimactivisten gedood. De slachtoffers
werden op de vlucht neergeschotenlijdens een zoekactie naar
tegenstanders van het huidige bewind. De veiligheidsdienst be
sloot tot de actie op aanwijzingen van de burgerbevolking.
Historicus Nekritsj overleden
parus De dissidente historicus Aleksandr Nekritsj is op 73-jarige
leeftijd overleden in de Verenigde Staten, waar hij sinds 1976
leefde. Nekritsj, die afkomstig was uit de Sovjetunie, schreef on
der meer 'De utopie aan de macht, geschiedenis van de Sovjetu
nie van 1917 tot heden', een boek dat een mijlpaal betekende in
de geschiedschrijving over cfe Sovjetunie. In het boek '22 Juni
1941' zette hij uiteen hoe Stalin het opperbevel van het Rode Le
ger vlak voor de Tweede Wereldoorlog uitroeide. In 1967 werd
Nekritsj uit de communistische partij gezet. Negen jaar later ver
trok hij naar de VS na een oproep tot steun aan de politieke ge
vangenen in de Sovjetunie.
Duitse steun Auschwitz-stichting
berlijn» Directeuren van grote Duitse bedrijven, wier voorgan
gers eens de oorlogsmacWne van de nazi's gaande hielden, heb
ben gisteren meer dan 70 miljoen gulden toegezegd aan de
stichting die de herinnering aan de verschrikkingen in het con
centratiekamp Auschwitz levend wil houden. Een van de be
langrijkste donateurs isThyssen Handelsunion AG, een concern
waarvan directeur Fritz Thyssen destijds gold als een van de
grootste financiers van de nazi-partij.
VS-troepen Somalia bestoken gebouw
muqdisho» Amerikaanse elite-troepen hebben vanochtend in de
Somalische hoofdstad Muqdisho een gebouw bestormd dat ver
moedelijk door krijgsheer Aideed als commandocentrum werd
gebruikt. Na een kort vuurgevecht arresteerden de Amerikaanse
'Rangers' 17 Somalische militieleden. Bij de actie liepen twee
Amerikanen lichte verwondingen op. Aideed wördt gezocht in
verband met de moord op 24 Pakistaanse VN-militairen in juni
dit jaar.
Gevangenen moesten urine drinken om te overleven
Moslims die vorige week zijn vrijgelaten uit gevangen
kampen in Bosnië-Hercegovina berichten onafhankelijk
van elkaar over gruwelijke mishandelingen door hun
Kroatische bewakers. De moslims zijn onder onmenselij
ke omstandigheden vastgehouden, zo meldt de VN-orga-
nisatie voor vluchtelingen Unhcr op basis van de getui
genissen.
WENEN DEN HAAG—HEIDELBERG
SARAJEVO »AFP-DPA-Rtr
De gevangenen waren soms da
genlang verstoken van water,
werden uitgehongerd, zaten
dicht opeengepakt onder uiterst
onhygiënische omstandighe
den, werden geslagen en soms
gemarteld en vermoord. Ver
scheidene gevangenen zijn
doelbewust met een mitrailleur
gedood of verwond. De getuige
nissen zijn afgelopen weekeinde
opgetekend door een Unhcr-
medewerkster in Jablanica in
centraal-Bosnië.
De VN schatten dat 7.000 tot
10.000 moslims die de afgelo
pen weken door Kroaten zijn
verdreven, zijn aangekomen in
Jablanica, dat in handen is van
het Bosnische regeringsleger
van voornamelijk moslims.
Voor de oorlog telde het stadje
10.000 inwoners.
Onder de vluchtelingen zijn
zo'n 450 mannen die zijn vrijge
laten uit de Kroatische kampen
Dretelj en Gabela in de buurt
van Mostar. Sommige gevange
nen vertelden dat ze gedwon
gen waren hun eigen urine te
drinken om niet van dorst om
te komen. In Dretelj waren vijf
opslagloodsen en twee tunnels
volgepropt met gevangenen. In
sommige gevallen ontbrak zelfs
de ruimte om liggend te kunnen
slapen.
De vrijgelaten mannen schat
ten dat het leger van de Bosni
sche Kroaten (HVO) alleen al in
Dretelj nog 2.000 tot 2.500 mos
lims vasthoudt. Vijf moslims
zouden in het kamp zijn overle
den als gevolg van de stokslagen
waaraan de gevangenen regel
matig blootstaan. Dronken
Kroatische militairen zouden
met mitrailleurs dwars door de
muren van de opslagloodsen
hebben geschoten. Bij een van
die voorvallen raakten dertig
mensen gewond, aldus de
vluchtelingen.
De oude en veelal zieke man
nen die zijn vrijgelaten, werden
door HVÓ-militairen gedwon
gen zich uit te kleden, enkele ki
lometers voor Jablanica. Vier
van hen zouden vervolgens zijn
neergeschoten. De anderen
werden opgejaagd door de
Kroatische soldaten die met mi
trailleurs over hun hoofden
schoten.
De evacuatie van gewonde
burgers uit een provisorisch zie
kenhuis in het moslim-gedeelte
van Mostar is gisteren begon
nen. Spaanse blauwhelmen
hebben veertien patiënten over
land naar Medjugorje, 15 kilo
meter ten zuiden van Mostar,
gebracht. Daarvandaan zullen
ze met een helikopter yan het
Bosnische regeringsleger naar
Zenica in midden-Bosnië wor
den vervoerd.
De Turkse regering heeft be
sloten nog eens 2.000 Bosniërs
op te nemen, zo maakte de
Turkse ambassade in Den 1 laag
gisteren bekend. Ze zullen in de
loop van deze maand naar Tur
kije worden gevlogen.
Uitspraken van de Slowaakse
premier Meciar dat zigeuners
..sociaal onaangepast en achter
lijk" zijn. hebben felle reacties
opgeroepen. De centrale raad
van Duitse Sinti en Roma (zi
geunervolken) hebben gisteren
de regering in Bonn opgeroe
pen maatregelen te nemen te
gen Meciar. Volgens voorzitter
Romani Rose moet Duitsland
de Slowaakse premier tot onge
wenst persoon verklaren.
Nazi-jager Simon YViesenthal
beschuldigde de eerste minister
van nazi-ideeën. Ook de Helsin-
ki-federatie voor mensenrech
ten heeft fel geprotesteerd tegen
de uitlatingen van Meciar. In
een brief aan de Slowaakse pre
mier zegt ze „buitengewoon
verontrust'' te zijn over het vol
gens haar toenemende aantal
vijandige en racistische verkla
ringen en acties van de Slo
waakse regering en plaatselijke
functionarissen tegen de Roma
in Slowakije.
Volgens het Tsjechische pers
bureau CTK en het Oostenrijkse
agentschap APA verklaarde Me
ciar afgelopen vrijdag tijdens
een bijeenkomst met plaatselij
ke parlementariërs in de Spisska
Nova Ves dat zigeuners ..een
onaangepaste en geestelijk ach
tergebleven minderheidsgroep"
zijn. Hij zou ook hebben gezegd
de voortplanting van zigeuners
een halt te willen locroepen
door de familietoelages voor
hen te verlagen.
De Slowaakse regering heeft
het ook al aan de stok met de
grootste minderheidsgroep in
het land, de etnische Hongaren
Deze 600.000 zielen tellende ge
meenschap heeft te maken met
tal van discriminerende maatre
gelen. met name op het gebied
van de taal. Zo besloot het mi
nisterie van verkeer begin au
gustus tot verwijdering van alle
1 iongaarse plaatsnaamhorden
in het zuiden. In de plaatsen
waar districtsbestuurders de
opdracht weigeren, zou de poli
tie worden ingeschakeld.
Rellen Panama
na vrijspraak
"moordenaars"
PANAMA Rtr-AFP-UPI
In groto delen van Panama
zijn gisteren ongeregeldhe
den uitgebroken. Dat ge
beurde nadat een rechtbank
zeven oud-soldaten had vrij
gesproken van de moord
zeven jaai geleden op een
tegenstander van de toenma
lige Panamese leider Manuel
Noriega. Zeker twaalf men
sen raakten gewond in de
stad Chiriqui.
De jury sprak de militairen
wegens gebrek aan bewijs
vrij voor de moord op de arts
Hugo Spadafora, een groot
tegenstander van Noriega,
die momenteel in een Ameri
kaanse gevangenis een straf
van veertig jaar uitzit wegens
drughandel en het witwassen
van druggelden.
Duizenden mensen de
monstreerden tegen de uit
spraak. Het geweld ver
spreidde zich vervolgens snel
over de rest van het land.
Een uitspraak over betrok
kenheid van Noriega en twee
andere aangeklaagden laat
nog op zich wachten. Pana-
van uitgegaan dat alle ver
dachten zouden worden ver
oordeeld voor de moord.
Spadafora's onthoofde li
chaam. met duidelijke spo
ren van martelingen, was in
september 1985 gevonden in
een postzak in een rivier bij
de grens met Costa Rica. Zijn
hoofd is nooit gevonden.
Ook tegen Noriega wordt
een proces wegens de moord
op Spadafora voorbereid. De
militaire leider zou de moord
persoonlijk hebben gelast in
een telefoontje vanuit Parijs.
Dat proces zal naar verwach
ting op 30 september begin-
Angola wijst
voorstel Unita
voor bestand af
LISSABON AP
De Angolese regering heeft gis
teren een voorstel van de rebel
lenbeweging Unita voor een
staakt-het-vuren afgewezen,
met het argument dat Unita al
leen maar tijd probeert te win
nen en de openbare opinie pro
beert te misleiden.
Unita-leider Savimbi kwam
eind vorige week voor het eerst
met het aanbod voor een be
stand in dc tien maanden gele
den in alle hevigheid opgelaaide
burgeroorlog. Volgens een
woordvoerder van de Angolese
president Dos Santos probeert
Unita slechts te voorkomen dat
de Verenigde Naties sancties af
kondigen. VN-chef Boutros
Ghali heeft gedreigd alle tegoe
den van de Unita in het buiten
land te zullen bevriezen en Uni-
ta-vertegenwoordigers in Euro
pa en de Verenigde Staten te la
ten uitwijzen. Hij hoopt met de
ze dreigementen de rebellen
weer aan de onderhandelings
tafel te krijgen.
„Als Savimbi oprecht de strijd
wil staken, hoeft hij alleen maar
de vredesakkoorden te respec
teren die hij twee jaar geleden
heeft getekend," aldus Dos San
tos' woordvoerder. De akkoor
den van '91 maakten een einde
aam de burgeroorlog die was
uitgebroken aan de vooravond
van Angola's onafhankelijkheid
van Portugal, in 1975. Nadat de
Unita de verkiezingen had ver
loren, namen Savimbi en de zij
nen de wapens weer op. Sinds
de burgeroorlog weer is opge
laaid, zijn al meer dan 100.000
mensen omgekomen.
De Angolese nationale radio
meldde het afgelopen weekein
de dat de strijd rond de door
Unita belegerde stad Kuito is
verhevigd. Kuito ligt op 670 ki
lometer ten zuidoosten van de
hoofdstad Luanda.
Vrees voor rellen in Jeruzalem
Pf-W 'r
Een jonge Palestijn schreeuwt het uit tijdens de begrafenisplechtigheid van de 16-jarige Ghazi Mattab, die gisteren in het vluchtelingenkamp El Bu-
reij omkwam bij een schermutseling met het Israëlische leger. foto reuter ahmed iadallah
JERUZALEM/CAIRO AP-AFP-DPA-Rtr
Israëlische regeringskringen en
de top van de Palestijnse Bevrij
dingsorganisatie (PLO) houden
spoedberaad over wederzijdse
erkenning. Dat is gisteravond in
Jeruzalem en Cairo vernomen.
Zegslieden van beide zijden
hebben de verwachting uitge
sproken dat de zaak nu binnen
enkele dagen beklonken kan
zijn.
Een juridisch adviseur van het
Israëlische ministerie van bui
tenlandse zaken, Yoel Singer,
zei dat er bijna een definitieve
tekst is over wederzijdse erken
ning. De documenten worden
mogelijk ondertekend door
PLO-leider Arafat en de Israëli
sche premier Rabin, aldus een
Palestijnse zegsman in Cairo,
waar Arafat gisteren vanuit Da
mascus arriveerde.
Nadat hij had gesproken met
Arafat, toonde ook de Egypti
sche minister van buitenlandse
zaken, Noussa, zich optimis
tisch over een snelle onderteke
ning van het palestijns-Israëli-
sche akkoord. Moussa gaat er
van uit dat de ondertekening op
13 september (komende maan
dag) in Washington plaatsvindt.
Intussen menen diplomaten
in landen rond de Perzische
Golf dat de deur weer is open
gezet naar financiële steun van
de zes lidstaten van de Samen
werkingsraad voor de Golf
(GCC) aan de'Palestijnen. Zon
dag hechtte de raad zijn goed
keuring aan het Palestijns-Israë
lische principe-akkoord. Dc
Golfstaten hadden de geldkraan
voor de Palestijnen dichtge
draaid toen de PLO tijdens de
Golfcrisis van 1990-1991 de
kant had gekozen van Irak.
In de loop van vandaag zou
den joodse kolonisten uit de
door Istaël bezette gebieden
proberen het kantoor van pre
mier Rabin in Jeruzalem te
blokkeren. Een voorman van de
joodse kolonisten, die tegen het
akkoord met de Palestijnen zijn.
heeft dat gisteren gezegd. De Is
raëlische autoriteiten vrezen dat
het wel eens op forse ongere
geldheden zou kunnen uitlo
pen.
Israëlische soldaten hebben
vanmorgen een Palestijn ge
dood en vier anderen verwond
in de bezette Gaza-strook.
'Moslims wilden
Kissinger en
Nixon ontvoeren'
washington dpa
Radicale moslims hebben plan
nen gemaakt om de vroegere
Amerikaanse president Richard
Nixon en diens minister van
buitenlandse zaken, Henry Kis
singer, te ontvoeren. In ruil voor
de twee hadden ze de vrijlating
willen afdwingen van de men
sen die zijn gearresteerd wegens
de aanslag op het World Trade
Centre (WTC) in New York.
Dagblad The New York Times
meldde gisteren dat de van ter
rorisme beschuldigde Siddig
Ibrahim Siddig Ali het plan had
besproken met iemand in zijn
organisatie die voor de federale
poiitie FBI werkte. Verder dan
het allereerste stadiilm van
plannenmakerij is het echter
niet gekomen.
Siddig Ali is volgens het Ame
rikaanse openbaar ministerie
een leidende figuur van de
groep islamitische samenzweer
ders, die in New York tunnels
en verscheidene gebouwen,
waaronder het VN-hoofdkwar-
tier, wilden opblazen. Geestelijk
leidsman is de islamitische sjeik
Omar Abderrahman, die ook
wegens de WTC-aanslag in staat
van beschuldiging is gesteld. Bij
die aanslag kwamen op 26 fe
bruari zes mensen oïn.
Johannesburg Veel meer dan toekijken hoe
n treinwagon uitbrandt, konden deze poli
tiemensen niet doen in een zwarte woonwijk
bij Johannesburg. In de Zuidafrikaanse
townships is het weer zeer onrustig. In het
weekeinde kwamen tientallen mensen om bij
geweld. De Zuidafrikaanse politie heeft blan
ken gewaarschuwd dat een bezoek aan zwar
te woonwijken gelijk staat aan zelfmoord.
Zakenlieden die er toch moeten zijn, wordt
aangeraden een lijfwacht mee te nemen.
Duizenden zwarten betoogden gisteren om
de eis van het ANC te steunen dat blank poli
tiepersoneel wordt teruggetrokken uit de
zwarte woonoordenfoto Rtr joao sil va
MOSKOU-DEN HAAG
Oekraïne geeft zijn marinevloot op, Azerbajd-
zjan klopt aan de deur van het Gemenebest van
Onafhankelijke Staten (GOS), Georgië vraagt
Russische troepen op zijn grondgebied te blij
ven. Eén voor één komen de vroegere Sovjetre
publieken, ook zij die het felst voor hun onaf
hankelijkheid streden, gedwongen terug in de
schoot van het grote Rusland.
De oude Sovjet-invloedssfeer heeft het Kremlin
inmiddels opgegeven en van de Russische pre
sident Jeltsin mogen Polen en Hongarije zich
zelfs bij de NAVO aansluiten. Maar anders ligt
het in het 'nabije buitenland', zoals Moskou de
ex-Sovjetrepublieken noemt, waar het nog veel
nationale belangen heeft te verdedigen. Daar
wonen nog 25 miljoen Russen, voor wie Mos
kou zich altijd verantwoordelijk voelt. Boven
dien ziet Jeltsin niet graag dat andere landen
(Turkije, China, Iran of Afghanistan) hun in
vloed nabij de Russische grenzen uitbreiden.
Oekraïne moest vorige week enorme concessies
doen aan Moskou over zijn Zwarte-Zeevloot en
de ontmanteling van zijn kernraketten. Die
concessies zijn het gevolg van de n\achteloos-
heid van de Oekraïense leiding, die moest in
zien dat zij met louter en alleen toespraken r
over onafhankelijkheid niet kan opboksen te
gen de toenemende economische chaos.
Rusland, dat Oekraïne voorziet in ongeveer 90
procent van zijn olie- en 60 procent van zijn
gasbehoefte. beschikte over een zware troef tij
dens de onderhandelingen. Moskou, dat voor
de landen buiten de zogenoemde 'roebelzone'
dc wereldkoers hanteert, had de leveranties aan
de wanbetalers tot een minimum beperkt. Ge
volg: de Oekraïense economie zakte in elkaar.
In augustus moest de Witrussische leider
Sjoesjkevitsj zijn vakantie onderbreken om in
Moskou over de schuld van zijn land te onder
handelen. De inhoud van de besprekingen
werd geheim gehouden, maar Sjoesjkevitsj liet
naderhand wel los met Moskou te willen 'sa
menwerken'. Voor de Witrussische televisie was
hij vervolgens vol lof over de 'gulheid' van het
Russische volk met betrekking tot olie- en gas-
leveranties.
Ook de Baltische staten kregen te maken met
het Russische energiewapen, en met de, welis
waar wegebbende, militaire macht van het ex-
Sovjetleger. Estland zag zijn gastoevoer onlangs
afgesneden toen het parlement zich beraadde
op de status van zijn Russische minderheid, die
volgens Moskou wordt gediscrimineerd. De
Russische legereenheden in Estland en Letland
zijn inmiddels aardig uitgedund, maar door de
terugtrekking te vertragen kan het Kremlin nog
wel politiek druk uitoefenen als Tallinn en Riga
zich tegenovei hun minderheden 'misdragen
In Litouwen werd de terugtrekking zelfs geheel
opgeschort toen Vilnius exorbitante herstelbe
talingen eiste voor een halve eeuw Sovjetbezet
ting, om op het laatste moment toch op het af
gesproken tijdstip te worden voltooid.
Tegelijkertijd moest Georgië zijn machteloos
heid bekennen tegenover de gewapende mili
ties die het land destabiliseren: de Georgische
leider Sjevardnadze gaf officieel te kennen dat
de Russische troepen op Georgisch grondge
bied moeten worden gehandhaafd. Voorheen
had Tbilisi herhaaldelijk met veel tamtam geëist
dat de Russische eenheden onmiddellijk het
land moesten verlaten.
Ook Azerbajdzjan heeft zich noodgedwongen
tot Moskou gewend. Het Zuidkaukazische land
is volkomen uitgeput door de oorlog tegen Ar
meense separatisten in Nagorno-Karabach. De
Azerbajdzjaanse leider Alijev wordt komend
weekeinde in Moskou verwacht om bilaterale
kwesties te bespreken. Zijn voorganger, de in
juni afgezette president Eltsjibey, had er juist
voor gezorgd dat Azerbajdzjan afstand nam van
het (iOS om toenadering te zoeken tot Turkije
Volgens een soortgelijk schema maakte ook
Moldavië, verzwakt door dc strijd tegen separa
listen uit het Dnjcstr-gcbied. een einde aan zijn
streven naar hereniging met Roemenië om zich
bij de 'trouwe bondgenoten' aan to sluiten. Pre
sident Snegur, die niets wil horen van de weige
ring van de parlementaire oppositie het GOs-
verdrag te ondertekenen, heeft aangekondigd te
zullen deelnemen aan de top van het Gemene-
best op 24 september in Moskou. Ook Sjevard
nadze en Alijev hebben toegezegd naar de top
te zullen komen.
Gesterkt door deze ontwikkelingen voert Mos
kou de inspanningen op om de vroegere Sovjet
republieken bijeen te brengen, door op alle ni
veaus banden te scheppen. Zo sloot het een
economische unie met de Slavische landen
(Oekraïne en Wit Rusland), creërde het een
roebelzone met Ka/achstan. Oezbekistan en Ar
menië. en tekende het een militair verdrag met
Oezbekistan en Kazachstan. Krachtens een
soortgelijke overeenkomst beschermen Russi
sche grenstroepen in Tadzjikistan de grens met
Afghanistan tegen islamitische strijders die de
T^dzjiekse oppositie steunen.
