'Ik heb het recht om te
weten wie mijn vader is'
Het Gesprek van de Zomerdag
'De echte jager
sterft uit
'Therapie alternatief voor bypass-operatie'
Ambtenaren
wijzen bod
provinciale
werkgevers af
DONDERDAG 19 AUGUSTUS 1993
Sommige mensen hebben tegenwoordig de zomer van hun leven.
Anderen hadden dat jdren geleden en weten nog precies hoe ze
als klein meisje op een circuspaard zaten, spoken zagen of
genoten van 'ruig weer' tijdens de jacht. We schreven die
verhalen op voor de mini-serie 'De Zomer van Uw leven'.
Vandaag de eerste aflevering.
De zomer van zijn leven leek
oneindig. J. Lammerse (90)
raapte kievitseieren, jaagde en
viste dat het een aard had. En
als hij thuiskwam in Ter Aar,
hing de leeuwerik hoog in de
lucht en barstte het van de kie
viten. Konijnen schootje tijdens
het kaarten: je hoefde je alleen
maar even om te draaien en je
had weer vlees in het pannetje.
Hillegom, 1920. Was het niet
heerlijk?
Nu is alles verpest of aan ban
den gelegd. Neem nou die kie
vitseieren. Van de regering mag
je ze alleen een paar dagen in
april rapen. Het lijkt mooi, rriaar
wat ziet de Teraarder? „Dat de
boeren met twaalf banden
breed molshopen vlak komen
maken: ze slepen en trekken al
les dood wat er is. En dan liggen
die beesten daar. Kop eraf, vleu
gels eraf en de darmen hangen
erbij."
En dus raapt èn eet Lammmer-
se kievitseieren tot mei: „Want
dan stimuleer je ze opnieuvy ei
eren te leggen. En de kuikens
die na mei uit het ei komen,
hebben genoeg te vreten." Niet
voor niets lopen er de nodige
stelletjes rond op zijn stukje
land: wat akkers in de buurt van
Halfweg, waar hij de jacht van
boeren pacht.
Tegen alle regels in („ik stoor
me niet aan de wet"), zet hij
daar fazanten uit. Want, zo zegt
hij, er is niets zo mooi als een
fazant zien 'stappen' en horen
stoten als de zon opgaat. Hazen,
fazanten en patrijzen lokt hij 's
winters met zo'n 1000 kilo sui
kerbieten, dotten hooi en kuil-
gras: „Heb ik de Dierenbescher
ming nooit zien doen. Die geeft
alleen af op de jacht, maar doet
niks voor de dieren."
Na het voeden en voorzichtig
maaien, volgt steevast het ja
gen. De geboren Hillegommer
jaagt al vanaf zijn zesde. Op zijn
negende kreeg hij zijn eerste ge
weer, maar jachtpakkies heelt
hij nooit aangeraakt: „Ik ben
geen showjager, moet u weten."
Eens 'had' zijn vader de polders
rond Bennebroek en Haarlem
en 'liep' Lammerse alle spoorlij
nen af van Haarlem tot aan
Boskoop en Nieuwkoop, plus de
fortgrachten. „Je kon toen ook
nog op wulpen schieten. Alle
maal voorbij." Zoals zoveel ja
gers vertelt hij dat je wel moet
jagen omdat anders de soort
verloedert. Verschil is dat hij de
problemen bij hun naam
noemt. Zo meldt hij dat hij een
oude haas direct afschiet omdat
die 'de klQten' van andere ha
zen eraf bijt: „Omdat-ie het zelf
niet'meer kan. Het is net als bij
Lammerse heeft nog nooit een jachtpak aangehad: „Ik ben geen showjager, moet u weten."
een oude vent. Die kan ook niet
meer bij moeder terecht."
Of neem de eenden. Met lede
ogen ziet Lammerse dat er veel
te veel mannetjeseenden,
woerden, zijn. „Ze verzuipen
andermans jonkies èn de moe
der. Dan gaan ze er met zijn al
len op en kan dat beest niet
meer bovenkomen. Want ja,
eenden trejen (vrijen -red.) in
het water." Het gebeurde laatst
nog bij de kerk, waar twee fami
lies met elk negen jonkies com
pleet werden uitgemoord. Lam
merse begon er verontwaardigd
over, maar geen buurtbewoner
leek het te vatten: „Mensen
snappen niks meer van de na
tuur."
lagers zijn daar het slachtoffer
van, betoogt Lammerse. „Vroe
ger was een jager iemand. Aan
het begin en het eind van de
jacht, kwam er een halve wagen
drank en was het hele dorp
dronken. Nu noemen ze je een
moordenaar. En de echte jager
sterft uit. Het zijn meest schie
ters tegenwoordig: hoerenba-
zen, zwarthandelaren en inbre
kers. Een fatsoenlijk mens kan
het gewoon niet meer betalen.
Vroeger pachtte je jachtland
voor een kwartje per hectare, nu
ben je zo 60 of 100 gulden
kwijt." Ook de ijzeren kogels
van tegenwoordig zijn 'ster-
vensduur' en nog gevaarlijk
ook: „Ze ketsen alle kanten uit."
Geschrokken van alle kritiek op
jagers, heeft zijn zoon inmid
dels zijn geweer aan de wilgen
gehangen. Senior heeft overal
lak aan. Voor hem begint de zo
mer nog steeds op 27 juli, bij de
opening van het jachtseizoen.
Dan hoopt hij op ruig weer. Van
dat weer waarbij tien boeren
geen bos stro kunnen vasthou
den en de zitblokken, waar de
boer op melkt, stuurloos door
het land drijven en vogels de
hele dag vliegen. „Als je met
zulk weer iets kan raken, ben je
een beroemd schutter."
Vqrig jaar miste Lammerse voor
het eerst een haas. Dit jaar is hij
weer met goede moed begon
nen, ondanks zijn onwillige
knieën: „Ik droom iedere keer
weer van de volgende jacht. Zit
dan alles uit te Idenen." Toen
foto ben de bruyn
zijn vrouw nog leefde, hoorde
ze de eenden naderen. Nu ont
gaat veel gefladder zijn slechte
gehoor en peinst hij weieens
over de zin van het leven, sinds
'keelkanker hem bijna van zijn
spraak beroofde. Na iedere twee
woorden moest hij een slokje
water nemen, maar de jager in
hem vond er wat op: een stukje
spekzwoerd in de keel. Net als
vroeger bij een bloedhete patrij
zenjacht, behoedt hem dat voor
uitdroging.
„Ik ben als de dood voor een
ziekbed", besluit Lammerse. „Ik
zeg vaak: je moet me op het
land doodschieten. Dan lig je al
voor je de klap hoort.
PAUL VAN DER KOOU
Straf
„Met mis bankpapier ben je zo
het haasje. Maar ik heb wel eens
gedacht aan munten. Aan vijf
jes. Die moeten vooreen beetje
bankwerker toch niet zo moei
lijk zijn na te maken. Maar ja,
hoeveel van die dingen moet je
niet maken voor je aan een aar
dig bedrag bent? En hoe geef je
ze een beetje snel uit? je kunt
niet met honderd vijfjes aanko
men bij een winkel om iets van
zes gulden te kopen. Dan zeggen
ze: 'Kijk dan, u hééft toch wissel
geld'. En alle wisselautomaten in
snackbars aflopen - daar heb je
dagiverk aan. Kun je beter bij
een baas gaan werken.
„Ergeigenlijk, dat zulke gedach
ten door mijn hoofd gaan. Soms,
ah de luxaflex tralies van scha
duw over mijn handen werpt,
denk ik: wacht maar, het komt
nog wel eens zover. Jij vreet nog
wel een keer uit de Blechnapf.
„Mijn hele leven lang zit ik al in
geldnood. Hoe ik ook werk, tel
kens weer zit ik op de helft van
de maand zonder centen. En
mijn vrouw werkt er nog bij ook.
Ah huishoudster. En ze is goed,
hoor! Je hebt van die meiden die
zeggen: 'Meneer, ik ga even de
soep afgieten', maarzij niet. Ze
h goed. En toch hebben we geen
cent. Ik heb 's nachts wel eens op
wacht gestaan achter de kamer
deuren gekeken of er niet een
paar handlangers van de mid
denstandgeld uit mijn porte
monnee haalden, maar ik heb
nooit iemand kunnen betrap
pen. Ze hebben natuurlijk ook
veel gewiekstere methoden, die
winkeliers. Hier een dubbeltje,
daar een kwartje. En dat op gro
te schaal. En maar zitten gniffe
len onder hun palmbomen in
Antibes.
Laatst ben ik een keer naar de
sociale dienst geweest. Ik legde
de ambtenaar achter het loket
mijn situatie uit. 'Heeft u werk?',
vroeg hij, toen ik mijn verhaal
had verteld. 'Ja, dat gelukkig nog
wel', antwoordde ik. 'Dan kun
nen we niets voor u doen', zei hij
triomfantelijk. 'Bent u nou hele
maal gek geworden?'"
„Ik droom wel eens dat ik uit be
delen ga. Ik sta in een portiek in
de Breestraat. Om mijn nek
hangt een stuk karton met daar
op de tekst: 'Ik werk zestig uur in
de weeken de muizen liggen
dood voor mijn broodtrommel.
Help mij!' De hele dag lang sta
ik in dat portiek. En ik hou mijn
hand op. Maar niks, helemaal
niks. Ja. Eén keer. Iemand legt
een granaat in mijn hand.
'Gooien!', zegt-ie, 'aan de over
kant zitten de banken'Maar
dat kan ik toch niet doenzeg ik.
'daar werken mensen'. 'Daarom
juist', zegt hij. 'Dat moeten ze
niet doen tegenwoordig.
„Altijd na die droom heb ik hel
idee dat mijn bed aan het pla
fond is vastgeschroefd en dat ik
zo naar beneden kan vallen. Dat
boven beneden is en beneden
boven."
Vroeger legden we stuivers op
de tramrails. Gloeiend heet ivo
ren die stuivers als de tram er
overheen was gereden. En van
een koningin was op die bitter
smakende munten niets meer te
bekennen. Daarvoor krijg ik nu
straf. Op sommige mensen is de
koningin erg gesteld. Ze wil bij
die mensen zijn, altijd, al is het
maar op een munt. Ik heb afge
daan voor het koninklijk huis.
Wat een verschrikkelijke fouten
maken we in onze jeugd.
CEES VAN HOORE
Scissenheimse procedeert tegen haar moeder
SASSENHEIM ANNET VAN AARSEN
VERVOLG VOORPAGINA
Ze ziet het als haar recht om te
weten wie haar biologische va
der is. Maar iedere keer als de
Sassenheimse Marjan Smit pro
beert inzage te krijgen in de
dossiers van het voormalige op
vanghuis Moederheil voor on
gehuwde moeders, loopt ze met
haar hoofd tegen de muur. Dat
is waarom de Sassenheimse in
april vorig jaar een opmerkelijke
rechtszaak aanspande. Tegen
haar moeder eveneens
woonachtig in Sassenheim
omdat die met een simpel 'ja'
kan bewerkstelligen dat de ar
chiefkasten in het Bredase te
huis open gaan.
De moeder van Smit weigert
halsstarrig toestemming te ge
ven voor inzage. De Haagse
rechtbank weet zich intussen
blijkbaar geen raad met de hele
zaak. Elke keer als de rechter
een vonnis moet vellen, wordt
de zaak opnieuw een maand
aangehouden. Gisteren had
Smit gehoopt dat ze de vlag zou
kunnen uithangen. Ze was er
vast van overtuigd dat de recht
bank dit keer uitspraak zou
doen. Tegen de middag kreeg
ze echter opnieuw een teleur
stellend telefoontje van de se
cretaresse van haar advocate.
De zaak was opnieuw aange
houden, tot 14 september.
„Het is echt ongelooflijk hoe
ze daar in Den Haag sollen met
mensen", zegt Smit. „Vorig jaar
april al hebben we alles inge
diend. Ik zit nu al maanden te
wachten. En wat ga je 14 sep
tember doen? Jawel, dan ga je
weer zitten wachten. Dit is echt
een zeer emotionele toestand.
En de tijd begint te dringen. Als
mijn echte vader nog leeft dan
is hij ook al een dagje ouder."
Marjan Smit werd in 1945 ge
boren in het tehuis Moederheil.
Haar vader, zo vermoedt ze,
moet een Canadese militair zijn
geweest. Smit is in ieder geval
een van de vele zogenaamde
'bevrijdingskinderen' die in
Moederheil ter wereld kwamen.
Het 'beruchte' tehuis dat
nu Valkenhorst heet is vanaf
pakweg 1989 in het nieuws toen
bevrijdingskind Riet Monteyne
voor de deur in hongerstaking
ging. Op die manier wilde deze
Eindhovense bewerkstelligen
Vereniging Bevrijdingskinderen
succesvol bij zoeken naar vaders
De Vereniging Bevrijdingskinderen in Den Bosch waarbij
Marjan Smit is aangesloten heeft in de loop van haar bestaan
al vele vaders van bevrijdingskinderen opgespoord. Volgens se
cretaris T. Oosterhoff bestaat er binnen de vereniging een op
sporingsprotocol.
„Via FIOM en vervolgens officiële instellingen als Internatio
nal Social Service proberen we de vaders op te sporen. Daarbij
moet gezegd worden dat het via deze officiële kanalen heel lang
zaam werkt. We hebben her en'der ook particuliere adressen die
helpen bij de opsporing."
Oosterhoff, zelf bevrijdingskind, vond haar echte vader twee
jaar geleden na een zoektocht van dertig jaar. Het 'geval' Marjan
Smit noemt ze uitermate schrijnend. „Matjan heeft helemaal
niets, geen foto's, niet eens een naam. Voor haar gemoedsrust is
het belangrijk dat ze te weten komt wie haar vader is. Voor men
sen die zoiets niet hebben meegemaakt is het heel moeilijk te
begrijpen. Maar je wilt weten waar je vandaan komt. Als je dal
niet weet is het net alsof je een bladzijde uit het boek mist."
Bij de Vereniging Bevrijdingskinderen zijn momenteel onge
veer 140 mensen aangesloten. Zij wisselen tijdens bijeenkom
sten ervaringen uit en proberen via de vereniging meer te weten
te komen over hun achtergronden. Volgens de gegevens zijn er
in de periode vlak na de oorlog 7500 kinderen geboren van Ca
nadese, Amerikaanse en Engelse vaders. De vereniging is bereik
baar via Postbus 3207,5203 DE, 's Hertogenbosch.
dat de naam van haar echte va
der werd vrijgegeven. De jaren
daarna volgden vele civiele
rechtzaken, van Monteyne en
van anderen die hun dossiers
wilden inzien.
Inmiddels is het zo dat men
sen, die in het voormalige Moe
derheil zijn geboren, de stukken
mogen inzien als hun moeder
daar toestemming voor geeft of
als zij die toestemming niet
meer kan geven. In alle andere
gevallen blijft de geheimhou
dingsplicht van het toenmalige
Moederheil bestaan, zo oor-
„Van al die mensen die naar
de rechter zijn gestapt, ben ik
de eerste die haar moeder heeft
gedaagd", verklaart Smit. „Dat
is denk ik ook waarom de rech
ter maar geen uitspraak doet.
Een unieke zaak, noemen ze
het. Mijn moeder zwijgt nog
steeds in alle talen." Officieel
heet het dat de moeder van
Smit geen motivatie heeft voor
haar weigering; op de werkelijke
redenen wil Smit niet ingaan al
geeft ze toe nooit een goede
band met haar moeder te heb
ben gehad.
Voor haar is het uitermate be
langrijk om te weten wie haar
vader is. „Ik heb van 1945 tot
1947 in het tehuis Moederheil
gezeten en van die periode ben
ik alles kwijt. Geen foto's, hele
maal niets heb ik. Ik heb er
recht op om te weten wie mijn
vader is. Vanaf mijn zestiende
weet ik dat mijn stiefvader mijn
vader niet is. Hoe ouder je
wordt, hoe meer vragen je je
zelf gaat stellen. Je wilt weten
hoe die man is, of je op hem
lijkt. Ik heb bijvoorbeeld een
heleboel eigenschappen die
niemand in de familie heeft."
Als de rechter volgende
maand in het voordeel van
Marjan Smit beslist, moet de
moeder op straffe van een
dwangsom van 250 gulden per
dag openheid van zaken geven.
De Vereniging Bevrijdingskin
deren zal vervolgens met de ge
gevens uit het tehuis proberen
de biologische vader op te spo
ren. „Ik hoop dat mijn vader
nog leeft", zegt Smit. „En als hij
niet meer leeft, dat er kinderen
zijn met wie ik over hem kan
praten. Al zou ik alleen maar
mijn eigen achtergronden ken
nen, al zou ik alleen maar weten
wie ik ben."
Fysiotherapeut J. van den Broek: „Het resultaat van deze therapie is dat plaque (opeenstapeling van vetten en bloedcellen tegen de vaatwanden)
geleidelijk oplost in het bloed." foto jan holvast
Fysiotherapeut wijst kritiek op behandelmethode van de hand
LISSE VERVOLG VOORPAGINA
Het principe van de resonantietherapie te
gen vaatziekten is eenvoudig, verklaarde fy
siotherapeut J. van den Broek gisteren tij
dens een presentatie van de apparatuur en
de behandelingsmethode in zijn gloednieu
we praktijk aan de Heereweg in Lisse. De
'patiënt ligt in een ontspannen houding op
de behandelstoel. Zijn voetzolen rusten te-,
gen het apparaat waaruit de geluidsgolven
en het magneetveld komen. Via de li
chaamsvloeistoffen worden de trillingen
door het lichaam geleid. Het resultaat van
deze trillingen is, zo zegt Van den Broek,
dat plaque (opeenstapeling van vetten en
bloedcellen tegen de vaatwanden) geleide
lijk oplost in het bloed.
De fysiotherapeut is ervan overtuigd dat
zelfs ernstige slagadervernauwing met de
therapie kan worden verholpen. „De be
handelmethode is een goed alternatief voor
bijvoorbeeld dotteren en bypass-operaties.
Daarvan zijn de nadelen vaak groter dan de
voordelen. De kans op herhaling van de
klachten is namelijk groot. De resonantie
therapie brengt weliswaar heel langzaam
een proces op) gang waarbij de plaque lang
zaam oplost, maar de resultaten zijn niet
plaatselijk." Zelfs patiënten bij 'wie een am
putatie van een van de ledematen dreigt
bijvoorbeeld door de aandoening gangreen
zouden met de resonantietherapie ge
holpen zijn. De Nederlandse Vereniging
van Fysiotherapeuten bij Hart- en Vaatziek
ten heeft heeft grote bedenkingen tegen de
behandelmethode van Van den Broek. De
wetenschappelijke raad van de Hartstich
ting, van wie de leden van de NVFH in
structies en cursussen krijgen, is van me
ning dat de therapie volstrekte onzin is. Zo
op het oog constateert fysiotherapeut R.
Van Hulst, bestuurslid van de NVFH een
aantal overtredingen van de regels. „Car
diologen schrijven therapieën voor en niet
de fysiotherapeuten. Tegen bloedvatver
nauwing mag deze therapie niet worden
gegeven. Bovendien mogen fysiotherapeu
ten geen reclame maken voor hun praktijk,
dat is tegen de beroepscodes. Zo'n presen
tatie, georganiseerd via een pr-bureaii... Al
leen al de manier waarop hier reclame
wordt gemaakt, doet bij mij al een belletje
rinkelen."
Volgens Van den Broek, die in Nederland
de eerste Praktijk voor Vaatziekten opent
met medewerking van het Oligo Health In
stitute dat de apparatuur levert, is de reso
nantiebehandeling echter een uiterst solide
therapie. „We geven een combinatie-thera
pie, binnen de geneeswereld een bekend
begrip. Een behandeling duurt ongeveer
dertig minuten.'We beginnen met een hele
nuchtere ontspanningsmethode, omdat de
therapie beter aanslaat als de patiënt ont
spannen is. Vervolgens komt de kernbehan
deling met resonantietherapie, die onge
veer tien minuten duurt", aldus Van den
Broek.
„Daarna volgt het zogenaamde vaattrai-
ningsprogramma, eeri heel gebruikelijke
methode binen deze wereld. De resonantie
therapie is een risicoloze behandeling. Dat
wijzen onderzoeksresultaten in het Rode
Kruis ziekenhuis, waar met met dezelfde
apparatuur werkt, ook uit. Resonantie-the
rapie is een nuchtere behandelingsmetho
de, waarvoor eenvoudig veel belangstelling
bestaat. Zelfs een serieuze instelling als de
Universiteit van Innsbruck Is momenteel
bezig met onderzoek."
De behandelingen a zestig gulden wor
den nog niet vergoed door de ziekenfond
sen. Oligo Health Institute heeft de behan
delingsmethode volgens Van den Broek on
langs aangemeld. „De ziekenfondsen zijn
zeer geïnteresseerd maar voorlopig moet de
patiënt de behandelingen zelf betalen", al
dus de fysiotherapeut. In tótaal zijn z.o'n
zestig behandelingen nodig, waarvan twin
tig gedurende de eerste vier weken. Klanten
hoopt Van den Broek te werven via huisart
sen, specialisten in de regio en advertenties.
Ook aandoeningen als 'etalage-benen',
koude voeten en ledematen als gevolg van
slechte doorstroming, en niet genezende
wonden (diabetici) zijn volgens de fysiothe
rapeut goed te behandelen met de resonan
tietherapie.
OEN HAAG ANP
De ambtenarenbonden Abva
Kabo, CFO, Novon en CMHF
vinden het nieuwe loonbod van
de provinciale werkgevers (IPO)
onvoldoende. „Het ziet er niet
geweldig uit", zegt een woord
voerder van de AbvaKabo. De
bonden zullen hun leden raad
plegen en het van de uitkomst
van dat beraad laten afhangen
of er volgende week donderdag
opnieuw wordt overlegd.
De provinciale werkgevers leg
den gisteren een nieuw CAO-
voorstel op tafel bij de ambte
narenbonden. Het 11*0 biedt de
werknemers in een CAO die
loopt van 1 april dit jaar tot 1
oktober volgend jaar 0,7 pro
cent structurele salarisverho
ging per 1 januari 1994 en nog
eens 1 procent per I juli vol
gend jaar. Voor dit jaar zit er
een eenmalige uitkering van
een half procent in oktober in
het vat.
Het iPO wil die halve procent
het liefst als een gelijk bedrag
voor elke ambtenaar uitbetalen.
Dat zou dan op ongeveer 300
gulden neerkomen, aldus IPO-
onderhandelaar P. van der Wiel.
Zo'n gelijke uitkering is voorde
lig voor de koopkracht van de
lagere inkomens. Van der Wiel
wil met zijn bod niet op het ka
binet wachten („daar verwacht
ik eigenlijk niets van"). Boven
dien dreigen er vanaf half sep
tember opnieuw acties als er
geen uitzicht op een goede CAO
is.
Onvoldoende
De AbvaKabo vindt het loonbod
onvoldoende ten opzichte van
de eis van 2,5 procent voor 12
maanden. Bovendien is een
deel van de geboden mimte
eenmalig en is dat het enige
stukje loonsverbetering dat dit
jaar wordt gegeven. „Wij praten
nog steeds over een CAO voor
het grootste deel van dit jaar",
aldus de AbvaKabo-woordvoer
der. De vorige CAO liep af op 1
april dit jaar. De bonden willen
in elk geval de prijsstijgingen in
de CAO gecompenseerd zien.
Van der Wiel laat echter we
ten dat de financiële problemen
bij de overheid dit jaar nauwe
lijks ruimte voor loonsverho
ging bieden.
De AbvaKabo kijkt met span
ning in de richting van het Bin
nenhof, waar het kabinet de be
grotingsbesprekingen deze
week afrondt.
