'Natuurlijk' en 'hergebruik' scoren
C A: volop ruimte
voor eigen fantasie
Leven en wonen
Zorgen voor morgen
Droge mond
WAAN DAG 6 SEPTEMBER 1993ia
Posters richtlijn bij keuze kleding
Het is voor de consument niet altijd gemakkelijk uit het to
tale aanbod van kleding in een modewarenhuis die kleding
stukken te kiezen, die samen een modieuze garderobe ople
veren. Om deze lacune op te vullen, introduceerde C A on
langs in al haar filialen een nieuwe presentatietechniek.
Hiervoor wordt gebruik gemaakt van zogenaamde focus-
points, grote fotoposters, die een duidelijk beeld geven van
een bepaald modethema. Rond deze posters zijn de kleding
stukken gegroepeerd, die in dat modethema passen. Al naar
gelang de wisselingen in het modebeeld, worden de focus-
points in de loop van het seizoen aangepast.
TUIN
SPREEKUUR
Meubelprijzen 1993 Uitgereikt
Gilets mogen deze winter in geen enkelE garderobe ontbreken
Bij de toekenning van de prij
zen valt op dat 'hergebruik' en
'natuurlijk' momenteel hoge
ogen gooien. Zo ging de onder
scheiding voor het Nederlandse
Klassieke Meubel naar de van
sloophout vervaardigde kast
van Piet Hein Eek (Amsterdam),
die door de jury werd geroemd
om zijn oorspronkelijkheid. Eek
studeerde in 1990 af aan de
Academie voor Industriële
Vormgeving in Eindhoven en
produceert in eigen bedrijf de
bekroonde en ook andere
sloophouten kasten. „Ik heb
niet bewust ingespeeld op de
hergebruiktrend. Ik vind het ge
woon overdreven om dure ma
terialen te gebruiken, terwijl het
ook met minder kan".
Lattenkast
Met zijn Lattenkast die doet
denken aan de sinaasappelkist
heeft Hugo Timmermans
(Eindhoven) dit jaar de prijs
voor het 'Beste Nederlandse
Meubelontwerp' in de wacht
gesleept. De jury noemt vorm
geving, en uitvoering vernieu
wend. De ontwerper heeft zich
overigens niet laten inspireren
door de sinaasappelkist maar
door het spijkerpistool. „Ik wil
de een ontwerp maken dat ge
schikt is voor serieproduktie
zonder dat het zo duur wordt
dat niemand het meer koopt.
Een spijkerpistool is bij uitstek
een stuk gereedschap dat in de
massaproduktie wordt gebruikt.
Ik heb er geen enkele behoefte
aan de spijkers of nieten te ver
doezelen. Belangrijker is dat de
verhoudingen van het ontwerp
kloppen".
Rubbermat-stoel
De prijs vóór Jonge Ontwerpers
gaat dit jaar naar een heel op
vallende stoel, waarmee een
Zorgen voor morgen is een rekbaar begrip. Morgen kan
in een ver verschiet liggen of dichtbij. Hier bedoel ik
met morgen simpelweg volgend voorjaar. Dan willen
we immers weer kunnen genieten van de kleurenrijk
dom van onze fuchsia's en geraniums. Natuurlijk kun
nen we proberen om de planten over te houden. Maar
in dat geval moeten we vanaf half oktober tot half april
wel over een koele, vorstvrije ruimte voor al dat plant
goed kunnen beschikken. In veel centraal verwarmde
woningen is dat nauwelijks mogelijk. Daar moeten we
al blij zijn met een vensterbank
in een niet of nauwelijks ge
stookte ruimte.
In dat geval zetten we die ven
sterbank vol met stekgoed. Dan
kunnen we volgend voorjaar
weer beschikken over ons eigen
assortiment. Dat lukt alleen als
we nu aan de slag gaan. Stekken
lukken namelijk het best, en de
planten zijn net niet te groot
om te overwinteren, als we ze
begin september stekken. --
Eerst snijden we topstekken af
van ongeveer 6 cm. Altijd met een scherp mes vlak on
der een knoop afsnijden. Dan de onderste blaadjes ver
wijderen evenals de bloemknoppen.
Als dat gebeurd is staan we voor de keuze: stekken in
water of in potten gevuld met gelijke delen turf en zand
doen. Over het algemeen kunnen geraniums met dikke
stengels beter meteen in de pot gestekt worden. Zelf
laat ik die stekken enkele uren liggen, zodat de grond
opdroogt. Ik gebruik nooit stekpoeder, maar ken men
sen die er succes mee hebben. Hanggeraniums kan
men op water stekken, net als fuchsia's.
Fuchia's kunnen ook in de pot worden gestekt. Net als
bij geraniums zetten we dan een paar stekken aan de
rand van een pot met ongeveer 10 cm doorsnee. Goed
aandrukken, en dan gaan de fuchsiastekken ten over
vloede in de couveuse. Dat wil zeggen, ze worden afge
dekt met een transparante plastic zak. Bij geraniums is
dat niet nodig.
De waterstekken moeten met zorg opgepot worden zo
dra er voldoende wortels zijn gevormd. Voor beide
soorten stekken geldt dat ze de hele winter op een koe
le, lichte niet zonnige, vorstvrije plaats moeten
overwinteren. Dan groeien ze niet door en blijven ze
handzaam klein totdat we ze in het voorjaar met goede
grond, voldoende vocht en ruimte aan de groei bren
gen.
Gedurende de wintermaanden worden de stekken wel
vochtig, maar vooral niet te nat gehouden. Pas in het
voorjaar krijgen ze meer water en eventueel plante-
voedsel.
Lezersvraag
Een heel zorgelijk verhaal bereikt ons van H. GEHÉ-
NIAU-DE KONING uit NIEUW-VENNEP. De tien jaar
oude blauwe regen, die het altijd voortreffelijk deed.
heeft het aflaten weten. De oorzaak hiervan ligt bij de
wortels. Is er wellicht een voor planten giftige stof ge
bruikt bij het witten van de muur of het verven van ra
men? Is het mogelijk dat woelmuizen een nest hebben
onder de wortels of wellicht huizen larven van kevers
daar.
In elk geval zou ik, als het mijn pjant was, de grond
rond de wortels weggraven en kijken wat er in de grond
aan de hand is. Er moet een oorzaak zijn voor deze
plotselinge achteruitgang.
Als die oorzaak gevonden is en dat probleem opgelost
dan verdient de plant flink wat goede, nieuwe aarde. De
Wisteria (blauwe regen) houdt van doorlatende grond.
Daarna zal de struik helaas ook flink gesnoeid
moeten worden. Immers de beschadigde wortels zijn
niet in staat om weer op volle kracht tc werken. Dus in
het voorjaar de zijscheuten allemaal flink inkorten. Ik
hoop van harte dat mevrouw Gehéniau iets heeft aan
dit advies. Je kunt je immers zeer hechten aan planten,
zeker als die tien jaar oud zijn
Een ander probleem vormen de hortensia's van A.
BUREMA in HAARLEM. Ze staan in volle bloei en de
vraag luidt of de bloemen afgeknipt moeten worden na
de bloei. Het antwoord luidt: in géén geval. Immers, ze
beschermen de niet geheel winterharde hortensiatak-
ken tegen bevriezen. In verband met het feit dat deze
planten niet helemaal winterhard zijn, mogen ze ook
pas in het voorjaar, na de nachtvorsten, gesnoeid wor
den. Alleen indien dat nodig is. Niet snoeien is nog be
ter!
MARJA DE BOER uit SANTPOORT heeft problemen
met haar Hibiscus syriacus. Deze witte variëteit maakt
wél bloemknoppen, maar laat die knoppen spontaan
vallen, eer ze opengaan. Ik zou moeten weten wat de
oorzaak is maar uiteraard moet ik gokken. Was die
kunstmestgift niet al te royaal? Beter is het om eens per
jaar goede compost rond de wortels van de plant te
doen. Verder houden de Hibiscusstruiken van veel
warmte en zon. Ook is bekend dat Hibiscus, mits in het
voorjaar flink teruggesnoeid, weliswaar minder, maar
aanmerkelijk grotere bloemen vormt dan een struik die
uit mag groeien. En wat die eierschalengift aangaat: is
de grond inderdaad zuur? Dat is makkelijk na tc gaan
met een zogenaamd lakmoespapier, te koop bij de dro
gist. Laat wat grond in gedestilleerd water gedurende
een etmaal staan, houd dan een lakmoespapiertje in
het water. Op de bijgeleverde schaal is te zien hoe de
Ph is. Ph rond 6 is prima, hoger is basisch, dus dan mag
er in géén geval nog extra kalk bij. Lager dan 5 is zuur
en dan mag er flink wat aan eierschalen bij. Nogmaals,
het zijn een paar tips en ik hoop dat Marja de Boer vol
gend jaar meer succes heeft met de Hibiscus.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur
een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het
antwoord te vinden. De vraag kunt u opsturen naar
Damiate Dagbladen, Postbus 507,2003 AP Haarlem
t.a.v. de redactie LEVEN EN WONEN.
Onlangs stond in een van de toonaange
vende medische tijdschriften, The New Eng
land Journal of Medicine, een artikel waarin
de onderzoekers beschreven hoe zij patiën
ten met een droge mond behandelden. Het
ging hierbij niet om een droog gevoel in de
mond. zoals we dat allemaal wel eens heb
ben, maar om de behandeling van een
chronisch tekort aan speeksel.
Speeksel in de mond is zo gewoon, dat we
er zelden bij stilstaan. Gedachteloos slik je
het weg, en alleen 'als het water je in de
mond loopt' word je je bewust van het feit
dat er speeksel wordt gevormd. Deze zegs
wijze geeft trouwens al aan dat er som* heel
veel speeksel tegelijk uitgescheiden kan
worden: met de juiste prikkel het zien
van eten, het sabbelen op een zuurtje tot
zo'n 10 ml per minuut. Dat lijkt misschien
weinig, maar het komt neer op meer dan
een halve liter per uur. Zonder zo'n extra
prikkel wordt de mond vochtig gehouden
door een veel minder forse, maar wel con
stante speekselvloed van 0,5 tot 1 ml per
minuut, dagelijks zo'n één tot anderhalve li
Het speeksel wordt aangemaakt in de
speekselklieren, waarvan iedereen drie stel
grote en een heleboel kleintjes heeft. De
grote speekselklieren bevinden zich liriksen
rechts: voor het oor, onder de rand van de
onderkaak en onder de tong. Het speeksel-
vocht heeft een aantal belangrijke funkties.
Ten eerste bevat het een enzym dat in staat
is zetmeel af te breken, en zo is speeksel
dus een essentiële schakel in de vertering
van ons voedsel. Het wordt vermengd met
de voedselbrij in onze mond en heeft darral
direct zijn verterende werking.
Ten tweede is speeksel belangrijk voor het
gezond houden van het gebit. In de mond
bevinden zich horden bacteriën die door
hun zure afvalprodukten in staat zijn het
tandglazuur aan te tasten, en cariës te ver
oorzaken. Die bacteriën zitten in de beken
de 'tandplak', die we zo vlijtig twee keer pér
dag met borstel en tandpasta te lijf gaan.
Zonder speeksel is de strijd tegen gaatjes
echter vrijwel verloren: het speeksel spoelt i
de tandplak weg, en maak afweerstofïeri die
de bacteriën om zeep helpen. Daar kan
geen tandpasta aan tippen.
Ten slotte maakt speeksel het doorslikken
van een hap eten veel gemakkelijker. Als u
denkt dat deze derde funktie, die van
'smeer- en glijmiddel' niet zo belangrijk is,;
probeert u dan eens drie droge beschuiten
achter elkaar op te eten. Al snel zal uw
mond zo droog zijn, dat u niet meer kunt
slikken.
Dit probleem, haast niet kunnen slikken,
gekoppeld aan het ellendige gevoel een lap
leer in plaats van een tong in je mond te d
hebben, is het dagelijkse lot van mensen die
niet (meer) in staat zijn voldoende speeksel
te produceren. Hieraan kan een ziekte ten
grondslag liggen (syndroom van Sjogren;,
maar veel vaker is de droge mond het ge
volg van bestraling voor kanker in het neus-
mond-keel-gebied. Nou nemen de meeste
patiënten deze bijwerking wel voor lief, het
alternatief voor bestraling is in de meeste
gevallen een verminkende operatie öf hele
maal geen behandelingsmogelijkheid. Maar
het blijft vervelend, zo'n droge mond, en als
er een behandelingsmogelijkheid voor is, is
dat mooi meegenomen.
Voor deze patiënten hebben de onderzoe
kers uit The New England Journal nu mis
schien een vorm van therapie gevonden. Zij
hebben een groep patiënten, die allemaal
ten gevolge van bestraling in meerdere óf
mindere mate last hadden van een droge
mond, in drie vergelijkbare kleinere groe
pen verdeeld. De eerste groep kreeg een
nep-middel (placebo), de tweede groep
kreeg 5 mg pilocarpine 3 keer per dag, eh
de derde groep kreeg ook pilocarpine, maar
dan 10 mg 3 keer per dag. Pilocarpine is een
geneesmiddel dat in Nederland voor de be
handeling van bepaalde oogziekten staat
geregistreerd.
Het bleek dat de groepen die pilocarpine
kregen minder klachten hadden over hun
droge mond, minder vaak grepen naar mid
deltjes die zij tot dan toe hadden gebruikt
als 'bevochtiger' en ook meer speeksel pro
duceerden. De groep die pilocarpine in dé
hoge dosering slikte had tamelijk veel last
van de voornaamste bijwerking van dit
middel: zweten.
De onderzoekers concluderen dat zij met
dit middel in een dosering van 5 mg3 maal
daags een veilige en werkzame behandeling
voor droge mond na bestraling hebben ge
vonden.
Nu nog afwachten of pilocarpine in Neder
land voor dit doel geregistreerd wordt.
De Nederlandse Meubelprijzen 1993 zijn vorige week in
de Jaarbeurs in Utrecht uitgedeeld. Van de 250 aangebo
den ontwerpen, vijftien meer dan vorig jaar, dongen er
100 mee naar de prijs voor het Beste Nederlandse Meu
belontwerp, 30 naar die voor het Klassieke Meubel, en
120 prototypen werden ingestuurd door en voor 'Jonge
Ontwerpers'.
Zwierige rokken en broekrokken in een tie-&-dye dessin
roepen herinneringen op aan de hippiedagen van de jaren
zestig. foto floor heijb
Stoere denim speelt weer een belangrijke rol in het mode
beeld. foto floor heijn
De lattenkast van sloophout een ontwerp van Piet Hein Eek, die ook ii
de prijzen viel. foto ai
lans wordt gebroken voor het
alternatief gebruik van materi
aal. Gerrit Schilder (Rotterdam)
paste voor zijn stoel Welcome
een rubber deurmat toe in een
buisframe, waarmee een uiterst
comfortabele zit is gecreëerd.
„Ik zoek altijd naar mogelijkhe
den om bepaalde materialen
multifunctioneel te gebruiken.
Zoals de rubber deurmat die bij
de entree van veel winkels ligt".
Hoewel hij met behulp van
azijn het rubber kunstmatig
heeft verouderd om afgeven en
dergelijke te voorkomen, reali
seert hij zich dat het leven van
de mat eindig is. Maar hij de
monstreert hoe de oude mat
met een paar handgrepen door
een nieuwe te vervangen is.
Heb je weer een nieuwe stoel.
Extra tafeltje
In de categorie Jonge Ontwer
pers ging onder meer een eer
volle vermelding naar Huub
Looze (Amsterdam) voor zijn
Extra Tafeltje, een geestig en
praktisch bijzettertje. Dit ont
werp was tevens goed voor de
Stijlprijs 1993, waarvoor de jury
een keuze maakte uit alle inzen
dingen voor de Nederlandse
Meubelprijzen. Looze (29) voelt
zich verwant met wat wel het
'speels functionalisme' wordt
genoemd.
Hij had voor zijn afstudeer
project aan de Academie voor
Industriële Vormgeving in Eind
hoven een heldere doelstelling
geformuleerd: ontwerp een ex
tra tafeltje dat in niets doet den
ken aan het saaie, altijd in de
weg staande bijzettafeltje. In
ongebruikte stand staat er een
tulp op een steel in de kamer.
Om een glas neer te kunnen
zetten, klap je de tulp neer en
een veer in combinatie met het
gewicht van het glas houdt het
geheel in de verticale stand.
Door het gewicht hoe gering
ook weg te nemen klapt het
blad vanzelf weer verticaal.
De jury werd vooral aange
sproken door de creatieve wijze
waarop de ontwerper het klas
sieke symbool van Nederland,
de tulp, geheel eigentijds heeft
vertaald.
Gerrit Schilder jr. van Bla Bla Design met de stoel waarmee hij de Prijs
voor de Jonge Ontwerpers in de wacht sleepte. foto anp
Combineren, daar komt het volgens
C A de komende maanden op
Het mixen van stijlen uit ver
schillende periodes (jaren zestig en
jaren zeventig), van verschillende
inspiratiebronnen (Engelse landelij
ke stijl, de India- en de armoede-
look) en van afzonderlijke kleding
stukken (rokken met broeken, trui
met vesten) wordt de grootste
uitdaging voor wie actueel gekleed
wil gaan. Hoe de wintergarderobe
rit gaat zien, mag iedereen zelf
bepalen.
C A biedt voor zo'n persoonlij
ke outfit vooral behaaglijk ogende
basiskledingstukken, zoals sluike
lange rokken met splitten, lange
rechte truien met hoge of afhangen
de cols, talloze vesten met en zon
der mouwen en loshangende hes-
colberts met en zonder kraag,
rechte lange broeken, paardrijbroe-
ken, skibroeken, wintershorts en -
bermuda's, korte winterjassen en
parka's.
De wijze waarop deze 'basics'
worden gecombineerd, bepaalt de
sfeer. Een paardrijbroek of skibroek
een tweedjasje met suède klep-
zakken en een suède vestje bij
voorbeeld oogt zeer Engels.
Maar zo'n zelfde skibroek,
gedragen onder een zwie
rige rok van zwart kant
met daarover een grof-
gebreide (kabel)trui en
een kort leren hesje,
kan beter worden ge
rangschikt in de cate
gorie grunge, ofwel
armoede-look.
Terwijl dezelfde
kanten rok met een
met bloemen of
gouddraad opge
werkt vestje met
franjes weer hele
maal de gipsy-look
van de jaren zeven-
in herinnering
brengt. Zoals trouwens
ook de authentieke
soul- of bell-bottombroe-
met hun uitlopende
pijpen en de gehaakte tops of
rechte macramé-truien.
De verheerlijking van India
als het spirituele Walhalla, zoals
dat uit het Beatles-tijdperk
kennen, keert voor de hippie
i de jaren negentig weer. te
rug in de vorm van lange crêpe
rokken, broekrokken en blouses
n tie-and-dye-déssins.
Folklore, maar dan van de
andere kant van de aarde, uit
Mexico, zien we terug in allerlei
fleurige dessins op wollige korte jas
jes van dekenstoffen, op royale pon
cho's die over een jas worden ger
drapeerd en in lange truien, die
worden gedragen met mouwloze
hessen met hetzelfde dessin.
Iedereen kan naar eigen goed
dunken een originele combinatie
samenstellen uit deze potpourri van
kledingstijlen. Het dient alleen wel
in laagjes te gebeuren. Een lange
trui gaat haast per definitie samen
met een kort vest, een jasje of een
gilet en onder een wijde rok hoort
eigenlijk een strakke broek of leg
ging uit te komen.
Erg veel problemen hoeft dit
combineren trouwens niet op te le
veren, want de kleuren zijn komen
de winter goed op elkaar zijn afge-
Stoffen die lekker zacht
aanvoelen, in warme
grijze en bruine tinten
zijn kenmerkend voor
de najaars- en winter
mode waarin ook veel
folklore (hier uit
Mexico) te zien is.
foto floor heijn
f)
stemd. Warme tinten voeren de bo
ventoon, zoals ecru, cognac, beige,
purper, bruin, flessegroen,
blauwnuances. zwart en vuurrood.
Mannenmode
Een warme uitstraling heeft ook de
herenkleding van C A, wat vooral
komt door de geruwde hemden met
houthakkersruiten en de jacks met
een ruitdessin of een folkloristisch
randmotief. Ook voor de mannen is
de laagjes-mode favoriet. Over een
trui wordt een gilet gedragen of een
bodywarmer. Heel modieus zijn bo
vendien de loshangende jasjes in
shirtvorm en de fleece-jasjes, die
over een trui worden aangetrokken.
Voor de wat formelere gelegenhe
den brengt C A legio colberts in
opvallende kleuren, waaronder veel
rood en appelgroen.
De kinderen doen met de mode
mee met allerlei fleurige bloesjes,
truien, broeken en jacks, even
eens in houthakkersruiten of
in bonte kleurvlakken en
met speelse applicaties.
KITTY VAN CERVEN
