Streekhistoricus ontdekt
vergeten Hillegomse dichter
'Iedereen kan toch een
gitaar vasthouden?'
'Schilderen is eenzaamheid'
Cultuur&Kunst
Meer dan 700.000 bezoekers
voor musical Cats in Carré
Nieuw seizoen veelbelovend
voor Nederlandse Opera
DINSDAG 17 AUGUSTUS 1993
chef annemiek ruygrok, 071 -356472. plv -chef jan rijsdam. 071-356473
Nederlandse film in Locarno bekroond
locarno De film 'Hartverschreurend' van Mijke de Jong heeft
prijzen gewonnen tijdens het 46ste Internationale Filmfestival in
Locarno. De film kreeg de Swissair-juryprijs en derde prijs van
de Jury der Jongeren. 'Hartverscheurend' beleeft in Locarno de
wereldpremière en zal tijdens de Filmdagen in Utrecht voor het
eerst in Nederland te zien zijn.
K&O verkoopt Haagse voorstellingen
leiden/den haag Uit in Den Haag. Dat kunnen Leidenaars ook
komend seizoen weer, want K&O heeft een serie van twaalf
voorstellingen in de verkoop. Van Stef Bos tot BZN, van Seth
Gaaikema tot The Deep River Quartet en van Flairck tot The Ny
lons.
De voorstellingen zi'jn in Diligentia, de Anton Philipszaal of het
Congresgebouw. Om in aanmerking te komen voor een abonne
ment, moeten drie voorstellingen worden afgenomen. Inlichtin
gen bij K& O Leiden: 071-141141.
Duizenden Elvis-fans bezoeken graf
memphis» Duizenden Elvis-fans hebben gisteren een pel
grimstocht gemaakt naar het graf van Elvis Presley in Memphis,
Tennessee, om de 16de sterfdag van de 'King of Rock Roll' te
herdenken. Zeker zevenduizend fans begonnen zondagavond al
aan een processie, waarbij men met brandende kaarsen in de
hand langs het graf op Graceland schuifelde en bloemen en an
dere giften achterliet.
Misschien een leuk cadeautje voor de Elvisfans? Dit horloge, in de
vorm van een gitaar, komt in het najaar op de markt voor ongeveer
140 gulden. Voorlopig alleen in de VS trouwens. foto ap
amsterdam anp
Na ruim 500 voorstellingen valt
op zondag 29 augustus defini
tief het doek voor de musical
Cats in het Koninklijk Theater
Carré in Amsterdam. In totaal
zullen dan meer dan 700.000
bezoekers de katten-musjqal
hebbenbezocht.
De produktie behoort met
een gemiddelde bezettings
graad van 92 procent tot de top
in de Nederlandse musicalge
schiedenis. Het is ook de eerste
keer dat een Nederlandse musi
cal zo lang - in totaal 16 maan
den - heeft gelopen.
De bezoekerscijfers gelden
over 1987, toen Cats voor het
eerst in Carré stond, 1988, en
1992/93, de derde reeks optre
dens. Volgens Carré-directeur
Bob van der Linden is met de
laatste reeks optredens ook een
record gebroken, want nooit
eerder stond een produktie tien
maanden achter elkaar in Carré.
amsterdam gpd
Meer bezoekers naar
Tropenmuseum in Amsterdam
amsterdam anp
Het Tropenmuseum in Amster
dam heeft in 1992 in totaal
218.47,0 bezoekers getrokken.
Dat is ruim 15.000 meer dan het
jaar daarvoor, zo meldt het jaar
verslag 1992 van het museum.
Directeur H. Gortzak van het
museum noemt dat in een tijd
van verhevigde concurrentie
„een prestatie waar het Tropen
museum trots op is".
Toch is het stijgend bezoe
kersaantal niet het zaligmaken
de streven van het museum,
want het blijft kiezen voor the
ma's die misschien niet zo pq-
pulair zijn, maar wel relevant
gezien de ontwikkelingen in de
wereld, aldus Gortzak. Hij
houdt er rekening mee dat de
bezoekcijfers over 1993 lager
uitvallen dan in 19S2. Met de
tentoonstelling over de positie
De aandoenlijke poëzie van P.L.A. Bakker Azn 1836-1858
Acteur Stewart
Granger overleden
los angeles
Zijn literaire werk was in geen bibliotheek in Nederland
of België meer te vinden. Ook bij de Maatschappij der
Nederlandse Letterkunde in Leiden riep zijn naam alleen
maar vraagtekens op. Tot voor kort had niemand ooit ge
hoord van de dichter Pieter Lourens Adriaan Bakker Azn
(1836-1858), in leven schoolmeester te Hillegom. Totdat
streekhistoricus A. Hulkenberg stuitte op een dichtbun
del uit 1856. „Geen grote dichtwerken, maar het is aan
doenlijk hoe hij heeft geprobeerd het allemaal zo mooi
mogelijk te zeggen", meent Hulkenberg.
gedichten. Flet werkje deelt hij
uit aan vrienden en bekenden.
Het is niet verkrijgbaar in de
boekhandel.
De Hillegomse bloembollen
teelt was in de jaren dat Bakker
les gaf op de dorpsschool al tot
in Engeland, Frankrijken Duits
land bekend. Hyacintenbollen
gingen in die tijd zelfs richting
Sint Petersburg in Rusland. In
een zogeheten naamdicht geeft
Bakker hoog op van het mooie
dorp tussen de duinen en de
veengronden:
hillegom kees van der linden
We schrijven het jaar 1856.
Nauwelijks 19 jaar oud begeeft
de Hillegomse ondermeester
Pieter Bakker zich naar de Grote
Houtstraat in Haarlem. Daar
laat hij bij boekhandel Van
Arum enige tientallen gedichten
uitgeven. Drie jaar later sterft
hij, aangetast door de tering.
Had hij langer geleefd, dan was
hij misschien ooit opgenomen
in een bloemlezing of een lite
rair naslagwerk. Maar het lot
besliste anders. Bakker raakte
totaal in de vergetelheid.
De jonge dichter liet zijn pen-
nevruchten drukken voor eigen
rekening, zo vermeldt de kaft
van het boekwerkje. Bij de her
uitgave bijna anderhalve
eeuw later is Hulkenberg
hem daarin gevolgd. De streek
historicus, die het bundeltje in
handen kreeg via een Heem-
steedse handelaar in antiquari
sche boekwerken, heeft op ei
gen kosten een kopie van het
bundeltje laten maken en die
voorzien van een beknopte bio
grafie en een toelichting op de
Hier heeft de Bloemgodin
haar tempel opgeslagen;
In Noord en Zuid hoort men
van Hill'gom 's schat gewagen:
Luid klinkt de lof, de roem
van dit bekoorlijk oord,
Langs Theems en Newa-
stroom, langs Seine en Oder-
boord.
Een beekje, mild beschaaüwd
door beuk en lindenboomen,
Golft kabblend door deez'
streek; en heuvels, zilvren dui
nen,
Omkranst met wiegend loof,
wedijvren hier alom
A. Hulkenberg: „Het is aandoenlijk hoe hij heeft geprobeerd het alle
maal zo mooi mogelijk te zeggen."
foto archief
Met 't zacht en landlijk schoon
van 't lieflijk Hillegom.
In tal van gedichtjes maakt
Bakker gewag van zijn liefde
voor ene Liza ('Haar adem is als
lentelucht, En hyacinthengeur
haar zucht'). Hij wandelt met
haar langs de Oude Beek buiten
het dorp en 'plukt kusjes van
haar koralijnen lippen'. Maar
vaker nog dan de liefde, is de
dood het thema van de dicht
stukken. Hier laat Bakker zich
kennen als een zeer gelovig
christen, verlangend naar het
voortleven na de dood.
De gedichtjes van Bakker zijn
naar de geest van die tijd nogal
hoogdravend. Gekunsteld vaak.
Ze hebben Hulkenberg zelf
jarenlang docent aan de Rijks
Middelbare Tuinbouwschool in
Lisse getroffen. Niet zozeer
door hun inhoud, maar meer
om de persoon die achter de
schrijfsels schuil gaat. „Tiental
len jaren lang heb ik steeds jon
gens van omstreeks 16 tot 19
jaar in de klas gehad", schrijft
hij. „Dan was ik soms geroerd
bij het zien hoe ze hun algeheel
optreden, hun werkstukken,
hun bezigzijn in de praktijk en
alles zo goed en volwassen mo
gelijk trachtten te doen, terwijl
hun jongensachtigheid er nog
van alle kanten doorheenstak."
In de slopende maanden die
voorafgingen aan zijn ster
vensuur vertrouwde Bakker
niets meer toe aan het papier.
Of misschien deed hij het wel,
maar raakten die laatste regels
verloren. Verbaasd zal de dich
ter niet zijn geweest, toen de
dood hem al zo vroeg kwam ha
len. Schreef hij niet in Aan den
Dood:
Geen enkle, die hier leeft, is
voor uw magt bestand:
En moet» vallen onder't slaan
van uwe koude hand.
De acteur Stewart Granger,
die een grote rol speelde in
de Britse film in de jaren in
de jaren '40 en '50, is maan-
'dag op 80-jarige leeftijd over
leden in een ziekenhuis in
Los Angeles. Granger had
kanker. De van oorsprong
Britse acteur speelde zijn
loopbaan bij de film in 1933
na een opleiding aan de
Webber-Douglas School voor
Dramatische Vormgeving.
Hij groeide uit tot een van de
leidende figuren in de Britse
filmwereld. Granger speelde
in meer dan 60 films, waar-
ortder 'King Solomon's Mi
nes', 'The prisoner of Zenda',
'The last Hunt' en 'Harry
Black and the Tiger'. Granger
werd in 1913 in Londen ge
boren als James Lablanche
Steward. Aan het einde van
de jaren '30 besloot hij zijn
naam te veranderen, om ver
warring met een andere op
komende filmster, Jimmy
Stewart, te voorkomen. In
1950 vertrok Granger naar
Hollywood. Hij besloot in.de
Verenigde Staten te blijven
en kreeg in 1956 de Ameri
kaanse nationaliteit.
Komische opera
in Amsterdamse
Stadsschouwburg
amsterdam anp
Bij De Zomeropera gaat op 22
september in de Amsterdamse
Stadsschouwburg de komische
opera 'La fedelta premiata' in
première. Jan Bouws en Erik
van 't Wout regisseerden de
produktie. De Zomeropera
brengt elk jaar enkele van de in
totaal veertien teuggevonden
opera's van Joseph Haydn op de
planken.
'Non-stop recordhouder' was
Les Misérables, die zes maan
den lang was te zien.
Carré heeft geen plannen een
vierde serie van Cats te pro
grammeren. Toch denkt Van
der Linden wel dat er publieke
belangstelling voor zou zijn.
Daarom: „zeg nooit, nooit", al
dus de Carré-directeur.
Het theater is vanaf 1 septem
ber gedurende twee en een hal
ve maand gesloten. In die perio
de wordt onder meer de toneel
opening gerestaureerd. De tota
le verbouwing van het theater,
die 17 miljoen gulden kostte,
heeft vooral tot doel het toneel
te verruimen tot 14 meter breed
en 17 meter diep.
De feestelijke (besloten) her
opening is op 15 november. De
eerste publieke voorstelling is
de theatershow op 16 november
van René Froger, getiteld 'The
Power of Passion'. De optredens
van Froger zijn al uitverkocht.
Britse 'Songband' nog één keer live
Komend seizoen ziet er voor De Nederlandse Opera (DNO) veelbe
lovend uit: nu al zijn er 19 procent meer abonnementen verkocht
dan in het afgelopen seizoen. Ten opzichte van 1990 nam het aan
tal abonnementen zelfs toe met 48 procent.
Deze opmerkelijke stijging betekent niet dat alle produkties zijn
volgeboekt. Voor de bijna 100 voorstellingen dit jaar worden gege
ven zijn nog ruim voldoende plaatsen in de losse verkoop beschik
baar. Met uitzondering van La Traviata op 25 december dat hele
maal is uitverkocht. Onder abonnementhouders blijkt de belang
stelling het grootst voor Orfeo ed Euridice, L'Incoronazione di Pop-
pea en Falstaff.
Voor de Parsifal-reeks die op 2 september in Het Muziektheater
begint - opening van het seizoen - zijn nog meer dan 2000 plaatsen
beschikbaar.
Gert van Reenen: „Modeltekenen is de basis van alles." foto» a
Gert van Reenen, van rugby-coach tot kunstenaar:
vlissingen annemarie zevenbergen
van minderheden in India,
„Adivasi - Het andere India"
neemt het museum „welbewust
het risico" dat er minder men
sen komen.
De afgelopen zeven jaar heeft
het museum zich vooral gericht
op het maken van grote ten
toonstellingen, waardoor er
minder aandacht was voor de
semi-permanente exposities.
Die zijn volgens Gortzak voor
een deel gedateerd, zowel qua
vormgeving als inhoud. Op de
begroting voor de komende ja
ren is een structureel bedrag'
vrijgemaakt voor de herinrich
ting van deze tentoonstellingen.
Dat proces zal een aantal jaren
duren. Een eerste begin wordt
gemaakt met de afdeling Mens
en Techniek en Zuidoost Azië,
die binnen enkele maanden
klaar moet zijn.
Hij zette begin jaren zestig Victoria Station op
stelten met 'zijn' gezangen. Hij hielp zijn rugby-
teams (Hilversum, Het nationaal team en De Wit
te Raven) vaak aan een nipte overwinning. Hij
was de grondlegger van de rugby-coachopleiding
en fungeerde tot voor drie jaar nog als gediplo
meerd trainer van Eemland. Nu hanteert hij
kwast en palet en heeft zijn draai gevonden in de
schilderkunst. Een opmerkelijke carrière ken
merkt het leven van Gert van Reenen. Een mar
kante verschijning met imposante snor, idem
buik en een doorleefde, wat hese stem. Zijn werk
is nu in Vlissingen te zien. Schilderen is voor hem
plezierig bgzig zijn. „Ik wil niets uitdragen, ik heb
geen boodschap, alsjeblieft niet. Ik wil me ge
woon prettig voelen."
Gert van Reenen (58) was, en is nog, een gang
maker. Zijn repertoire bevatte indertijd talloze
fraaie liederen die na afloop van een rugby-wed-
strijd, samen met de tegenstanders, uit volle borst
werden aangeheven. In de jaren zestig speelde hij
zo'n 50 tot 60 wedstrijden als fullback, een soort
vliegende keeper, met het nationaal rugby-team.
Maar zijn actieve rugby-loopbaan is inmiddels af
gesloten. Sinds drie jaar werkt hij ook niet meer
als trainer. Zijn energie en emoties kan hij nu
kwijt in zijn schilderijen. Vooral vrouwelijk naakt
is een geliefd onderwerp.
Paard
„Modeltekenen is de basis van alles. Kun je een
vrouw, dan kun je ook een paard. Dan kun je al
les. Ik krijg nog steeds twee keer per week les in
naakttekenen van Peter Schenke uit Amsterdam.
Het maken van snelle schetsen: in drie, ,vier mi
nuten moet je een bepaalde stand op papier krij
gen. Dat is hard werken. Je kunt niet gezellig
rondkijken en rustig tekenen. Ik ben vaak kapot
na zo'n les. Maar je leert kijken en dat is belang
rijk."
Een jaar of acht geleden begon Gert met schil
deren. Niet vrijwillig overigens. Zijn, inmiddels
overleden, vrouw had hem aangemeld. „Ik zag
dat in eerste instantie helemaal niet zitten. Ze
had ons samen voor een cursus schilderen en te
kenen opgegeven. Wat moest ik nou met potlood
en schilderkwast. Maar omdat ze alles had be
taald ben ik, als zuinige Hollander, toch gegaan.
En vanaf de eerste les pakte het me. Je begon
weliswaar met een theepotje of kop en schotel in
houtskool maar op een gegeven moment kwam
de kwast er bij en toen is het heel snel gegaan.
Het zag er niet uit, maar het boeide me."
„Schilderen is eenzaamheid. Je werkt alleen,
vanuit jezelf. Daar zat ik eigelijk niet op te wach
ten toen mijn vrouw overleed, maar het heeft me
door die eerste tijd heen geholpen. Ik kwam op
die manier door het rouwproces heen."
Gert van Reenen werkt in groot formaat en hij
heeft een forse penseelstreek. „Ik hou niet van dat
gefrutsel. Ik zet groot op en ga groot verder. Je
brengt jezelf wel eens in moeilijkheden, want als
het fout gaat, gaat het gróót fout. Ik ben geen te
kenaar. Ik wil vrijheid in mijn werk, maar het
moet nog wel herkenbaar zijn. Mijn vrouwen zijn
wel te herkennen als vrouw, maar ze zijn niet in
detail weergegeven. Dat zie ik niet zitten, maak
dan maar een foto. Ik werk graag groot en gebruik
sprekende, felle kleuren. Kleur is mijn stijl. Ik
moet zelfs uitkijken dat ik er niet te wild mee om
ga-"
„Ik schilder omdat ik het leuk vind en ik voel
me er prettig bij. Dat is wat ik wil. Ik hoef niets uit
te drageri. Geen boodschap aan het publiek, als
jeblieft. Ik werk vanuit mezelf. Ik heb geen affini
teit met bepaalde stromingen of groepen. Ik vind
Cobra leuk en Modigliani vind ik mooi, maar daar
houdt het mee op. Ik bezoek wel veel musea en
exposities, maar ik ga m'n eigen gang."
„Ik vraag niet veel geld voor een schilderij.
Kunst moet betaalbaar blijven. Ik ben geen van
negen-tot-vijf-schilder. Soms werk ik tot vier, vijf
uur 's nachts en dan een paar dagen niet. Ik ben
er wel altijd mee bezig. Je kijkt met een ander oog
naar je omgeving dan vroeger. Veel bewuster. Je
ziet ook veel meer."
Gert van Reenen exposeert in het Vlissingse ca
fé Soif tot 6 september.
amsterdam peter bruyn
Is Radiohead de zoveelste Britse
rockband die vandaag door de
Engelse muziekbladen als een
vuurpijl wordt gelanceerd, om
volgende maand op initiatief
van diezelfde magazines de be
kende baksteenbehandeling te
ondergaan? „Nee, beslist niet.
Wij worden niet echt 'gehy-
ped'," reageert zanger Thom
Yorke. Wie had een ander ant
woord verwacht?
„Het is echt een geluk dat we
niet zo de lucht in worden ge
schoten als bijvoorbeeld Su
ede," vervolgt Yorke, een sym
pathieke Britse bleekneus van
begin twintig. „Tegen dat soort
groepen wordt door andere
bands meteen verschrikkelijk
aangeschopt. Goed, we hebben
een 'single van de week' gehad
in de Britse popbladen. En veel
goede recensies. Maar ze heb
ben niet elke week iets over ons
te schrijven. Daarvoor moeten
we waarschijnlijk eerst een an
dere kapper nemen, haha."
Onlangs verscheen hun de
buutalbum 'Pablo Honey' bij
Parlophone, de onderafdeling
van platengigant EMI. Vijf jon
gens uit CMord. Behalve zanger
Thom E. Yorke, leadgitarist Jon
Greenwood, gitarist Ed O'Brien,
drummer Phil Selway en bassist
Colin Greenwood. Groen als
gras binnen de popbiz, speel
den ze zich in the picture met
het pakkende liedje 'Creep', dat
het resultaat was van een soort
repetitie terwijl de bandrecor
der in de studio toevallig aan
stond. „We waren zo onervaren.
Misschien kwam het juist wel
daardoor, dat dat toevallig op
genomen nummer het sterkst
was. Nu is het de kunst om dat
soort ongelukjes te creëren."
De Britse rock van dit mo
ment kent 'soundbands', die
een modieus geluid exploiteren,
en 'songbands' waarbij het lied
je voorop staat. Tot die laatste
categorie behoren eigentijdse
groepen als The La's, The Can
dy Skins en ook dit kwintet uit
Oxford, Radiohead. Van het do
zijn liedjes op 'Pablo Honey' is
de helft overtuigend. Opval
lendste stuk is en blijft echter de
ook in Nederland met succes
uitgebrachte single 'Creep',
waarin Yorkee op bijna huilen
de toon zingt:'I wish 1 was spe
cial, so fuckin' special. But I'm a
creep." Is tekstschrijver Thom
E. Yorke werkelijk die overro-
mantische tobber die zichzelf
als 'griezel' of 'zacht ei' aan de
paal nagelt, of mogen we dit als
een typisch staaltje van Britse
tongue-in-cheek ironie opvat
ten?
„Vooral als romantiek, denk
ik. Ironie kan heel gevaarlijk
zijn, omdat het vaak niet begre
pen wordt. Popgroepen als Su
ede en Manie Street Preachers
beschouw ik als ironische
bands. Of beter nog: als post
moderne bands. Ik heb aan de
kunstacademie gestudeerd en
als ze het daar over postmoder
nisme hadden, begreep ik nooit
wat er bedoeld werd. Maar in de
popmuziek zie ik het een na het
andere voorbeeld."
Kunstenaar
Er zijn nogal wat voormalige
kunstacademie-studenten die
een rol in de popmuziek ge
speeld hebben of spelen. John
Lennon, Keith Richards en
Bryan Ferry, om er maar drie te
noemen. „Logisch," meent
Thom E. Yorke. „Je kan niet veel
anders. In Engeland kom je als
beeldend kunstenaar helemaal
niet aan de bak." En, zoals de
groep zelf al met de titel van de
derde Britse single zegt: 'Anyo
ne can play Guitar'.
„Ook geen ironie," zegt de
Radiohead-zanger. „Dat num
mer gaat over al die mensen die
een rock n' roll-leven willen lei
den. Die willen ontsnappen uit
de routine van alledag. Zo is het
met mij ook gegaan. Die ro
mantische drang. Zoals mensen
vroeger met het circus wilden
meereizen. En natuurlijk is dat
voor een groot deel schijn.
Charlie Watts heeft het raak ge
typeerd toen hij eens zei dat hij
met de Rolling Stones twee jaar
gespeeld en achtentwintig jaar
rondgehangen had. Ik kan het
wel relativeren..."
Concert Radiohead: za 21
aug. Wateringen (Waterpop).
Britse Thom Yorke van Radiohead: „Nu is het de kunst om dat soort on
gelukjes te creëren." foto lex van rossen
