De historie van 'Het huis
der proletarische vrouwen'
Verdrietig ramen lappen in Liverpool
Cultuur&Kunst Film/Boeken
De vader van Roos drinkt te veel
DONDERDAG 12 AUGUSTUS 1993
De Italianen
in permanente
staat van crisis
lboeken
recensie wilfred simons
William Ward. Handboek Italië, Gids voor
de jaren '90. Vert Aman Oberski Uitg.
Nijgh en Van Ditmar, 1993. Prijs 59,90.
Het is dezer dagen niet eenvou
dig om Italiaan te zijn. En dan
heb ik het niet eens over de po
litieke schandalen en de verbe
ten strijd tegen de maffia en de
camorra. Nee, de moeilijkheden
zitten dieper. Italië mag dan
sinds 1870 een eenheidsstaat
zijn, maar regionale gewoonten,
tradities en zelfs regionale talen
zijn nog altijd bijzonder leven-
jig-
Middeleeuwse tradities (zoals
de palio de Siena, een paarden
race waarbij de Sienezen van de
verschillende wijken elkaar fel
bestrijden) gaan niet altijd sa
men met de eisen van de mo
derne maatschappij. Italianen
zelf noemen dit verschijnsel bi-
culturalismo. Als de tradities en
het moderne leven met elkaar
botsen, raken de Italianen in
crisi.
Als je het Handboek Italië,
Gids voor de jaren '90 van Willi
am Ward moet geloven, verke
ren de meeste Italianen perma
nent in crisi. Mannen raken in
crisi als een vrouw avances
maakt in plaats van andersom.
Leden van politieke partijen
krijgen een crisis als ze plotse
ling hun kopstuk verliezen. Ge
lukkig is het niet zo erg om in
crisi te zijn, meent Ward.
Meestal betekent het niet veel
meer dan dat de betreffende
persoon even niet weet wat er
gedaan moet worden.
Bovenstaand voorbeeld is
slechts een van de zeer vele on
derwerpen die in het handboek
aan de orde komen. Als Ward
het niet beschrijft, bestaat het
niet of is het de moeite van het
noemen niet waard. Het aardige
is bovendien dat Ward zich niet
heeft beperkt tot het verstrek
ken van een onafzienbare rij
ditjes en datjes van het type
'wat moet je ermee'. Italië-
adepten kunnen er ook werke
lijk mee uit de voeten. Ward legt
bijvoorbeeld uit hoe je een huis
kunt huren of kopen, waar je
prostituees kunt vinden en wat
ze kosten, wat je moet doen als
je medische zorg nodig hebt,
enzovoorts. Hij doet dat in een
verzorgde, zakelijke en soms
nauw verholen ironische stijl,
die in de vertaling heel goed be
houden is gebleven.
De onlangs afgetreden staatssecretaris Elske ter Veld was een trouw bezoeker van conferentieoord de Bom. Ze volgde er in de jaren zeventig een
cursus voor vrouwelijke aspirant-kamerleden. archieffoto
Ze moesten er een jaar lang voor sparen en betaalden het
reisgeld met centen en stuivers. Op de plaats van be
stemming bespraken de reizigsters 'waf de familie ervan
vond, hoe de buurt gekeken had naar deze plichtverge-
ten vrouwen die op een doordeweekse dag met hun kof
fertje door de straat liepen'. Het citaat is afkomstig uit het
boek De Bom, zestig jaar groei en verandering dat de ge
schiedenis beschrijft van het conferentieoord in de Gel-
dermalse bossen.
was het immers niet weggelegd
om 'door te leren'. Ze lazen arti
kelen uit het blad 'De proletari
sche vrouw' en wilden op die
manier hun algemene ontwik
keling en politieke vorming be
vorderen.
Liesbeth Ribbius Peletier, af
komstig uit een rijke, voorname
familie, vond dat de vrouwen
een eigen clubhuis moesten
hebben. Op een mistige zon
dagmiddag, begin 1932, reed ze
over een hobbelige zandweg in
recensie carine neefjes
De Born, 60 jaar groei en verandering, on
der redactie van Wiky van Rijssel. Uitge
verij Sua, 20,00.
Duizenden arbeidersvrouwen,
lid van de Sociaal Democrati
sche Arbeiders Partij (SDAP)
gingen begin jaren dertig naar
de Bron. Daarvoor hielden ze
zogenoemde leesclubs bij elkaar
thuis. De meesten hadden maar
v/einig opleiding, voor meisjes
de bossen bij Bennekom. Boven
op een heuvel kwam ze vast te
zitten en dacht: Dit is het en
hier moet ons huis komen. Ze
betaalde de bouw met centen
uit haar eigen zak.
De bijeenkomsten waren be
doeld voor de vrouwelijke leden
van de SDAP. De meesten van
hen waren arm, hun bestaan
was zwaar, met bitter weinig
ruimte voor zichzelf. Behalve
dat vrouwen kennis zouden ne
men van het socialisme, vond
Liesbeth Ribbius Peletier het
net zo belangrijk dat 'vrouwen
'beseften dat het de moeite
waard was om apart aandacht
aan hun eigen persoon te beste
den, al was het maar een paar
dagen per jaar'.
Pas in de jaren zeventig kwa
men er geschoolde vrouwen
naar De Bom. Er waren inmid
dels tal van vrouwengroepen
opgericht zoals Man Vrouw
Maatschappij, Dolle Mina, en
De Bom was een prima locatie
voor cursussen. De onlangs af
getreden staatssecretaris Elske
ter Veld was een trouw bezoe
ker van het conferentieoord. Ze
volgde er samen met Jeltje van
Nieuwenhoven een cursus voor
vrouwelijke aspirant-kamerle
den.
Een korte periode heeft het
Born-bestuur ook mannen toe
gelaten tot het idyllische oord in
de bossen. Maar in 1981 werd
de poort weer gesloten voor he
ren. De oprichtsters hadden al
in 1933 geconstateerd dat 'vele
meisjes en vrouwen geremd zijn
in de tegenwoordigheid van
mannen'. Ondanks twee femi
nistische golven, blijkt die uit
spraak anno 1993 nog steeds te
gelden. De Bom is 'het huis dêr
wouwen' gebleven.
Subtiele vertelling van Ban Moeyen over alcoholisme
jeugdboeken
Tekening van Annemie Heymans in 'Echt weg is niet zo ver*.
recensie casper markesteun
Slagschip (Dwars doorgesneden). Geïllu
streerd door Stephen Biesty met tekst van
Richard Platt. Uitgeverij Zirkoon, 32,50.
Een muis met klauwen door Lieneke Dijk-
zeul. Uitgeverij Lemniscaat 26,50
Echt weg is niet zo ver door Bart
Moeyaert. Uitgeverij Zwijsen, 15,60.
In Portsmouth (Engeland) ligt
de H.M.S. Victory van de Britse
marine. Een slagschip dat in
1765 gebouwd werd en onder
andere mee heeft gestreden in
de Slag bij Trafalgar in 1805.
Het ruim tweehonderd jaar ou
de schip is voor het publiek te
bezichtigen.
De Victory heeft als basis ge
diend voor Slagschip, het twee
de deel in de serie Dwars Door
gesneden, getekend door Step
hen Biesty met tekst van Ri
chard Platt. Het boek kan na-:
tuurlijk niet op tegen een heus
bezoek aan het antieke oorlogs
schip, maar vormt e.en alleszins
aangenaam surrogaat. Voor net
drie tientjes is de jonge lezer èn
kijker vanaf een jaar of tien ge
garandeerd uren zoet. Alles over
het leven aan boord van zo'n
boot met 800 koppen beman
ning wordt niet alleen helder in
de tekst beschreven, maar ook
schitterend gevisualiseerd.
Tientallen grote en kleinere te
keningen illustreren tot in de
kleinste details waar al die hon
derden mensen mee bezig wa
ren: vanaf de kruitdragers, die
vaak niet ouder dan tien jaar
waren, tot aan de admiraal, die
het bevel over vloot voerde.
Voor de iets oudere lezer die
in deze vakantie nog enkele
uren met een spannend boek
wil doorbrengen, biedt Een
muis met klauwen, het nieuwe
boek van Lieneke Dijkzeul,
volop gelegenheid. De titel slaat
op Merel Muys die vanwege
achternaam en gedrag door
haar klasgenoten een grijze
muis wordt geyonden. Daar
komt enigszins buiten haar wil
verandering in. Broer Peter, die
's avonds in een bezinestation
werkt, wordt overvallen als Me
rel daar met haar vader gaat
tanken. Zij blijft in de auto, ter
wijl haar vader afrekent. De
overvaller springt in de auto en
rijdt met Merel weg. Onderweg
voelt Merel een sleutel die ze in
haar zak steekt. Die sleutel
vormt voor klasgenoot Frank de
aanleiding om samen met Me
rel op onderzoek uit te gaan,
met een serie spannende en ha
chelijke sitaties als gevolg. Voor
Merel niet zo slecht, want zij
komt sterker uit het avontuur
dan dat ze erin ging.
Lieneke Dijkzeul laat met dit
boek zien dat zij steeds makke
lijker gaat schrijven. Hoewel on
geloofwaardigheid, oppervlak
kigheid en cliché in beschrijving
van personen, gebeurtenisseri
en dialogen nog hier en daar de
kop opsteken, is Een muis met
klauwen heel wat aannemelij
ker dan bijvoorbeeld De tweede
viool.
Een heel ander boek voor le
zers vanaf zeven jaar is een
nieuw juweeltje van Bart
Moeyaert. Echt weg is niet zo ver
met zeef toepasselijke tekenin
gen van Annemie Heymans, is
een ongelofelijk knap verhaal.
De vader van Roos zuipt te
veel. 'Je krijgt er een harde stem
van' weet Roos. Moeyaert krijgt
er een fijne pen van. Hij laat de
vader in het begin van het ver
haal vertrekken voor een ont
wenningskuur, waardoor Roos'
moeder en haar zus Monika op
gelucht ademhalen. Roos moet
echter eerst 'uitzoeken of ze pa
pa mist.' Van de verliefde veer
tienjarige Kriek leert ze het
woord 'smachteri.' Dat moet
Merel ook, beseft ze plotseling
hevig. Na een paar uur verlangt
ze al naar haar vader. Ondanks
de ruzie en de wijn. Het gerust
stellende is dat papa terugkomt
En dan beter zal zijn.
Dat Bart Moeyaert hier geen
melodramatisch dronkemans-
verhaal van maakt, maar een
subtiele vertelling waar elke sa
menvatting onrecht aan doet,
zegt alles over de grote kwaliteit
van deze Vlaamse auteur.
DESMET tel 6273434
Da mo fang dag. 22.15
Wittgenstein dag. 19, 20 45, zo ook
14 15
- The cement garden 19.15, 21 15
Les vacances du cinema dag. 23 15,
zo 14. La double vie de Veroniquw do
en za, Malina vr, La belle noiseuse zo
mi, Opera de Malandrö zo, L'homme
de cendres ma, De witte waan di, De
grap wo
Gay Cinema za 24, zo 16.15
KRITERION 1 tel. 6231708
Raise the red lantarn dag. 17.30, zo
The crying game dag. (beh. di) 22.15
Bitter moon dag. 19.45
Sneak preview di 22.15
RIALTO 1 tel. 6623488
Belle de jour dag. 20, 22
Le journal d'une femme de chambre
zó 15
La voie lactée zo 15,15
RIALTO2
Muno nohitodag. 20
Shadows in paradise dag. 22
THE MOVIES 1 161 tel. 6386016
American friends dag. 17.30,21.45,
zo ook 15
Hoffa dag 19.15
THE MOVIES 2
The crying game dag. 17, 22, zo ook
15, vr za ook 00.15
Howards end dag. 19.30
THE MOVIES 3
Close my eyes dag. 17.30, 19.45,
22, zo ook 15'
THE MOVIES 4
Until the end of the world dag.
21.15, zoook 14.45
Orlando dag. 17.45, 19.30
TUSCHINSKI 1 tel. 6262633
Last action hero, dag. 13.15,16,
18.45, 21 30
TUSCHINSKI 2
Made in America a.I., dag. 18,45,
21.30
TUSCHINSKI 3
Cliffhanger a.I., dag. 13.15, 16,
18.45, 21.30
TUSCHINSKI 4
Accidental Hero a.I., dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
TUSCHINSKI 5
Sommersby a.I., dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
TUSCHINSKI 6
Oeroeg 12 j., dag. 13.15, 16, 18.45,
21.30
TUSCHINSKI CINEAC
Sister Act a I doorlopende voorstel
ling dag 11. 13.05, 15.10, 17.15,
19.20. 21 25
DE UITKIJK tel. 6237460
The story of Qui Ju 16 j., dag. 17.30
American friends dag. 19.30
Filmzomerdag 21.30: Tilai do, Rich-
ting Engeland vr en za, Edward II zo,
Delicatessen ma-en di, Salmonberries
wo
Het programma van de Leidse
en de Haagse bioscopen is te
vinden op de pagina 'Info'
Comeback neo-realisme?
rome Mafia-praktijken zijn in Italië niet alleen bespreekbaar
geworden, ze zijn nu ook verfilmbaar. Guiseppe Ferrara, die ooit
de moord op Aldo Moro in de bioscoop bracht, gaat een film
maken over de aanslag op mafia-aanklager Giovanni Falcone in
Palermo. Voor de hoofdrol is heel toepasselijk Michele Placido
aangezocht. Deze acteur speelde in de populaire anti-mafïa se
rie La Piovra (De Octopus) een politiecommisaris, totdat zijn ka
rakter het slachtoffer werd van een moordaanslag. Giancarlo
Giannini zal in GiovaniFalcone de rol van de eveneens omge
brachte rechter Paolo Borsellino spelen.
Engelands oudste filmstudio dicht
londen Elstree, Engelands oudste filmstudio moet sluiten. Het
complex, in 1914 opgericht en jarenlang toonaangevend als dè
studio-faciliteit in het Verenigd Koninkrijk, is het laatste slacht
offer van bezuinigingen in de Britse filmindustrie. De eigenaar
van de Elstree, Brent Walker, wil niet langer het jaarlijkse verlies
van een miljoen pond opbrengen. Het was al jaren kwakkelen
met de studio, die volgens Steven Spielberg de beste technici ter
wereld in huis had. Spielberg nam er ondermeer zijn Indiana Jo-
«es-films op, maar afgezien daarvan kostte het de telkens wisse
lende eigenaren steeds meer moeite nieuwe produkties te vin
den. Het is de sterk teruggelopen filmproduktie in Engeland en
een verslechterde internationale concurrentiepositie die de stu
dio nu definitief de das heeft omgedaan.
John Woo in problemen
hollywood Actieveteraan John Woo heeft geweten dat films
maken in Amerika en Hong Kong niet hetzelfde is. De regisseur,
befaamd om zijn gestyleerde misdaadfilms als The Killers en
Hard Boiled, werd vorig jaar met veel tamtam Hollywood bin
nengehaald voor het maken van Hard Target. Deze actiefilm
met Jean-Claude van Damme is al geruime tijd af, maar on
danks drie hermontages van Woo vindt de Amerikaanse film
keuring hem nog steeds veel te gewelddadig. Woo is contractu
eel verplicht de film toegankelijk te maken voor een publiek van
veertien jaar en ouder. Geruchten willen dat Van Damme nu zelf
de controle over de film heeft overgenomen. De tegenslagen
hebben de regisseur overigens niet afgeschrikt. Hij zal na Hard
Target een script van Quentin Tarantino {Reservoir Dogs) gaan
verfilmen. Hierin moet Chow Yun Fat, de ster uit Woo's specta
culaire Flong Kong-films, zijn Hollywood-debuut maken.
Tex Avery in Filmmuseum
Amsterdam Onder de titel 'TexAvery, de Anti-King of Cartoons
(1908-1980)', wijdt het Filmmuseum een uitgebreid programma
aan een van de grote vernieuwers van de cartoon-film. Bugs
Bunny, DaffyDucken Screwy Squirrel zijn allemaal creaties van
Tex Avery, die nooit de roem van Disney heeft geëvenaard, maar
desondanks tot de top-cartoonisten van Hollywood behoort.
Van 26 augustus tot met 1 september wordt een twee uur du
rend programma vertoond met een greep uit de meer dan 300
films die Avery maakte. Zijn produkten zitten vol destructieve,
sexueel geladen en anarchistische humor. Bovendien verrichtte
hij baanbrekend werk door zijn figuren spelletjes met het medi
um tekenfilm te laten spelen. In SwingShiJt Ginderella b\)voor-
beeld zit de wolf Roodkapje achternè tot voorbij de credits,
waarna ze lot de ontdekking komen dat ze in de verkeerde film
zitten. Het programma begint dagelijks om 20.30 uur. Te zien in
het Filmmuseum, Vondelpark 3, Amsterdam.
BIOSCOPEN
AMSTERDAM
ALFA 1 tel. 6278806
Reservoir dogs 16 j., dag. 13.30, 16,
19.30, 22
ALFA 2
Mad dog and glory 16 j., dag. 13.30,
16,19.30, 22
ALFA 3
Red rock west 16 j., dag. 13, 15.45,
18.45,21.30
ALFA 4
Scent of a woman a l., dag 20.15
Bambi a.l.dag. 13, 1S*.45, 18.3Q
ALHAMBRA1 tel. 6233192
Mad dog and glory 16 j., dag. 18.45,
2L30
ALHAMBRA 2
Malcolm X 12 j., dag. 20
BELLEVUE CINERAMA tel 6234876
Indecent proposal a.l., dag. 13.15,
16, 18.45,21.30
CINERAMA 2
Whispers in the dark 16 j., dag.
13.15, 16, 19.15, 22
CALYPSO 1 tel 6234876
The piano 12 j., dag. 13.15, 16,
19.15, 22
CALYPSO 2
A few good men a.l., dag. 13.15, 16,
18.45.21.30
CINECENTER-CINEMA CORALINE
Lijnbaansgracht 236 tel. 6236615
Max Jermie 16 j., dag. 14.30, 17,
19 30, 20.15
CINECENTER-PEPPE-NAPPA
Arizona dream 16 j.. dag. 14.30,
19.15
Falling down 16 j., dag. 14.30, 17,
19.30, 22
CINECENTER-PIERROT
Simple Men 16dag. 14.30, 19.30
Les nuitsfauves 16 j., dag. 17,
22.15
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
Arizona dream 16 j., dag. 14.30,
19 15,22
CINEMA 1 INTERN, tel. 6151243
Last action hero, dag. 16, 19, 21.45,
doza zowoook 13.15
CINEMA 2 INTERNATIONAL
Cliffhanger 16 j dag 18.45,21.30
CITY 1
Leidseplein tel. 6234579
Hotshots 12 j dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CITY 2
Made in America a.l., dag. 13.15,
16, 18.45,21 30
CITY 3
Loaded weapon 1 12 jdag 13.15,
16. 18.45,21.30
CITY 5
Mo'Money 12 j., dag 13.15,16,
1845
Keeper of the city 16 j. dag. 21.30
CITY 6
Cliffhanger 16 j dag. 13.15, 16,
18.45, 21.30
CITY 7
Dennis the menace a.l., dag. 13.15,
16, 18.45
Alive 16 j., dag. 21,30
Egodocument van Terence Davies in de X
Distant Voices, Still Lives: Het wel en wee van een arbeidersgezin in de jaren vijftig.
film
overzicht letty stam
LVC, Breestraat 66, Leiden: Tommy, do 12/8 en vrij 13/8,
20 45 uur. X, Haarlemmerstraat 52, Leiden. Distant Voi
ces, still lives, za 14/8,21.00 uur.
De show staat in Broadway, de film is te
zien in LVC: Tommy. In 1969 zette gitarist
Pete Townshend deze popopera al op de
plaat met zijn maatjes van The Who. Ken
Russel verfilmde in 1974 het verhaal van de
blinde jongen Tommy die ondanks zijn
handicap fantastisch kan flipperen. In dit
energieke schouwspel spelen Olivier Reed,
Jack Nicholson, Ann Margret en Who-zan-
ger Roger Daltrey de hoofdrollen. Naast The
Who zijn ook Eric Clapton, Elton John en
Tina Turner te zien en te horen.
De Liverpoolse cineast Terence Davies
verfilmt zijn eigen jeugd. Dat was onlangs
nog te zien in zijn The long day closes. Het
was ook het onderwerp in zijn debuut Dis
tant Voices, Still Lives uit 1988 dat deze
week te zien is in de X. De pers heeft beide
films enthousiast ontvangen. Zijn familie
reageerde met gemengde gevoelens. Da
vies' moeder en zijn drie zusters vinden dat
hij een waarheidsgetrouw beeld schetst, zo
vertelde de regisseur'in een interview. De
drie broers menen dat het eigenlijk niet kan
wat 'hun' Terence doet, maar waarderen
het wel. Omdat hij hun jeugd zo pijnlijk
echt, maar ook zo mooi heeft weergegeven.
Davies heeft het arbeidersgezin in zijn
film gewoon Davies genoemd. Pa, ma, Ei-
leen, Maisie en Tony. Ze wonen in Liver
pool en het is jaren vijftig (de regisseur is in
1946 geboren). Vader houdt niet van het le
ven. Alles wat maar een beetje naar plezier
neigt, drukl hij hardhandig de kop in. Pa is
een echte huistiran die vrouw en kinderen
mept. Moeder lapt dan verdrietig haar ra
men en zingt even niet. De liedjes die ze
zong, stemmen, het slaan, de stilte komen
als niet-chronologische flash backs terug als
Eileen vlak voordat ze in het huwelijk treedt
haar jeugd overpeinst.
Vader is dan al dood. En Eileen vindt het
jammer dat hij haar trouwdag niet kan
meemaken. In het tweede deel is ze al een
aantal jaren ongelukkig getrouwd. In de
pub viert Eileen met haar oude vriendinnen
de geboorte van de baby van zus Maisie.
Een gelukkig moment dat niet lang duurt.
Want plezierige dingen duren nooit lang in
het gezin Davies. Wie Distant voices, Still li
ves heeft gezien, snapt waarom de gebroe
ders zo hun bezwaren hadden tegen de film
van Terence. Want Davies kijkt niet met
weemoed op hun gezamenlijk verleden te
rug, maar met een pijnlijke eerlijkheid.
