Er ging in Hilversum
een dominee voorbij
np
'Stierenvechters moeten ze
gewoon kapot schieten'
Muziek en romances aan
'der schone blaue Donau'
Rtv show
De kakel van krasse Klazien
VRIJDAG 13 AUGUSTUS 19931H
CLOSE UP v Albert van den Heuvel gaat als omroepbaas met emeritaat
Klazien uut Zalk: hoe de televisie vlieggewichten boven zichzelf uit tilt.
foto gpd
egen die Klazien uut Zalk is dus absoluut geen kruid ge-
wassen. Onkruid vergaat niet en Klazien blijft ook maar
bezig. In de herfst van haar leven is de boerin een vrouw
van de wereld aan het worden. Tot voor kort kwam ze zelden ver
der dan het tuinhek van de naburige hoeve en wist geen mens, de
Zalkers daargelaten, waar Zalk op de landkaart moest worden ge
zocht.
Een categorie Nederlanders mag de onbehouwen, alles vereenvou
digende stem des volks blijkbaar graag horen. Het aardige van dit
land is dat de underdog ook mag meeblaffen als het een beetje
mee-, respectievelijk tegenzit. Zoals het dan vaak gaat: geef ze een
vinger en ze pakken meteen een hele hand. En dan staat daar op
eens avond aan avond een of andere in onberispelijk kostuum ge-
stoken windvaan driftig gesticulerend zonnige perioden te voor
spellen, afgewisseld met hier en daar een bui, die naar enkele uren
later blijkt een etmaal lang het water loost van een natte moesson.
En zo zijn er nog meer van die Hadjememaar-types, die nergens
anders toegang tot de voorgrond zouden krijgen. De Stella's, de
Jantje Koopmansen, de Dries van Agten, de Carlo Boszhards, de
Martin Gausen, de Jacques J. D'Ancona's.
IClazien heeft met wijlen boer Koekoek gemeen, dat ze het kan niet
schelen welk vraagstuk denkt te kunnen afdekken met een zin vol
onzin of een onduidelijk huis-, tuin- en keukenmiddel. Nooit vol
gestopt met boekenwijsheid spreekt hier de verkondiger van de
wijsheid van de kouwe grond. Te veel hondedrollen in dé zandbak
ken waarin de hoop des vaderlands speelt? Honden minder honde-
brokken te vreten geven en voor alle zekerheid muilkorven. Mocht
dat niet helpen, dan kunnen alle zandbakken altijd nog worden
volgestort met beton. Vallen de vullingen spontaan uit de kiezen,
geen probleem, Klazien weet raad. De gaten volstoppen met gras,
driemaal daags het sap van de dovenetel naar binnen slurpen en
kauwen gaat weer. En lachen als een boerin die kiespijn heeft ook.
Bijziend? Eet op z'n tijd een wortel, dat kan nooit slecht zijn, uitein
delijk zijn er de laatste tijd niet veel konijnen met een bril waarge
nomen. U leeft op te grote voet? Begin de dag met een grapefruit en
als Klazien mag worden geloofd, slinkt de voet van maat 48 naar
maat 46. Last van wintertenen? Volgens Klazien, die het allemaal
denkt te weten, moeten we onze onderdanen insmeren met een
papje van aardbeienbrij en slaolie.
Mevrouw schrijft wekelijks of laat elke week een column in een
roddelblad schrijven. Ze geeft de lezer adviezen, zoals ze de kijker
tips verstrekt. De strekking: pluk geen brandnetels, want daar gaan
de handen van jeuken en wie weet wat daar allemaal weer van
komt. Klazien heeft nu ook een cosmetica-lijn. Niet dat ook maar
iemand het aan haar afziet, maar Klazien laat haar geachte clientè
le er beter uitzien en lekkerder ruiken. En alles op basis van planten
en kruiden, zonder toevoeging van faecaliteen en zalkisticide, al
dan niet aangelengd met een vloeibare waterontharder. Bij Klazien
wordt nog geen mug geofferd aan haar cosmetica zonder opsmuk,
laat staan een proefdier. In de aanbieding heeft Klazien shampoo,
gebotteld van haarzuiver berkenwater. Voor degene die de hoofd
huid wiJ prikkelen, heeft ze brandnetelshampoo in huis. Binnen
kort op aanvraag te bestellen: ontharingszalf. Het zal allemaal wel.
Wie had het daar over boerenslimheid?
Een ontdekking van Rik Felderhof, Klazien, tegenwoordig in Neder
land bekend als kletsdeern UMtZalk. Ze mocht in De Stoel plaatsne
men op het dek van het varend paleis van die puissant rijke glijer,
die zich door zijn gevolg van jonge strak uitgelijnde knapen laat
aanspreken met Prince de Lignac. Daar is het allemaal mee begon
nen. En nu heeft bij de NCRV de mening post gevat dat Nederland
plat gaat voor Klazien en haar wijsheden. Menige trouwe betaler
van kijkgeld is er lekker mee. Het grootste deel van haar bestaan
bestond haar kennissenkring uit Katrien en Katrien II, Klaartje en
Bella en de nakomelingen van Katrien I, Katrien II, Klaartje en Bel
la. Maar nu ze onder de mensen is, is Klazien niet meer te stuiten
en staat haar kakel niet stil. Klazien is zo langzamerhand het alter
natieve testbeeld van de Nederlandse televisie.
En ze past zich aan, hoor. Klazien doet dan wel alsof ze gewoon ge
bleven is, maar soepjurken zwabberen nog maar zelden om haar
lijf, ze draagt nu bijna haute couture. Nog even en ze heeft ook een
kledinglijn. Klazien wwrZalk denkt immers overal verstand van te.
hebben en dat gaf ze dinsdag in haar eigen TV-programma ondub
belzinnig te kennen. Couturier Frans Molenaar liet haar zijn nieuw
ste creaties zien en dat heeft hij geweten. Een bevallig heupwiegen
de mannequin met een grootschalige witte hoed werd achtervolgd
met de opmerking: „Zo, die hoeft geen paraplu op te zett'n as 't re
gent." En na de modeshow sprak mevrouw op grond van 25 jaar
ervaring als naaister: „Ik heb veul mooie ding'n gezien, mqar ik ben
tevred'n met wa'k zelf maak. En tevred'nheid is een kruid teg'n alle
kwal'n."
Zo is het maar net.
Klazien in de Stoel, Klazien in kruiden, Klazien weet raad. Klazien
schijnt ook al tien boekjes te hebben geschreven, althans laten
schrijven, waarvan binnenkort het miljoenste exemplaar over de
toonbank gaat. En nu heeft ze, godbetert, ook een eigen TV-pro-
gramma. Wie aflevering 1 heeft gezien weet nu dat de boerenstand
de bh een uiernetje noemt. Klazien gaat zich ook nog een afleve
ring lang met de luchtvaart bemoeien, wie weet omdat Klazien ze
.geregeld ziet vliegen. En ze gaat ook nog bij de politie langs en op
de Antillen de groeten overbrengen van Berendien uit Wisp. Kla-
zien-mania in Holland en omstreken. Hoe de televisie vlieggewich
ten ver boven zichzelf uit tilt en kippen zonder koppen (windjeie
ren laat leggen.
Het zal toch niet gebeuren dat Klazien binnenkort opduikt in de
'oveelste maandverbandreclame. Als dat werkelijkheid wordt,
oet Nederland onmiddellijk aan de monitor.
Het enige dat in het leven zeker is, is dat niets zeker is.
Dr. Albert van den Heuvel zal de eerste zijn om zulks te
beamen. In jongere jaren zal hij immers nooit hebben
bevroed dat hij het als theoloog ooit nog zou brengen tot
voorzitter van de VARA. Van den Heuvel legde de mars
route af van Kampen naar Hilversum, waar hij bij de
NOS ook nog programmacommissaris en nadien vice-
voorzitter werd. In het Gooise heeft hij nooit zijn afkomst
verloochend. Een man van veel woorden, die na dik der
tien jaar meent dat het tijd wordt zijn ultieme zegje over
omroepzaken te verkondigen. Deo uolente treedt Van den
Heuvel medio oktober uit het dagelijks bestuur van de
NOS. Portret van een dominee, die naar eigen zeggen
ook als omroepbaas zijn optimisme ontleende aan zijn
„wanstaltige vroomheid" en zijn gezicht daarom onder
vrijwel alle omstandigheden plooide in een glimlach.
„Mijn kinderhoop was gevestigd op het paradijs, maar
die wereld is aan scherven. Binnen de oceaan van ellende
zie ik roeiboten van hoop dobberen en daar moet je aan
boord klimmen. Die hoop is niet kapot te krijgen, ik ben
een hoopfundamentalist.
-w- eheel onverwacht
I kwam hij van de
kansel om zijn iet
wat gedragen stem te laten
weerklinken voor het gehoor
van omroepmedewerkers. De
secretaris-generaal van de Ne
derlandse Hervormde Kerk, een
lid van de NCRV nota bene, be
noemd tot voorzitter van de
VARA. Kon het opzienbarender?
Dr. A.H. van den Heuvel als op
volger van oud-vakbondsman
André Kloos, die volledig was
afgeknapt op de intriges, die
eind jaren zeventig de stem
ming in de VARA-studio totaal
verziekten. Het democratise
ringsproces sloeg daar op een
gegeven moment zó door, dat
in een poging z'n gelijk te halen
de een de ander overstemde. Of
zoals Kloos het verwoordde:
„Het onfatsoen heeft gewon-
Eind maart 1980 verstomde
de kakafonie in het gebouwen
complex van de VARA. Alsof er
in de Hilversumse Heuvellaan
een dominee voorbijging, zo
veel verbazing wekte de aan
kondiging dat er slechts één
kandidaat was en dan ook
nog van christelijke huize om
op de Dag van de Arbeid de
voorzittershamer van de socia
listische omroep ter hand te ne
men. Niet langer de verbeel
ding, maar een dominee aan de
macht bij de VARA. Van den
Heuvel moest hals over kop lid
worden gemaakt, maar wat kon
het schelen?
Van den Heuvel is ook in het
Hilversumse een man van veel
woorden gebleken. Eens domi
nee, altijd dominee. Tegen wil
en dank. Na zijn entree zei hij:
„Bij de VARA moeten ze niet
denken dat ze een verkapte do
minee in dienst hebben en de
kerk moet vooral niet denken
dat er een predikant bij de
VARA werkt. Ik heb, zodra ik de
benoeming aannam, afstand
gedaan van mijn ambt en ben
dus gewoon meneer Van den
Heuvel."
Bevreemding
Zijn keuze voor de VARA wekte
in sommige kringen nogal wat
bevreemding. Er waren destijds
VARA-mensen van de oude
stempel die zich oprecht afvroe
gen of de VARA-haan psalmen
ging kraaien. Maar lees bijvoor
beeld ook de niet mis te versta
ne woorden die ir. J. de Graaf
liet afdrukken in De Waarheids
vriend, orgaan van Gerefor
meerde Bonders binnen de Ne
derlandse Hervormde Kerk:
„Kan men een vriend van god
lozen en godvrezenden zijn, van
de VARA en van de kerk? Kan
men zichzelf met al zijn talen
ten en gaven eerst inzetten voor
de kerk van Christus en dan
voor een omroep die met God
noch gebod rekening houdt?"
Als altijd reageerde Van den
Heuvel, in 1932 geboren in
Utrecht en afkomstig uit een
rechtschapen orthodox gezin,
als de dominee met het grote
begrip. Van den Heuvel zei zich
thuis te voelen aan de Heuvel
laan, waar de scheiding der
geesten zo scherp waarneem
baar was. Ging Van den Heuvel
er niet altijd prat op ook veel
vrienden onder atheïsten te
hebben? Nou dan! En klonken
er verwijten over het gevloek in
VARA-programma's, dan zei
Van den Heuvel: „Om te kun
nen vloeken moet je God ken
nen. Het gaat hier om slecht
taalgebruik."
AI een jaar na zijn aantreden
bij de VARA was Van den Heu
vel in het Gooi geaccepteerd als
een kundige, hyperintelligente
bestuurder, die als duikelaar
niet was om te krijgen op het
biljartlaken van de VARA. „Ik
heb ontdekt dat de VARA geen
slangenkuil is, maar gewoon de
Ark van Noach met reine en on
reine dieren."
Het heet dat pijprokers geen
onruststokers zijn, maar Albert
van den Heuvel getuigde in de
ogen van menigeen nogal eens
van het tegendeel. In 1972 trad
hij toe tot de PvdA en op grond
van dat besluit werd hij veelvul
dig aangeduid als de rooie do
minee. De Osservatore Romano,
het dagblad van het Vaticaan,
duidde hem in 1970 als een oe
cumenische revolutionair die
het had gewaagd als dominee
een mis op te dragen. Cuba
werd door Van den Heuvel ooit
als een enig land aangeduid,
een uitspraak waarop hij
dikwijls is aangesproken. Nooit
te beroerd om zich controver
sieel op te stellen verdoemde hij
op persoonlijke titel in De Tijd
van 10 oktober 1980 de chris-
Kids for Animals binden strijd aan tegen dierenbeulen
Er zijn wel meer kinderen die in hun vrije tijd
gaan werken, maar Stefan Smits (13) had deze zo
mer een wel héél bijzonder vakantiebaantje. De
Mavoscholier uit Den Bosch werkte samen met
vijf leeftijdgenoten mee aan de opnamen van het
nieuwe TROS-programma Kids For Animals. De
jeugdige presentatoren strijden hierin tegen het
dierenleed in de wereld.
Het programma, dat een vervolg op een onder
deel van TROS Dierenmanieren is, wordt van
avond voor het eerst uitgezonden. Kids for Ani
mals telt zes afleveringen.
Stefan hoorde, net als zijn collega's Eefje^ Joost,
Bob, Elodie en Marloes, via de jeugdvereniging
van de Dierenbescherming dat de omroep kinde
ren zocht voor de presentatie. „We moesten met
26-kinderen interviewtjes doen en teksten voorle
zen", vertelt hij. „En toen werd ik, met nog vijf
andere kinderen, uitgekozen." Echt verbaasd was
hij niet: „Iedereen zei al dat ik het wel zou wor
den, omdat ik zoveel ideeën had."
De presentator is al vijf jaar jeugdlid van de
Dierenbescherming, hij is met dieren opgegroeid.
„Nu hebben we alleen een parkiet, twee honden
en twee volières met vogels buiten staan. Maar
vroeger waren het er veel meer, toen hadden we
zelfs twee slangen."
Dat er een hoop dierenleed op de wereld is,
weet Stefan maar al te goed. Hij maakt zich nog
het kwaadst over stierenvechters: „Die moeten ze
gewoon kapot schieten". In de eerste uitzending
zullen de Kids dan ook uitgebreid aandacht beste
den aan dit volksvermaak; berendansen en pit
bullgevechten komen ook aan bod. Verder zal een
bekende Nederlander vertellen over zijn of haar
favoriete huisdier en bezoeken de kinderen ver
schillende opvangcentra voor dieren.
Het televisie-avontuur is Stefan goed bevallen,
al was het wel 'raar' om de items terug te zien.
„Mijn stem klinkt zo laag", vindt hij. Van zijn ge
zicht schrok hij niet op: „dat ben ik al gewend van
de spiegel". In elk geval hoopt Stefan op een ver
volg, hij blijft graag bij de televisie. „Het liefst wil
ik dan weer iets met dieren doen, maar wat an
ders is ook goed."
(Nederland 2, vanavond om 18.21 uur)
TROS brengt serie Strauss Dynastie op het scherm
Albert van den Heuvel: een omroepbaas met een boodschap, die binnenkort met emeritaat gaat. foto gpd
tendemocratie als een thuisha
ven van bange burgers. En tij
dens een vraaggesprek liet hij
Max Pam in NRC/Handelsblad
van 28 februari 1981 optekenen
dat hij zich geregeld door de EO
gekwetst voelde. „De EO, dat is
voor mij zoiets als een anti-se
miet die een jodenmop vertelt."
Voorganger
Van den Heuvel heeft zich tij
dens zijn werkzame leven altoos
als een voorganger laten ken
nen, nooit als een man van de
achtergrond. Hij gold als tame
lijk omstreden. „Een ramp voor
de kerk", werd hij genoemd. En
ook: „Een adept van de terroris
tische strategie van de Wereld
raad van Kerken."
Van hem kon altijd iets onver
wachts verwacht worden. Op 27
juli 1968, tijdens de Vierde Brit
se conferentie van christelijke
jongeren kreeg hij als woord
voerder van de Wereldraad van
Kerken een staande ovatie voor
zijn toespraak. Van den Heuvel
stelde de menigte onmiddellijk
voor te applaudisseren voor
God.
Hoe een dominee waarschijn
lijk tot zijn eigen verbazing de
kerk uitstapte en de omroep
binnenwandelde: dat is de on
dertoon van het verhaal over
Van den Heuvels werkzame le-
Zijn voorzitterschap bracht de
VARA niet de gewenste leden-
aahwas, wèl een budgetover
schrijding van enkele miljoe
nen. Na vijf jaar stapte Van den
Heuvel over naar de NOS, waar
hij programmacommissaris
werd. Niet zonder rancune gaf
de toenmalige Groepsleider In
formatieve Programma's Van
den, Heuvel de zegen na door
hem uit te schelden voor een
onoprecht kwaakorgel. Karei
van Hoof, indertijd voorzitter
van VARA's ondernemingsraad,
had voor Van den Heuvel een
sjieker afscheidswoord in petto:
„Zijn onmiskenbare bestuurlij
ke kwaliteiten komen in het
NOS-bestuur beter tot hun
recht dan bij ons."
Albert van den Heuvel heeft
zijn omroepfuncties altijd sterk
gerelativeerd. Macht was vol
gens hem als salami waarvan
dagelijks een plak werd afgesne
den. De laatste jaren verkeerde
hij als vice-voorzitter van de
NOS wat meer in de luwte. Me
dio oktober 'treedt Van den
Heuvel terug. Dertien jaar lang
ging er in Hilversum een domi
nee voorbij. Binnenkort is de
omroep een bestuurder armer,
die hoe dan ook een boodschap
had.
Weelderige kostuums, grote
balzalen, veel muziek, roman
ces en de Donau zo blauw op
de achtergrond. De nieuwe TV-
serie Strauss Dynastie, waarvan
de TROS vanavond de eerste af
levering uitzendt, staat er bol
van. Het geromantiseerde ver
haal over de Weense familie
Strauss zal met name de lief
hebbers van operettemuziek en
onstuimige liefdesaffaires niet
teleurstellen.
De Strauss Dynastie is een
zesdelige serie die in opdracht
van de Oostenrijkse, Duitse en
Italiaanse TV werd geprodu
ceerd door de Amerikaan Mar
vin Chomsky, die eerder be
kendheid 'verwierf met onder
meer Roots en Holocaust. Het
script werd geschreven door
Zdenek Mahler, die ook verant
woordelijk was voor het script
van Oscarwinnaar Amadeus, de
Film over het leven van Mozart.
De belangrijkste rollen in
Strauss Dynastie worden ge
speeld door Anthony Higgins
(Johan Strauss), Stephen Mc-
Gann (Schani) en Lisa Howard
(Anna). Verder zijn er gastoptre
dens van bekende acteurs als
Edward Fox en John Gielgud.
Wanneer de serie Strauss Dy
nastie begint, ontmoeten de
twee jonge violisten Johan
Strauss en Joseph Lanner el
kaar. Na een eerste stroef verlo
pen contact sluiten ze toch
vriendschap en besluiten sa
men te gaan optreden. Ze bele
ven hun eerste successen, maar
onenigheid over wie welke
deuntjes heeft geschreven en
vooral de wedijver om de gun
sten van Anna drijft het duo uit
elkaar.
Anna kiest voor Johan, tot
groot ongenoegen van Joseph,
die daarop zijn eigen orkest
vormt en Strauss heftig gaat be
concurreren. De strijd loopt zo
hoog op, dat de Oostenrijkse
kanselier Metternich moet in
grijpen en Lanner tot keizerlijk
hofdirigent benoemt. Strauss
voelt zich beledigd, maar zet al
les op alles en ontwikkelt zich
tot één van de meest vooraan
staande musici van Europa.
Daarmee wordt hij ook de favo
riet van talloze jonge vrouwen,
wier attenties hij niet altijd kan
weerstaan.
De serie richt de aandacht na
de dood van Johan Strauss op
zoon Schani, die net zo getalen
teerd is als pa. Naast de muzi
kale hoogstandjes blijven de
liefdesperikelen veel aandacht
opeisen. En ook is er de onder
linge strijd met de twee andere
zoons Pepi en Edi. Wanneer de
negentiende eeuw op zijn eind
loopt, is het ook gedaan met de
Strauss Dynastie. De naam
Strauss leeft echter voort in de
wals, de dans die de wereld ver
overde.
(Strauss Dynastie, vanavond,
21.26 uur, Nederland 2)
Fragment uit de TV-serie Strauss Dynastie,
de eerste aflevering op de buis brengt.
l
-
