Klachtentelefoon Schiphol roodgloeiend
Ongelovig staren naar een klaterende waterval
Over leven
Schoonmaak vervuilde
grond blijft probleem
IN HETVELD
'Adembenemend schouwspel' in
observatiehut bij Spookverlaat
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1993
chef willem spierdijk, 071-356439, plv -chef meindert van der kaaij, 071-356442
Biesbosch uitgebreid
werkendam In de Brabantse polder De Noordwaard in de ge
meente Werkendam worden beheersmaatregelen getroffen om
de natuurwaarden te vergroten. Evenals de aangrenzende Bies
bosch komt de Noordwaard straks buitendijks te liggen, waar
door ook fjier een getijdengebied ontstaat met open water, slik
ken, gorzen en wilgenvloedbossen.
Afspraken daarover zijn vastgelegd in een convenant, dat staats
secretaris Gabor en de Brabantse gedeputeerde De Geus hebben
ondertekend. Met het aankopen van delen van het gebied en de
inrichtings- en beheersmaatregelen is de komende tien jaar een
bedrag gemoeid van 33 miljoen gulden.
Grindwinning gaat natuur dienen
elslooNatuurmonumenten begint in de Limburgse
Grensmaas, op de grens van Nederland en België, een project
waar de grindwinning ten dienste zal staan van de natuur. Droge
en ondiepe ontgronding komt in de plaats van de gebruikelijke
natte en diepe grindwinning in Limburg. In Midden-Limburg
heeft de winning van grind voor de bouw dertig meter diepe ga
ten in het rivierlandschap geslagen. Sommige gaten zijn nu ge
schikt gemaakt voor recreatie, maar de natuurwaarde is volledig
verloren gegaan.
Met het nieuwe project wordt het grind over een veel groter op
pervlak en veel minder diep afgegraven. De oevers houden hun
natuurlijke aanzien en in de breder wordende rivier kan op ei
landjes ooibos groeien van populier en wilg.
Groot aantal bellers woonachtig in Leidse regio
De klachtentelefoon van de Commissie Geluidhinder
Schiphol staat steeds vaker roodgloeiend. Duizenden uit
de wijde omgeving van de luchthaven uiten hun ergernis
over het vlieglawaai. Gemeenten als Leiden en Oegst-
geest hebben op de klachtenlijst een vaste plek veroverd,
naast traditionele lawaaigebieden als Zwanenburg, Aals
meer, Amstelveen en Amsterdam-Buitenveldert. Het re
cord staat tot dusver op 832 klachten op één dag.
schiphol/leiden
richard mooyman
Volgens secretaris B, Einders
van de Commissie Geluidhinder
Schiphol (CGS) is het gebied
waaruit klachten over vliegla
waai komen groter geworden.
Dit nog afgezien van de recente
extra overlast door werkzaam
heden op Schiphol. In de eerste
helft van dit jaar kwamen er bij
de commissie 11.653 klachten
binnen, bijna veertig procent
meer dan in de eerste zes
maanden van 1992. Om de toe
vloed aan klachten te kunnen
verwerken, zitten er nu op de
drukste uren twee telefonistes
klaar. Ook tijdens het weekein
de is tegenwoordig overdag
meestal wel iemand op het
klachtenbureau aanwezig.
Het luchtverkeer is de laatste
jaren behoorlijk gegroeid, zegt
Linders. Door de drukte wordt
er vaker op twee banen tegelijk
gestart of geland, wat extra ge
luidhinder met zich meebrengt.
Maar ook de toegenomen pu
bliciteit speelt volgens Linders
een rol bij de klachtenregen.
,,Meer mensen zijn zich bewust
geworden van de hinder."
De klachtentelefoon is vol
gens hem een goede graadme
ter voor de milieuhinder door
Schiphol. „Mensen raken geïrri
teerd en bellen op. Dat is een
heel directe aanwijzing voor de
overlast." Niet iedereen kiest
daarvoor diplomatieke bewoor
dingen. Regelmatig bellen er
foeterende, tierende en schel
dende mensen. „Het is gebeurd
dat medewerkers na zo'n
scheldpartij in tranen zijn uitge
barsten", zegt Linders.
Vanaf de zevende etage in
een kantoorgebouw op Schip
hol hebben de telefonistes een
prachtig uitzicht op het vlieg
veld. Verder kunnen ze op een
beeldscherm zien hoe de wind
staat en welke start- en lan
dingsbanen worden gebruikt.
De telefoon rinkelt om de ha
verklap. „Ja, vervelend hè", zegt
de telefoniste begrijpend tegen
een man uit Aalsmeer die voor
de zoveelste keer klaagt over
vliegtuigen die bijna door zijn
woonkamer gaan.
De beller zal zijn klacht straks
kunnen terugvinden in de sta
tistieken die de CGS regelmatig
publiceert. Maar evenzeer lijkt
vast te staan dat de vliegtuigen
dan geen meter hoger zullen
vliegen. Toch heeft het volgens
Linders zin om te klagen. De ge
gevens kunnen worden gebruikt
bij de beleidsvorming en het
uitstippelen van de standaard
vliegroutes, aldus Linders
Het komt 'een enkele keer'
voor dat een toestel een bocht
afsnijdt, aldus Linders. Maar hij
bestrijdt dat er slordig of opzet
telijk verkeerd wordt gevlogen.
„Vliegers zijn heel precieze
mensen." Wel kan het volgens
hem gebeuren dat de compu
ters aan boord niet goed zijn ge
programmeerd, waardoor een
toestel afwijkt van de ^voor-
keursroute. „In zo'n geval kan
de luchtvaartinspectie een
waarschuwingsbrief schrijven.
Met enige jaloezie kijkt Lin
ders naar Manchester en Zü-
rich, waar het afwijken van
vliegroutes meer gevolgen heeft.
Op het vliegveld van Manches
ter krijgen luchtvaartmaat
schappijen een boete als ze zich
niet aan de vliegregels houden,
aldus Linders. En in Ziirich ko
men de namen van de vlieg
maatschappijen die zich slecht
of juist heel goed aan de milieu
voorschriften houden in een in
tern blad te staan.
Linders hoopt dat de Zwitser
se methode ook op Schiphol
wordt ingevoerd. „Dat systeem
werkt goed. Het info-bulletin
van Zürich is niet openbaar,
maar dat is ook niet nodig.
Vliegmaatschappijen zijn erg
gevoelig voor dit soort vermel
dingen. Ze hebben veel belang
bij een goede naam. Die zetten
ze niet voor niets zo groot op de
staart."
monica wesselinc
Uitgestrekte graslanden, pitto
reske slootjes en overal koeien.
Het veenweidegebied van Ha-
zerswoude ligt er op een zomer
se dag prachtig bij. Noch in de
typische Hollandse wolkenhe
mel, noch in de plasjes en sloot
jes laat zich een vogel zien.
Toch is dit gebied voor tiendui
zenden vogels voor korte of lan
gere tijd de thuisbasis.
Het Zuidhollandse veenwei
degebied is het werkterrein van
de vogelwerkgroep Hazerswou-
de/Koudekerk en omstreken.
De vogelaars beloeren de vogels
nu veelal vanuit het struikge
was. Hoe voorzichtig ze de ge
vederde vrienden ook proberen
te benaderen, niet zelden heb
ben de dieren hen eerder in de
gaten.
Daarom, en omdat er door
middel van excursies een leuke
som geld bijeen was gehaald,
heeft de werkgroep besloten na
bij de plas Spookverlaat een ob
servatiehut te bouweh. De
bouwvergunning is aange
vraagd en zodra de gemeente
Rijnwoude toestemming geeft,
gaan de leden van de werkgroep
aan de slag. Vogelaar J. Kats-
man, lid van de werkgroep, ver
heugt zich nu al op de hut.
„Weidevogels, steltlopers, roof
vogels en de meest uiteenlo
pende eendesoorten. Vanuit
onze hut zullen we alles prima
kunnen zien."
Het is, zo blijkt uit de verha
len van Katsman, bij Spookver
laat een komen en gaan van vo
gels. Het plasje gelegen tussen
de weilanden tussen Hazers-
woude-dorp en Hazerswoude-
Rijndijk, wordt gebruikt als fou-
rageer-, broed-, rust- en
overwinterplaats.
Gekrioel
KStsman schetst het verloop
van de seizoenen bij en op de
plas. Dezer dagen komen de
eerste stelüopers (groenpootrui-
ters en zwarte ruiters) al weer
terug uit Noord-Europa en Si
berië. Ook de kemphaan, de
wulp en de goudplevier zoekt
weer bij de plas een stekje. Au
gustus is ook de maand van de
spreeeuwen. Katsman: „Jaar op
jaar komen hier honderddui
zenden spreeuwen slapen.
Overdag zijn ze verspreid over
de weilanden, maar in de avond
concentreren zich enorme
zwermen. De lucht trilt, de
zwermen trekken strepen door
de lucht en het lawaai is oorver
dovend. Roofvogels doen zich te
goed aan de zwakke exempla
ren. Het is niet uniek, maar het
schouwspel blijft ontzettend
mooi."
In de herfst keren langzaam
maar zeker de wintergasten te
rug van hun vakantie-adres in
Noord-Europa en Siberië. Ook
de buizerd, de torenvalk en de
sperwer betrekken 'hun vaste
tak'. De winter valt in en ver
glijdt. De betrekkelijke rust van
die wintermaanden wordt ruw
doorbroken door de terugkeer
van grutto's in het vroege voor
jaar. Katsman merkt op dat de
grutto's er steeds vroeger in het
jaar zijn. „En dat is eigenlijk een
slechte teken. Dat betekent dat
er in Frankrijk onvoldoende
rustplekken zijn voor de dieren.
Ze worden gedwongen in een
keer door te vliegen."
De oplettend vogelaar kan in
de late lente getuige zijn van
een prachtig schouwspel. Zwa
luwen maken bij de bouw van
hun nest gebruik van leem en
Vogelaar Katsman verheugt zich nu al op de observatiehut: „Honderdduizenden vogels doen Spookverlaat
aan. Je kijkt je ogen uit."
slib. „Je ziet de ranke beestjes in
het voorjaar vlak boven de oe
ver zweven. Ze happen razend
snel slik op en vliegen daarmee
naar hun nest. Een adembene
mend schouwspel." Hoogzo-
mer keert de rust weer.
Het weidegebied oogt idyl
lisch. Toch hebben de leden van
de werkgroep grote zorgen. De
nieuwe regels voor het uitrijden
van mest, over een aantal
maanden moet deze in het land
worden geïnjecteerd, zal de
yveidevogels enorme schade
toebrengen. Weidevogels broe
den in het weiland juist op een
tijd dat de mest wordt uitgere-
FOTO DICK HOGEWONING
den. „De eieren worden geper
foreerd." Samen met een aantal
weidevogel-minnende veehou
ders zoekt de werkgroep naar
een oplossing. „Vooralsnog is
de enige oplossing met veel
meer vrijwilligers het veld in om
de nesten te markeren en te be
schermen."
De schoonmaak van met zware
metalen, bestrijdingsmiddelen
en kunststoffen verontreinigde
grond wil nog niet vlotten.
„Kijk, zo goed als leeg", zegt G.
Stolker, directeur van de
grondreinigingsfabriek van Hei-
demij in het Brabantse Moer
dijk. De terreinen voor tijdelijke
opslag van vervuilde grond la
ten weinig vervuilde grond zien.
„De overheid stelt wel geld be
schikbaar voor grondreiniging
en er is ook genoeg vervuilde
grond. Maar de echte schoon
maak blijft een probleem".
De opslagplaatsen, vlakbij de
reinigingsfabriek in Moerdijk,
werden enkele jaren geleden
aangelegd door het Service
Centrum Grondreiniging (SCG),
een door de overheid opgerich
te en gecontroleerde instantie.
In de nabijheid van de terreinen
liggen naast Heidcmij nog twee
andere grondzuiveraars. Met
nog eens twee concurrenten op
andere plaatsen in het land. die
werken volgens hetzelfde procé
dé, moet de verontreinigde
grond van Nederland te zuive
ren zijn.
„Overheden komen echter
niet toe aan zuivering", aldus
Stolker. „Grond ligt nu opgesla
gen op regionale of gemeente
lijke terreinen. Daar krijgen ge
meenten vaak nog geld voor te
rug, als aandeelhouders in die
stortplaatsenDe zeshonderd
miljoen gulden die de overheid
jaarlijks beschikbaar heeft voor
bodemsanering, is te weinig,
meent Stolker. „Zeker als |e
weet dat maar twintig procent
daarvan gebruikt wordt voor
daadwerkelijke reiniging. De
rest gaat op aan advies, voorbe
reiding en vergeet natuurlijk die
ambtenaren niet, die ook be
taald moeten worden". Hij ver
wacht dat het zeker nog tot het
jaar 2050 duurt alvorens alle
vervuilde grond is gereinigd.
Volledige zuivering van ver
ontreinigde grond is in principe
mogelijk, maar financieel on
haalbaar. Tegen een tarief tus
sen de 145 en 205 gulden per
ton kan de fabriek van Heidcmij
in Moerdijk zorgen voor een re
cycling tot 85 procent van het
oorspronkelijke volume in
schoon zand. Het overige deel
blijft over aan puin en resten
verontreinigd slib. Met de hui
dige aanvoer wordt de capaci
teit van twintig ton per uur ech
ter niet gehaald.
castricum richard mooyman
Het is spitsuur irt de duinen bij
Castricum, op deze eerste war
me middag na een lange reeks
druilerige dagen. Een eindeloze
stoet fietsers trekt voorbij: fier
trappende ouderen, gezinnen
met slingerende kinderen en
jakkerende wielrenners, uitge
dost als ruimtevaarders.
Het Noordhollands Duinre
servaat strekt zich uit van Wijk
aan Zee tot voorbij Bergen aan
Zee. Met een lengte van ruim
twintig kilometer is het eeavan
de grootste duingebieden van
Nederland. Niettemin zijn stille
plekjes op deze mooie dag
schaars. Zelfs in de verste uit
hoeken vertonen zich fietsers,
voetgangers of trimmers.
Drie miljoen bezoekers ko
men elk jaar naar het reservaat,
zo hebben ijverige statistici be
rekend. De middenin het ge
bied gelegén camping Bakkum
heeft 's zomers veel weg van
een kleine provinciestad. Het
pad naar het strand staat plaat
selijk bekend als 'de Kalver-
straat'. Zodra de zon door
breekt, stromen honderden
campinggasten zeewaarts.
Bij het NS-station Castricum
blijken tegen het middaguur al
le huurfietsen al weg. Een fiet
senwinkel in Bakkum heeft ge
lukkig nog één tweewieler over.
De banden zoemen tevreden
over het fietspad door het don
kere bos langs de Zeeweg. Uit
nodigende zijpaden schuiven
voorbij, een kinderlach weer
klinkt. Verder heerst in het bos
een zomerse stilte, de- vogels
zwijgen.
De wateren langs het pad zijn
bijna zwart, vol gistende en rot
tende bladeren van vergeten
herfststormen. Een fazant kuiert
doodgemoedereerd over de
weg. Beledigd maakt de vogel
plaats voor aanstormende fiet
sers. De bomen zijn ondertus
sen geweken voor een groenro-
de zee van gras. Noordwaarts is
er volop de illusie van een uit
gestrekt, ongerept duinland
schap.
Het Noordhollands Duinre
servaat mag er dan ook zijn als
Zo, ik ben er weer. Voor het
eerst van mijn leven ben ik
maar liefst vier weken op va
kantie geweest. In een ver
land, waar het wél (heel)
warm was. En mooie dingen
dat ik heb gezien! Maar he
laas, ik moet van de eindre
dacteur van deze pagina
schrijven over huis-, tuin- en
keukennatuur. Niet dat ik
daar moeite mee heb, want
Nederland is en blijft een heel
bijzonder natuurland. Want
wat is het hier overweldigend
en overdadig groen, vergele
ken met zonnige buitenlan
den.
Ook in de tuin kon ik merken
dat het zeer groeizaam weer is
geweest de afgelopen weken.
Mensenkinderen, ik ben bijna
het hele weekend bezig ge
weest om de zaak weer bin
nen de perken te krijgen. Wat
ik miste was de familie pim
pelmees die al vroeg in net
voorjaar door de oude appel
boom struinde. Pa, moe en
vijf stuks grut maar liefst. En
dat hielden ze vol tot ik eind
juli vertrok. Geloof maar dat
die met zijn zevenen heel wat
appeltjes voor me hebben ge
red door wagonladingen
rupsjes uit ae boom te pluk
ken!
Ik hoef absoluut niet bang te
zijn voor pimpelmezenmoor-
denaars, want de prachtige
blauwe meesjes gaan aan het
eind van de zomer altijd de
boer op. Of met vakantie naar
het platteland. Het zware
werk van één of twee nesten
groot brengen zit er op en dan
mag je de zinnen wel eens
verzetten. Buiten de stad is er
nu zo verschrikkelijk veel te
snoepen. Zaden, bessen en
natuurlijk ook nog heel wat
insekten. Een ideale kans om
wat extra vet op te slaan voor
de winter en de maag te laten
wennen aan andere kost.
In het voorjaar en de zomer
wordt er een en al r.ups gege
ten: eiwitrijk voedsel voor een
nest vol schreeuwend pimpel-
mezengeluk. Geduldige biolo
gen hebben wel eens geteld
dat er voor een nest met pak
weg tien jonge pimpelmezen
per dag zo'n duizend rupsjes
net leven moeten laten. Kunt
u nagaan hoe het met de
fruitoogst ZOU aflopen als er
geen pimpelmezen of andere
rupsenetertjes waren. Maar in
de wintermaanden zijn er niet
veel insekten meer te vinden
en moet de pimpelmees over
schakelen op andere, plant
aardige kost. En aan die ande
re kost moet zo'n maag na
tuurlijk wel even aan wennen.
Pimpelmezen zijn trouwens
vogels die van grote getallen
houden. Een vrouwtje legt ge
middeld zo'n tien tol twaalf
eitjes van ieder anderhalf
gram, in totaal dus 15 tot 20
gram ei! En dan te bedenken
dat een pimpelmees zelf maar
10 of 11 gram weegt. Geen
wonder dat meneer pimpel
mees zijn verloofde tijdens de
balts heel wat rupsjes moet
aanbieden, voor ze met hem
de verantwoordelijkheid voor
een gezin wil delen.
Nog een sterk staaltje: pim
pelmezen behoren tot de wei
nige vogels die verzot zijn op
bijen. Ze zijn zo snel en zo
acrobatisch dat ze de angel
van een bij weten te ontwij
ken. Ais ze er een te pakken
hebben, peuteren ze eerst de
angel uit de bij en wrijven het
insekt vervolgens met het
achterlijf overeen takje heen
en weer om het gif uit het bij-
eliif te verwijderen. Er zijn
zelfs pimpelmezen gesigna
leerd voor de ingang van bij
enkorven. De werksters laten
ze met rust. Maar als er een
angelloze dar - een bijeman
netje dus - voorbijkomt,
schiet het spitse pimpelmeze-
bekje razendsnel toe en ver
dwijnt de herenbii snel en
barmhartig naar ae eeuwige
honingvelaen.
Het duingebied bij Castricum. Schoppen staan klaar om bij brand snel te kunnen ingrijpen.
natuurgebied. Langs de kust
broeden nog steeds tientallen
wulpen, ondanks dat er wel
eens eentje door de vos wordt
gepakt. Karakteristieke broed-
vogels als roodborsttapuit en
paapje komen in behoorlijke
aantallen voor. Tussen het
Noordzeekanaal en Schoorl zijn
735 verschillende soorten plan
ten en varens gevonden, 150
soorten mossen en 244 soorten
korstmossen, waaronder heel
zeldzame.
Een frisse bries strijkt langs de
wangen, aan de grijze hemel
verschijnen blauwe vegen. De
vergezichten maken overmoe-'
dig. Nog een paar stevige trap
pen op de pedalen, Bergen kan
toch niet ver meer zijn? Teunis
bloemen markeren de route,
feestelijke wegwijzers zonder ki
lometeraanduiding. Duintop
pen en vochtige hooilanden
zoeven langs, zoete en zoute
geuren wisselen elkaar af.
Aan de steeds blauwere he
mel ontstaan lelijke, witte kras
sen: de sporen van vliegverkeer
rondom Schiphol. Bijna binnen
handbereik wiebelt een toren
valk in de lucht, een eenzame
wachter op zijn post. Plotseling
trekt de roofvogel zijn vleugels
in, zeilt laag over het helmgras
en verdwijnt. Een paar duin
doorns verder duikt de valk
weer op. Een bizar schouwspel,
zo tegen het decor van dam
pende kooksfabrieken en staal-
walserijen.
Op weg naar Wijk aan Zee
neemt het massieve silhouet
van Hoogovens een dusdanige
omvang aan, dat het ongepast
lijkt om nog met een kijker naar
vogels te speuren. Maar bij het
infiltratiegebied Castricum van
het waterleidingbedrijf PWN
Noord-Holland wordt het voor
natuurliefhebbers juist interes
sant.
Boven de rietkragen voelt de
bruine kiekendief zich thuis. En
in het najaar maakt op deze
plek de visarend een tussenstop
om malse vis te verschalken.
Watervogels als fuut, kuifeend
en bergeend brengen hier hun
jongen groot. Fietsers stappen
af om het kristalheldere water te
bewonderen. Ongelovig staren
ze naaf een klaterende waterval.
Kunstmatig, maar daarom niet
minder spectaculair.
Honderdduizenden mensen
drinken water uit het Noordhol
lands Duinreservaat. Tegen
woordig wordt voorgezuiverd
IJsselmeerwater diep onder de
grond gepompt en later terug
gewonnen. Door deze zoge
noemde diepinfiltratie kan de
grondwaterspiegel weer stijgen,
waarmee de flora en fauna van
natte duinvalleien nieuwe kan
sen krijgt.
Nog zijn de pompstations,
putten en buizen zeer aanwe
zig. In de toekomst zullen zo
veel mogelijk installaties buiten
het duin worden gehuisvest.
Het PWN heeft de infiltratieka
nalen al een speelser uiterlijk
gegeven, Glooiende oevers, ei
landjes en ondieptes met riet
moeras geven de waterwinka-
nalen een natuurlijker aanzien.
Langzaam maar zeker worden
de sporen van ruim honderd
jaar drinkwaterwinning uitge
wist.
Een dagkaart voor het
Noordhollands Duinre
servaat kost 1,80 gulden,
kinderen tot en met vijf
jaar zijn gratis. Het ge
bied wordt beheerd door
het waterleidingbedrijf
PWN Noord-Holland. Er
zijn diverse ingangen met
parkeerplaatsen voor au
to's, waaronder bij het
bezoekerscen trum De
Hoep langs de Zeeweg
naar Castricum aan Zee.
In De Hoep zijn tentoon
stellingen te zien over
waterwinning en natuur.
Het duingebied is te voet
bereikbaar vanaf het NS-
station Castricum, waar
ook fietsen kunnen wor
den gehuurd (reserveren
aanbevolen). Fietsers
hebben vele tientallen ki
lometers verharde paden
ter beschikking. Het PWN
heeft dertig verschillende
wandelroutes uitgezet.
Onlangs zijn de Wimme-
nummer duinen (de
voormalige duinen van
Six tussen Egmond en
Bergen) aan het Noord-
hollands Duinreservaat
toégevoegd.
I
