Blauwhelmen vast toch we§uit Ut0uwen
in belegerd Mostar
Buitenland
Rusland haalt troepen
Punten uit het akkoord
Veel vragen blijven onbeantwoord
Gaza-strook: straatarm en overbevolkt
Jericho ontwaakt uit eeuwenlange slaap
Noorwegen
jarenlang
bemiddelaar
Victorie Arafat begint in Jericho
DINSDAG 31 AUGUSTUS 1993
AFP Affw France Prwse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
DPA Deutsche Presse Agent ik GPD GemeenschappeN^e Persdienst
Ind The Independent IPS Inter Press Servce RTR Reute»
UPl United Press international
Albert II geniet vertrouwen
brussel Albert II is nog geen maand koning maar hij valt nu al
in de smaak bij de overgrote meerderheid van de Belgen. Vol
gens een opiniepeiling in opdracht van de krant La Dernière
Heure heeft 81 procent van de Belgen vertrouwen in Albert II. De
peiling wordt vandaag gepubliceerd, precies een maand na de
dood van Boudewijn. Albert werd op 9 augustus beëdigd. Ruim
65 procent wil dat koningin Paola een belangrijke rol als raad
geefster voor haar man speelt.
Benzine in Suriname op de bon
Paramaribo Deze week gaat in Suriname benzine op de bon. El
ke automobilist kan maandelijks tegen een vaste prijs 80 liter
benzine kopen. Als hij meer nodig heeft, zal hij de koers op de
vrije wisselmarkt moeten betalen. De rantsoenering is nodig
omdat Suriname de maandelijke rekeningen bij de oliemaat
schappij Esso, Shell en Texaco niet meer kan betalen.
Bezoekster Eiffeltoren in de prijzen
parus» Het zal de Fransen deugd doen: de 150 miljoenste bezoe
ker aan de Eiffeltoren is een Frangaise. De 33-jarige Jacqueline
Martinez kocht gisteren een toegangskaartje voor de meest be
zochte toeristische trekpleister van Parijs, en werd vervolgens
belaagd door journalisten en fotografen. Martinez ging met een
auto en een geldbedrag naar huis.
VN zetten hulp aan Angola voort
lissabon De Verenigde Naties zetten de hulpoperaties aan het
Afrikaanse Angola voort, ondanks een aanval, eind vorige week,
op een voedselkonvooi van het Wereld Voedselprogramma
(WPF). Bij de aanval, 500 kilometer ten zuiden van de hoofdstad
Luanda, kwamen drie Angolese medewerkers om.
Vredesoverleg Bosnië vandaag lier\'at
Om eeri Kroatische aanval te voorkomen, houden mos
lims in de belegerde stad Mostar 53 Spaanse VN-militai-
ren in gijzeling. Al eerder hielden de moslims om die re
den een team van Artsen zonder Grenzen vast. De hulp
verleners, onder wie de Nederlandse chirurg Van der
Heijden, mochten de stad het afgelopen weekeinde ver
laten. De Veiligheidsraad heeft de gijzelingsactie veroor
deeld.
VS-troepen in
Somalia pakken
VN-werkers op
MUQDISHO AFP-UPt
Amerikaanse militairen hebben
zondagnacht geblunderd toen
zij bij een militaire actie acht
medewerkers van het Ontwik
kelingsprogramma van de Ver
enigde Naties (UNDP) oppak
ten, nadat zij hun huis in de
hoofdstad Muqdisho hadden
bestormd. Ook het gebouw van
een Franse hulporgahisatie
werd per abuis bestormd.
Met steun van 12 helikopters
bestormden 50 Amerikaanse
soldaten twee huizen in een
zuidelijke wijk van Muqdisho.
Een van de huizen was leeg, ter
wijl in het andere acht VN-me-
dewerkers verbleven. Een Egyp
tische vrouw zei dat de soldaten
de bewoners op de grond
dwongen te gaan liggen en met
de handen op de rug vastbon
den. Toen eenmaal de identiteit
van de VN-medewerkers was
vastgesteld, werden zij weer op
vrije voeten gesteld. Een woord
voerder van het Amerikaanse
ministerie van defensie heeft la
ten weten dat de VN-medewer-
kers in een huis verbleven dat
niet op de officiële lijst stond.
MOSTAR-GENÈVE AP-Rtr-UPI-DPA
De Spanjaarden werden gegij
zeld nadat zij donderdag samen
met een VN-voedselkonvooi en
het team van Artsen zonder
Grenzen de stad bereikten. Vol
gens Van der Heijden sturen de
VN vandaag of morgen op
nieuw een voedselkonvooi naar
Mostar. De soldaten die dit kon
vooi begeleiden, zouden de ge
gijzelde Spanjaarden moeten
aflossen.
Artsen zonder Grenzen heeft
nog geen besluit genomen over
de stationering van een me
disch team in Mostar. Volgens
de Nederlandse chirurg moet
eerst duidelijk worden in hoe
verre de veiligheid van de hulp
verleners is gegarandeerd.
De Amerikaanse president
Clinton heeft gisteren opnieuw
laten weten dat Amerikaanse
militairen in Bosnië kunnen
worden ingezet om de vrede te
handhaven. Als voorwaarden
stelt hij dat een eerlijke, door al
le partijen aanvaarde regeling
voor de republiek wordt geslo
ten en dat zijn militaire advi
seurs hun zegen aan de missie
geven.
Het vredesoverleg over Bos
nië is gisteren met een dag uit
gesteld omdat de Bosnische
president Izetbegovic het bele
gerde Sarajevo niet op tijd kon
verlaten. Op tafel ligt een com
promis van bemiddelaars Owen
en Stoltenberg. Daarin staat dat
de moslims 31 procent, de Ser
viërs 52 procent en de Kroaten
17 procent van het grondgebied
krijgen. Izetbegovic heeft het
plan het afgelopen weekeinde al
afgewezen. De moslims eisen
meer gebied en willen alleen
een vredesakkoord tekenen als
de VS en de NAVO op de nale
ving toezien.
vilnius Rtr
De laatste Russische troepen
verlaten wellicht nog voor mid
dernacht de Baltische republiek
Litouwen. Daarmee houdt Mos
kou zich alsnog aan het oor
spronkelijk met de regering in
Vilnius overeengekomen tijd
schema voor terugtrekking van
de voormalige Sovjet-bezet
tingsmacht.
Vorige week nog schortte
Rusland de terugtrekking op
omdat het niet instemde met de
Litouwse eis tot schadeloosstel
ling voor het verblijf van de
troepen in het land sinds 1940.
rio de janeiro dpa-afp
Zeker 21 bewoners van een
sloppenwijk in het Braziliaanse
Rio de Janeiro zijn in de nacht
van zondag op maandag ge
dood. Het bloedbad was ver
moedelijk een wraakactie van
agenten die de dood van vier
collega's wilden vergelden.
De Litouwse president Bra-
zauskas heeft dit nieuws giste-
ten voor de radio bekend ge
maakt. Hij zei dat hij telefonisch
met zijn Russische ambtgenoot
Jeltsin heeft afgesproken het
oorspronkelijke tijdsschema te
handhaven. Met Jeltsin is over
eengekomen dat de kwestie van
de schadeloosstelling in een la
ter stadium geregeld wordt.
Van de 37.000 man ex-Sovjet
troepen die in Litouwen waren
geregeld, zijn er nog 2.400 over.
Volgens het vorig jaar overeen
gekomen plan zouden op 31
augustus alle Russische troepen
weg moeten zijn.
Ooggetuigen meldden dat
een groep zwaarbewapende
mannen zonder onderscheid te
maken het vuur opende op
mannen, vrouwen en kinderen.
Na het bloedbad wierpen woe
dende bewoners blokkades op.
Hoewel van de daders elk spoor
ontbreekt, verdenken de bewo
ners de politie van de aanslag.
Bloedbad Rio: zeker 21 doden
bezette
gebieden
geannexeerd
door Israel
Hoewel de details van het akkoord tussen Israël en de PLO
niet zijn bekend gemaakt, bevat de overeenkomst volgens Is
raëlische en Palestijnse zegslieden de volgende punten:
Israël trekt binnen een halfjaar zijn troepen terug uit de Ga
za-strook en het gebied rond Jericho, waarna een Palestijnse
politiemacht het gezag overneemt.
Nadat de Gaza-strook en Jericho de autonome status hebben
verkregen, zullen in een later stadium ook de andere bezette
gebieden die status krijgen.
Israël houdt de zeggenschap over buitenlandse betrekkingen
en veiligheid.
Israël houdt controle over de bruggen over de Jordaan en er
komt geen corridor tussen Jericho en de Gaza-strook.
Israël erkent de PLO en tezelfdertijd erkent de PLO Israël. De
bevrijdingsorganisatie zweert het terrorisme af. en wijzigt de
passages in haar handvest waarin geheel Israël tot bezet Pales
tijns gebied wordt verklaard.
Er wordt geen druk uitgeoefend tot ontmanteling van joodse
nederzettingen in de bezette gebieden en Israël blijft verant
woordelijk voor de veiligheid van de kolonisten.
Na het uitschrijven van verkiezingen voor een bestuur in de
autonome gebieden, zou vervolgens na twee jaar kunnen wor
den gedebatteerd over de definitieve status van de gebieden en
kan de kwestie van de status van Jeruzalem aan de orde ko-
ACHTERGROND
JERUZALEM AD BLOEMENDAAL CORRESPONDENT
In de algemene principeverklaring zetten Israël en de Palestijnen de
lijnen uit waarlangs de onderhandelingen zich zullen bewegen. Het
is een soort agenda en optimisten dienen zich te realiseren dat het
twintig maanden heeft geduurd voordat daarover overeenstemming
is bereikt.
Het 'Gaza en Jericho'-voorstel is een van de programmapunten die
in algemene termen in de principe-verklaring worden omschreven.
Het is ook goed te bedenken dat Israël en de Palestijnen
aanvankelijk streefden naar een tijdelijke zelfbestuursregeling voor
de Gaza-strook en de hele Westelijke Jordaanoever. Het voorstel dat
er nu ligt, heeft betrekking op minder dan een vijfde van dat gebied.
Als er straks in Washington een document wordt ondertekend, dan
betekent dat nog niet automatisch dat 'Gaza en Jericho' een
beklonken zaak is. In feite beginnen de onderhandelingen dan pas.
In Jeruzalem denkt men ongeveer twee maanden nodig te hebben
om overeenstemming te bereiken over een gedetailleerde versie van
het plan. Waarop die schatting is gebaseerd, is niet duidelijk.
Het zou best eens langer kunnen gaan duren, want de problemen
zijn van nogal principiële aard. In feite komen ze neer op dezelfde
tegenstelling die het Palestijns-Israëlische conflict van het begin af
aan heeft gedomineerd: het verlangen naar een onafhankelijke
Palestijnse staat tegenover een onder Israëlisch toezicht opererende
entiteit.
Alle problemen die zich in de onderhandelingen over 'Gaza en
Te oordelen naar de golf van optimisme die een klein
deel van Israël en een groot deel van rest van de we
reld overspoelt, staat de langverwachte vrede tussen
Israël en de Arabische wereld op het punt uit te bre
ken. Maar de feestvreugde is toch wat voorbarig. Er
bestaat nog een eindeloos lange lijst met onbeant
woorde vragen als het gaat om een regeling voor ver
vroegd zelfbestuur in de Gaza-strook en Jericho.
Jericho' voordoen, hebben te maken met die oude tegenstelling:
De PLO wil een militie als complete vervanging van het
Israëlische leger. Israël wil een Palestijnse politiemacht ter
gedeeltelijke vervanging van zijn militairen.
De Palestijnen eisen soevereiniteit. Israël wil niet meer geven dan
zelfbestuur in een aantal maatschappeijke sectoren.
De Palestijnen willen een provisorische regering onder Arafat.
Israël is daar tegen.
De Israëli's willen dat de nederzettingen en de kolonisten
ongemoeid worden gelaten, de Palestijnen willen dat ze verdwijnen.
Israël wil de doorgaande wegen in de Gaza-strook blijven
gebruiken voor militair en civiel verkeer, maar de Palestijnen liggen
dwars.
Er is meer. Zo blijven de Israëlische kolonisten onder Israëlische
jurisdictie, terwijl voor de Palestijnen een eigen juridisch systeem
gaat gelden. Maar zal de Palestijnse politiemacht Palestijnen die op
Israëlische kolonisten schieten overleveren aan de Israëli's?
En levert Israël kolonisten die Palestijnen bedreigen uit aan de
Palestijnse entiteit? Mag een Palestijnse pplitie-agent een
passerende Israëli'aanhouden wegens een verkeersovertreding? Hel
is maar een greep uit de problemen die nog om een oplossing
vragen.
Wie staan er kritisch of totaal afwijzend tegenover 'Gaza en lericho
eerst Aan de Israëlische kant is dat de voltallige rechtse oppositie.
Likud-leider Benjamin Netanyahu heeft opgeroepen tot de voriping
van een afwijzingsfront dat de regering het vuur na aan de schenen
moet leggen. Ter rechterzijde van de Likud roepen aanvoerders van
de kolonisten al op tot burgerlijke ongehoorzaamheid, in de
toekomst misschien uitmondend in burgeroorlog. Hun angst: het
begint met Gaza en Jericho en het eindigt met een Palestijnse
terroristenstaat.
De vrees in het Arabische kamp is dat het omgekeerde gebeurt: wie
insteifit met 'Gaza en lericho eerst' geeft de iaee van de Palestijnse
staat op. Binnen de PLO zijn het de radicalere groepen, PMBVI4
delen van Arafats Fatah, die er zo over denken. Buiten de PLO is dat
de algemene opvatting. Arafat zal ook Syrië en lordanië nog moeten
overtuigen van het belang van 'Gaza en Jericho eerst'.
De laatste keer dat Jericho inter
nationale bekendheid verwierf,
is alweer duizenden jaren gele
den toen Joshua op de muren
hamerde om ze later, na er ze
ven keer omheen te hebben ge
trokken, neer te halen met
trompetgeschal. Sindsdien is
het rustig gebleven in deze sla
perige oasestad op de Westelij
ke Jordaanoever.
Maar nu de Israëliërs bereid zijn
de stad en de Gaza-strook on
der Palestijns zelfbestuur te
plaatsen, staat ze in het middel
punt van de belangstelling. Mis
schien een wrange grap van de
geschiedenis, omdat Jericho de
eerste stad was die het joodse
volk veroverde op weg naar het
hun beloofde land.
Jericho werd aan de Gazastrook
toegevoegd om de Palestijnse
claim op de Westoever te bena
drukken. In tegenstelling tot an
dere steden in de bezette gebie
den als Ramallah, Jenin en Na
blus is de stad altijd gevrijwaard
gebleven van gevechten met de
Israëlischeordetroepen.
Ook zijn er in de buurt nauwe
lijks joodse kolonisten. Boven
dien wonen er nauwelijks aan
hangers van de fundamentalis
tische Hamas-beweging, de
grote rivaal van de PLO in de
bezette gebieden.
De PLO houdt trouwens nog
steeds vast aan de eis dat Jeru
zalem de hoofdstad moet wor
den van de Palestijnse staat.
Maar voor het zover is, kan Jeri
cho uitgroeien tot een soort in
terim-hoofdstad. Arafat zou
overwegen zijn hoofdkwartier
van Tunis naar Jericho te ver
plaatsen totdat zijn volk een
volledige onafhankelijke staat
heeft.
Jericho, op 38 kilometer ten
oosten van Jeruzalem, geldt als
de oudste stad ter wereld, sinds
er bij opgravingen 7.000 jaar
oude resten van gebouwen zijn
gevonden. Tevens is zij, op 250
meter onder de zeespiegel, ook
de laagstgelegen stad op de
aardbol.
Noorwegen is jarenlang als be
middelaar opgetreden tussen
Israël en de Palestijnse Bevrij
dingsorganisatie PLO. De afge
lopen zes maanden zijn in Oslo
zeker twintig geheime ontmoe-
tingerj gehouden, soms met
zeer hoge vertegenwoordigers.
Minister Holst (buitenlandse
zaken) en zijn voorganger Stol
tenberg (nu VN-bemiddelaar
voor Bosnië) blijken jarenlang
contacten te hebben onderhou
den met Israëlische en Pales
tijnse leiders en verrichtten
daarbij belangrijke diensten als
bemiddelaars.
Sommige van de geheime be
sprekingen tussen Israël en de
PLO werden gehouden in een
vergaderzaal op het vliegveld
van de Noorse hoofdstad die
zwaar werd bewaakt door vei
ligheidstroepen. De laatste be
sprekingen werden gehouden
op 19 en 20 augustus, tijdens
een bezoek van Peres aan Oslo.
De Noorse kranten spreken dan
Minister Peres van buitenlandse zaken, die de geheime besprekingen heeft gevoerd met de PLO, houdt een gloedvol betoog in het Israëlische par- 0ok trots van het „Akkoord van
lement, de Knesset „Dit is het begin van het einde van de oorlog", aldus Peres. foto reuter Oslo".
DEN HAAG MAARTEN JAN HUMANS
ANP
PLO-voorzitter Yasir Arafat is
vaak vergeleken met zo'n dui
kelaartje waar kleine kinderen
wel mee spelen: je duwt het
om, of legt het zelfs helemaal
neer. Maar als je het loslaat
komt het vanzelf weer over
eind. Vervolgens zwaait het
even op zijn benen heen en
weer tot het zijn oude even
wicht weer hervonden heeft.
De PLO-chef beschikt over
hetzelfde vermogen om uit be
narde, schijnbaar verloren po
sities weer overeind te krabbe
len. Hij heeft dat ook talloze
malen laten zien. In 1983, toen
de PLO ten prooi leek aan een
interne opstand na de Israëli
sche invasie van Libanon en de
smadelijke Palestijnse aftocht
uit Bayrut. Maar door zich per
soonlijk aan de zijde van zijn
belegerde volgelingen te scha
ren, bewerkstelligde Arafat een
omslag in de populariteit van
zijn door Syrië gesteunde te
genstanders-
Twee jaar later wist de PLO-
leider met hetzelfde succes de
aandacht van de wereldopinie
te richten op de wrede manier
waarop zijn volgelingen in de
kampen in Libanon alsnog
dreigden te worden afgeslacht
door een andere Syrische va
zal, de shi'itische Amal-bewe-
ging.
In 1991, na de Golfoorlog,
leek Arafats positie opnieuw
benard. Sommigen schreven
hem al zo ongeveer af vanwege
zijn keuze voor Saddam. Maar
in oktober '91 begonnen de
vredesbesprekingen met de Is
raëli's in Madrid en daar was
de PLO weer volop bij.
Ditmaal, in augustus 1993,
heeft de PLO-voorzitter op
nieuw een verbluffend staaltje
overlevingskunst gedemon
streerd. Opnieuw trok hij de
PLO op uit een moeras, waarin
zij geleidelijk door allerlei oor
zaken in dreigde te zakken.
De vredesbesprekingen le
verden maar niets op en de in-
tifadah en de Israëlische re
pressie duurden onverminderd
voort. Het gebrek aan perspec
tief zorgde voor een geleidelij
ke 'Verelendung' in bezet ge
bied. Die werd aangewakkerd
door een geleidelijk ernstiger
wordende financiële crisis, als
gevolg van het feit dat de Golf-
landen na de Golfoorlog hun
bijdragen aan de PLO hadden
gestopt.
Het was duidelijk dat er iets
moest gebeuren om de situatie
te redden. En het is tegen die
achtergrond dat Arafat de Is
raëli's heeft ingeseind dat hij
wel oren had naar het aanbod
van 'Gaza-eerst', dat de Israëli
sche minister Peres onlangs
tekening tom ianssen
weer van stal had gehaald. Met
Jericho erbij om de aanspraak
op de Westelijke Jordaanoever
te onderstrepen.
De Gaza-strook, een van de
armste en dichtstbevolkte re
gio's ter wereld, is sinds de oud
heid afwisselend in handen van
verschillende meesters geweest.
Israël maakt zich nu op het ge
bied, tegelijk met de stad Jeri
cho op de Westelijke Jordaan
oever. autonomie te verlenen.
In de oudtestamentische tijd
was de stad Gaza, een belang
rijk knooppunt op de handels
route van Egypte naar het noor
den, een twistappel tussen As-
syriërs en Egyptenaren. Later
zouden nog de Maccabeeën,
Romeinen en Byzantijnen, en in
deze eeuw de Turken en Britten
over dit gebied heersen.
De huidige Gaza-strook ont
stond pas met de onafhankelijk
heid van Israël, toen het 40 kilo
meter lange en zes tot 14 kilo
meter brede strookje aan Pales
tina werd toegewezen. Na de
oorlog van 1948 viel de regio toe
aan Egypte, dat het onder af
zonderlijk bestuur plaatste. Is
rael veroverde de Gaza-strook
tijdens de Suez-oorlog van 1956
om het een jaar later terug te
geven. Met de Zesdaagse oorlog
van 1967 werd het opnieuw be
zet.
Met 775.000 inwoners, voor het
merendeel vluchtelingen, is de
Gaza-strook een van de dichtst-
bevolkste gebieden ter wereld.
Tegenover hen staan 5.400
joodse kolonisten die zich in 14
nederzettingen hebben geves-
tigd.
In de acht vluchtelingenkam
pen ontstond na 1957 de eerste
generatie van de Fatah, het be
langrijkste bestanddeel van de
Palestijnse Bevrijdingsorganisa
tie. Maar PLO- en Fatah-leider
Yasir Arafat moet nu toezien
hoe de invloed van fundamen
talistische bewegingen als Isla
mitische Jihad en vooral Harnas
steeds groter wordt. Dat is voor-
Israël en de bezette gebieden
al te wijten aan de bittere ar
moede in de kampen, ondanks
de hulpverlening van de VN-or-
ganisatie UNWRA. Dat is nog
erger geworden nadat Jeruza
lem in maart de bezette gebie
den afgrendelde, waardoor de
30.000 tot 40.000 Palestijnse ar
beiders niet meer naar hun
werk in Israël konden.
