Lan
pik met beleid
II
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1993
Er leek geen haan meer naar te kraaien. Al tien jaar za ten de
dossiers over de verdachte grondtransactie in Leiderdorp
'veilig' in het gemeente-archief. Maar vanwege een
rechtszaak over een heel andere kwestie, kwamen ze
toevallig boven water. De papieren wijzen uit dat op
onverklaarbare wijze een stuk grond van zo'n zestig
vierkante meter in de wijk Buitenhof-oost in bezit is
gekomen van een ambtenaar. Gratis, voor niks. En voor het
legaal verkregen stuk is ook al niet bijster veel betaald. Wie
tracht uit te vinden hoe de vork in de steel zit, stuit op
duistere constructies, verdwenen dossiers en vreemde
handtekeningen. Landje pik met beleid.
kritiek die raadsleden in 1981 hebben op de
transactie. Er worden vragen gesteld over de
prijs waarvoor de grond van de hand gaat. De
gemeente berekent vijftien procent meer per
vierkante meter dan voor percelen waarop
woningwetwoningen komen. Dat had nog
wel wat meer kunnen zijn; gebruikelijk is dat
25 tot 30 procent meer wordt gerekend. Kriti
sche opmerkingen hierover wijst wethouder
Meerburg resoluut van de hand. „De ge
meente komt er zeker niet aan te kort, de
voorgestelde prijs past wel degelijk in de ex
ploitatie-opzet voor de wijk."
Meerburg zegt anno augustus 1993 zich de
exacte toedracht niet te kunnen herinneren.
„Ik weet dat het bouwplan een aantal malen
is gewijzigd, maar het is een beetje te lang
geleden om nog precies te weten hoe het zat
met de grondverkoop aan de ambtenaren."
Belang
Ondanks alle onduidelijkheden keurt de ge
meenteraad het voorstel tot grondverkoop op
13 oktober 1981 goed. Hierop geven ook Ge
deputeerde Staten van ZuidHolland, op 23
december van datzelfde jaar, hun fiat aan de
verkoop van drie maal circa 140 vierkante
meter grond aan het trio ambtenaren.
Deze oppervlakte is van groot belang in het
huidige justitiële onderzoek. De kavel waarop
de woning van de hoofdverdachte staat, meet
namelijk geen 139 maar 191 vierkante meter.
Een driehoekig stuk grond naast de aange
kochte kavel blijkt 'ineens' het eigendom te
zijn van de ambtenaar.
Voor die extra grond is nooit een cent be
taald, blijkt uit de notariële akte die ter inza
ge ligt bij het kadaster in Den Haag. Beter ge
zegd; er liggen twee aktes. De eerste dateert
van 1 februari 1982. Hierin wordt gesproken
over ëen stuk grond van 139 vierkante meter
dat voor 19.100 gulden van de hand gaat. De
tweede, een rectificatie, is van 23 januari
1984. Daarin wordt gesproken over 191 vier
kante meter. In de notariële herziening staat
niets over een bijbetaling voor de aanzienlij
ke uitbreiding. Hieruit komt onomstotelijk
vast te staan dat het stuk van vijftig meter ex
tra niet is betaald. Als met de vergroting geld
was gemoeid, had dit namelijk in de akte
moeten staan. Nu kan een notariële over
drachtsakte niet zo maar even worden gewij
zigd. Volgens de gemeentewet is daarvoor
een raadsbeluit nodig. Daarvan is in dit geval
geen sprake. Het enige dat is terug te vinden,
is een brief die B en W op 9 januari 1984
schrijven aan de Leiderdorpse notaris Koe
ken. In officiële bewoordingen wordt ge
vraagd of de stukken uit 1982 even kunnen
worden veranderd omdat een foutje is
gemaakt. „In de oorspronkelij
ke akte is sprake van een ver
keerd opgenomen groot
te alsmede een onjuiste tekening."
De brief is verzonden zonder goedkeuring
van de raad. Nooit hebben de raadsleden een
officieel stuk onder ogen gehad waarin B en
VV melden dat de grondoppervlakte bij het
huis van de ambtenaar niet klopt. Laat staan
dat ze erover hebben gestemd. Notaris Koe
ken, die alleen een brief van B en W bezat,
had dus niets mogen wijzigen aan de akte
omdat er geen raadsbesluit aan ten grondslag
lag.
Dit wordt bevestigd door het Koninklijke
Notariële Broederschap in Den Haag. „Een
notaris mag alleen iets wijzigen als hij zeker
weet dat de juiste rechtspersoon (in dit geval
de raad, red.) hiervoor toestemming geeft",
aldus een woordvoerder. Koeken meent
evenwel dat hem niets valt te verwijten. „Ik
vind dat een brief van B en W genoeg is. Ik
neem aan dat zo'n schrijven wordt gesteund
door de raad. Dat is de politieke verantwoor
delijkheid van het college."
In de brief van B en W aan Koeken wordt
overigens wel gesproken over een raadsbe
sluit waarmee de vergroting van de opper
vlakte zou zijn goedgekeurd. Het gaat hier
om een stuk van 8 maart 1982, waarmee de
definitieve oppervlakten van de kavels in Bui
tenhof-Oost zijn vastgesteld. 'Verborgen' tus
sen de afmetingen van zo'n tachtig andere
percelen staat ook die van kavel 74: 470 me
ter. Vreemd, aangezien de drie ambtenaren
slechts 410 vierkante meter hadden gekocht.
Ook in dit stuk aan de raad staat nergens
dat er nogal wat is gewijzigd in de grootte
van de oorspronkelijk verkochte kavel. Het is
dus aannemelijk dat de raadsleden instem
den, zonder te weten dat er iets was veran
derd. In geen geval had dit raadsbe
sluit echter voor notaris Koeken
reden mogen zijn de akte te wijzi
gen. Dit besluit regelt namelijk de
oppervlakte van de totale kavel
74, waarop meerdere woningen
Staan. Daarmee is evenwel niets
gezegd over de grootte van elk
van de verkochte percelen.
Strafbaar
Hoe kwalijk ook, hier lijkt
nog altijd geen sprake van f,
strafbare handelingen van
ambtenaren. Immers, als
B en W een voorstel doen
waardoor medewerkers
worden bevoordeeld, is
dat laakbaar doch niet
strafbaar. Het is immers
een politieke keuze, die
kan worden gecontroleerd en eventueel afge
keurd door de gemeenteraad. Dat de raadsle
den de verandering van 410 naar 470 vier
kante meter niet hebben opgemerkt, is for
meel gezien hun eigen fout. Hoe goed 'ver
borgen' ook, ze hadden het verschil tussen de
maten kunnen opsporen en aankaarten.
Toch is justitie met deze kwestie aan de
slag. Inmiddels is namelijk de-vraag gerezen
of de brief aan notaris Koeken wel afkomstig
was van B en W. Er staan weliswaar handte
keningen onder van burgemeester en secre
taris, maar opvallend is dat deze er totaal an
ders uitzien dan in eerdere brieven. Dit zou
kunnen wijzen op het vervalsen van handte
keningen, hetgeen valt onder valsheid in ge
schrifte. Justitie onderzoekt momenteel of dit
ook het geval was.
Ook de gemeente Leiderdorp worstelt met
deze kwestie. „Bij ons is de vraag gerezen
waarom over de overdracht niets is terug te
vinden in de notulen en verslagen uit die pe
riode. Ook de vraag waarom het raadsbesluit
met de verbeterde afmetingen niet is opge
stuurd naar de provincie, kan niet worden
beantwoord", aldus burgemeester J. de
Bruin.
Premies
Tweede aspect van de ambtenaren-kwestie is
de premieregeling. De gemeente verkocht de
grond aan de ambtenaren om er premie A-
woningen op te laten bouwen. In 1982 wordt
premie A in de Randstad verstrekt op twee
voorwaarden: de stichtingskosten (bouw-
plus grondprijs) mogen niet hoger zijn dan
152.000 gulden en het belastbaar inkomen
van de bewoners mag niet meer bedragen
dan 41.500 gulden per jaar.
Vanuit de raad komen al in 1981 vragen
over de salarissen van de betrokken
ambtenaren. In ieder geval één van
hen (de huidige hoofdverdachte) zou
zeker te veel verdienen om in aan-
merking te komen voor premie
A, zo is de veronderstelling.
Wethouder Meerburg ant
woordt echter dat de ge
gevens zijn gecontro
leerd en dat ze, voor
zover hem bekend,
kloppen. Uitein
delijk blijkt het
inkomen van
in ieder geval
de hoofdver
dachte inderdaad te hoog voor premie A. Hij
weet nog wel premie B (eenmalige bijdrage
in de kosten) in de wacht te slepen. Daarvoor
mag fiet jaarinkomen in 1982 niet meer be
dragen dan 70 mille.
Dit lijkt van weinig belang voor de ge
meente, de premies worden immers betaald
door het ministerie van volkshuisvesting.
Maar dit is een misvatting. Een gemeente
kan voor grond onder premie B-woningen
meer vragen dan voor grond onder premie A-
woningen. De raad. blijkbaar toch niet hele
maal gerust op een goede afloop van de pre
mie A-aanvraag door de drie ambtenaren,
nam al in 1981 het besluit nummer 307. Dat
regelt dat kopers moeten bijbetalen voor de
grond als de premie A niet doorgaat. De ver
dachte ambtenaar heeft echter nooit een
cent gelapt, zo blijkt uit de notariële akte bij
het Haagse kadaster. Daarmee schiet de ge
meente er dus opnieuw geld bij in.
Verder valt op dat de hypotheek die op de
woning rust, is verstrekt door de gemeente
Leiderdorp. Een woordvoerder van de Ver
eniging Nederlandse Gemeenten (VNG)
meldt dat dit op zich niet vreemd is. Ge
meenten mogen hypothecaire leningen af
sluiten voor hun ambtenaren. Dat gebeurt
veelal tegen lagere rentetarieven dan bij de
pariculiere banken. Hoe hoog de rente in dit
geval was, is momenteel niet te achterhalen.
Een voorlichter van de gemeente meldt dat
deze gegevens ten eerste niet openbaar zijn
en voorts door justitie in beslag zijn geno
men.
Wel kan via het kadaster worden achter
haald dat de hoofdverdachte een hypotheek
heeft gekregen van 110.830 gulden. Opval
lend detail is dat deze lening pas in 1986 is
losgekomen. Hoe de woning en grond in de
jaren tussen '83 en '86 zijn gefinancierd, blijft
onduidelijk. In elk geval is er geen sprake van
een andere hypotheek, anders had die bij het
kadaster bekend moeten zijn.
De stichtingskosten van de woning op ba-
sis waarvan de ambtenaar bij het ministerie
van VROM een premie B heeft gekregen, be
dragen volgens een woordvoerster 137.457
gulden. Nu is het nog interessant te weten
voor welk bedrag de woning is aangekocht.
Door de verdenkingen van justitie (onder
meer valsheid in geschrifte en omkoping) is
het immers niet ondenkbaar dat de woning
voor minder geld is gebouwd dan waarvoor
premie is aangevraagd. Aannemer J. Meer
burg (broer van de wethouder) moet die ge
gevens hebben. Zijn firma maakte indertijd
deel uit van de Aannemers Combinatie Lei
derdorp die de woningen in Buitenhof heeft
gebouwd. Meerburg zegt na een week be
denktijd geen commentaar te willen geven
op deze kwestie.
Intussen zoekt justitie verder. Persofficier
Slits meldde onlangs meer dan genoeg aan
wijzingen te hebben om de hoofdverdachte,
een van de ambtenaren aan te houden. Dit is
nog niet gebeurd. Hangende het onderzoek
heeft dit volgens het openbaar ministerie ook
weinig zin. Slits meldde deze week nog geen
idee te hebben wanneer het onderzoek wordt
afgerond.
Op het Leiderdorpse gemeentehuis is de
kwestie gesprek van de dag, zeker nu de bur
gemeester de verdachte met betaald verlof
heeft gestuurd. De Bruin ziet geen aanleiding
voor een schorsing zo lang onduidelijk blijft
of er strafvervolging wordt ingesteld.
De politiek doet niets. Tijdens een raads
vergadering deze week bleek dat het overgro
te deel van de fracties eerst de resultaten van
het politie-onderzoek wil afwachten. Alleen
de PvdA zet vraagtekens bij de blijkbaar on
gestoorde manier waarop ambtenaren in het
verleden het gemeentebestuur op het ver
keerde been hebben kunnen zetten. Die par
tij wil commissies instellen om soortgelijke
toestanden in de toekomst te vermijden. On
geacht de uitslag van het huidige justitiële
onderzoek.
Het voorstel kreeg geen steun. Dat doet het
ergste vrezen voor de toekomst, weet ook
PvdA-fractievoorzitter V. Molkenboer: „We
hebben de indruk dat bepaalde zaken op het
gemeentehuis tegenwoordig nog precies zo
verlopen als vroeger.
n et gemeentebestuur van Lei-
H derdorp heeft inmiddels ook
-S2L het bange vermoeden dat er
iets loos is met de grondoverdracht aan één
van de ambtenaren. Hel is burgemeester en
wethouders zelfs niet gelukt te achterhalen
op welke manier de grondverkoop is verlo
pen. „Bestudering van het dossier roept een
aantal vragen op waarop geen antwoord is te
vinden", aldus burgemeester I. de Bruin.
De gemeente heeft zich bij de onderzoekje
beperkt tot snuffelen in de eigen archieven.
Daardoor kan ze nog geen conclusies trekken
over de schuldvraag. Wie echter wat verder
zoekt, bij voorbeeld in de dossiers van het
Haagse kadaster, kan wel degelijk vaststellen
dat het niet pluis is met de 191 vierkante me
ter grond waarop de betrokken ambtenaar
zijn premie-woning heeft laten bouwen.
Even terug in de tijd.
üp 22 april 1980 keurt de provincie Zuid-
Holland het bestemmingsplan Buitenhof-
Oost goed dat de gemeenteraad van Leider
dorp op 12 maart 1979 heeft aangenomen.
Voordat de bouw in 1982 daadwerkelijk be
gint, is het oorspronkelijke bouwplan al een
aantal malen gewijzigd. In februari van dat
jaar wordt definitief vastgesteld hoe de nieu
we wijk er gaat uitzien. Door de verslechterde
economie is de opzet behoorlijk versoberd
ten opzichte van eerdere ontwerpen.
Het definitieve plan voorziet vooral in ge
subsidieerde huurwoningen. In tegenstelling
tot de eerdere ontwerpen, waarin sprake is
van een groot aantal vrije sectorhuizen. De
gemeente vreest echter de koopwoningen
door de beroerde situatie op de woningmarkt
aan de straatstenen niet kwijt te kunnen. Uit
eindelijk besluit de raad tot de bouw van 351
woningwet-huurwoningen, 70 premie huur-,
86 premie A-, 99 premie B- jen 25 vrije sector
woningen. Die worden gebouwd door de
Aannemers Combinatie Leiderdorp (ACL)
Kleine moeite
Het is geen verrassing dat de koopwoningen
moeten wijken voor huurwoningen. Al in
1981 gaat het verhaal door Leiderdorp dat
het nog wel even kan duren voordat de bouw
van de koophuizen begint. Dat betekent een
forse streep door de rekening van mensen
die een woning in Buitenhof-Oost willen ko
pen.
Een van de drie ambtenaren die nu in de
belangstelling van justitie staan, schrijft hier
op een brief aan het college. Hij meldt graag
een premiewoning te willen kopen en vraagt
of de aannemer ACL toch drie koopwoningen
kan neerzetten op kavel 74, een stuk grond
midden tussen de te realiseren huurwonin
gen. „Als de ACL daar toch aan het bouwen
is, moet het slechts een kleine moeite zijn om
even drie koopwoningen neer te zetten," is
zijn suggestie.
Het college ziet wel wat in dit voorstel. Het
past mooi binnen de zogenaamde vijf-pro
centsregeling, die voorziet in toewijzing van
een op de twintig woningen aan mensen die
bij de gemeente in dienst zijn. Op 13 oktober
1981 vragen burgemeester en wethouders de
raad goedkeuring voor de verkoop van grond
aan drie-.anibtenaren. „Op termijn komen
daardoor weer twee woningen vrij in de soci
ale huursector", wordt nog als extra aanmoe
diging opgemerkt.
De raad heeft nogal wat kritiek op het vijf
procents-argument. Twee van de betrokken
ambtenaren wonen immers al in Leiderdorp.
Wethouder A. Meerburg (de huidige burge
meester van Alkemade) geeft tijdens de
raadsvergadering van 13 oktober toe dat dit
een beetje krom is. „Oorspronkelijk waren de
woningen bedoeld voor andere ambtenaren,
maar die haakten af. De kar stond al op de
rails en toen is naar andere belangstellenden
gezocht. Wellicht was het eleganter geweest
om een advertentie te plaatsen na het afha
ken van de drie ambtenaren die buiten Lei
derdorpwonen."
De vraag is of Meerburg hier de waarheid
sprak. Het idee voor de bouw van de drie wo
ningen was immers afkomstig van een van
de drie ambtenaren aan wie de grond ook is
verkocht. En die liet in zijn aanvraag
overduidelijk doorschemeren dat hij
de woning ook zelf wilde bewo
nen.
Het is niet de enige
