Kunst op 'n koopje
als lekkermakertje
ewondering
99
Museumkwartier opgeknapt
Mogelijke fusie
kunsthandelaren
Cultuur&Kunst
Hirdes richt zich op mooie vorm
DONDERDAG 2 SEPTEMBER 1993
Wassenaarder verhuurt BKR-kunst aan instellingen
Nu minister H. d'Ancona de depots van de beeldende
kunstenaars regeling (BKR) heeft geopend, wordt de
kunstmarkt overspoeld met ruim 200.000 werken. Als ge
volg daarvan is de kunstmarkt totaal ingestort. Want, zo
betoogde de Wassenaarse beeldend kunstenaar en gale
riehouder Rob Blöte gistermiddag bij de opening van ga
lerie 'De Gordiaan', voor moderne plastieken en beel
dend werk hebben maar weinig mensen belangstelling.
CONCERTEN
LEIOEN
HOOGLANDSE KERK
Zaterdag 4 september
Orgelconcert Joke Izeboud, 13.30
LVC
Zaterdag 4 september
Painting over Picasso. 22.00 uur.
Woensdag 8 september
'World Wave' met Ori Ye Ye. 21.00
LEIDSE HOUT
Zondag 5 september
Big Band oegstgeest, 14.00 uur.
ALPHEN
HET KASTEEL
Zaterdag 4 september
Popfestival tegen racisme met Ruff X
Change, Teer Op, Pilling Junk en Gar
bage Pail Kids, 21.00 uur.
QUERELLE
Zondag 5 september
Skin I'm Inn, funk en soul door con
servatoriumstudenten, 22.00 uur.
HILLEGOM
SOLUTION
Vrijdag 3 september
The Vibe, 21.00 uur.
KATWIJK
TRIUMFATORKERK
Vrijdag 3 september
Concert organiste Jet Dubbeldam met
gevarieerd programma, 20.15 uur.
LISSE
ST. AGATHAKERK
Zaterdag 4 september
Open speelmiddag, 14-18 uur.
Donderdag 9 september
Orgelconcert Johan Akerboom, 20.15
OUDADE
MEDDLE
Zaterdag 4 september
Ska-band The Beatbusters, 22.30
uur.
OUDE WETERING
FARMHOUSE
Zaterdag 4 september
Farmpopfestival met Lekker Kleien,
Jack Boot Bunny, Nuchter, My Favou
rite Dress, Peter Corn Band, 19.00
uur.
NOORDWIJK
JOIN
Zaterdag 4 september
Roots Syndicate, rasta, 21.00 uur.
AMSTERDAM
CONCERTGEBOUW
maandag 6 september
Gidon Kremer, viool, en Kremerata
Musica; werken van Schumann. Ma
hler, Schmttke en Schubert, 20.15
woensdag 8 september
Gratis toegankelijk lunchconcert,
12.30 uur.
PARADISO
zaterdag 4 september
Jazz Bop, Club 820 Dance Party, met
het James Taylor Quartet en The Step
Brothers, 23.00 uur.
zondag 5 september
Duke Robillard, Sherman Robertson,
Big Sugar, zaal open 19.00 uur, aan
vang 20.00 uur.
dinsdag 7 september
De Kift (22.00 uur) met in het voorp-
grogramma Eddie Kagie (21.00 uur),
zaal open 20.00 uur.
woensdag 8 september
Herbert Grönemeyer, zaal open
20.00 uur, aanvang 21.00 uur.
donderdag 9 september
Claw Boys C'aw (22.00) met in het
voorprogramma Motorpsycho (21.00
uur), zaal open 20.00 uur.
DEN HAAG
DR. ANTON PHILIPSZAAL
vrijdag 3 september
Residentie Orkest olv John Harding
mmv Sviatoslav Zagursky, cello; wer
ken van Berlioz, Miaskovski, Men
delssohn, 20.15 uur.
zaterdag 4 september
Openlucht concert t.g.v. de opening
van het Haags Uit Festival aan het
Spui, door het Residentie Orkest olv
John Harding; werken van Berlioz en
Mendelssohn, 21.00 uur.
zondag 5 september
Open Dag t.g.v. het Haags Uit Festi
val, van 13.00 tot 19.00 uur.
WASSENAAR WILFRED SIMONS
Blöte wil hier verandering in
brengen. Hij is daarom begon
nen met een nieuw initiatief: hij
verhuurt schilderijen aan mid
delbare scholen en aan bejaar
den- en verzorgingstehuizen.
Op die manier wil hij een groot
nieuw publiek via deze instel
lingen met kunst in aanraking
brengen. Als de scholen leerlin
gen kunnen motiveren om naar
kunst te kijken, gaan zij in de
toekomst wellicht zelf kunst ko
pen. Eenzelfde effect hoopt Blö
te te bereiken via de verzor
gingstehuizen. De bewoners ko
pen de kunst waarschijnlijk niet
meer; daarvoor zijn zij te oud.
Maar familieleden, kennissen
en andere bezoekers zullen de
magie van de beelden en de
schilderijen wellicht wel inzien.
De aanpak van Blöte is nu al
een succes, zo bleek gistermid
dag. Twaalf middelbare scholen
en verzorgingstehuizen in de
regio zijn op zijn aanbod inge
gaan en hebben elk twaalf schil
derijen gehuurd. Het Wasse
naarse Adelbert College en het
Rijnlands Lyceum doen mee,
evenals het Sophiekehuis in
Wassenaar en het verzorgings
tehuis Van der Willigenhof in
Leiden Zuidwest. Op dit mo
ment komt Blötes kunst onder
de ogen van zo'n 6000 mensen.
Storm
Directeur J. van Eeden van het
Van der Willigenhof is enthou
siast: „Wij hebben een abonne
ment genomen voor een jaar,
dat ons slechts honderd gulden
kost. Daarvoor krijgen we per
keer twaalf schilderijen en we
mogen zo vaak wisselen als we
willen. Vorige week hebben we
een officiële opening gehad en
het liep storm. We kregen veel
enthousiaste reacties. De men
sen vinden de geëxposeerde
werken echt mooi."
Wie een blik op de wanden
van De Gordiaan slaat, begrijpt
direct waarom Van Eeden dit
zegt. Nergens wordt de gedach
te dat BKR-kunst bestaat uit een
appel die met een spijker op
een paneel is geslagen, méér ge
logenstraft dan hier. De kwali
teit is hoog, de afwisseling in
stijlen groot. Alle werken zijn
met inzet en zorg gemaakt door
talentvolle kunstenaars. Er zijn
beelden, glazen objecten en
kunstnijverheidsprodukten te
zien. Bovendien is niet alles re
cent. Blöte heeft in De Gordiaan
ook werken van voor de Tweede
Wereldoorlog, ja zelfs van rond
1900 in stock.
Van Eeden vermoedt dat Blö
te een gat in de markt heeft
aangeboord: „Ik heb deze mor
gelijkheid al onder de aandacht
van mijn collega's gebracht en
ik denk dat deze wijze van kunst
uitlenen een hoge vlucht gaat
nemen. Want zeg nu zelf: waar
anders krijg je zo'n grote afwis
seling van hoge kwaliteit voor
zulke lage prijzen?"
Overweldigend
Volgens Blöte liepen de depots
van de BKR vol omdat de over
heid altijcl verzuimd heeft om
een goed distributiesysteem
voor de werken op te zetten. Ze
bleven niet liggen omdat ze niet
deugden, maar omdat niemand
ze ooit te zien kreeg. Het minis
terie van wvc heeft de ramp in
de kunstwereld nog verergerd
door de werken nu op de kunst
markt te gooien. De gevolgen
laten zich raden: de prijzen lig
gen lager dan ooit.
In De Gordiaan is dat goed te
merken. Op een enkel werk van
1800 gulden na, kunnen geïnte
resseerden in kunst bij Blöte
echt koopjes jagen. Want hij
verhuurt en verkoopt niet alleen
aan instellingen, maar aan ie
dereen die zijn galerie aan de
Wassenaarse Ammonslaan weet
te vinden. Voorlopig heeft zijn
opzet een experimenteel karak
ter. Hij houdt De Gordiaan in
elk geval open tot het einde van
1994.
Zaterdag Rotterdamse uitgaansmarkt
THEATERS
ROTTERDAM ANP
Het opnieuw aangelegde Muse
umpark in Rotterdam, dat de
schakel moet vormen tussen
het museum Boymans van Beu-
ningen, de KunstHal, het Na
tuurmuseum en het bijna vol
tooide Architectuurinstituut,
wordt zaterdag in gebruik geno
men.
Het park was verwaarloosd
maar heeft een opknapbeurt ge
kregen naar een ontwerp van de
Franse landschapsarchitect
Yves Brunier in opdracht van
het architectenbureau OMA van
Rem Koolhaas. „Het park vormt
de as met aan de noordkant het
Architectuurinstituut en het
museum Boymans, in het mid
dengedeelte plaats voor tijdelij
ke manifestaties en aan de zuid
kant de KunstHal en het nog op
te knappen Natuurmuseum",
aldus Koolhaas gisteren bij de
presentatie van het cultuurpark.
De combinatie park en musea
is ontstaan vanuit de gedachte
dat Rotterdam een goede vesti
gingsplaats moet zijn en blijven
en dus kwaliteit moet bieden op
alle gebieden. Dat kreeg vorm
door de nieuwbouw - vorig jaar
voltooid - van de KunstHal
(Rem Koolhaas), de uitbreiding
van Boymans en de realisering
van het Architectuurinstituut.
Dat laatste, een ontwerp van Jo
Coenen, opent in de loop van
september de deuren voor het
publiek.
De uitgaansmarkt komende
zaterdag biedt theateroptredens
(o.a. Stalker Stilt Theatre en
Xarxa Teatre), dans van bij
voorbeeld Scapino en muziek
van onder meer de blazers van
het Rotterdamse Philharmo-
nisch Orkest. De musea zijn za
terdag gratis toegankelijk.
DEN HAAG
APPELTHEATER
vr 3. za 4, wo 8. do 9. 20.15 uur: To
neelgroep De Appel; 'Het Oordeel van
Paris'.
vr 3, za 4, wo 8. do 9, 20.15 uur: To
neelgroep De Appel; 'Groot en Klein'.
CIRCUSTHEATER
dag (beh ma), 20.00 uur, zo ook
14.00 uur: Musical 'The Phantom of
the Opera'.
Dl LIGENTIA
vr3, di 7 t/m za 11, 20.15 uur: Youp
van 't Hek; 'Ergens in de Verte', uit
verkocht.
zo 5,13.00 uur: Haags Uit Festival,
met o.a. de Gigantjes, Vincent Bijlo,
Marijke Boon, Hetty Heytmg, Lebbis
Jansen, Job Schuring.
KONINKLIJKESCHOUWBURG
vr 3. 20.15 uur. za 4, 14.00 en
20.15 uur: Het Vervolg; 'De
Meid/Open huwelijk',
zo 5,15.00 uur: Toneelschoolvoor
stelling, uitreiking VSCD-Theaterprij-
zen en Dommelsch Theaterprijs,
di 7 t/m za 11. 19.30 en 21.30 uur:
Bewegingstheater BEWTH.
THEATER AAN HET SPUI
vr 3 t/m vr 10 (beh zo/ma), 20.30
uur: Het Nationale Toneel; 'Decaden-
MUZIEKTHEATER
za 4, di 7, wo 8, 20.15 uur; zo 5, wo
8, 14.00 uur: Het Nationale Ballet;
'Giselle'.
ma 6, do 9, 18.00 uur: De Neder
landse Opera; "Parsifal" van R. Wag-
STADSSCHOUWBURG
vr 3 (première) t/m zo 19.20.15 uur:
Elsje de Wijn/Peer Mascini; 'Tuig'.
THEATER BELLEVUE
vr 3, za 4,20.30 uur: Toneelgroep
Amsterdam; "Mooi weer vandaag',
wo 8 t/m za 1120.30 uur: Margot
Nies; 'Rose R.. a brief awakening".
In deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die, hetzij direct,
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorweip, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt de Leidse
kunstenaar Willem van
Scheijndel zijn
bewondering uit. „De
impuls om het te maken is
primitief, maar als je
erover nadenkt, heeft het
diepgang."
Datsigarenmalletje.
Het is bewerkt door
Muriel en Aminia,
twee Dolle Mina's.
Het is hun
Voedoeplankje. Het hing in café
de WW en elke keer moest ik
ernaar kijken. Ineens was het
weg. Een tijdje later kwam ik
Muriel ijl De Burcht tegen. Ze
had het Voedoeplankje bij zich.
Ik heb het ter plekke van haar
gekocht.
Toevallig kwam ik er
vanochtend achter dat die
decoratie onderaan het plankje
twee W's vormt. Voor café de
WW. Dat is toeval natuurlijk. Ik
vind het waanzinnig leuk. Het
lijkt wel een gezicht, met die
plukjes haar erboven. Duidelijk
herkenbaar zijn die twee
blauwe 'oogjes'. En één van die
sigarevormpjes is duidelijk een
mond. Eigenlijk zijn het
allemaal monden op dat
plankje. Het heeft dus heel veel
te zeggen.
Het hangt hier centraal midden
in de woonkamer. Dat gekke
ding in het midden. Het is voor
deze plek gemaakt. De lijst van
houtwerk is als het ware een
passe-partout.
Ik herken er iets heel primitiefs
in. Die meiden zijn allebei in
Afrika geweest. Dat is onze
gezamenlijke interesse. Het is
een heel industrieel dingetje,
dat door die bewerking een
tweede leven is gaan leiden.
Als ik één minuut zou hebben
om iets uit mijn inboedel te
redden? Ja, dan zou ik toch mijn
Afrikaanse maskers en beelden
proberen te grijpen. Afrikaanse
kunst is heel vrij. Beelden en
maskers hebben een religieuze
functie, ze refereren aan de
godenwereld en de voorouders.
Ja dit hele kleine dingetje zou ik
ook willen meenemen. Het is
gemaakt door de Masai. Heel
primitief. Dat stukje stof, zo
versleten. Dat hebben ze
gewoon uit een oud kledingstuk
Ik heb nog wel meer
kunstvoorwerpen waarvoor ik
bewondering koester. Die lamp
van Frans van den
Nieuwenborg, dat kooitje en het
tempeltje van Ernesto, een
tekening van Wim Hofman en
hier die foto's uit Polen van
Peter Horree. Ik heb die reis
met hem meegemaakt en in ruil
"voor die foto's heb ik een
schilderijtje voor hem gemaakt.
Dat hangt nu op de deur van
zijn camper. En hier een Jacob
Kan bier.
Toch kom ik steeds terug op die
Afrikaanse beelden. Ze roepen
zoveel herinneringen op. En je
vraagt je af of primitief wel echt
primitief is. De Afrikanen laten
een rijke cultuur achter. Van de
Grieken en Romeinen kennen
wij het schrift, dus kunnen we
hun cultuur beschrijven. De
Afrikaanse cultuur is van ouder
op kind doorverteld. Je hebt er
geen gesthiedenisboekje bij, er
zijn geen Afrikaanse
kunsthistorici. Alleen die
zichtbare fantasiebeelden van
de godenwereld.
Hetzelfde geldt voordat
sigarenplankje. Het
doet primitief aan, de
impuls om het te
maken is primitief,
maar als je erover
nadenkt is het een
industrieel
gereedschap met
diepgang.
BEELDENDE KUNST
RECENSIE BEN WAGEMAKER
Expositie: Eric Hirdes. schilderijen, tot 16
sept. Galerie Bleijenberg, Breestraat 113,
Leiden. Openingstijden: di t/m za en de
1e zo v d. maand 9.00 -18.00 uur
Abstracte schilderijen kunnen
door een titel alsnog een ver
binding met de werkelijkheid
krijgen. De toeschouwer wordt
er door op een spoor gezet; in
wat op het eerste gezicht wille
keurige vlakken en lijnen lijken
ontdekt men een figuur. Bekend
voorbeeld is 'Balkondeur te Col-
lioure' van Matisse, een strakke
compositie van gekleurde vlak
ken, die alleen door de titel als
balkondeur geïnterpreteerd kan
worden. Bij de abstracte doeken
zonder titel gaat het de maker
meestal om de vorm. Dit nu is
ook het geval met het werk van
Eric Hirdes (1956), die voor
zichzelf zijn schilderijen wel na
men geeft als 'lappen', 'boeme
rang' of 'haaiebek', maar er de
voorkeur aan geeft directe figu
ratieve associaties te vermijden.
Hoewel de academie-docent re
gelmatig materialen als zand,
houtsnippers of palmblad in
zijn doeken verwerkt en daarom
nog steeds 'materie-schilder'
genoemd mag worden, wordt
de textuur van het bij Bleijen-
berg geëxposeerde werk vrijwel
uitsluitend bepaald door acryl,
waarbij het kanvas duidelijk
zichtbaar blijft. Vette 'klodders'
blijven achterwege en dwingen
de natuurlijke materialen zijn
vermeden. Wellicht is het om
die reden dat het geëxposeerde
meer wil behagen dan vroeger
werk. De eigenzinnigheid van
vormen die ontstaan door het
verwerken van materialen uit de
natuur heeft op een flink aantal
plaatsen ruimte gemaakt voor
afgewogen composities. Geble
ven is de natuur als belangrijke
inspiratiebron. Dat is goed te
zien op het levensgrote acryl dat
de etalage van Bleijenberg siert.
Het patroon en het ritme van
takken en bladeren onder een
AMSTERDAM ANP
De in 1991 opgerichte Neder
landse Vereniging van Kunst
handelaren (NVK) gaat mogelijk
fuseren met de 80 jaar oude
Vereeniging van Handelaren in
Oude Kunst (VHOK). Komend
najaar vinden de eerste bespre
kingen plaats.
J. Stodel, voorzitter van de
NVK verwacht dat de „moeilijk
heden voor de fusie klein zullen
zijn." Stodel zei dat gisteren tij
dens een bijeenkomst in het
Amstelhotel in Amsterdam,
waar het programma van PAN
Amsterdam werd toegelicht.
Deze nationale kunst- en an
tiekbeurs wordt van 9 tot en
met 17 oktober gehouden in de
nieuwe Parkhal van de RAI in
Amsterdam.
PAN Amsterdam is sinds het
samengaan met de Oude
Kunst- en Antiekbeurs in Delft
begin juni, de grootste kunst
beurs van Nederland. In totaal
doen 106 kunsthandelaren mee.
Vorig jaar telde de PAN er 84.
De fusie tussen het 6 jaar ou
de .Amsterdam" en het 45-jari-
ge „Delft" loopt volgens Stodel
vooruit op het samengaan van
de twee verenigingen. De NVK
telt nu 150 leden, terwijl de
VHOK er 60 heeft. Het samen
gaan van de twee clubs biedt de
mogelijkheid een sterkere vuist
te maken tegen de overheid en
beter op te komen voor de be
langen van de leden.
Vorige jaar staken de leden
van de VHOK nog een stokje
voor het samengaan met de
Vereniging Nederlands Anti
quairs Genootschap (VNAG). Ze
deden dat omdat ze bang waren
voor het verliezen van de eigen
identiteit en aantasting van de
met zorg opgebouwde reputatie
in binnen- en buitenland.
Met de samenvoeging van
PAN Amsterdam en de Antiek
beurs in Delft is de grootste
kunstbeurs ontstaan, „waar
men in heel Europa jaloers op
is" en die volgens Stodel het
„hele panorama van de kunst
vertegenwoordigt". Er zijn oude
meesters, moderne schilderijen,
zilverstukken, glasobjecten,
meubelen, tapijten en andere
kunstobjecten te zien.
Om de fusie te vieren is ook
een speciale tentoonstelling sa
mengesteld met werk van de
schilder-portrettekenaar Paul
Citroen (1896-1983). Deze in
Berlijn geboren kunstenaar uit
Nederlandse ouders liet bij zijn
overlijden een oeuvre na van
ongeveer 5.000 tekeningen en
600 schilderijen. Hij schilderde
beroemdheden als Koningin Ju
liana, Karei Appel, Jan Cremer,
Kees Verwey, Carel Willink, Ber
nard Haitink, Jan Wolkers en
Salvador Dali. De meeste van de
45 kunstwerken op de tentoon
stelling zijn in bruikleen gege
ven door onder meer het Stede
lijk Museum in Amsterdam en
het Letterkundig Museum in
Den Haag.
Vorig jaar toen PAN Amster
dam kleiner van opzet was. trok
de kunstbeurs ongeveer 25.000
bezoekers. De helft bezocht de
beurs voor het eerst. Uit onder
zoek bleek dat bijna 85 procent
van de bezoekers vond dat de
beurs aan de verwachtingen
voldeed.
boom laten zich navoelen. Hier
heeft Hirdes de natuur in zich
•opgenomen, zijn herinnering
aan haar structuur bedacht
zaam in de voorstelling gesti
leerd en haar grillige, ogen
schijnlijke chaos met een ele
gante toets geordend. Het is
echter deze toets die de vraag
doet rijzen of Hirdes nog steeds
de expressionistische 'actie
schilder' is zoals hij zich in het
bundeltje 'Hirdes, recent en re
trospectief' laat noemen. Veel
wijst er op dat Hirdes het roer
heeft omgegooid en bewust
meer esthetisch werkt dan voor
heen.
Zijn meesterschap blijft ruim
overeind maar de zichbare, juist
zo spanningsvolle twijfel van
vroeger is verdwenen. Een haast
harmonieuze sfeer doet gemak
zucht van maniertjes vermoe
den. Zijn recente doeken wen
sen niet alleen de vorm te zijn,
maar vooral mooie vorm. Voor
sommigen te mooi.
Freek de Jonge
als nar in
Koning Lear'
DEN HAAG ANP
Het Nationale Toneel komt
eind deze maand met de eer
ste voorstellingen van een
nieuwe versie van 'Koning
Lear' van Shakespeare. De
regie is in handen van Franz
Marijnen, de vertaling werd
gemaakt door Hugo Claus.
De titelrol is voor André van
den Heuvel. Cabaretier Freek
de Jonge speelt de nar.
Het is de tweede 'Lear' van
Ffanz Marijnen. Zeven jaar
geleden deed hij hetzelfde
stuk al met veel succes bij
het Nederlands Toneel in
Gent, maar hij heeft altijd het
gevoel gehouden dat er nog
meer uit de klassieker te ha
len is. De samenwerking met
André van den Heuvel bij
'Wachten op Godot' en 'De
Revisor' sterkten Marijen in
deze gedachte.
'Koning Lear' het grote
drama over macht, wraak,
liefde, haat. jaloezie, verraad,
leven en dood - wordt door
het Nationale Toneel in zijn
geheel op de planken ge
bracht en moet daarom, ge
zien de lengte, al om half
acht beginnen.
De eerste uitvoering is op
28 september in de Konink
lijke Schouwburg in Den
Haag, de première is daar op
1 oktober. Het stuk wordt tot
en met 16 december op ver
schillende plaatsen in het
land gespeeld. Behalve ge
noemde acteurs zijn onder
anderen te zien artistiek lei
der Hans Croiset, Peter Tuin
man, Josée Ruiter en Her
man Frank.
TEKST ANNEMIEK RUYGROK
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
FOTOMUSEUM Als onderdeel van de festiviteiten rond het 750 jarig bestaan van Sittard wordt in
deze stad op 9 oktober het multicultureel centrum ..Het Domein" geopend. Behalve een expositicgale-
rij en een filmhuis, wordt daar ook het Nederlands Fotomuseum gevestigd.
De aanzet tot museum 'Het Domein' werd in het begin van de jaren tachtig gegeven met de opbouw
van een collectie foto's en foto apparatuur. Deze verzameling nam zo in omvang toe, dat Sittard uit
groeide tot het Limburgs Centrum voor Fotografie.
I
