Karate-fllOSOOf op voetstuk mensenredder
Ruim veertig jaar harde kritiek en milde spot van Opland
Cultuur&Kunst Film/Boeken
Don Johnson als wegwerpartikel voor carrière-vrouw
VERLAGING
MINIMUM
LOON,
Verlaging
uitkeringen,
AFSCHAFFING-
WA0,VERMINPB
RING ZIEKEN
GEU>, Einde
VAN PE AOW.."
ȣEI MIR &IST
[>U SCHÖNl-,
WF LEVEN VAN
PE STEUN
WE LEVEN VAN
HÉT CRISIS-
ComiTE-...
De prachtige, heftige en
slechte kanten van liefde
DONDERDAG 19 AUGUSTUS 19939431Q
Rob Cohen bewierookt Bruce Lee in DragonFILMS IN LEIDEN
Happy-end maakt 'Guilty as Sinbraaf en ongeloofwaardig
FILM
RECENSIE. JOS DE PUTTER
Guilty as Sin. Te zien: Metropole 2, Den Haag en City
2, Amsterdam
Sinds zijn rol van stoere bink in Miami
Vice geldt Don Johnson als mooie man,
althans voor het type vrouw dat in Ne
derland op John De Wolf valt. Don
Johnson is meer dan cool, heeft een har
de gebruinde kop met toch vriendelijke
oogopslag, is goed gecoiffeerd en oogt
zelfbewust over z'n maten. Vrouwen
vallen altijd voor mannen met een be
paalde maat,' zegt hij met veelbeteke
nende blik tegen Rebecca DeMomay. Zij
speelt de aantrekkelijke carrière-advoca
te speelt die Johnson moet verdedigen in
Guilty as Sin, onder regie van de gere
nommeerde Sidney Lumet.
Guilty as Sin is gemaakt voor de markt
die Hollywood sinds enige tijd heeft ont
dekt: de zelfbewuste, onafhankelijke car
rière-vrouw is gedefinieerd als doel
groep, wat een herijking van rolpatronen
en sekSsymbolen met zich meebrengt.
De eerste die profiteerde van de nieuwe
markt was de Belgische kickbokser Jean
Claude VanDamme, volgens Cosmopoli
tan de aantrekkelijkste man van het jaar.
Het onderzoek was gehouden onder het
segment self-made women, en die ble
ken van een man te houden met de spie
ren van een adeet en de blik van een ba
by. Een ideaal genots- en wegwerparti
kel.
Guilty as Sin borduurt voort op dezelf
de lijn. Waren het in het klassieke Holly
wood altijd de onberekenbare, fatale
vrouwen die op het oog standvastige
mannen het hoofd op hol joegen en het
verschil tussen goed en kwaad proble
matiseerden, nu zijn de rollen omge
draaid. Don Johnson speelt een gigolo,
die bestaat van het manipuleren van
vrouwen.
Johnson werd bij zijn vorige 'serieuze'
filmrol The Hot Spot) door regisseur
Dennis Hopper vergeleken met een mok,
in tegenstelling tot delicaat serviesgoed,
en hij maakt die vergelijking in Guilty as
Sin meer dan waar. Hij leunt quasi sen
sueel tegen deurposten, spuit seksisti
sche teksten en wint daarmée iedere
vrouw, ook de op het oog toch kiene Re
becca DeMornay. Zij moet hem verdedi
gen omdat hij wordt verdacht van
möord op z'n steenrijke echtgenote, en
de plot van de film steunt op het feit dat
DeMornay steeds meer overtuigd raakt
van 's mans schuld. Johnson blijkt al ja
ren geobsedeerd door z'n advocate, wat
de nodige dreiging met zich meebrengt
in het geval dat hij zou worden vrijge
sproken.
Beroepseer en puur zelfbehoud strij
den zo om de voorrang in wat toch een
veel te brave film blijft. Eerder maakte
Madonna korte metten met advocaat
Willem Dafoe in een vergelijkbare, maar
veel hitsiger film; regisseur Sidney Lumet
slaagt er ondanks zijn staat van dienst
niet in om de dubbele gevoelens van de
advocate voor haar cliënt aannemelijk te
maken. Johnson is een licht meelijwek
kende gigolo in maatpakken, en het blijft
een raadsel waarom DeMornay ooit de
competitie met hem wil aangaan. Het is
al jaren geleden dat een regisseur in
Hollywood geheime verlangens naar wat
'slecht' is echt de ruimte durft te geven;
ook Sidney Lumet heeft zich neergelegd
bij herkenbare patronen (zelfs wanneer
de man-vrouw verhouding modern oogt)
en het onvermijdelijke happy end ont
neemt Guilty as Sin iedere geloofwaar
digheid.
BIOSCOPEN
AMSTERDAM
ALFA 1 tel. 6278806
Reservoir dogs 16 j., dag. 13.30, 16,
19.30,22
ALFA 2
Mad dog and glory 16 j., dag. 13.30,
16, 19.30,22
ALFA 3
Red rock west 16 j., dag. 13,15.45,
18.45,21.30
ALFA 4
Scent of a woman a.I., dag. 20.15
Bambi a.I., dag. 13, 15.45, 18.30
ALHAMBRA1 tel. 6233192
A few good men a.I., dag. 18.45,
21.30
ALHAMBRA2
Malcolm X 12 j., dag. 20
BELLEVUE CINERAMA tel. 6234876
Indecent proposal a.I., dag. 13.15,
16, 18.45,21.30
CINERAMA 2
Enchanted April 16 j., dag. 13.15,
16, 19.15, 22
CALYPSO 1 tel. 6234876
The piano 12 j., dag. 13.15,16,
19 15,22
CALYPSO 2
Made in America a.I., dag. 13.15,
16, 19.15, 22
CINECENTER-CINEMACORALINE
Lijnbaansgracht 236 tel. 6236615
Max& Jeremie 16 j., dag. 14.30, 17,
19.30, 20.15
CINECENTER-PEPPE-NAPPA
Falling down 16 j., dag. 14.30,17,
19.30,22
CINECENTER-PIERROT
Simple Men 16 j., dag. 14.30,19.30
Les nuitsfauves 16 j., dag. 17,
22.15
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
Arizona dream 16 j., dag. 14.30,
19.15,22
CINEMA 1 INTERN, tel. 6151243
Last action hero, dag. 13.15, 16, 19,
21.45, wo alleen 13.15, 19,21.45
CINEMA 2 INTERNATIONAL
Cliffhanger 16 j., dag. 18.45, 21.30
CITY 1 tel 6234579
Dragon - the Bruce Lee story 16 j.,
dag. 13.15, 16, 18.45,21.30
CITY 2
Guilty as sin 16 j., dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CITY 3
Loaded weapon 1 12 j., dag. 13.15,
16,18.45,21.30
CITY 5
Dennis the menace a.I., dag. 13.15,
16, 18.45
Whispers in the dark 16 j., dag.
21.30
CITY 6
Cliffhanger 16 j., dag. 13.15,16,
18.45,21.30
CITY 7
Hotshots 12 j., dag. 13.15,16,
18.45,21.30
KRITERION 1 tel. 6231708
Enchanted April dag. 17.15, 19.15,
21.45 (beh.di 21.45) zo ook 15
Sneak preview di 22.15
KRITERION 2
Raise the red lantern dag. 17.30, zo
ook 15
Bitter Moon dag. 19.45
The crying game dag 22.15
RIALTO 1 tel. 6623488
Bellede jour dag. 20, 22
RIALTO 2
Le journal d'une femme de chambre
do t/m za 20, zol5
La voie lactée zo t/m wo 20, zo ook
15.15
Shadows in paradise do t/m za 22
Muno no hito zo t/m wo 22
THE MOVIES 1 tel. 6386016
The waterdance dag. 17.45,19.45,
•22, zoook 15
THE MOVIES 2
Close my eyes dag. 17.30, 21.45, zo
ook 15
American Friends dag. 19.45
THE MOVIES 3
The crying game dag. 17.15, 22, vr
za ook 00.15
Howards end dag. 19,30, zoook
14.45
THE MOVIES 4
Until the end of the world dag
21.15, zoook 14.30
Orlando dag. 17.30, 19.30
TUSCHINSKI 1 tel 6262633
Last action hero, dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
TUSCHINSKI 2
Made in America a.I., dag. 18.45,
21.30
TUSCHINSKI 3
Cliffhanger 16 j.. dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
TUSCHINSKI 4
Accidental Hero a.I., dag 13.15, 16,
18.45,21.30
TUSCHINSKI 5
Sommersby a I., dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
TUSCHINSKI 6
Oeroeg 12 j„ dag 13.15, 16, 18.45,
21.30
TUSCHINSKI CINEAC
Patriot games 12 j., doorlopende
voorstelling dag. 11,13.20, 1-5.40,
18, 20 20
DE UITKIJK tel. 6237460
The story of Qui Ju 16 j., dag. 17
Une epoque formidable dag. 18,
19 45
Filmzomer dag 21.30 A bout de
souffle do, Sweet Emma dear Böbe vr
en za, Himmel über Berlin zo en ma,
Speaking parts di, La tarea wo
Het programma van de Leidse
en Haagse bioscopen is te vin
den op de pagina 'Info'
Twintig jaar geleden overleed in Amerika op 32-jarige leeftijd de legen
darische karate-acteur Bruce Lee. Drie weken voor de première van de
film die hem wereldberoemd zou maken: Enter the Dragon. Ter nage
dachtenis aan hem heeft de Amerikaanse regisseur Rob Cohen een
speelfilm gemaakt over zijn leven, die onder de naam Dragon wordt uit
gebracht in de bioscoop. Een film waarin Lee op een torenhoog voetstuk
wordt geplaatst en waarbij de camera soms louter als wierookvat ge
bruikt is.
FILM
OVERZICHT. LETTYSTAM
Kijkhuis, Vrouwenkerksteeg 10, Leiden.
Accidental Hero, do 19/8 t/m za 21/8,
20.00 uur en 22.15 uur. X, Haarlemmer
straat 52, Leiden: The Adjuster, woe 25/8,
21.00 uur.
Amerikanen hebben, in Hol
landse ogen, een beetje gekke
band met het medium televisie.
Zonder gêne vertellen ze voor
een miljoenenpubliek de meest
intieme en meest gruwelijke de
tails uit hun privé-leven. De ver
slaggevers zelf kennen ook wei
nig terughoudendheid bij het
maken van hun programma's.
Met dat verschijnsel veegt de
Brit Stephen Frears heel plezie
rig en erg komisch de vloer aan
in Accidental Hero, te zien in het
Kijkhuis.
Bernie (Dustin Hoffman) is
een kleine crimineel. En een
galbak met een uiterst zwarte
kijk op de wereld. Bernie staat
met autopech langs de weg. Het
is noodweer. Zo ongeveer voor
zijn voeten stort er een vliegtuig
neer. Bernie reageert uiterst pis
sig. Zo, in de trant van: moet
dat nu juist hier gebeuren? Ter
wijl het toch aJ van dat pestweer
is en mijn auto het ook al niet
doet? Hij besluit toch wat pas
sagiers uit het voertuig te red
den. En één daarvan is Gale
(Geena Davies), sterverslaggeef
ster bij een plaatselijke omroep.
Bruce Lee was bij zijn leven al een my
thische figuur. Een man die niet alleen
uitblonk in Oosterse vechtsporten, maar
die mede door zijn achtergrond als filo
soof sterk tot de verbeelding sprak van
de jeugd. Hij kon niet alleen met één
klap een groot ijsblok verbrijzelen, maar
wist ook wie Hemingway en Hegel wa
ren, zoals in de film nadrukkelijk wordt
getoond. In Dragon komt Bruce ener
zijds naar voren als een brave, rustige, fi
losofische ingestelde jongen, en ander
zijds als de zwarte panter die leniger en
sneller is dan elke tegenstander.
De film start ongeveer met het mo
ment waarop zijn vader hem aanraadt
vanuit Hong Kong, waar hij is opge
groeid, naar Amerika te gaan. Daar gaat
hij eerst studeren, start een sportschool
voor Kung Fu, en schrijft een boek over
Jeet Kune Doo. Een TV-producer vraagt
hem voor een rol in de serie The Green
Hornet en vanaf dat moment lijkt zijn
kostje gekocht. Maar wanneer niet hij
maar David Carradine de hoofdrol krijgt
in de door hem bedachte TV-serie Kung
Fu, keert hij teleurgesteld terug naar
Hong Kong. Daar wordt hij gevraagd
voor een hoofdrol in de actiefilm The Big
Boss, die zo in de smaak valt dat een
Hollywood-producér alsnog besluit met
hem in Hong Kong een Kung Fu-film te
maken. De rest van het verhaal is be
kend. Kort voor de première van Enter
the Dragon overlijdt hij op mysterieuze
wijze.
Net als Richard Attenborough in zijn
biografie over Chaplin heeft ook Robert
Cohen in Dragon last van heldenvere
ring. Bruce wordt kritiekloos als een
soort halfgod afgeschilderd met louter
Ze gaat later op zoek naar
haar anonieme redder maar die
zit intussen in de gevangenis.
Haar baas looft een miljoen dol
lar uit en dan meldt charlatan
John (Andy Garcia) zich. Deze
dakloze zwerver doet h^t gewel
dig op de buis. Hij oogt zo on
geveer als een mengeling van de
ideale schoonzoon en de lieve,
vriendelijke jongen next-door.
Gale raakt verliefd op hem maar
krijgt haar twijfels als de red
ding op de buis nog eens wordt
nagespeeld. Ze ontmoet cynicus
Bernie. Desondanks houdt Gale
tegen de waarheid in vast aan
de mythe die ze zelfheeft gecre-
eerd.
Van de Canadees-Armeense
Atom Egoyan draait The Adjus
ter in de X. Ook hij houdt zich
bezig met de bedriegelijke
waarheid van beelden. De
hoofdpersonen zijn een schade-
expert die claims regelt van
door brand gedupeerden en zijn
vrouw. Zij werkt als censor van
pornofilms. Het echtpaar leeft
in een lege wereld. Echt contact
hebben ze niet met elkaar,
emoties worden niet geuit.
Egoyan brengt de vervreemding
van deze moderne samenleving
in beeld en doet dat op dusda
nig onheilspellende wijze dat
zijn kijkers weinig te grinniken
hebben.
goede eigenschappen. Een Oosterse hei
lige die er alles voor over heeft om zijn
missie te volbrengen als apostel van de
Kung Fu. De film volgt vrij nauwkeurig
zijn levensverhaal, maar dat gebeurt
nogal eenzijdig en fragmentarisch en
soms zo sentimenteel dat het bijna me
lodrama wordt. Gelukkig zitten er ook de
nodig actiescènes in de film met de bij
karate en Kung Fu gebruikelijke kreten
en gillen. Voor de liefhebbers wordt er
ruim voldoende getrapt en geslagen, en
Bruce ontkomt maar net aan een cirkel
zaag en de verdrinkingsdood.
Bruce wordt op zich niet slecht ge
speeld door Jason Scott Lee (geen fami
lie!), terwijl Lauren Holly in kapsel en
kleding de veranderingen in de tijd laat
zien als zijn vrouw Linda. Om de film
wat meer diepgang te geven, bedacht
Cohen nog een geheimzinnige demon,
die Bruce af en toe lastig valt en die zijn
innerlijke angst personifieert. En dat is
uiteraard de grootste vijand die een
mens maar kan hebben.
Het is overigens meer dan jammer dat
voor de hoofdrol in deze film destijds
niet Bruce Lee's zoon Brandon is geko
zen. Een jonge acteur die in de voetspo
ren van zijn vader eveneens bezig was
met een glanzende carrière als karate-
specialist en filmacteur, maar die eind
maart evenals zijn vader op jonge leeftijd
overleed. Hij werd per ongeluk doodge
schoten tijdens een actiescène voor de
film The Crow. De geschiedenis lijkt zich
dus genadeloos te herhalen, al is het zeer
de vraag of The Crow van eenzelfde kali
ber is als Enter the Dragon, die in zijn
soort wordt beschouwd als een absoluut
meesterwerk en waar ook Dragon met
geen mogelijkheid aan kan tippen.
Andy Garcia en Dustin Hoffman in 'Accidental Hero'.
Jason Scott Lee speelt de rol van
de legendarische Bruce Lee.
Boeiende greep uit het werk van 65-jarige tekenaar
/De Groene Amsterdammer, Amsterdam
1993, 176 blz ISBN 90 5330 090 2. Prijs
fl. 29,50,
Zijn vakbroeders zijn het er alle
maal over eens: de tekeningen
van Rob Wout zijn uniek. Bui
tenstaanders kunnen dat in ze
ker één opzicht beamen. Wie
een tekening van hem ziet, her
kent onmiddellijk de hand van
de maker: Opland! Al meer dan
veertig jaar tekent hij voor De
Groene Amsterdammer en De
Volkskrant. Ter gelegenheid van
zijn 65ste verjaardag is een bun
del samengesteld met ruim 150
tekeningen, de eerste over het
Midden-Oosten anno 1947, de
laatste over de val van PvdA-
staatssecretaris Ter Veld in juni
dit jaar.
Drie inleidende stukken bege
leiden Oplands geselecteerde
pennevruchten. Andere teke
naars stellen daarin niet alleen
vast dat Opland een uniek insti
tuut is, maar ook dat hij scherpe
kritiek met mildheid mixt. Zelf
spreekt hij over „agitprop in een
vrolijk clownspak". En over zijn
vak, dat hij leuk blijft vinden, al
is hij voortdurend in de weer
met ellende: „Je kan dat verta
len en begrijpbaar maken en
iets verteerbaarder voor men
sen die te lui zijn om het hoofd
artikel te lezen of de lange stuk
ken van de echte specialisten".
Legt Opland dan- alleen maar
uit wat er in de wereld gebeurt?
Nee, zeker niet. Geregeld neemt
hij, en soms fel, stelling. Tegen
de kernbewapening bijvoor
beeld. Wie kent niet het boze
Hollandse vrouwtje dat een ra
ket wegschopt. Begin jaren
tachtig was dat tekeningetje
niet alleen hèt symbool van de
Nederlandse vredesbeweging,
ook in het buitenland werd het
veel gebruikt tot in Japan en
IJsland toe.
Maar zeker zo fel keert
Opland zich tegen het snijden
in de sociale zekerheid. „Ik heb
op de middelbare school geze
ten toen er een Duitse bezetting
was. En daarvóór heb ik onder
Colijn de crisis mee mogen ma
ken. Mijn vader was al vroeg
werkloos, dus ik weet heel goed
wat dat is. Dat was niet leuk.
Vandaar dat ik, als er nu weer
aan de bijstand wordt geplukt,
in de voorste loopgraven zit om
dat te bestrijden", aldus
Opland. Geen wonder dus dat
een tekening voor De Groene
van 6 juni 1964, waarin hij
PvdA-boegbeeld Drees tot
AOW-heilige verklaart, bijna
aandoenlijk is om te zien. Het
sociale mededogen van Drees
en Den Uyl is ook een Opland
trekje.
Het wekt dan ook geen verba
zing dat de 19-jarige progressief
Rob Wout in februari 1947 voor
het vooruitstrevende weekblad
De Groene ging werken. Dat hij
het jaar daarop ook aan de slag
ging bij De Volkskrant lijkt min
der logisch. Dat dagblad be
hoorde weliswaar tot de sociale
vleugel van het Nederlands ka
tholicisme, maar had toch nog
een duidelijk behoudend karak
ter. Bovendien was Wout een
protestant met een nogal rebel
se inslag. Maar de toenmalige
Volkskrant hoofdredacteur,
Luecker, durfde het aan met
groot succes voor zijn krant, tot
op de huidige dag. Opvallend is
dat zijn tekeningen in De Groe
ne vaak scherper en radicaler
dan die in De Volkskrant. Het is
de verdienste van deze bundel
dat ook dat aspect naar voren
komt.
Al met al is Het Groot Opland
Boek interessant genoeg om na
eerste lezing ook in de toekomst
zo nu en dan weer eens uit de
kast te halen. De drie inleidende
stukken geven de lezer een goe
de leidraad voor het bekijken
van de tekeningen. Er is echter
één bezwaar. Veel tekeningen
gaan over de waan van de al
weer jaren vervlogen dag. Daar
door is het van lang niet alle
maal meteen duidelijk op welke
politieke situatie ze sloegen. De
samenstellers hadden dat pro
bleem voor de lezer kunnen op
lossen door bij iedere tekening
in twee of drie zinnen de poli
tieke context weer te geven
waarin Opland op dat moment
zijn werk deed.
Opland neemt altijd opvallend fel
stelling tegen het snijden in de
sociale zekerheid. Deze tekening
stond op 12 juni 1991 in De Groe
ne Amsterdammer.
'De goed soldaat' van Ford Maddox Ford
BOEKEN
RECENSIE «JOS DAMEN
Ford Madox Ford, De goede soldaat.
Vertaald door Phil Daniels. Uitgeverij
Atheneum, Polak en Van Gennep,
39,90, gebonden 55,00.
'Triester verhaal dan dit heb
ik nooit gehoord'. Het is de
beginzin van de roman De
goede soldaat van Ford Ma
dox Ford. De Amerikaan was
veertig jaar oud toen hij in
1913 aan deze roman begon.
Pas nu verschijnt de eerste
Nederlandse vertaling van dit
meesterwerk en die is meteen
voortreffelijk.
Het droevige verhaal in De
goede soldaat wordt zoge
naamd verteld door de Ame
rikaan Dowell. Hij haalt voor
zichzelf en voor de lezer (als
'een begrijpende ziel aan de
open haard') de negen jaar
durende vriendschap op die
hij en zijn vrouw Florence
met het Engels-Ierse echtpaar
Captain Edward Ashburnham
en Leonora Powys hadden en
de teloorgang van deze relatie
plus beide huwelijken.
Edward Ashburnham en
Leonora zijn zeer verschillen
de types, in karakter, geloof,
omgang met mensen en geld.
Hun huwelijk loopt zeer
stroef; hij staat praktisch on
der curatele en ontsnapt in
ongelukkige relaties met an
dere vrouwen. Dowell en zijn
vrouw Florence zijn er zo mo
gelijk nog slechter aan toe. Zij
veinst een hartkwaal. Hij is
een sukkel die door haar
voortdurend wordt bedrogen.
Aan het eind verzucht Do
well: „De maatschappij moet
blijven draaien, daar ga ik van
uit, en de maatschappij kan
èlleen maar in stand blijven
als de alledaagsen, als de bra
ven en 'n tikkeltje slinksen
floreren, en als de gepassio-
neerden, de eigenzinnigen en
de al-te-oprechten veroor
deeld worden tot zelfmoord
en krankzinnigheid. Ik denk
zo dat ik zelf, op mijn halfhar
tige manier, in de categorie
van de gepassioneerden, de
eigenzinnigen en de al-te-op-
rechten val."
Ford laat Dowell het relaas
van die trieste liefdes zeer
mooi en slim vertellen. Hiji
springt vaak terug naar oude
re gebeurtenissen, vertelt het
verhaal rustig met onnodige,
maar karakteristieke terzijdes.
Daarnaast is er prachtige zelf
spot (Dowell noemt zichzelf
bijvoorbeeld een 'gedresseer
de poedel') en een mooie
sfeertekening. En er is het
verhaal natuurlijk. Alleen een
cynicus als Ford kan zo'n
prachtig, heftig en slecht aflo
pende liefdesgeschiedenis
schrijven.
