VVDM: Toename
geweld in het leger
Futuristische ingang station Blaak
'Systeem moet mensen vooral
een veiliger gevoel geven'
Binnenland
Verzetsheld Wagenaar
verguisd in de CPN
Lik op stuk in Groningen
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1993
ANP Algemeen Nederlands Persbureau GPD GemeenschappeHke Perv
Koffieshophoiider door het lint
Twaalf jaar cel voor moord veehouder
Groningen De rechtbank in Groningen heeft gisteren een 22-ja-
rige man uit Winschoten twaalf jaar gevangenisstraf opgelegd
voor de moord op een veehouder in het Duitse plaatsje Schöne-
werda. Tegen hem was eerder vijftien jaar geëist. De man heeft
bekend dat hij in november vorig jaar samen met een 23-jarige
plaatsgenoot de 42-jarige veehouder uit Westbeemster om het
leven heeft gebracht om het er van diens geld eens goed van te
kunnen nemen.
Geen dwang hergebruik aluminium
den haag Een meerderheid van de Tweede Kamer en minister
Andriessen van economische zaken voelen er niets voor de alu
miniumsmelters Pechiney in Vlissingen en Aldel in Delfzijl te
dwingen over te schakelen op de verwerking van gebruikt alumi
nium. Tijdens een debat in de Tweede Kamer over de tijdelijke
energieprijsverlaging voor beide bedrijven drong GroenLinks er
op aan deze steun vooral te beschouwen als een stimulans om
het meer in de richting van hergebruik ter zoeken.
Man doodgedrukt in ingestorte gleuf
eindhoven Een 23-jarige man uit het Belgische Kortrijk is giste
ren door een bedrijfsongeval in Eindhoven om het leven geko
men. De man hielp bij het graven van een 3 meter diepe gleuf
voor de aanleg van een waterleiding. Door nog onbekende oor
zaak stortte die gleuf gedeeltelijk in. De man werd tot aan zijn
hoofd bedolven door een grote hoeveelheid zand en daardoor
doodgedrukt.
Politiemannen geboeid en beroofd
varssevelp Twee politieagenten in Varsseveld zijn in de nacht
van woensdag op donderdag in hun eigen boeien geslagen en
beroofd. De agenten wilden twee mannen controleren die daar
op allebei een pistool trokken. Zij dwongen de agenten hun re
volvers en portofoons af te geven, en lieten hen geboeid in de
bosjes bij het centrum van Varsseveld achter. De agenten heb
ben zichzelf snel kunnen bevrijden. De politie is een buurton
derzoek begonnen naar de daders.
Rotterdam Het luchtspoor verdwijnt bin
nenkort uit het Rotterdamse stadshart Vanaf
24 september is het 116 jaar oude spoorweg
viaduct tussen Rotterdam Centraal Station en
Rotterdam-Zuid verleden tijd. Wie dit traject
in de toekomst per trein aflegt, doet dat on
dergronds en heeft dus geen uitzicht meer op
bijvoorbeeld de Kubuswoningen bij Rotter
dam Blaak. Op de foto de futuristische toe-
gangsluifel van het nieuwe ondergrondse sta
tion Blaak met op de achtergrond het nog in
gebruik zijnde oude station en het luchtspoor.
FOTO ANP ED OUDENAARDEN
Camera 's bespieden criminelen op Centraal Station Rotterdam
Oorzaak kan onzekerheid binnen krijgsmacht zijn
Geweld en intimidatie tegenover soldaten nemen sinds
juli volgens de Vereniging van Dienstplichtige Militairen
(WDM) flink toe. Vooral sergeanten en wachtmeesters
zouden betrokken zijn bij zaken als schoppen, schelden
of racistische opmerkingen maken. Ook zouden zij sol
daten dwingen met blessures door te lopen of hen bij
wijze van straf dagenlang met een volgepakte plunjebaai
laten sjouwen.
Bestuur van
SGP blijft
vrouwen weren
den haag anp
Het hoofdbestuur van de Staat
kundig Gereformeerde Partij
heeft in een brief aan de leden
benadrukt dat het SGP-bestuur
blijft vasthouden aan het voor
stel om vrouwen niet toe te la
ten als partijlid. „Het hoofdbe
stuur wekt u op de voorstellen,
zoals verwoord in deze brief,
grondig te bestuderen, te toet
sen aan Gods Woord en alleen
op grond daarvan tot een ver
antwoorde keus te komen", zo
staat in de brief te lezen.
De kwestie van hej vrouwen-
lidtnaatschap staat centraal tij
dens een algemene ledenverga
dering op 25 september. Een
woordvoerder van het SGP-be
stuur zei gistermorgen dat is be
sloten tot het sturen van deze
recente brief, omdat de SGP-le-
den de afgelopen tijd zijn be
stookt met tal van rondschrij-
vens. Diverse SGP-afdelingen
en actiegroepen hebben de.
SGP-leden benaderd met pro
vrouw-standpunten. „Daar zijn
onze leden niet aan gewend",
aldus de woordvoerder van het
hoofdbestuur, dat vervolgens
besloot enig tegengas le geven.
De stellingname van het SGP-
bestuur is binnen de partij niet
onomstreden. De Werkgroep
Bouwen, die in de SGP een
krachtige lobby voert voor het
lidmaatschap van vrouwen,
houdt morgenmiddag in Rotter
dam een openbare discussie ter
voorbereiding op de ledenver
gadering van 25 september.
Partijvoorzitter Hovius uit Kat
wijk liet vorige week in een brief
aan alle leden weten dat hij
overweegt op te stappen wan
neer de leden blijven wèigeren
vrouwen toe te laten tot de par
tij. Hij neemt daarmee dus een
minderheidsstandpunt in bin
den het hoofdbestuur.
'Een fokzeug
heeft recht op
stro in hok'
den haag «anp
Staatssecretaris Gabor van land
bouw vindt dat de Nederlandse
zeugen recht hebben op stro in
hun hokken. In het kader van
de Gezondheids- en Welzijns
wet voor Dieren wil Gabor boe
ren verplichten hun zogende
zeugen van strooisel te voor
zien.
Nederland telt ongeveer 1,7
miljoen fokvarkens, die zorgen
voor de produktie van mestvar-
kens. De meeste zeugen worden
gehuisvest op verwarmde be
tonnen vloeren. Die zouden
volgens Gabor moeten worden
voorzien van stro, hooi, com
post, houtkrullen of zaagsel.
Daarmee wordt het welzijn van
de zeugen verhoogd. Ook een
rubberen mat volstaat, vindt de
staatssecretaris.
Het Landbouwschap wijst het
voorstel af. Het gebruik van
strooisel verstopt de mestafvoer
in de stallen. Bovendien is de
toename van stof in de stal
slecht voor de gezondheid van
de varkensboer, aldus het Land
bouwschap.
rotterdam gpd
'Big brother is watching you' in
en bij het Centraal Station in
Rotterdam. Reizigers kunnen
zich daar voortaan een stuk vei
liger voelen, want gisteren zijn
ruim zestig camera's binnen en
buiten het station in gebruik ge
nomen. Vierentwintig uur per
dag, zeven dagen per week hou
den veiligheidsbeambten in een
nabijgelegen gebouwtje alle
beelden in de gaten. Bij onheil
waarschuwen zij de Spoorweg
politie, die in het uiterste geval
binnen een minuut ter plekke
is, aldus de NS.
De camera's hangen onder
meer aan de voorkant van het
station, in de centrale hal, de
reizigerstunnel en op de per
rons. Sommige perrons, zoals
dat voor de nachttreinen, zijn
volledig in beeld gebracht. Bij
andere worden alleen de trap
pen bewaakt. Verder hangen
camera's bij de bagagekluizen
en bij de croissanterie.
„De croissanterie is als een
van de meest risicovolle plek
ken uitgerust met kleurencame-
ra's die voortdurend beeldep
zenden naar de Spoorwegpoli
tie", zegt Henk Hagers, hoofd
Bedrijfsbewaking van de Neder
landse Spoorwegen. „Kleur,
omdat dat betere signalemen
ten geeft. Verder loopt met zes
tien camera's, waaronder die bij
den haag carine neefjes
Een moedig en betrouwbaar
man, ondernemend, maar toch
bedachtzaam. Dat was het
beeld van verzetsheld Gerben
Wagenaar tijdens de Tweede
Wereldoorlog. Hij was één van
de voormannen van het illegale
communistische verzet. Wage
naar, ooit voorzitter van de
CPN, is dinsdag op 80-jarige
leeftijd in zijn woonplaats Am
sterdam overleden.
Hij gaf in de oorlog onder
meer leiding aan een sabotage
actie op het vliegveld Gilze-Rij-
en. Daar stonden zeventien
bommenwerpers van de nazi's
die werden ingezet voor bom
bardementen op Londen, 's
Nachts passeerde Wagenaar de
schildwachten op het terrein
van Gilze-Rijen, klom over de
afrasteringen heen en zorgde
ervoor dat de motoren van de
vliegtuigen in brand zouden ra
ken. Vlak nadat de bommen
werpers van dit terrein opste
gen, kwamen ze brandend om
laag.
De Amerikaanse generaal Ei
senhower heeft hem na de oor
log voor deze moedige daad een
zeer hoge militaire onderschei
ding toegekend. Wagenaar
stuurde de onderscheiding ech-
de ingang van het station, een
videoband mee. Willen we iets
van de andere camera's opne
men, dan kan dat ook. De vi
deobeelden blijven maximaal
24 uur bewaard. Hoewel ze niet
als bewijsmateriaal dienen,
kunnen ze voor de politie zeer
waardevol zijn bij het opsporen
van bijvoorbeeld zakkenrol
lers".
Ook buiten, in de gemeente
tunnel hangen camera's. Niet
op Perron Nul (de gedoogzone
voor druggebruikers), omdat
het Rotterdamse gemeentebe
stuur daar niets voor voelde.
De camerabeelden worden
doorgeseind naar een regieka
mer waar voortdurend twee vei
ligheidsbeambten zitten. Eén
van hen houdt het CS in de ga
ten, de ander bekijkt vanaf 15
september de beelden van 46
camera's op het nieuwe station
Blaak. Iedere bewaker heeft vier
schermen onder zijn hoede die
beelden van vier camera's uit
zenden. Om de paar seconden
verspringt elk beeld naar andere
camera's, zodat het hele station
binnen enkele minuten in beeld
is gebracht.
„Dit proces kan voortdurend
worden onderbroken", vervolgt
Hagers. „Ziet de beambte iets
dat hij niet vertrouwt, dan kan
hij het beeld overzetten op de
vijfde monitor. Die wordt niet
onderbroken en bovendien op-
ter terug uit protest tegen het
Amerikaanse optreden in Korea.
Wagenaar was er ook de man
niet naar om zijn verzetswerk
als een geweldige prestatie te
zien. „Het was een noodzaak.
Het moet een voldoening zijn je
tegen zulks barbaars geweld als
toen verzet te hebben. Wat mij
betreft: door actief te zijn, kon
ik in vrede met mezelf leven",
verklaarde Wagenaar in 1958 in
een interview met Vrij Neder
land.
Ruim tien jaar na de oorlog
werd Wagenaar, die toen voor
zitter was van de CPN, uit de
partij gezet. Samen met drie an
dere prominente communisten,
onder wie Henk Gortzak, wilde
Wagenaar binnen de partij bre
ken met de harde leer van het
stalinisme. CPN-secretaris Paul
de Groot was het hier absoluut
niet mee eens en Wagenaar en
aanhangers, de zogenoemde
'Brug-groep', moesten acuut
opstappen. De broeder-twist
binnen de partij ontpopte zich
vlak voor de verkiezingen en
had een fikse nederlaag voor de
CPN tot gevolg. Vanaf dat mo
ment stelde de partij alles in
werking om het verzetsaureool
van Gerben Wagenaars hoofd te
stoten.
Een jaar nadat hij uit de partij
genomen op video. Ook ver
schijnt dit beeld automatisch op
een monitor bij de Spoorweg
politie. Is het echt foute boel.
dan komt er meteen een telefo
nische melding bij de politie
achteraan zodat de surveilleren
de agenten binnen een mum
van tijd aanwezig kunnen zijn".
Op het station zijn de Pame-
ra's overduidelijk aanwezig.
Sommigen hangen op onopval
lende plaatsen, maar de meeste
exemplaren zijn praktisch op
ooghoogte gemonteerd. „Dat is
de bedoeling", weet Hagers,
„want dit systeem is vooral be
doeld om mensen een veiliger
gevoel te geven. Het CS is na
melijk helemaal niet zo onveilig
als iedereen denkt. We hebben
uitgerekend dat bij één op de
negentigduizend reizigers of
passanten een incident plaats
heeft". De bewering dat we dan
net zo goed nepcamera's kun
nen ophangen, gaat echter niet
op. Dat hebben criminelen zo
door".
Het camera-observatiesys
teem op het CS en station Blaak
heeft anderhalf miljoen gulden
gekost. Elk jaar moet voor de
exploitatie nog eens een mil
joen gulden worden neergeteld.
Het is de bedoeling dat de sta
tions in Den Haag, Utrecht en
Amsterdam binnen enkele
maanden ook camerabewaking
krijgen.
werd gezet, bracht de CPN een
boekje uit over de rol van de
communistische partij tijdens
de Tweede Wereldoorlog.
Hierin werd Wagenaar in vrese
lijke bewoordingen omschreven
als een Engelse agent die de Ne
derlandse regering in I.onden
zou hebben aangemoedigd om
het communisme tegen te gaan.
De voormalige 'verzetsheld'
werd uitgemaakt voor saboteur,
verrader en onderwereldfiguur.
Pas 25 jaar na dato heeft de
CPN afstand genomen van de
inhoud van dit boek. Joop
Wolff, van 1967 tot 1982 CPN-
Tweede Kamerlid en voormalig
hoofdredacteur van het com-
'Veel taken,
maar te weinig
geld voor HBO'
zeist anp
Beperking van het aantal stu
denten aan de universiteit leidt
tot flinke financiële achterstel
ling van het HBO. Dat zei voor
zitter De Greef van het bestuur
van de Hogeschool Midden Ne
derland gisteren bij de opening
van het nieuwe studiejaar. De
Greef verwijt minister Ritzen
dat hij de universiteiten finan
cieel bevoordeelt: „Zij hoeven
straks minder studenten op te
leiden, maar krijgen evenveel
geld. Voor het HBO geldt het
omgekeerde".
Ritzen stuurt al enige tijd aan
op beperking van het aantal
studenten aan de universiteiten.
Bijvoorbeeld door invoering van
een bindend studieadvies,
waardoor studenten die hun
eerste jaar niet goed doorko
men het dringende advies krij
gen te vertrekken. Velen van
hen kiezen dan voor het HBO.
Tegelijk belooft hij de universi
teiten dat die beperking van het
aantal studenten hen financieel
geen schade zal doen: zij krijgen
niet minder geld dan nü.
De Greef vindt dat een schan
de. „De hogescholen hoeven
niet op meer geld te rekenen,
maar krijgen straks wel veel
meer studenten. Vette taken,
magere potten voor het HBO
staat tegenover dikbetaald,
dungezaaid bij de universiteit",
verwijt De Greef de minister.
Het HBO is anderhalf keer zo
groot als het wetenschappelijk
onderwijs.
munistische dagblad De Waar
heid: „We noemden het wel het
rode boekje. En als ik het nu
lees krijg ik nog rode oortjes. De
inhoud was beneden alle peil".
Op het bewuste congres stel
de het partijbestuur voor dat de
leden van de groep Wagenaar
weer lid mochten worden. Wa
genaar had echter geen belang
stelling. Tegenover het Parool
verklaarde hij destijds „het wel
interessant te vinden dat het de
jongere generatie in de CPN is
gelukt dit te bewerkstelligen.
Maar daarmee is er nog niet op
nieuw een geschiedenis van de
CPN in de oorlog geschreven".
den haag anp
Sinds begin juli zijn er ruim tien
serieuze gevallen bij de WDM
gemeld. „In de maanden daar
voor ging het om een enkel ge
val", vertelt WDM-woordvoer
der Rik van Duifhuizen. In de
Johannes Postkazerne in Havel-
te is vorige maand volgens de
WDM een aantal net opgeko
men dienstplichtigen het
slachtoffer van grove intimida
tie geworden.
Zij moesten op bevel collec
tief hun geslachtsdelen in een
helm met water schoonwassen,
werden uitgemaakt voor
'mietje'.'zombie' en 'asielzoe
ker' en werden lichamelijk zo
hard aangepakt dat bijna een-
den helder anp
De exploitant van een koffie
shop in Den Helder heeft giste
ren de redactie van de plaatse
lijk kabelkrant gedwongen een
in zijn ogen foutief bericht over
zijn zaak uit de uitzending te
nemen. De man dreigde zich op
de redactie in brand te steken
en alle aanwezigen dood te
schieten.
Volgens de Helderse politie
woordvoerder is de ondernemer
'niet helemaal ten onrechte'
boos over het gewraakte be
richt. Dat meldde dat de eige
naar zijn 'omstreden etablisse
ment' heropende na gedwon
gen sluiting wegens handel in
soft-drugs. Van een dergelijke
sluiting is nooit sprake geweest
en het bedrijf is niet omstreden,
aldus de politie. De ondernemer
derde van hen blessures opliep.
Van Duifhuizen noemt ook ge
vallen waarbij soldaten de rol
van krijgsgevangene moesten
spelen, met hun gezicht in de
modder werden gedrukt en er
op hun hoofd werd gestaan.
De zaken zijn aangekaart bij
de betreffende afdelingen per
soneelszaken, die er volgens
Van Duifhuizen wel werk van
maken. „We hebben echter het
idee dat er sprake is van een
duidelijke tendens en willen
daarom steviger maatregelen."
zo zegt hij. De WDM heeft hier
over een brief aan minister Ter
Beek geschreven en wil een ge
sprek met de bevelhebber der
landstrijdkrachten, luitenant-
generaal Couzy. Naar aanlei-
heeft zijn pand alleen maar ver
bouwd. In januari is de koffie
shop overvallen en daarbij is ge
schoten.
Tegen het middaguur drong
de exploitant de redactieruimte
van de kabelkrant binnen om
verhaal te halen over het be
richt. Hij eiste onmiddellijke
rectificatie of intrekking. Nadat
hij zich benzine over het hoofd
had gegoten, een aansteker in
de aanslag hield, met glaswerk
begon te gooien en een redac
teur bij de keel greep, schakelde
de redactie de politie in. De ho-
reca-ondernemer dreigde toen
een pistool te halen om 'ieder
een hier dood te schieten'. Uit
eindelijk zijn de man, zijn
vrouw en een familielid meege
nomen voor verhoor.
Het bericht is niet meer uitge
zonden.
ding van de WDM-brief heeft
Ter Beek aan zijn ambtenaren
gevraagd de zaken 'tot op de
bodem' uit te zoeken. Ook heeft
hij hen gevraagd hem te advise
ren over eventuele maatregelen
De WDM wil dat comman
danten duidelijk stelling nemen
tegen de praktijken van geweld
en intimidatie en aan dienst
plichtigen beter duidelijk ma
ken wat zij niet hoeven te tole
reren. De soldatenbond pleit
voorts voor een Sociaal Inspec
tie Orgaan, dat onaangekondigd
en dus onverwacht kan nagaan
hoe een eenheid sociaal func
tioneert.
De WDM-woordvoerder
denkt dat de toename van het
geweld te maken heeft met de
onzekerheid die als gevolg van
de reorganisatie van de krijgs
macht bij veel beroepsmilitai
ren bestaat over hun toekomst.
De meeste gevallen doen zich
voor bij gevechtseenheden, de
sector die het zwaarst door de
reorganisatie wordt getroffen,
stelt Van Duifhuizen vast. Die
onzekerheid zou op de soldaten
worden afgereageerd.
MINISTERIE VAN DEFENSIE
UITKERING SOLDIJ
EX-KRIJGSGEVANGENEN 1943-1945
HERHAALDE EN LAATSTE OPROEP
De regeling soldij ex-krijgsgevangenen 1943-1945 loopt op 11 oktober 1993
af. Tot die datum kunnen ex-dienstplichtigen en gewezen reservisten beneden
de rang van officier die in de periode 1943-1945 in Duitse krijgsgevangenschap
verbleven een aanvraag indienen om in aanmerking te komen voor een een
malige uitkering van netto 700.-. Ook de weduwe die m het tijdvak van knjgs-
gevangenschap met de overleden militair was gehuwd, kan hiervoor in aan
merking komen.
krijgsgevangenschap
Indien u voor deze uitkering in aanmerking denkt te komen dient u onderstaan
de antwoordcoupon in te vullen en deze. voldoende gefrankeerd, voor 11 ok
tober 1993 te sturen naar
MINISTERIE VAN DEFENSIE
DIENST ZORG POSTAKTIEVE MILITAIREN
BUREAU OIPA/PA
POSTBUS 7000
6460 NC KERKRADE
Aanvraag eenmalige uitkering soldij
Naam militair:
Voorletters:
Indien weduwe aanvraagt, meisjesnaam
Adres:
Postcode/woonplaats
Geboortedatum militair
Indien bekend registratie- c.q. mannenr
>1-
3 worden ingestuurd als U deze uitkering a
Aantal ontslagen
bij Defensie
pakt lager uit
Het aantal gedwongen ont
slagen bij defensie zal mee
vallen. Dat zegt directeur-ge
neraal personeelszaken van
defensie. Wim Bunnik. in een
interview met de Defensie
krant. Tot voor kort werd re
kening gehouden met 1500
gedwongen ontslagen. Maar
de overplaatsing van defen
sie-personeel naar andere
departementen verloopt zo
goed. dat Bunnik verwacht
dat het aantal gedwongen
ontslagen onder de 1500 zal
blijven. Ook intern verloopt
de herplaatsing van overtol
lig defensiepersoneel voor
spoedig. Over het aantal ar
beidsplaatsen dat wel verlo
ren gaat, deed Bunnik geen
uitlatingen.
Defensie heeft zeer uitge
breide om-, her- en hijscho
lingsregelingen in het leven
geroepen die nu hun vruch
ten beginnen af te werpen. Lr
kunnen zelfs tweejarige
dagopleidingen gevolgd wor
den als dat de betrokken
werknemers uitzicht biedt op
een nieuwe baan. En onder
bepaalde omstandigheden
kunnen defensiemedewer
kers die met ontslag worden
bedreigd, ook steun krijgen
bij de opzet van een eigen
bedrijfje. Elke herplaatsing is
ook voor Defensie gunstig,
omdat het een wachtgelduit
kering (de WW voor ambte
naren) scheelt.
Het is de bedoeling om de
krijgsmacht met 44 procent
in te krimpen.
Justitie in Groningen gaat ver
dachten voortaan sneller voor
de rechter slepen. Aangehou
den verdachten krijgen vanaf
volgende week woensdag in de
meeste gevallen meteen na ver
hoor op het politiebureau een
dagvaarding. Dat is de strekking
van het zogenoemde Pauwer
project van minister Hirsch Bal-
lin van justitie dat woensdag
begint. De tijd tussen de aan
houding voor een delict en de
rechtszaak wordt hiermee be
langrijk korter. Dit Pauwer-pro
ject (Project Aanhouding Uitrei
ken Wegzenden en Resultaat) in
Groningen is de eerste proef op
dit gebied in Nederland.