ZATE
R
DAG
S
B
IJVOEGSE
L
Van Palestina naar Ruretanië
c
Kolonisten vrezen Arabische oorlog als Israël Gaza 'wegdoet'
m
ZATERDAG 4 SEPTEMBER 1993
den echter het meeste schokt, is niet zozeer
het beleid waarbinnen het Israëlische plan
kon worden geaccepteerd, als wel dat hij zijn
conditie zo heeft laten verzwakken voordat
hij het accepteerde.
Door zijn kameraden beschuldigd van cor
ruptie en verraad, door de Arabieren rond de
Perzische Golf economisch geknakt wegens
zijn steun aan Saddam Hussein, lijkt Arafat
op iemand die failliet is gegaan en die zijn
huis te koop aanbiedt aan de bank. Het is be
grijpelijk dat de rechtse Israëli's zich afvragen
waarom ze iemand die failliet is zouden ver
trouwen, terwijl de Palestijnen zich afvragen
hoe Arafat zijn huis kan verkopen.
„U hebt het mis", waarschuwde de Egypti
sche schrijver Mohammed Heikel mij toen ik
hem deze week dit idee voorlegde. ..Arafat
heeft het huis al verkocht twee keer."
Dus wat gaat er nu gebeuren, nadat de Is
raëli's en Arafat elkaar formeel de liefde heb
ben verklaard en de Syriërs en lordaniërs in
wantrouwen en verwarring hebben achterge
laten? Koning Hussein heeft in besloten kring
al zijn opluchting laten blijken dat Jordanië
niet langer kan worden opgeofferd voor een
Palestijns thuisland. President Assad van Sy
rië is er niet zo blij mee. Wat ais de tijdelijke
Palestijnse overeenkomst doorgaat voordat
Israël aanstalten maakt zich uit de Golan te
rug te trekken? Pas dan op voor meer door
Syrië aangemoedigde aanvallen van de Hez
bollah op de Israëlische bezettingstroepen in
het zuiden van Libanon.
Tegenwicht
De burgers van Jericho staan achter Arafat,
omdat Harnas nooit hun steun heeft gekre
gen en omdat de joodse kolonisten hun land
nauwelijks hebben begeerd. Het is Gaza dat
Arafat waarschijnlijk de kop zal kosten. Want
ondanks de propaganda van de PLO. worden
de straten en de moskeeën en het zakenleven
bijna helemaal door Harnas gecontroleerd
Gewapende islamitische revolutie geen
nationalistische vrede regeert in de hooi
den van de militanten. Zij werden oorspron
kelijk door Israël aangemoedigd als tegen
wicht voor de PLO en vervolgens ontmense
lijkt door de jaren van barbaarse Israëlische
bezetting. Hoe zou het mogelijk zijn dat
Arafat Gaza overneemt zonder dat zijn eigen
guerrillastrijders van Fatah en Harnas slaags
raken?
Met de islamitische opstand die in Egypte
zelf al gaande is, kan Mubarak nooit een ge
wapende islamitische rebellie aan zijn grens
toestaan. Egypte zou zijn eigen troepen naar
Gaza sturen. En we zouden geen Palestijnse
staat in wording krijgen, maar een Egyptisch
protectoraat in Gaza en een Ruritaanse stad
die belachelijk genoeg Palestina wordt ge
noemd en die is gebouwd rond het huis in
Jericho dat Arafat voor zichzelf heeft be
stemd.
Het is waar. 'de oude man' zou nog een
paar trucs achter de hand kunnen hebben
Maar Arafat moet het opnemen tegen de
meest pro-Israëlische Amerikaanse regering
van deze generatie en zijn persoonlijk aan
zien onder de Palestijnen is lager dan hij ooit
is geweest tijdens zijn leiderschap. Hoe kan
hij de herinnering vermijden aan wat er is ge
beurd met de laatste Arabische leider die vre
de sloot met Israël, een stukje land terugnam
Sinaï en er toen achter kwam dat de Is
raëli's de rest de Westelijke Jordaanoever
niet wilden teruggeven aan de Palestijnen
De Egyptisch president Anwar Sadat werd
nauwelijks 12 jaar geleden vermoord. Wacht
de toekomstige Michael Gollins van de PLO
met toestemming van de Israëli's en Bill
Clinton hetzelfde lot?
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
taande naast president Hosni Mu-
a 'V barak van Egypte, afgelopen dins-
dagavond in Alexandrië, maakte
Yasser Arafat de indruk van een echt zielige
figuur. Zijn eens forse lichaam was ver
schrompeld tot proporties van bijna-honger-
dood. Zijn alomtegenwoordige boze, trotse
blik waarmee hij zijn gehoor altijd aankeek,
was vervangen door een voortdurende, bijna
meesmuilende glimlach.
„Op veel pagina's van dit plan staan de
vingerafdrukken van Egypte", zei hij over het
voorstel dat hem en zijn in opspraak ge
brachte PLO twee kleine Palestina's geeft te
midden van de ellende van Israëlische bezet
ting. Door het woord 'vingerafdrukken' klonk
het plan als een misdaad en veel Palestij
nen denken dat het dat ook is maar Arafat
was zich dat niet bewust. Hij probeerde aar
dig te zijn voor Mubarak.
Was dit dezelfde man, vroeg ik me af, die
in 1983 in een appartement in de noord-Li-
banese stad Tripoli had gezeten vermoeid
maar trots, te zwaar, maar geheel en al de lei
der van zijn volk terwijl de bombarde
menten van het Syrische leger, ook een van
zijn vijanden in het Midden-Oosten, rond het
gebouw insloegen? Hij had zijn hoofddoek
afgedaan en zag er merkwaardig-kwetsbaar
uit met zijn kale knikker die glom in het zon
licht. „Geen foto's, alstublieft", had hij ge
mompeld, maar ik wilde hem alleen vragen
wat er zou gebeuren wanneer hij niet op een
dag het gehele mandaat over Palestina zou
krijgen.
„Wij zullen leven op ieder hoekje van ons
land, zelfs als dat slechts een vierkante meter
daarvan is", zei hij. Hij had het idee van het
land dat nu Israël was al opgegeven. „En wat
als u de Westelijke Jordaanoever krijgt, maar
niet Gaza?", vroeg ik hem. „Of Gaza maar
niet de Westoever? En wat als uw collega's
deze formule weigeren te accepteren?"
Het fraaie en gevaarlijke voorstel om Gaza
en Jericho maar niet de rest van de Weste
lijke Jordaanoever aangeboden te krijgen,
was nooit bij me opgekomen, en ook niet bij
hem, denk ik.
Verenigd
Uit mijn aantekeningen van die ontmoeting,
bijna tien jaar geleden blijkt dat hij als volgt
heeft geantwoord: „Ik zal me vestigen op ie
der willekeurig'hoekje van mijn land. Maar
we blijven verenigd en krijgen onze staat. De
Palestijnen zijn een verenigd volk. Tegen
woordig hebben we democratie tussen de ge
weren en we blijven democratisch en we blij
ven verenigd."
Dus herinnerde ik hem aan wat met Mi
chael Collins was overkomen, de IRA-leider
die in 1920 voor Ierse onafhankelijkheid van
Groot-Brittannië vocht, maar gedwongen
was slechts 26 van de 32 districten te accep
teren. Wist Arafat dat de Ierse guerrillastrij
ders die voor onafhankelijkheid bleven vech
ten zich vanwege die overeenkomst af
scheidden en dat Collins op een donker
weggetje in County Cork werd neergesabeld
door dezelfde Ieren met wie hij voor onaf
hankelijkheid had gestreden?
Collins was een oneindig veel oprechter
man dan Arafat, maar de PLO-leider luisterde
stil. Zijn gezicht werd kil toen ik beschreef
hoe het zich terugtrekkende Britse leger in
Dublin aan Collins' mannen de wapens ver
schafte om hun voormalige kameraden mee
te doden. „Wat als de Israëli's u de wapens
zouden verschaffen om uw collega's te doden
die een overeenkomst afwijzen?vroeg ik
Arafat. „Nooit", riep hij uit, „nooit".
Wel, we zullen zien. Zoals een van Arafats
critici van het Democratisch Front voor de
Bevrijding van Palestina in het kantoor van
een smerig vluchtelingenkamp in de Libane
se hoofdstad Bayrut het vorig weekend uit
drukte: „De Israëli's doen met Arafat precies
hetzelfde als wat ze met de Libanezen deden.
Toen ze wegtrokken uit het Choufgebergte
ontketenden de Israëli's een oorlog tussen
christenen en druzen. Toen ze Sidon verlie
ten, wakkerden se een burgeroorlog aan tus
sen sunnieten en christenen. Nu vertrekken
ze uit Gaza, waar Harnas de militante isla
mitische verzetsbeweging de touwtjes in
handen heeft en laten ze het aan Arafat over
hen te bestrijden. Vervolgens zullen de Israë
li's zeggen: 'Kijk hoe de Palestijnen elkaar be
vechten? Hoe kunnen we hen de rest van de
Westelijke Jordaanoever teruggeven als ze
zich op deze manier gedragen?' En dat is dan
het excuus om te garanderen dat de tijdelijke
regeling permanent wordt. De Palestijnen
zullen nooit de rest van de Westelijke Jor
daanoever terugkrijgen en ze krijgen nooit
iets van Jeruzalem terug."
Natuurlijk, wanneer de eerste Palestijnse vlag
boven Jericho en Gaza. wappert, zullen veel
Palestijnen die Arafat wantrouwen blij zijn
dat een stukje van hun land is teruggegeven.
Maar, gelet op zijn opmerkingen al die jaren
geleden, de voorbereidingen voor een com
promis over de Westelijke Jordaanoever zijn
er altijd geweest. Wat Arafats critici en vijan-
Erkenning van de PLO is
voor Israël niet langer
taboe. Yasser Arafat laat
makelaars kijken naar een
geschikte woning in
Jericho, een slaperig stadje
op de Westelijke
Jordaanoever. Syrië en
Jordanië zijn ontstemd
over de toenadering tussen
Jeruzalem en Arafat, maar
melden tegelijkertijd dat de
pennen klaar liggen voor
een eigen akkoord met de
joodse staat. Het
vredesproces in het
Midden-Oosten, dat zich
jarenlang in slakketempo
voortsleepte, is opeens in
een stroomversnelling
geraakt die iedereen deze
week heeft verrast.
Niemand weet nog waar
de stroom toe leidt. Het
kan vrede zijn, maar even
zogoed meer strijd, een
burgeroorlog in Israël en
felle gevech ten in de
Gazastrook. Israëlische
kolonisten en extremisten
hebben fel verzet
aangekondigd tegen de
plannen, evenals vele
Palestijnse groeperingen.
SARAH HELM
In de coffeeshop Melk en Honing, in de
joodse 'Rivièra' van Gaza, herinnert
Elitan Ben-David, de eigenaar van het
Palm Beach Hotel, zich met genoegen de slag
om Yammit, tien kilometer verderop.
Hij was erbij toen in 1982 joodse kolonis
ten, die zich vastklampten aan de daken,
door Israëlische soldaten uit hun huizen wer
den gesleurd. Yammit was een joodse neder
zetting in de Sinaïwoestijn die in moest wor
den ontruimd als uitvloeisel van het in 1978
gesloten vredesakkoord met Egypte. De Si
naï, in 1967 door Israël veroverd, moest wor
den teruggegeven.
„We zullen hier nog harder vechten dan we
in Yammit hebben gedaan", zegt hij. „De Ga
zastrook is het hart van het land Israël
Yammit was dat niet. Ik zal vechten wanneer
ze me hiervandaan komen halen."
De ongeveer 5.000 joodse kolonisten in de
door Israël bezette Gazastrook hebben zich
allemaal wel eens op enig moment afge
vraagd of het, mocht het tot een vredesak
koord met de Palestijnen komen, op een dag
met hun nederzettingen dezelfde kant op
zou gaan als met Yammit. De afgelopen da
gen stonden ze voor het eerst oog in oog met
een dergelijke mogelijkheid. Volgens het vre
desakkoord met de PLO moet de Gazastrook
binnen enkele maanden worden overgedra
gen aan een Palestijns zelfbestuur.
Hoewel hij heeft beloofd dat de joden
voorlopig in Gaza kunnen blijven, en de vei
ligheid van de nederzettingen wordt gega
randeerd, hebben de meeste kolonisteVi al
hun vertrouwen in premier Yitzhak Rabin
verloren. In 1976 opende hij persoonlijk de
oudste van de joodse gemeenschappen van
Gaza, in Nezer Hazani.
De bewoners van deze kleine nederzetting
van landbouwers kijken bezorgd naar het
prikkeldraad, de schrikdraadomheining en
het handjevol soldaten dat hen moet bewa
ken. Zij geloven dat een 'Arabische oorlog'
zal uitbreken onder de 800.000 Palestijnen
van wie de meesten vluchtelingen zijn zo
gauw het Israëlische leger zich terugtrekt.
Daarmee worden Rabins kansen om vrede te
bewerkstelligen de grond in geboord. Er
komt een bloedbad tussen de Palestijnse fac
ties, die wedijveren om de macht, zeggen de
kolonisten.
En zij voorspelleh dat hun enclaven onder
een 'Arabische belegering' worden geplaatst.
De vraag is of een dergelijk vooruitzicht hen
voldoende bang maakt om nu hun koffers te
paldcen voordat de joodse soldaten hen
moeten wegsleuren, zoals de kolonisten in
Yammit is overkomen.
„Natuurlijk komen we in gevaar. Khan
Younis is slechts twee kilometer hier van
daan", aldus Stuart Tucker, een landbouwer
in Nezer Hazani en een van de eerste kolo
nisten van de Gaza. „We blijven niet om zelf
moord te plegen. Wij willen niet sterven. De
Arabieren kunnen vanuit Khan Younis mor
tieren op ons afvuren", voegt hij eraan toe,
verwijzend naar het grootste Palestijnse
vluchtelingenkamp in de Gazastrook, vlak
aan de kust.
De kolonisten hebben reden om zich ver
ongelijkt te voelen. Ariel Sharon, de voorma
lige minister van defensie van Likud, heeft in
het begin van de jaren zeventig, toen hij le
gercommandant was in dit gebied, door we
gen aan te leggen en gebieden te ontruimen
voor het eerst de voorwaarden geschapen
voor joods kofonisme in de Gazastrook. Kolo
nisten werden na het vredesakkoord van
1978 van harte aangemoedigd zich hier te
vestigen om de nieuwe 'frontlinie' met Egyp
te af te palen. De joodse religieuze aanspra
ken op de Gazastrook zijn altijd onduidelijker
geweest dan in gebieden van de Westelijke
Jordaanoever, en de mensen die hier kwa
men, hoewel overtuigd van het idee van een
'groot Israël', waren eerder pioniers dan reli
gieuze fanaten.
Tot 1982 reisden de kolonisten vanuit Gaza
dwars door de Sinaï naar Yammit, om hun
boodschappen te doen. „Op een dag gingen
we erheen en vonden we alleen nog maar
een hoop rommel", aldus Ros Schncid, een
46-jarige moeder van zes kinderen.
De kolonisten van de Gaza voelen zich niet
alleen door de regering in de steek gelaten,
maar ook door het volk van Israël. ..Zij willen
ons gewoon kwijt", zegt Datya Hershowitz.
De kolonisten denken dat ze de beste kansen
hebben als ze de Israëli's ervan kunnen over
tuigen dat ze er niets bij zullen winnen wan
neer ze Gaza 'wegdoen'.
