'Vervoer van levensbelang'
Kerk Samenleving
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1993
UIT DE KERKBLADEN
Discriminatie (1)
Onder het kopje 'Kerkdeuren
en discriminatie' wordt in de
kerkbode van de hervormde
gemeente De Kaag een ver
handeling gehouden over de
symboliek van de zij-ingan
gen bij oude Godshuizen.
..Wie de oude terpkerken in
Friesland en Groningen be
zoekt valt het op dat aan de
noord- en zuidzijde van de
kerk de oude ingangen zijn
dichtgemetseld. Verder is het
opmerkelijk dat de noord
deur lager was dan de zuid
deur. De noorddeur kreeg
dan ook in de loop der tijden
de naam van 'Noormannen-
poortje'. De overlevering wil
dat de Vikingen bij hun
strooptochten de bewoners
gedwongen zouden hebben
om de noorddeur te verlagen
zodat men bij het uitgaan
van de kerk moest bukken
naar het noorden, de richting
waar de Vikingen woonden.
Maar deze verklaring is his
torisch onjuist, omdat de vi
kingen snelle rooftochten
hielden en zich daarna met
hun buit weer richting Dene
marken begaven. In de twee
de plaats kan deze verlaging
nooit op last van de Noor
mannen zijn geschied want
die invallen hadden plaats
voor het jaar 1000 en de
meeste stenen kerkjes en ka
pellen in ons land dateren
van 1200 en later."
Discriminatie (2)
Maar wat is dan wel de bete
kenis geweest van een noor
der en zuideringang van een
kerkgebouw? „In onze ogen
een heel vreemde, namelijk
het was vroeger niet geoor
loofd dat een man en vrouw
door dezelfde ingang ter ker
ke gingen. De mannen gin
gen door de zuiddeur naar
binnen, de kant van het licht.
Voor de viouwen was er de
noorddeur. de kant van de
duisternis. Door de wouw
(Eva) kwam immers de zon
de in de wereld en sedertdien
konden zij niet goed meer
het licht verdragen.
De zuiddeur heette ook
wel de bruidsdeur, omdat de
bruid voor één keer in haar
leven voor de huwelijksbe
vestiging langs deze kant de
kerk mocht betreden. De
noorddeur heette ook wel
duivelsdeur omdat men in
de Middeleeuwen geloofde
dat de duivel altijd de heilige
plaatsen op zijn bokkepoten
probeerde binnen te sluipen.
En dat voorkwam men om
voor de noorddeur een zoge
naamd 'duivelsrooster' aan
te leggen, zodat satan ver
strikt raakte in het raster. De
noorddeur en de zuiddeur
werden ook gebruik bij be
grafenissen. De gestorvene
werd dan door de noorddeur
binnengedragen en na de
rouwdienst door de zuiddeur
naar het graf geleid."
Discriminatie (3)
Na de reformatie zijn veel
van die zij-ingangen van ou
de kerken dichtgemetseld als
zijnde een vorm van kerkelij
ke discriminatie. ..Men be
riep zich op de brief van Ja
cobus (2 vers 4) waarin geen
onderscheid gemaakt wordt
tussen arm of rijk. belangrijk
of onbekend, man of wouw.
Toch zijn er in ons land nog
sommige hervormde ge
meenten waar de wouwen
aan de noordzijde in de kerk
zitten tijdens de eredienst en
de mannen aan de zuidzijde.
Men vat dat niet op als een
vorm van discriminatie,
maar meer als een uiting van
een lange traditie."
Missie Verkeersmiddelen Aktie (MIVA) voor transport in Derde Wereld
Wie ooit de Derde Wereld
heeft bezocht kan meepra
ten over de belabberde
toestand van de wegen.
Wasbord wordt afgewisseld
door gatenkaas. Stof is er
altijd. Soms moeten rivie
ren worden overgestoken
over levensgevaarlijke hou
ten bruggen of gewoon
door het water. Toch is
transport in de Derde-We
reldlanden zeker zo be
langrijk als hier omdat het
daar vaker van levensbe
lang is.
BREDA JAC DE WINTER
,,Op het Afrikaanse platteland,
waar zeventig procent van de
Afrikanen wonen, zijn grote de
len nog nauwelijks ontsloten",
schrijft Theo Groeneveld van de
MIVA. Hij vindt het van groot
belang dat verkeersstructuren
worden ontwikkeld. Westerse
hulp kan daarbij volgens hem
een belangrijke bijdrage leve
ren.
De Missie Verkeersmiddelen
Aktie (MIVA) doet dit heel ge
richt al 58 jaar lang. Hulp wordt
geboden aan kerken en kerkelij
ke hulporganisaties die vervoer
nodig hebben voor tal van acti
viteiten op het gebied van pas
toraal en sociaal werk, onder
wijs en gezondheidszorg.
MIVA-fondswerver Groene
veld schetst de situatie in een
lesbrief over personenvervoer
en transport in de Derde We
reld. Deze wordt gelijktijdig ver
spreid met het jaarlijkse voor
lichtingsmateriaal over de MIVA
in Breda met het oog op de
jaarlijkse landelijke missie ver
keersmiddelenactie van 15 tot
en met 29 augustus. De lesbrief
is een historische schets - hoe is
het zo gekomen? - en het geeft
een beeld van de harde realiteit.
Hij is bedoeld voor parochiële
werkgroepen, scholen en ver
enigingen die de MIVA willen
steunen. „Ze kunnen in vogel
vlucht met de vervoersproble-
matiek in de Derde Wereld ken
nis maken", aldus Groeneveld.
De Bredanaar weet waarover
hij schrijft en spreekt. Hij be
zocht onder andere Burkina Fa-
so en Malawi. Vooral in het
eerstgenoemde land heeft hij
aan den lijve ervaren hoe belab
berd het wegennet er bij ligt.
Met eigen ogen heeft hij gezien
welke specifieke problemen er
V
L-. i
Jr
wj.
-
Theo Groeneveld test hier een alternatieve vervoersmogelijkheid: een krokodil die zoet wordt gehouden met een kip.
op het gebied van voedselvoor
ziening, gezondheidszorg, on
derwijs en werkgelegenheid
zijn. Het zijn problemen die
stuk voor stuk ook te maken
hebben met vervoer en trans
port.
De meest gebruikelijke ma
nier van zich verplaatsen in de
landen van de Derde Wereld ge
beurt nog 'te voet'. Van het aan
tal reizen wordt 60 tot 80 pro
cent lopend gemaakt. Opval
lend is, dat er niettemin geen
enkele infrastructuur voor voet
gangers is.
Fietsen
Het aantal fietsen in Derde-We
reldlanden echter neemt inmid
dels enorm toe. Wie na een aan
tal jaren weer eens in een der
de-wereldland terugkeert, valt
dit het meest op. In Zuidoost*
Azie bepaalt de fiets het ver
keersbeeld en ook in Afrika zie
je meer fietsen. Groeneveld er
gert er zich niettemin.aan, dat
het beleid in veel Derde-We
reldlanden erop gericht lijkt de
fiets terug te dringen, aangezien
alle verkeersvoorzieningen wor
den ontworpen en uitgevoerd
voor hèt symbool van de voor
uitgang, de auto.
Vehikels
De auto is daarom ook promi
nent aanwezig. Wie enigszins
kan schaft zich zo'n ding aan.
Enigszins! Meestal kan het maar
net. Het gevolg is, dat er voor
het merendeel slecht onderhou
den vehikels rondrijden, die
met touw en ijzerdraad bij el
kaar worden gehouden. De
luchtvervuiling die de versleten
motoren veroorzaken is voor
voetgangers soms zelfs misselijk
makend.
„Bussen, de meest gebruikte
vorm van openbaar vervoer in
de Derde-Wereldlanden, heb
ben het zeer zwaar te verdu
ren", schrijft Groeneveld. Door
gering onderhoud, slechte we
gen, gebrek aan onderdelen en
overbelasting staan ze te vaak
aan de kant met als gevolg, dat
minder bussen eenzelfde aantal
reizigers moeten verplaatsen.
Groeneveld gebruikt Accra, de
hoofdstad van Ghana, als voor
beeld. Daar was in 1985 slechts
18 procent van het totaal aantal
bussen in gebruik.
Het railtransport is in de
meeste landen van de Derde
Wereld van geringe betekenis.
Alleen in India is indertijd door
de Britten een goed railnet op
gebouwd. In Afrika zijn op en
kele uitzonderingen na slechts
rails aangelegd voor goederen
vervoer naar de havenplaatsen.
Over water
Groeneveld vergeet de moge
lijkheid van transport over het
water en door de lucht niet.
Vervoer over het water is even
wel beperkt, omdat natuurlijke
hindernissen als stroomversnel
lingen, watervallen en zandban
ken efficiënt gebruik van vaar
wegen tegenhouden. Lucht
transport neemt volgens hem
een steeds belangrijker plaats
in. Vroegere ontoegankelijke ge
bieden in Zuid-Amerika, Zuid-
oost-Azië en Centraal Afrika zijn
door de aanleg van airstrips en
de inzet van kleine vliegtuigen
toegankelijk geworden en kun
nen nu regelmatig worden be
zocht.
Het MIVA-programma tot
nog toe voor 1993 van goedge
keurde aanvragen omvat bijdra
gen voor de aanschaf van onder
meer 300 auto's, 159 motoren
en honderden fietsen, enkele
tientallen boten en/of scheeps
motoren. Een speciaal project,
dat acht jaar geleden is gestart,
is het garageprogramma in een
zestal Afrikaanse landen, waar
door vooral het onderhoud
wordt verbeterd en daardoor de
levensduur van de vervoermid
delen aanmerkelijk verlengd.
Ecclesiologie in context
De ecclesiologie - de theorie van de kerk in de moderne
samenleving van vandaag - staat centraal in een nieuw
deel van het 'Handboek praktische theologie'. Er wordt
uitvoerig ingegaan op de algemene functie van de kerk
('de religieuze communicatie'), met als uitgangspunt de
vier kernfuncties 'de identiteit, de integratie, het beleid
en het beheer. Die worden vervolgens betrokken op de
sectoren van de kerk, zoals het pastoraat, de catechese,
de verkondiging en de diakonie.
Het handboek is voortgekomen uit colleges aan de
Katholieke Universiteit in Nijmegen en de St. paul Uni
versity in Ottowa, waar de auteur J.A. van der Ven res
pectieve als hoogleraar Pastoraaltheologie en bijzonder
hoogleraar verbonden is, èn uit spreekbeurten en dis
cussies met pastores uit de pastorale praktijk. Eerder
verschenen in de reeks 'Handboek praktische theolo
gie' van de hand van dr. G.D.J. Dingemans 'In de leer
school van het geloof en 'Als hoorder onder de hoor
ders'.
Ecclesiologie in context handboek praktische theologie I-A.
van der Ven. - Kok Kampen, 1993. - 480 p. ISBN 90-242-6852-4.
Prijs80,00 gulden.
BOEKBESPREKING
Zelfbeeld en godsbeeld
Een soort reisverslag, noemt Arnold Uleyn zijn boek
'Zelfbeeld en godsbeeld'. „Het resultaat van een jaren
lange trektocht, waarbij geprobeerd werd om zicht te
krijgen op de wijze waarop mensen omgaan met zich
zelf en met hun God; op hun zelfgevoel en op de rol die
hun verhouding tot God daarin speelt. Hoe stellen
mensen zich god eigenlijk voor en hoe ziet hun relatie
met die representatie eruit?"
Het boek bevat een aantal 'gelegenheidsteksten',
waarin Uleyn ingaat op vragen die hem werden gesteld.
Dat levert essays op met titels als 'Gelovig zijn met
voorbehoud en onbehagen' en 'Pastoraat voor de de
pressieve mens?'. De auteur maakt vanuit verschillende
invalshoeken duidelijk wat onder het zelfbeeld wordt
verstaan en aan welke bedreigingen het kan blootstaan.
Vervolgens wil hij aantonen hoezeer zelfbeeld en gods
beeld met elkaar verweven kunnen zijn: op positieve of
juist negatieve, en vaker nog op ambivalente wijze. Hij
besluit-met aan te geven hoe een hulpverlener en/of
pastor met deze inzichten kunnen omgaan.
Zelfbeeld en godsbeeld Arnold Uleyn. - Baarn Ambo, 1993. -
112 p. ISBN 90-263-1235-0. Prijs25,00 gulden.
De vernieuwing van mijn denken
Het in 1971 verschenen boek Van dominicaan tot do
minee' van G.M.A. Hendriksen beleeft onder de titel
'De vernieuwing van mijn denken' een verbeterde en
aangevulde tweede uitgave. Het vormt de geloofsgetui
genis van de auteur, die vanaf 1935 priester was binnen
de kloosterorde van de Dominicanen. Hij verliet de Or
de in 1955 om in Den Haag leraar klassieke talen te
worden. In 1966 werd Hendriksen gereformeerd predi
kant, achtereenvolgens in België, Zuid-Afrika en Neder
land (Terneuzen en Westbroek). Sinds 1989 woon en
werkt hij in Zwolle als free lance predikant, schrijver en
bijbelleraar.
De vernieuwing van mijn denken G.M.A. Hendriksen. - Den
Haag Gazon, 1993. - 152 p. ISBN 90-6442-151 -X. Prijs 10,50
gulden.
DICK VAN DER PLAS
door Jon Kruis
COLOFON
Arnold <adj);
HOOf DRÉDACTIE Jan-Geert Majoor, Frans
Nypels, Henk van der Post (adj)
HOOFDKANTOOR
Rooseveltstraat 82, 2321 BM Leiden
Telefoon071 -356356
REGIOKANTOOR
i.-vrij. van 8.30-17 00 ui
^r maand
(Automatische incasso)
KLACHTEN BEZORGING
iat/mvnj 18 00-19 30 ui
82,85
119.50
321.65
28,75
HET WEER
ROB GROENLAND
Herfst mooi seizoen
Nu de herfst nadert is het leuk om
even stil te staan bij de mooie kan
ten van dit jaargetijde. Veel men
sen hebben vaak verkeerde ge
dachten over dit seizoen. Men
denkt dan te snel aan volwassen
depressies of actieve randstoringen
die met stormwinden en striemen
de regens over het donkere Hol
landse landschap (met molens) ja
gen. Maar het tegendeel is het ge
val. Het zijn juist kalme hogedruk-
situaties die in september en okto
ber voor de fraaiste natuurver
schijnselen van het jaar zorgen.
Wie de moeite neemt om voor dag
en dauw het weiland in te trekken
kan nog op veel dagen genieten.
Voordat de dauw verdampt, kan ie
mand die met zijn rug naar de zon
staat een duidelijk stralenkrans
rond het hoofd van zijn schaduw
zien. Toen een 16de-eeuwse
beeldhouwer dit vreemde ver
schijnsel voor het eerst waarnam,
werd dat door hem gezien als een
goddelijke erkening van zijn genie.
Volgens de hedendaagse weten
schap is het echter geen op een
persoon gericht proces, maar wordt
de stralenkrans veroorzaakt door
buiging en weerkaatsing van het
zonlicht door de dauwdruppels.
Het zonlicht dringt de voorkant van
de druppels binnen, wordt heel
licht afgebogen en dan door de
achterkant van de druppels naar de
waarnemer weerkaatst.
Een soortgelijk verschijnsel ligt ten
grondslag aan een van de meest
spectaculaire vormen van samen
spel tussen licht en vocht: de re
genboog. Deze geweldige, kleurrij
ke bogen, die ontstaan als zonlicht
een regenbui raakt, zijn al duizen
den jaren het onderwerp van spe
culatie geweest. Al in 1304 kwam
een Duitse monnik met een verkla
ring die de huidige theorie al heel
dicht naderde.
Het zonlicht wordt door miljoenen
waterdruppeltjes gebogen, gerefle-
ceerd en door de speciale optische
eigenschappen van water gebeurt
dit voor een waarnemer aan de
grond altijd onder een hoek van 42
graden met de baan van de zonne
stralen. Licht wordt hierbij ook per
golflengte gerangschikt met als uit
eindelijk resultaat: een boog van
kleuren die prijkt aan het hemelge-
Dit weekeinde houden we het gro
tendeels droog met vooral vandaag
flink wat zon bij een matige noord
westelijke stroming. Pas later op
zondag waarschijnlijk meer bewol
king met een buien kans.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig toten met
maandag.
Noorwegen:
Zaterdag wolkenvelden,
overal droog. Zondag veel
bewolking en voornamelijk
in het midden en zuiden
regen. Maxima van 12 gra
den langs het noordelijk
de westkust tot
20 graden op zater-
de omgeving van
deel
dag
Oslo.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Een koufront bereikt zater
dagmiddag Ierland en
Schotland met bewolking
en regen. Dit front trekt in
afgezwakte vorm verder
naar het oosten. In Enge
land blijft het tot zondag
middag droog en bij rede
graden. Elders maxim
van 17 tot 19 graden.
België en Luxemburg:
Perioden met zon en droog. Middagtem-
peratuur oplopend tot 20 graden op zon
dag. Noord- en Midden-Frankrijk: Perio
den met zon. Zaterdag in de oostelijke
departementen in de ochtend eerst nog
bewolking en wat regen. Middagtempe-
Portugal en Madeira:
Portugal: Droog en overwegend zonnig.
Middagtemperatuur tussen 25 en 30
graden. Madeira Perioden met zon. ook
enkele wolkenvelden. Droog. Middag-
temperatuur rond 24 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Overwegend zonnig. In het noor
den zaterdag eerst nog wolkenvelden.
Maxima 25 tot 30 graden en in het bin
nenland ten zuiden van Madrid 30 tot
35 Langs de noordkust van Spanje is
het met 20 tot 25 graden wat koeler.
Canarische Eilanden: Perioden met zon,
in het noorden ook enkele wolken.
Droog. Middagtemperatuur op de stran
den ongeveer 26 graden.
Marokko en Tunesië:
Marokko: Droog en overwegend zonnig.
Middagtemperatuur vlak langs de west
kust rond 24 graden Tunesië: Zonnig,
maar vooral in het noorden ook van tijd
tot tijd wolkenvelden. Droog. Maxima
aan zee ruim 30 graden.
Zuid-Frankrijk:
Perioden met zon, maar zaterdag in de
oostelijke departementen eerst nog en
kele, soms zware regen- of onweersbui
en. Zaterdag steekt de Mistral op. maar
deze neemt zondag weer in kracht af.
Maxima zondag tussen 24 en 28 gra
den.
Mallorca en Ib'rza:
Droog en flinke perioden met zon. Mid
dagtemperatuur rond 28 graden.
onweersbuien. Met name in de
Alpen en Dolomieten kan plaatselijk
veel regen vallen. Zondag in het noorden
perioden met zon en op de meeste
plaatsen droog. Maxima tussen 22 en
28 graden, maar zaterdag in de Povlakte
rond 19 en in het zuiden bij redelijk wat
zon nog boven de 30. Corsica en Sardi
nië: Half tot zwaar bewolkt en enkele re
gen- of onweersbuien. Maxima rond 25
graden, maar zaterdag op Sardinië bij
wat meer zon nog 30.
Griekenland en Kreta:
Overwegend zonnig en erg warm. In het
noordelijk deel'van het Griekse vaste
land meer bewolking en kans op onweer.
Middagtemperatuur ruim 30 graden op
de eilanden in de Egeïsche Zee en op
Kreta tot tegen 40 graden op het
Griekse vasteland. Zondag in het noord
westen van Griekenland minder warm.
Turkije en Cyprus:
Aan de Turkse west- en zuidkust en op
Cyprus zonnig en droog. Maxima vlak
aan zee rond 33 graden.
Oostenrijk:
Veel bewolking en perioden met regen,
plaatselijk ook onweer. Zondag van het
westen uit afnemende neerslagkansen
en vooral in het westen later perioden
met zon. Middagtemperatuur rond 18
graden, maar bij neerslag lager.
Neerslagkans
Minirnumtemp.
Middagtemp.
Wind
ZONDAG 29 AUGUSTUS 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 06.45 Zon onder 20 31
Maan op 19 02 Maanonder03.56
Waterstanden Katwijk
Hoog water 02.18 14.43
Laag water 10.36 22 35
MAANDAG 30 AUGUSTUS 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 06.47 Zon onder 20 29
Maan op 19.23 Maanonder05.05
Waterstanden Katwijk
Hoog water 03.08 15.28
Laag water 11.35 23.37
Weerrapporten 27 AUGUSTUS 20 uur:
Amsterdam halfpew.
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Maastricht
Aberdeen
Budapest
Bordeaux
Brussel
Cyprus
Innsbruck regenbui
Klagenfurt
Kopenhagen
nno2 15 10 10
HEINZ
A/£/MZ, VAN AVO MP <S££FT
P/OMYSUS ££h/£££STJ£
£M J/J MA(ÏM££ AlS
M/JM 0lO£A1£rV-
smoot&z
