PvdA mikt op meer werk
'Je weet nooit zéker of iemand de waarheid spreekt'
Binnenland
Harley Davidson on the road
PvdA smeekt kiezer
om een nieuwe kans
MAAN DAG 6 SEPTEMBER 1993
Prins Claus van
daag 67 jaar
vandaag 67 jaar geworden.
arthur bastiaanse
Caravanloods in vlammen op
Rotterdam Een caravanloods in Rotterdam-Zuid is zaterdag
nacht uitgebrand. Daardoor zijn ongeveer vijftig caravans ver
woest. De schade bedraagt volgens de brandweer enkele miljoe
nen guldens. Er deden zich geen persoonlijke ongelukken voor.
De politie stelt een onderzoek in naar de oorzaak van de brand.
Volgens een woordvoerder zijn er vooralsnog geen aanwijzingen
voor brandstichting.
Officier wil harde aanpak landbouwgif
den haag De Haagse officier van justitie Biezeveld wil naar een
nieuw systeem waarbij landbouwbestrijdingsmiddelen uitslui
tend op recept verkrijgbaar worden. De afgelopen maanden be
handelde Biezeveld tientallen zaken van frauderende tuinders
uit het Westland. Het betrof misbruik van het grondontsmet-
tingsmiddel methylbromide, een gif dat slechts was toegestaan
bij een beperkt aantal teelten. Methylbromide is inmiddels to
taal verboden, maar Biezeveld waarschuwt dat ook de nieuwe
overheidsregels zo lek zijn als een mandje. „De eerste overtreder
is al voor de rechter geweest".
Rechters willen asielberoep houden
den haag De Nederlandse rechters zijn tegen afschaffing van de
mogelijkheid voor asielzoekers in beroep te gaan tegen afwijzing
van hun asielverzoek. Volgens de Zwolse rechter Van Dijk, be
stuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, is in
ons land „heel principieel" gekozen voor rechtspraak in twee in
stanties. „Nu wordt voor vreemdelingen en asielzoekers een uit
zondering gemaakt. Ik vind dat eigenlijk niet te verdedigen", al
dus Van Dijk.
Recherche onderzoekt dood in cel
Amsterdam De rijksrecherche stelt een onderzoek in naar de
dood van een 32-jarige Amsterdammer, die zaterdagavond we
gens dronkenschap was overgebracht naar het politiebureau
Lijnbaansgracht. De man werd opgebracht nadat hij dronken
was aangetroffen bij een tramhalte. Conform de regels werd een
arts geconsulteerd, die adviseerde de man naar een ziekenhuis
te brengen. Daar is hij na aankomst overleden.
Studente sinds ontgroening vermist
Maastricht* De Maastrichtse politie speurt al enkele dagen naar
een 18-jarige studente, die sinds 31 augustus wordt vermist. Ze
nam deel aan de ontgroeningsweek, die werd afgesloten met
een feest op 31 augustus, waarbij zij een bezoek bracht aan een
studentensociëteit. De sociëteit heeft zij omstreeks middernacht
verlaten. Ze is met de fiets vertrokken naar haar kamer in Grons-
veid, maar daar niet aangekomen. Het dagenlang afwezig zija
behoort niet tot de gewoonten van de studente. Ouders, familie
en medestudenten hebben tevergeefs geprobeerd het meisje op
te sporen.
Nova Zembla-expeditie vindt
mogelijk graf van Barentsz
amsterdam *gpd-anp
De zeven Nederlanders die gis
termiddag terugkeerden van
hun expeditie naar Nova Zem-
bla, hebben mogelijk het graf
ontdekt van Willem Barentsz. Er
is een nieuwe expeditie voor
nodig om definitief vast te stel
len dat een van de twee graven
die werden gevonden inder
daad dat van Barentsz is. Door
barre weersomstandigheden
was het niet mogelijk om nu al
zekerheid te krijgen.
„Het zou natuurlijk een
prachtige afsluiting zijn. Ook de
Russen hebben grote belang
stelling voor het graf. Barentsz
geniet als zeevaarder en carto
graaf groot aanzien in Rusland",
aldus expeditieleider H. van
Veen. Door de organisatoren
Het PvdA-programma in punten
DEN HAAG GPD-/>
Enkele opvallende punten uit
het PvdA-verkiezingsprogram
ma zijn:
een belasting- en premie-
verlaging van zes miljard gul
den, vooral voor de lagere inko
mens. Het tarief van de eerste
schijf naar 35 procent (nuYuim
38). Die lastenverlichting moet
de banengroei in Nederland te
rugbrengen naar 100.000 per
jaar.
25.000 extra arbeidsplaatsen
bij de politie, in de gezond
heidszorg en in de bejaarden
zorg;
een wettelijk recht op deel
tijdarbeid; betere mogelijkhe
den betaald werk te combine
ren met zorgtaken;
langere openingstijden voor
winkels, bedrijven en over
heidsinstellingen;
geleidelijke overgang van
oudere werknemers naar pen-
handhaving minimumloon
plan wordt
omgezet in
len;
er komt i
vorming
snel mogelijk
maatrege-
i plan voor om-
Per jaar honderdduizend niemve banen door loonmatiging en bezuinigingen
i het
iaal
i de
bijstand;
meer fraudebestrijding in de
sociale zekerheid en de belas
tingen;
herziening van de kinderbij
slag door voor ieder kind het
zelfde bedrag uit te keren. Ver
schil in gezinsgrootte en leeftijd
van kinderen mag geen rol
meer spelen;
vooruitlopend op een be
roepsleger moet het mogelijk
worden vrijwillig te dienen;
er moet een Europees mi
gratiebeleid komen. Gezinsvor
ming en -hereniging blijven on
verkort mogelijk. Vervolgden
worden hier toegelaten;
van de ontwikkelingshulp
wordt tien procent besteed aan
milieuverbetering;
het nationaal milieubeleids-
rekening wordt ge
houden met het milieu ('Duur
zame economie 2010);
milieukosten worden volle
dig in de prijs van produkten
doorberekend;
milieuvriendelijke investe
ringen worden via de belastin
gen gestimuleerd;
de BTW gaat omlaag voor
produkten en diensten die het
milieu niet schaden;
er komt een heffing op gas,
stroom, schaarse mineralen en
milieuschadelijke stoffen;
het statiegeld-systeem
wordt uitgebreid;
hel autorijden wordt duur
der;
Schiphol kan op termijn
worden uitgebreid mits aan
twee voorwaarden wordt vol
daan: reële prognoses en
schrappen van vermijdbaar
vliegverkeer binnen Europa;
de Betuwelijn en hogesnel
heidslijn moeten, indien enig
zins mogelijk, ondergronds
worden aangelegd. Zo niet, dan
moeten miljarden guldens wor
den geïnvesteerd in een milieu
vriendelijke aanleg, vooral in
stedelijke gebieden;
bestaande kerncentrales
moeten dicht. Na het jaar 2010
kunnen er eventueel nieuwe ko
men als die honderd procent
veilig zijn en er een oplossing is
voor de berging van kernafval;
een experiment met elektro
nisch huisarrest;
een veroordeelde moet zelf
een financiële bijdrage betalen
in de maatregelen om terugkeer
in de maatschappij mogelijk te
maken.
De PvdA wil de komende
kabinetsperiode honderd
duizend banen per jaar
scheppen. Daartoe moet
voor acht miljard gulden
worden bezuinigd, wat
grotendeels (zes miljard)
aan de burger wordt terug
geven via lagere belastin
gen en premies. Er mag
niet verder worden gekort
op de uitkeringen. Koop
krachtverbetering voor de
gemiddelde burger acht de
PvdA niet haalbaar de ko
mende vier jaar.
DEN HAAG GPD
Dat staat in het PvdA-verkie-
zingsprogramma Wat mensen
bindt, dat zaterdag is gepresen
teerd. Partijleider Kok meent
dat het programma „socialer is
dan dat van het CDA".
Om meer werk te scheppen,
zet de PvdA in op verlaging van
het laagste belastingtarief tot 35
procent (nu 38,4), lagere sociale
premies, meer overheidsinves
teringen en loonmatiging. Mil
ieuheffingen moeten juist stij
gen.
De PvdA wil in een akkoord
met werkgevers en vakbonden
vastleggen dat er in ruil voor la
gere lasten meer banen komen,
vooral laagbetaald werk. Is het
akkoord er binnen een half jaar
na het aantreden van een nieuw
kabinet niet, dan hoeft de mi
nister van sociale zaken CAO's
niet langer aan een gehele be
drijfstak op te leggen. Werkge
vers kunnen dan werk aanbie
den tegen een loon onder het
PvdA-voorzitter Rottenberg tijdens
CAO-niveau. Het wettelijk mini
mumloon blijft gehandhaafd.
Om de inflatie te beteugelen
wil de PvdA de jaarlijkse huur-
stijging beperken tot 3 procent.
Er moeten verder 25.000 laag
betaalde banen bijkomen in de
gezondheids- en ouderenzorg.
De banenpools voor langdurig
werklozen en het leugdwerkga-
rantieplan (werkloze schoolver
laters) moeten worden uitge
breid. vooral in de marktsector.
Ook moeten er meer moge
lijkheden komen voor kinder
opvang en zorgverlof. De PvdA
de presentatie van het programma.
wil daarnaast de kinderbijslag
voor het eerste, tweede en vol
gende kinderen gelijk trekken.
Voor jongere kinderen moet de
bijslag omhoog, die van oudere
verlaagd.
De PvdA houdt vast aan het
huidige stelsel van sociale ze
kerheid. Wel dienen de fraude
bestrijding en de uitvoering ver
beterd. Bedrijfsverenigingen, de
uitvoerders van de WW, WAO
en Ziektewet, moeten daartoe
regionaal gaan werken in plaats
van bedrijfstaksgewijs. Dat ver
gemakkelijkt de samenwerking
van de archeologische expedi
tie, het Nationaal Comité Wil
lem Barentsz, het Rijksmuseum
en de Universiteit van Amster
dam, werden de resultaten op
het pooleiland geprezen: hon
derden voorwerpen zijn gebor
gen. Daardoor is een betere re
constructie mogelijk van de ma
nier, waarop Barentsz bijna
vierhonderd jaar geleden
overwinterde op Nova Zembla.
Hij strandde daar tijdens een
ontdekkingsreis. Barentsz wilde
'over de noord' een vaarroute
naar het Verre Oosten vinden.
Het Rijksmuseum in Amster
dam opent 18 september een
tentoonstelling met materiaal
over de expeditie. De vondsten
zelf blijven voorlopig voor con
servering en onderzoek in Mos
kou.
hoeven Na het Engelse Cheltingham en het
Franse Mulhouse was Hoeven het afgelopen
weekeinde het middelpunt van motorrijdend
Europa. In de Brabantse gemeente kwamen
achtduizend Harley-rijders en hun aanhang
bijeen. Zij boden de vele tienduizenden be
langstellenden een spektakel van de eerste or-
Leidse rechtspsycholoog Van Koppen over rol getuige-deskundige in incestzaak Epe
leiden* marieke de vries
„In elke uitgebreide getuigenverklaring zitten
dingen die elkaar tegenspreken, feiten die niet
kloppen. Dit betekent allerminst dat de getuige
niet de waarheid spreekt. De kunst voor rechts-
psychologen is er zo naar te kijken dat je met een
zekere waarschijnlijkheid kunt zeggen of de ge
tuige al dan niet de waarheid spreekt."
Dat zegt de Leidse rechtspsycholoog Van Kop
pen, die net als zijn veel bekendere collega pro
fessor Wagenaar regelmatig optreedt als getuige-
deskundige bij rechtszaken waar twijfel bestaat
aan verklaringen van getuigen. Wagenaar onder
zoekt de komende weken samen met de psycho
loog Soppe hoe betrouwbaar de verklaringen van
verdachten en getuigen in de Eper incestzaak
zijn.
Van Koppen verwacht niet dat zij het verlossen
de antwoord aan de rechtbank kunnen geven dat
alles waar of onwaar is wat slachtoffers en ver
dachten hebben verklaard. „Zo zit ons vak niet in
elkaar. Wij proberen door middel van onderzoek
een conclusie te trekken over de waarschijnlijk
heid van wat volgens betrokkenen is gebeurd. Het
is aan de rechtbank om vast te stellen of verdach
ten schuldig zijn."
De psychologische functieleer, het vakgebied
van de rechtspsychologen, is de wetenschap die
zich bezighoudt met de verbanden tussen de psy
chologische functies: waarneming, geheugen en
denken. Wagenaar mag zelf niets zeggen oyer zijn
opdracht van de rechter-commissaris, ook niet
hoe hij het onderzoek gaat aanpakken. Van Kop
pen verwacht dat Wagenaar het hele dossier
doorspit en zo inzicht probeert te krijgen in de
verklaringen.
Van Koppen: „Wij kijken altijd naar de manier
waarop is verhoord. Verklaart een kind onder
druk van zijn moeder? Of heeft de politie het kind
dingen in de mond gelegd? Als dit is gebeurd, dan
is het waarschijnlijker dat het verhaal niet hele
maal klopt. Maar, en daar zit de moeilijkheid, het
kan ook best waar zijn. Het is niet zo dat we een
meetlat langs verklaringen kunnen leggen en zo
tot een conclusie komen. Wij letten meer op bij
voorbeeld ontbrekende standaardelementen".
In een incestzaak is bedreiging („niet aan ma
ma vertellen, anders loopt ze weg") iets dat vrij
wel altijd voorkomt. Ontbreekt zo n standaardele
ment. dan is het waarschijnlijker dat er iets niet
klopt. Zo worden veel aspecten van een zaak be
keken. Elke keer komt de rechtspsycholoog dan
tot een oordeel over de waarschijnlijkheid van
een verklaring. De optelsom van die oordelen
moet de rechter helpen bij zijn werk.
Van Koppen verwacht niet dat Wagenaar en
Soppe de slachtoffers en de verdachten in de Eper
zaak opnieuw zullen horen. „Onze ervaring is dat
het vaak niet zo zinnig is. Want hoe vaker iemand
zijn verhaal doet, hoe completer dat wordt. Een
mens rationaliseert zijn ervaringen. Hij maakt
van zijn getuigenis een logischer en consistenter
verhaal. Dat doet iedereen bijna vanzelf. Vaak
omdat je wilt dat het geloofwaardiger overkomt".
Als voorbeeld noemt hij een getuige van een
schietpartij. Het slachtoffer zegt dat zij door twee
mannen is vastgehouden zodat een derde man
drie kogels door haar lijf kon jagen. Een aantal
mensen heeft dit gedeeltelijk gezien. Een getuige
verklaarde twee jaar na de gebeurtenis bij het ge
rechtshof dat hij het zo gezien heeft als de vrouw
heeft verteld. „In de eerste verhoren staat dat de
getuige een derde man heeft gezien maar niet
wat die man deed. De getuige heeft waarschijnlijk
het beeld van wat hij heeft gezien in de loop van
de jaren onbewust bijgesteld. Zijn verklaring bij
het hof is voor hem echter wel degelijk de waar
heid. Bij mijn onderzoek naar die zaak stuitte ik
op zijn eerdere verklaring bij de politie. Ik vraag
me dan af: waarom heeft hij er nooit iets eerder
over gezegd en hoe heeft de politie hem over de
derde man ondervraagd?zegt Van Koppen.
Het probleem waar hij en zijn collega's nog al
eens tegen aan lopen is dat zij hun gegevens
moeten halen uit officiële verslagen van verhoren
waarin niet letterlijk staat weergegeven hoe het
gesprek verlopen is. „Het is vaak een soort sa
menvatting, in agentenjargon opgeschreven als
foto anp ruud hof f
met de arbeidsbureaus en voor
komt dat iemand twee uitkerin
gen tegelijkertijd ontvangt bij
verschillende bedrijfsverenigin
gen.
Werknemers zouden zelf de
hoogte en duur van hun uilke
ring moeten kunnen kiezen. Ze
mogen daarbij maximaal tien
procent afwijken van de wette
lijke regels. De premie wordt
dan individueel vastgesteld. LX*
PvdA noemt dit een 'individuele
sociale-zekerheidspolis'.
de. De toertocht door Brabant werd een tri- coördinatoren uit de Hoevense bossen wegge-
omftocht met V-tekens, sirenes, veel vlaggen, schoten vanwege de enorme druk 'van achte-
gejoel en gezwaai. Met maar één keerzijde, de ren' en sneller gereden vanwege de ordelijke
deelnemers aan de 36 kilometer lange stoet gang van zaken, raakte het tijdschema heie
waren zo disciplinair, zo volgzaam dat honder- maal in de war. Een half uur eerder weg en een
den Westbrabanders het imposante spektakel half uur ingelopen bracht teleurstelling op vele
hebben moeten missen. Iets vroeger door de gezichten. foto anp ruud hoff
een lange monoloog van de ondervraagde. Voor
ons onderzoek zijn de vragen en de opmerkingen
van de politie van belang. Daaruit kun je opma
ken of de politie heeft gevraagd of de getuige een
derde man heeft gezien of dat de getuige zelf
hiermee gekomen is."
Van Koppen ziet daarom graag dat de bandop
namen van de verhoren beschikbaar zijn, iets dat
in Nederland nog geen regel is. „Bij het verhoren
van kinderen gebeurt het en soms in vrij omvang
rijke grote zaken", aldus de onderzoeker.
Hoewel hij zelf niets met de Eper zaak heeft te
maken, zijn hem na lezing van de dagvaarding
een paar dingen opgevallen. „De twee hoofdver
dachten worden aangeklaagd voor onder meer
het doden van drie pasgeboren, levensvatbare
kinderen. Naar mijn weten is het nog nooit voor
gekomen dat wordt gesproken van mpord zonder
dat de lijken zijn gevonden".
„Wanneer de baby's zijn gedood staat er niet
in. De officier heeft het over een periode van een
aantal jaren. Dit zou er op kunnen wijzen dat de
slachtoffers zich de gebeurtenis nog wel kunnen
herinneren, maar niet de datum of de maand
Maar dat hoeft niet te betekenen dat het verhaal
niet klopt. Mensen hebben vaak de grootste
moeite om zich data te herinneren. Of ze noemen
de verkeerde. En dan zitten we weer op mijn vak
gebied."
den haag carel
„Wij kiezen voor het regeren
in Nederland." PvdA-voorzit
ter Felix Rottenberg is al eer
der betrapt op grote woorden.
Zaterdag, bij de presentatie
van het verkiezingsprogram
ma van zijn partij, nam Rot
tenberg opnieuw de kans te
baat.
Volgens hem betekent het
programma een nieuwe fase
in de discussie tussen de
PvdA, andere partijen en de
kiezers. De PvdA is volgens de
voorzitter „gelouterd en ver
sterkt" door de regeringsdeel
name.
De PvdA wil dus doorgaan.
Het is bijna gênant hoe de so
ciaal-democraten in het pro
gramma de kiezer smeken
om een tweede kans. Uitge
breid wordt stilgestaan bij het
door Lubbers en Kok gevoer
de beleid van 'strenge recht
vaardigheid' en de rol van de
sociaal-democraten daarin.
Een beleid dat volgens de
PvdA haast door iedereen
wordt onderschreven. Op de
vraag waarom de PvdA dan
toch op een dramatisch ver
lies staat, komt een divers
antwoord.
Zoals de erkenning dat ele
gant bezuinigen niet kan. dat
elke snoeioperatie in PvdA-
kring wordt gezien als snijden
in eigen vlees, dat bezuinigen
om elders iets nieuws op te
bouwen niet is begrepen en
dat er soms operaties bij wa
ren die „buiten het boekje
gingen" (WAO en de bij
standskoning voor jongeren).
Ze wil echter laten zien dat
zij beter kan. Fraaie beloften
willen de sociaal-democraten
niet meer doen. Geen cate
chismus meer voor de ko
mende vier jaar die binnen
i uitkc-
een half jaar is achterhaald
door de praktijk, aldus Thijs
Wöltgens. voorzitter van de
commissie die het program
ma maakte.
Wat dan wel? Vooral be
schouwingen over burgerzin.
De motor van een nieuwe
maatschappelijke beweging
bestaande uit individuen,
huishoudens, maatschappe
lijke organisaties en overheid.
Burgerzin als besef dat eigen
belangen en waarden onlos
makelijk zijn verbonden met
een geordend en beschaafd
samenleven.
Hel is van daaruit dal de
PvdA vooral teruggrijpt naar
het verleden: geen nieuwe in
grepen in de sociale zeker
heid. handhaving van de kop
peling tussen lonen i
ringen, handen af vat
nimumloon. Geen bezuini
gingen meer bij onderwijs,
stadsvernieuwing. gezond
heidsz.org, binnenlandse vei-
Voorrang voor de laagst be
taalden. extra lasten voor de
genen die een inkomen heb
ben van meer dan een halve
ton. Flits een beleid dat hon
derdduizend nieuwe banen
per jaar moet opleveren
(waarvan er maar 25.000 con
creet zijn ingevuld).
Het programma koerst
daarmee vooral af op voort
gang van het huidige kabi
netsbeleid. Coalitiepartner
CDA lijkt die boodschap te
hebben begrepen. Die partij
legde met haar verkiezings
programma 'de waterschei
ding' tussen oud en nieuw in
1004 bij de vorming van een
volgend kabinet. De PvdA legt
die waterscheiding in 1080
Een klein maar pikant ver
schil.
Cursus Cafébedrijf v/a 35,- P/m
Het s
n det<
komst altiid vestigingseisen gelden
Behaal daarom bi| de sptualisl de
Ri|kserkende horecadiploma s Word
ranthouder c q kantinebeheerder in de Economische Zaken en WVC
nog steeds groeiende bedriitstak horeca Ook na het behalen van het diplom
Halt september starten de cursussen bli|ft t Vom u begeleiden via de aldelin
café restaurant-en handelskennis hore- gen Horeca Administraties en Hemidde
cabedriif weer in 65 plaatsen dus ook bi| lingen zodat u een eigen bedri|l kunt
u inde buurt Een vooropleiding is niet starten 100% subsidie is mogeli|k
