'Elke uitvoering is weer anders'
Cultuur&Kunst
Motorpsycho: boze
geesten wegspelen
Metropolis '93 heeft
heuse publiekstrekker
Beelden in Koudekerkse polder
Amerikanen domineren Festival van Venetië
WOENSDAG 1 SEPTEMBER 1993
19
Literatuurles in vijftig bibliotheken
leiden De Stichting De Literaire Salon, gevestigd in Leiden, or
ganiseert ook deze winter weer lessen moderne literatuur. In
vijftig bibliotheken, waaronder de Leidse centrale openbare bi
bliotheek, in bijna veertig plaatsen kunnen belangstellenden op
de hoogte komen van de ontwikkelingen van de Nederlandse
letterkunde van na de oorlog. Behalve de geschiedenis en de
vormen van de moderne literatuur worden ook vijfhoeken be
handeld, waaronder 'Het verdriet van België' van Hugo Claus en
'Zelfportret als legkaart' van Hella Haasse.
Museonder trekt al 350.000 bezoekers
hoenderlo Het Museonder op de Hoge Veluwe, dat dit voorjaar
zijn poorten opende, heeft tot nu toe 350.000 bezoekers geteld.
Daarmee behoort het nu al tot de drukst bezochte musea van
Nederland. Het ondergrondse museum trok bij topdruktes meer
dan 20.000 bezoekers per week. Het bezoek van scholieren en
andere groepen jeugdige belangstellenden aan de Hoge Veluwe
is sinds de opening van het Museonder meer dan verdubbeld.
Het Museonder is een ondergronds museum dat een overzicht
toont van de geheimen onder het maaiveld, van dieren- en plan
tenleven tot bodemprofielen en grondwaterstromingen.
Prix de Rome 1993 Tekenen
en Grafiek naar 7 kunstenaars
De Prix de Rome Tekenen is dit
jaar toegekend aan drie kunste
naars en de Prix de Rome Gra
fiek aan vier kunstenaars.
De eerste prijs voor tekenen
(40.000 gulden) gaat naar Paul
Klemann uit Utrecht, de tweede
prijs (20.000 gulden) naar Ber-
nadette Beunk uit Amsterdam
en de basisprijs (10.000 gulden)
naar David Bade uit Haarlem.
De eerste prijs voor grafiek is
bestemd voor Hewald Jongene
lis uit Amsterdam, de tweede
prijs voor Wapke Feenstra uit
Rotterdam en de basisprijzen
zijn voor Britta Hüttenlocher uit
Amsterdam en Remco Vlaande
ren uit Maastricht.
Wassenaar kunstwerk rijker
wassenaar
Het is alweer de derde keer in korte tijd dat Wassenaars burge
meester P.H. Schoute een standbeeld mag onthullen. Op vrijdag 3
september wordt bij de brandweerkazerne aan de Johan de Wit-
straat de 'uitvliegende uil' aan de openbaarheid prijsgegeven. De
kunstenares Goke Leverland ontwierp het beeld, inclusief sokkel 2
meter hoog, dat een nachtwaker voor de - uitrukkende - brandweer
symboliseert. Het beeld werd bekostigd uit het fonds kunstop
drachten van de gemeente. Eerder werden 'Meisje met hond' (aan
het Hogeplein) en 'Mondoi'de' (rotonde Wassenaarse Slag) aange
schaft om het rijksdorp te verfraaien.
Rotterdams
Jazzcentrum
in geldnood
ROTTERDAM GPP
Het voortbestaan van het
Rotterdamse jazzcentrum
Thelonious is opnieuw
ernstig in gevaar. Door
acute financiële proble
men heeft het stichtings
bestuur het grootste deel
van de voor september
geplande concerten moe
ten schrappen. Er was
simpelweg geen geld meer
in kas om de musici te be
talen. Op een aantal van
de uitgevallen avonden
brengt café de With, waar
Thelonious 'inwoont', nu
zelf live muziek. Maar dat
is geen pure jazz en de
avonden vallen niet onder
verantwoordelijkheid van
Thelonious.
Voorzitter Kees Hender
son van het bestuur van
Thelonious is niettemin
optimistisch gestemd dat
het jazzcentrum vanaf ok
tober weer als vanouds
met een volwaardig en ar
tistiek verantwoord jazz
programma kan draaien.
Door het uitvallen van
het grootste deel van de
september-concerten in
Thelonious moet het Rot
terdamse jazzpubliek nu
de optredens missen van
Ab Baars (1 september),
Eric Vloetmans (4 sept.).
Don Byron (10 sept).
Workshop Orkest 11
sept.), Strictley Ear (15
sept.), Fra Fra Sound (18
sept.) en Toon Roos (25
sept.).
Peter Santa stelde nieuw kamerorkest samen:
Het zijn momenteel hectische dagen voor de 25-jarige
Peter Santa. Op 19 september, tijdens de slotavond van
het Festival Musica Sacra in Maastricht, presenteert hij
zijn kersverse kamerorkest, het Classical Music Company
Orchestra. Bij die gelegenheid zorgt hij bovendien voor
de première van de Cantate 'Una Via Cruris', gecompo
neerd door vier Italiaanse componisten, onder wie Ennio
Morricone.
Welke musicus durft het risico
aan om in deze tijd van inkrim
pingen een nieuw orkest op te
zetten? Peter Sénta uit Huizen,
zoon van de Hongaarse cellist
Béla Seinta, kreeg al als 3-jarige
zijn eerste viool en wilde niets
liever dan violist worden. Hij
woonde alle concerten en repe
tities van zijn vader bij en deed
daardoor veel praktische erva
ring op over musici en dirigen
ten.
Tijdens zijn studie viool aan
het Utrechts conservatorium,
voelde Santa zich toch ook erg
aangetrokken tot het vak van di
rigent: „Ik heb veel goede en
veel slechte dirigenten meege
maakt, maar ik kende in Neder
land niemand die echt tot mijn
verbeelding sprak en bij wie ik
het vak zou willen leren." Zijn
ervaring heeft hij dan ook voor
al opgedaan in het buitenland.
Hij sleepte verschillende prijzen
in de wacht, waaronder op 22-
jarige leeftijd de Eduard van Be-
inum-prijs en was daarmee de
jongste die deze prijs ooit ont
ving. Deze stelde hem in staat
om zijn opleiding te vervolgen
bij de Japanse dirigent Hiroyuld
Iwaki.
Tegengas
Thans kan hij zijn ideeën kwijt
in zijn eigen Classical Music
Company Orchestra. „Het lijkt
mij een uitdaging om iets
nieuws op poten te zetten en
daarmee in deze roerige tijd van
afbraak en bezuinigingen een
beetje tegengas te kunnen ge
ven. Ik doe het zoals ik het wil,
zonder concessies. Als ik op
mijn bek ga, is het dus mijn ei
gen verantwoording. Bovendien
heb ik het gevoel, met alle res
pect voor de bestaande ensem
bles, dat er tegenwoordig veel te
veel op safe wordt gespeeld en
geprobeerd om op concerten de
perfecte kwaliteit van cd-opna-
mes te evenaren, waardoor de
spontaniteit teniet gedaan
wordt."
„Wij willen elk concert zijn ei
gen unieke sfeer meegeven en
in de trant van Mengelberg van
elke uitvoering iets anders ma
ken. Niet, zoals ik wel eens
meegemaakt heb, dat drie keer
hetzelfde programma alle keren
exact gelijk klinkt. Ik zoek meer
spanning en heb nu een groep
die daarop kan inspringen. Mijn
musici zijn stuk voor stuk goede
individualisten, van wie een
grote soepelheid verwacht kan
worden."
Het grootste deel van het 41
leden tellende gezelschap heeft
Santa geworven bij de omroep
orkesten. De musici spelen in
hun vrije tijd en worden door
Peter Santa: 'Als ik op m'n bek ga, is dat mijn eigen verantwoording.'
hem per project betaald. Santa:
„Degenen die ik gevraagd heb
zeiden direct 'ja'. Het leuke is
dat ook bekende mensen, zoals
de violisten Valentin Zhuk en
Semyon Meersen, meteen en
thousiast waren. Ik moet mijn
planning natuurlijk aanpassen
aan de omroeporkesten. Geluk
kig kan dat omdat de speelsche
ma's al een half jaar tevoren be
kend zijn. Hoewel ik geen offi
ciële uitlatingen van de omroep
heb gehoord, heb ik toch het
gevoel dat men bang is voor
concurrentie. Onze opzet is
commercieel en muzikaal ech
ter anders dan b.v. het Radio
Kamer Orkest. Wij zijn een in
ternationaal solistenensemble,
gespecialiseerd in de Klassie
ken. In principe willen wij de
barok en moderne muziek met
rust laten en ons vooral richten
op Haydn, Mozart, Beethoven
en Schubert."
Dat zijn orkest tijdens het
Maastrichtse Musica Sacra Fes
tival de kans krijgt om meteen
al een wereldpremière van Mor
ricone in de wacht te slepen,
heeft hij te danken aan Jos
foto gpq/ton kastermans
Leusink van KRO-Radio 4. Sén-
ta: „Wij hebben eerst 'ja' gezegd
en toen pas naar de problemen
gekeken, omdat wij op zoek wa
ren naar een spectaculaire start
van ons orkest. Een uitvoering
van weer een 'Eroica' zou im
mers veel minder opzien ba-
KRO-Radio 4 zendt de live
opname uit op 23 september
vanaf 20.00 uur. Van de Maast
richtse première worden te
vens een TV-registratie en een
cd-opname gemaakt.
'Demon Box' van de Noorse rockgroep Motorpsycho
sloeg in alternatieve rockkringen in als een bom. De plaat
prijkte wekenlang bovenaan de zogenaamde 'Moordlijst'
van de Vpro en het muziekblad Oor. Komende weken is
de groep voor het eerst en uitgebreid 'live' te horen in
ons land.
amsterdam peter bruyn
Sommige stropdassen, shirts of
brillen zijn gewoon 'fout'. Dat
weet je. Maar als je gevraagd
wordt uit te leggen waarom,
dan sta je met een mond vol
tanden. Het is simpelweg zo.
Sommige vrouwen zijn gqwoon
mooi; maar vraag niet om de
criteria daarvoor aan te geven.
Zo zijn sommige platen ook ge
woon 'goed', zonder dat de
kwaliteit zich in woorden laat
vatten. 'Demon Box' van het
Noorse rockkwartet Motorpsy
cho is zo n goede plaat.
Een kleine vijfenzeventig mi
nuten muziek, die alle kanten
uit waaiert. Van popliedjes tot
metal. Van psychedelisch tot in
dustriële 'noise'. „Toch heeft
het allemaal onze eigen 'Motor-
psycho-stijl'," zegt bassist.en
voornaamste songschrijver Bent
Saither. „Maar die stijl kan ik
niet omschrijven. Wil ik ook
niet, want dan leg ik mijzelf als
songschrijver meteen beperkin
gen op. In de muziek van Led
Zeppellin zat ook van alles.
Maar het gemeenschappellijke
bleef gewoon de 'Led Zeppellin-
stijl'.
Misschien laat het gemeen
schappelijke van de Motorpsy-
cho-stukken zich nog wel het
beste vangen onder een begrip
als 'intens'.
Bent knikt. „In de studio ne
men we gitaar, bas en drums al
tijd tegelijk op. Negentig pro
cent van het 'Demon Box'-al-
bum is zelfs bij de eerste 'take'
op de band gezet. Dat geeft dat
live-gevoel waar we altijd naar
zoeken. Iets als 'action
painting', ja. De verf in één keer
op het doek kwakken."
Luidruchtiger
Van een rijke Noorse rockge-
schiedenis kun je moeilijk spre
ken. In de new wave-tijd, ruim
tien jaar geleden, was er een
lichte opleving van de Noorse
pop, vertelt Bent. En halverwege
de jaren tachtig was er plotse
ling een Noorstalige golf, zoals
bij ons de Doe Maar-rage. Pas
de laatste tijd staan er groepen
op die ook internationaal iets
betekenen. Eerst het sferische
Bel Canto en nu dit kwartet uit
Trondheim, dat uit een veel
luidruchtiger vaatje tapt.
Bent Saither, gitarist Hans
Ryan, drummer Gebhardt en
nieuweling Death Prod maken
muziek die ze zelf het liefst als
'soundscapes' zien. „Beschouw
het maar als filmscores waar je
als luisteraar zelf je verhaal bij
moet maken," zegt Saither.
In het geval van 'Demon Box'
is dat in elk geval geen saai ver
haal. De bassist wil de cd niet
als een concept-album be
schouwen, „maar je kunt het
wel zien als een muzikale reis
die uiteindelijk weer bij het be
ginpunt uitkomt."
Motorpsycho neemt de luis
teraar eerst mee langs een
handvol hitgevoelige popsongs.
Vervolgens stort de band zich
op de hardrock en psychedeli
sche powerpop van de vroege
jaren zeventig, om vervolgens
bij de helse, industriële 'noise'
van de jaren tachtig uit te ko
men. Van Pink Floyd naar Foe
tus, zoiets. Om tenslotte terug
te keren naar de frisse popsong
'Waiting for the one tnat went
away', het liedje waarmee de
plaat ook opent en dat je na één
keer horen nooit meer vergeet.
De as van de plaat wordt ech
ter gevormd door de titelsong.
Ruim zeventien minuten lang
klinkt het alsof roek-bronto
saurussen Motorhead en Pink
Floyd samen en in beschonken
toestand verdwaald zijn in een
synthesizer-fabriek. En live
wordt het nummer volgens
Bent zelfs wel eens tot een klei
ne drie kwartier opgerekt.
Een song die staat voor,alles wat
de titel belooft.
„Voor mij vormen die twee
woorden gewoon een heel sterk
beeld," zegt Bent. 'Demon' en
'Box'. Dat roept allerlei verschil
lende associaties op. Je kunt je
hoofd als 'Box' beschouwen en
je bange en boze gedachten als
demonen die er in rondspoken.
De tekst is ook voor velerlei uit
leg vatbaar. Ik heb al verschil
lende basgitaren gebroken tij
dens dat nummer. Nee. niet de
snaren, de hele bas: krak! We
spelen het als laatste song van
het concert. Dan moet alles er
uit. Tot we niets meer over heb
ben. Alle duivels verdreven."
Concerten: do 9 sept. Am
sterdam (Paradiso); za 11 sept.
Arnhem (Willemeen); zo 12
sept. Alkmaar (Parkhof); wo 15
sept. Utrecht (Tivoli); vr 17
sept. Den Haag (Paard).
rotterdam anp
Het gratis popfestival Metropo
lis, dat zondag 5 september in
het Rotterdamse Zuiderpark
wordt gehouden, heeft dit jaar
tot verrassing van de organisatie
een publiekstrekker. Het Jamai-
caanse „ragga"-duo Chaka De-
mus Pliers dat lange tijd gele
den al voor een optreden werd
vastgelegd, blijkt de afgelopen
weken een grote hit te hebben
gescoord met het nummer
'Tease Me'.
Voor Metropolis is dat eigen
lijk een ongekende luxe. Het
merendeel van de nog jonge
popgroepen die de afgelopen
vijf festivals hebben opgetreden,
venetie pieter van lierop
Het Filmfestival van Venetië
viert sinds gisteren zijn tiende
lustrum en om het feestgevoel
optimaal te maken is ernaar ge
streefd zo veel mogelijk be
roemdheden naar het Lido te
halen. Het is al prachtig dat
voor de vijftigste Mostra Intern-
azionale d'Arte Cinematografica
een competitie wordt gepresen
teerd waarin zich grootheden
als Saura, Kieslowski, Godard,
Blier en Altman meten met de
Gouden Leeuw als inzet. Maar
de grote sterren van de filmwe
reld zijn toch minder in Spanje,
Polen en Frankrijk aan te treffen
dan in Amerika.
Het festival heeft zich daarom
ingespannen om voor zo veel
mogelijk Amerikaanse toppers
die niet in competitie wilden
toch een programmaplaats te
verschaffen. Op die manier
werd Scorsese's romantische
kostuumdrama The Age Of In
nocence binnengehaald als
openingsfilm van het festival.
Onder de andere films die bui
ten mededinging in het hoofd
programma worden vertoond,
bevinden zich Woody Aliens
Manhattan Murder Mystery,
Robert de Niro's regie-debuut A
Bronx Tale en Spielbergs Juras
sic Park
Daarnaast heeft 'Venetië' nog
een laagdrempelig nachtpro
gramma georganiseerd waarin
eveneens de Amerikanen over
heersen. Hier vinden we het
Eastwood-vehikel In The Line
Of Fire, Tina Turners levensver
haal met de titel What's Love
Got To Do With It, The Fugitive
(met Harrison Ford tegenover
Jeroen Krabbé), Boxing Helena
(de film die actrice Kim Basin-
ger een paar miljoen heeft ge
kost toen ze uit de opnamen
wegliep omdat ze het te smake
loos vond worden) en Dave
(met Kevin Kline als president
van Amerika). Dave en The Fu
gitive draaien vanaf morgen al
in Nederland.
Dat is vanaf volgende week
ook het geval met de curieuze
western Posse, van Mario Van'
Peebles.
was bij het grote publiek onbe
kend.
Het Rotterdamse festival, dat
vorig jaar 85.000 bezoekers trok,
staat bekend als een festival dat
het moet hebben van vernieu
wing in de popmuziek. Diverse
groepen, met Living Colour als
meest sprekende voorbeeld,
hebben het festival de afgelo
pen jaren gebruikt als spring
plank naar groter succes.
„Het is tegenwoordig heel
moeilijk om groepen te vinden
die met iets nieuws op de prop
pen komen," meent Corinne
Lampen van de organisatie.
„Het is meestal voortborduren
op dingen die er al zijn. Aan de
andere kant kunnen wij vanwe
ge het budget ook niet iedereen
naar Rotterdam halen, wat ons
natuurlijk beperkingen oplegt."
Het programma voor dit jaar
telt achttien groepen die tussen
één uur 's middags en ongeveer
half tien 's avonds zullen optre
den verdeeld over drie podia.
De meeste geven voor het eerst
in Nederland een concert.
Behalve popmuziek staan er
in het park tientallen kramen
waar spullen worden verkocht
die „iets met rock and roll" te
maken hebben. Verder wordt
een kinder-Metropolis georga
niseerd.
Het Rotterdamse festival
werkt mee aan een milieu-on
derzoek. Dit zal uiteindelijk uit
monden in suggesties voor
maatregelen die in de toekomst
de afvalstroom moeten vermin
deren. Tijdens het festival zal
een zogenoemd „clean-team"
het publiek wijzen op vervui
lend gedrag.
koudekerk aan de run* Het is eens wat anders dan koeien of schapen: beelden van de Culemborgse kun
stenaar Frank ter Beek. Ze staan in een stuk weiland achter het huis van Annelies Wolterink. Ongeveer 30
beeldhouwwerken, in natuursteen, zandsteen en marmer. Buitenbeelden en beelden voor binnen. Drie
weekeinden achter elkaar stelt Wolterink haar huis (en weiland) open voor het publiek. Voor het eerst op 4
en 5 september, daarna 11 en 12 en 18 en 19 september. Openingstijden van de expositie van een tot zes
uur. Het adres is: lagewaard 55. foto jan holvast
Bent Saither „Negentig procent van het 'Demon Box'-album is zelfs bij
de eerste 'take' op de band gezet. Dat geeft dat live-gevoel waar we al
tijd naar zoeken. Iets als 'action painting', ja. De verf in één keer op het
doek kwakken." foto gpd
Michelle Pfeiffer in 'The age of Innocence' het romantische kostuumdrama v
vaJ van Venetië opende.
