Van den Ende onzeker bii succes 'Lijdensweg' voor schilderij El Greco Van hobby tot mystieke bibliotheek Cultuur&Kunst Rushdie op podium U2 Medaille voor 'vernuftige' Birnie Opwinding in Sonsbeek DONDERDAG 12 AUGUSTUS 1993 THEATERS DEN HAAG CIRCUSTHEATER vr 13, za 14 (try-outs), zo 15 (pre mière), 20.00 uur. daarna dag (beh AMSTERDAM CARRÉ t/m zo 29/8, dag (beh ma), 20.15 uur. zo ook 14 00 uur: Musical 'Cats'. THEATER BELLEVUE do 19 t/m vr 27 (beh zo/ma), 20 30 uur: 'Verre Vrienden' door Toneel groep Amsterdam VONDELPARK Openluchttheater vrijdag 13 augustus De Hoofdstad Operette, 21.00 uur. zaterdag 14 augustus Hommage aan Johnny van Doorn, 15 00 en 21.00 uur Fapy Lafertm Trio (Hotclub de Fran ce). 14 00 uur. zondag 15 augustus De Portugese zangeres Anabela da Silva zingt Portugese en Braziliaanse vhet Fapy Lafertin Trio, 1500 zondag 15 augustus JangoEc lo). 16 0 met 'Solid Gold' (so- ir kinderen uit Litouwen. 12.00 19 augustus ran Marken Friends, 20.00 uur. donderdag 19 augustus Stand Up Comedy met Theo Maas- sen, Hans Teeuwen en Lenette van Dongen, 21.00 uur. CONCERTEN De heetste seventies band van dit moment: Block Busters. Donderdag 19 augustus presenteert het LVC onder het motto 'Lange haren, gitaren en plateauzolen' een seventies special. foto pr LEIDEN LISSE DROOMFABRIEK ST. AGATHAKERK zondag 15 augustus zaterdag 14 augustus Elephants Live!! GARENMARKT zaterdag 14 augustus Pleinpop met Ten Feet Rock, Same Player Shoots Again, Tulpebolle, Filth the 4 Roses, Doomsday Reflex, Barefoot Rabbit en Lovecramps, Ga- renmarkt. van 12.30 tot 19 00 uur. HOOGLANDSE KERK zaterdag 14 augustus Orgelconcert door Mare Labruère, 13.30 uur: LVC vrijdag 13 augustus Immortal Felony (zoldercafé), zaal open 22.00 uur, aanvang 23.30 uur. donderdag 19 augustus Seventies special met The Blockbus ters, z LVP n 21.C woensdag 18 augustus LVP Unplugged, 21.0i ALPHEN MADONNA vrijdag 13 augustus Genetic Wisdom en Bare zaal open 21.30 uur zaterdag 14 augustus KATWIJK NIEUWE KERK vrijdag 13 augustus Orgelconcert door Jaap Zwart jrwe ken van o.a. Jan Zwart, Wagenaar e Bijster, kerk open 19.30 uur, aan vang 20 15 uur Laatste in de Ba"tzserie Zomercon- certen door de 'nieuwkomer' Wouter van den Broek, 20.15 uur 1-356472. PLV -CHEF* Aan vooravond première 'The Phantom Scheveningen heeft iets van de lang vervlogen glans te ruggekregen. Het vernieuwde Circustheater, voor 23 mil joen gulden verbouwd op initiatief van loop van den En- de (51), haalt het troosteloze gebied achter de aan patat en t-shirts opgeofferde boulevard een aardig eind op. Het gebouw glanst van binnen en van buiten, maar van poe nigheid is geen sprake. SCHEVENINGEN Open speelmiddag op het Adema-or gel, van 14 00 tot 18 00 uur. donderdag 19 augustus Orgelconcert door Bram Beekman NOORDWIJK OUDEZEEKERK woensdag 18 augustus Woensdagavondzang mmv het Pniël Dameskoor uit Katwijk olv Joke Jager, kerk open 20.00 uur, aanvang 20.30 WASSENAAR TWILIGHT ZONE zaterdag 14 augustus The Titfaces en JAB (Just Another Band), zaal open 20.00 uur, aanvang 21.00 uur. Markiz mmv instrumentale solisten; werken van Mendelssohn en Mozart, 20.15 uur. zondag 15 augustus Asian Youth Orchestra olv Eri Klas, solist Gidon Kremer, viool; werken van Sjostakowitsj, Schnittke en Sibe lius. 20.15 uur dinsdag 17 augustus Gustav Mahler Jugend Orchester olv Mare Albrecht, solist Dmitri Hvorosto- vsky, bariton; werken van Moesorgsky Amsterdamse Bach Solisten, solist Thomas Zehetrtiair, viool; werken va Handelen Bach, 20.15uur. •BARENDA GRUTTERINK „Als ik hier in de buurt op straat loop, hoor ik telkens compli menten", aldus Van den Ende, blakend van trots. Hij is zo en thousiast over het -tevens van bars en restaurants voorziene gebouw dat hij de verslaggeef ster zelfs de herentoiletten laat zien (veel marmer en muziek op de achtergrond). „Alles moet goed zijn, en feestelijk. Waarom gaan de mensen niet meer naar sommi ge bioscopen? Omdat de stoe len in de zaal vies zijn enzo. Hier zit onder iedere stoel air conditioning. En je kopje koffie heb je hier niet in de gebruike lijke 14 minuten, maar in 8,5 minuten, wat we nog proberen terug te brengen tot 7 minu ten." Met de première van Andrew Lloyd Webbers „The Phantom of the Opera" opent Van den Ende zondag 15 augustus zijn eigen theater. De eerste try-outs van de Nederlandse variant van het Londense successtuk zijn inmiddels achter de rug. „Het ging bijna te goed. Dat is aan de ene kant heerlijk, want dan kun je het tot in de kleinste details nog beter maken. Maar aan de andere kant ben ik een beetje bang voor dat verschijnsel wat je in de sport ook ziet: in de voorrondes doe je het goed, maar als het gaat om de gouden plak ben je over je hoogtepunt heen. Bovendien moet ik de Schrijver Salman Rushdie is gisteravond in de openbaar heid verschenen tijdens een aan Bosnië gewijd concert van de Ierse rockband U2 voor 72.000 fans in het Lon dense Wembley-stadion. Het was het verrassendste van zijn gelegenheids-optre dens sinds de auteur in 1989 ter dood werd veroordeeld door wijlen de Iraanse leider ayatollah Khomeini wegens zijn boek 'De Duivelsverzen'. Rushdie had op het podium een gesprekje met U2-zanger Bono. Voor zijn verschijnen dacht het publiek dat Rush die via de telefoon met Bono sprak omdat alleen zijn stem hoorbaar was. Maar tot ie ders verrassing stapte de schrijver daama het podium op. „Ik ben dichterbij dan je denkt", aldus Rushdie. DEN HAAG ANP Koningin Beatrix heeft Carel Birnie, mede-oprichter en vroe gere zakelijk leider van het Ne derlands Danstheater, gisteren Op Paleis Huis ten Bosch de Eremedaille voor Voortvarend heid en Vernuft in de Huisorde van Oranje uitgereikt. Birnie krijgt de onderschei ding als erkenning voor „het be langrijke werk dat hij gedurende vele jaren heeft verricht als za kelijk leider van het Nederlands Danstheater". „Hij heeft ertoe bijgedragen dat de balletkunst in Nederland op een hoger niveau werd ge bracht en ook in het buitenland een groot aanzien heeft gekre gen. Zijn organisatorische ga ven en zijn bezielende kracht hebben de heer Birnie tot een van de grote persoonlijkheden cast er constant van overtuigen dat we er nog niet zijn. Het is nog niet vloeiend genoeg. Het publiek merkt de kleine onvol komenheden niet, maar zou bij perfectie nog meer in extase ra ken." Die cast hoeft op 16 augustus trouwens nog steeds niet te denken dat de zaak dan voor el kaar is: er is een team samenge steld dat de kwaliteit van de produktie van dag tot dag blijft bewaken. Elke voorstelling wordt op video opgenomen en na afloop nader bekeken. Volgens Van den Ende is het ook van groot belang dat de stemming erin blijft bij de ploeg. „Als ze zich niet allemaal voor honderd procent geven, is er geen bal aan. Pas als ze dat wel doen, is het bijzonder." In totaal werken 167 mensen aan de produktie mee, het me rendeel achter de schermen. „Het is de grootste musical ooit gemaakt. We zitten hier echt over de hogeschool van het mu sical-maken te praten. Vier of vijf jaar geleden had ik dit niet aangekund, maar via alle eerde re produkties hebben we de weg naar dit niveau gelopen." 'Les Misérables' en 'Cyrano' gingen met verscheidene ande re produkties aan 'The Phantom'vooraf. De kaarten vliegen al de deur uit. Na een heel jaar volle zalen is de investering van 14 miljoen gulden (de kosten tot de dag van de première) eruit. De goed lopende verkoop betekent nog gemaakt in de wereld van het ballet." De Huisorde van Oranje is in 1905 ingesteld door koningin Wilhelmina en behelst verschil lende onderscheidingen. Een andere Huisorde is die van de Gouden Leetiw van Nassau, die in 1858 werd ingesteld door Willem III en hertog Adolf van Nassau. niet dat de musical in ons land ook een succes zal worden. „Hij draait nu in verschillende lan den en er zijn gradaties in het succes. Je weet nooit of het pu bliek van een verhaal zal hou den." 'Le Fantöme de l'Opéra' werd in 1911 geschreven door Gaston Leroux en in 1925 voor het eerst verfilmd. Henk Poort speelt nu de eerste Nederlandse 'Phantom' en Joke de Kruijf de door hem begeerde Chistine. Ben Cramer en Els Bongers („zullen we nog veel van ho ren") hebben deze rollen ook ingestudeerd. De Nederlandse tekst is van Seth Gaaikema. De muzikale leiding heeft de vol gens Van den Ende veelbelo vende Maurice Luttikhuis, de regie is in handen van Harold Prince en Arthur Masella. Bijna 23 miljoen voor het ge bouw en 14 miljoen startkosten voor de musical: men moet Van den Ende wel geloven als hij zegt dat hij het niet doet om er rijk van te worden. „Met alleen tv zou ik er financieel beter af komen, maar ik kan niet zonder theater. Dit in Scheveningen is een groot risico, maar ik ben er bezeten van en ik vind het heer lijk om enthousiaste mensen in de foyer te zien. Dat zit in mijn karakter." Als 'The Phantom' in Neder land flopt, moet er snel een an dere musical worden ingestu deerd om Van den Ende's thea ter te vullen, want hij verhuurt het alleen in geval van nood aan derden. Hij heeft al opties geno men op 'Miss Saigon' en 'Sun set Boulevard', want hij denkt al verder dan 'The Phantom'. De voortekenen wijzen er niet op dat hij snel één van deze an dere produkties zal moeten kie zen. „Zekerheid is er in elk geval tot na de première nog niet. Joop van den Ende: „Ik ben een beetje bang voor dat verschijnsel wat je in de sport ook ziet: in de voorrondes doe je het goed, maar als het gaat om de gouden plak ben je over je hoogtepunt heen." foto anp Maar ook bij succes ben ik altijd onzeker. Het is zo betrekkelijk. Sta je erbij stil, dan loop je meteen al een stap achter." AMSTERDAM FRANCHISE LEDEBOER Toen de Amsterdamse fabrikant van wegwerp we rviesgoed Joost Ritman nog op de mulo ?at kreeg hij van zijn moeder een tweedehands uitgave van de 'Aurora' van de 17e eeuwse mysticus Jacob Böhme. Dit ca deau legde de basis voor een bijzondere hobby: Ritman stichtte in 1957 de Bibliotheca Philosophica Hermetica die uit- groeide tot de grootste ter we reld op het gebied van hermeti sche filosofie, mystiek, alchemie en de Rozenkruisers. Het nieuws over eventuele verkoop van de collectie door Ritmans financiële problemen leidde on langs tot tal van bezorgde reac ties. Verspreiding van de unieke bibliotheek wordt door specia listen op deze terreinen als een groot cultureel verlies be schouwd. De vijfkoppige staf van de Bi bliotheca Philosophica Herme tica aan de Amsterdamse Bloemstraat houdt een slot op de mond over de onzekere toe komst. De bibliotheek is op maandag en dinsdag echter ge woon geopend en staflid Cis van Heertun verzorgt op ver zoek een enthousiaste rondlei ding langs de vitrines met eeu wenoude drukken. Eén blik is genoeg om te beseffen dat al leen al voor de vertaling van Plato door de 15e eeuwer Mar- silio Ficino een hoog bedrag moet zijn betaald. Gedrevenheid Ritman zelf is in deze moeilijke tijden niet te spreken, maar uit eerdere interviews rijst een dui delijk beeld op van zijn gedre venheid. Over het begin van zijn hobby vertelde hij bij de open stelling van zijn bibliotheek voor het publiek in 1984. In Böhme's 'Aurora' werd het idee beschreven dat de zichtbare Deze afbeelding uit het 'Speculum sophicum rhodo-Stavcoticum' uit de 17de eeuw, een werk van de Rozenkruisschrijver Florentinus de Valen- tia, behoort eveneneens tot de collectie-Ritman. foto gpd wereld het symbool is voor de onzichtbare wereld. Dit denk beeld sprak Ritman zó aan dat hij zijn leven een missie gaf: het verwerven van inzicht in de spi rituele erfenis van Europa. „Ik zag dat we moeten streven naar een samenstelling van dit soort getuigenissen om te laten zien dat het spirituele in de mens de drijfveer is van de historie." De getuigenissen die Ritman bijeenbracht vormen een bron nenverzameling van het spiritu ele denken en tonen de invloed daarvan op de westerse cultuur. taalde in opdracht van de Flo rentijnse heerser Cosimo de Medici. De hermetische filosofie speelde een rol in de alchemie en de mystiek en wordt tot op de dag van vandaag uitgedra gen door Rozenkruizers en Vrij metselaars. Rozenkruiser Rit man heeft zich met zijn biblio theek ten doel gesteld de leer van het hedendaagse westerse hermetisme uit te dragen. Zijn collectie omvat zo'n 450 handschriften, waarvan 200 van vóór 1500.'Het aantal vóór 1800 gedrukte boeken bedraagt on geveer 4000. Bovendien lelt de 'moderne' bibliotheek ongeveer 10.000 werken van na 1800. In opdracht van het ministerie van wvc zal de Raad voor Cultuur beheer binnenkort bekendma ken welke boeken uit deze bi bliotheek van nationaal cultu reel belang zijn en daarom voor ons land behouden moeten blij ven. Ze mogen wel verhandeld worden, maar Nederland niet verlaten. Daartoe worden ze op de lijst geplaatst die behoort bij de Wet tot Behoud van Cultuur bezit. Ritman werd begin april door de bank uit zijn functie van di recteur van de Stergroep gezet. Zijn schuldenlast was opgelo pen tot 525 miljoen gulden. Sindsdien is de bibliotheek in onderpand bij de bank. De waarde van de collecties (Ritman verzamelde ook 17e eeuwse kunst en kunstnijver heid) werd begin dit jaar bij een taxatie geschat op 300 miljoen gulden. Bij een veiling of excu- tieverkaop zou de opbrengst schatting 'maar' 100 mil- telijke reacties op het Corpus Hermeticum, de verzameling theologisch-wijsgerige geschrif ten die Marsilio Ficino om streeks 1460 uit het Grieks ver- ARNHEM» ANP In Arnhem is commotie ont staan over een beeld van de Britse kunstenaar Mare Quinn. Hij maakte voor de internationale openluchtex positie Sonsbeek '93 een beeld van een blote man met een wel zeer ferme erectie. Het beeld, dat uit alle li chaamsopeningen rode vloeistof verliest, staat opge steld tegenover de Hervorm de Koepelkerk in het cen trum van de Gelderse hoofd stad. Volgens een woordvoerster van Sonsbeek '93 heeft de kerkeraad zich inmiddels tot de gemeente Arnhem ge wend en bezwaar gemaakt. Noch de kerkeraad, noch de gemeente Arnhem waren gisteravond bereikbaar. Een anonieme vrouw heeft woensdag ook bij Sonsbeek over het beeld geklaagd, al dus de woordvoerster. In een emotioneel telefoongesprek zei de vrouw dat haar doch ters al jarenlang „tegen zo'n vader hadden moeten aan kijken". Het is nog niet dui delijk wat er met het beeld gaat gebeuren. De rode schutting van de Duitse kunstenaar Andreas Siekmann is al evenmin bij de Arnhemmers in de smaak gevallen. De schutting, die een terras aan het oog ont trekt, is inmiddels rijkelijk van commentaar daarover voorzien. Zo zorgt Sonsbeek '93 dan toch nog voor opwinding. Het op onregelmatige tijd stippen terugkerende evene ment is internationaal ver maard, maar de huidige afle vering vermocht sinds de opening op 4 juni maar wei nig mensen boeien. De kunstwerken zijn ook heel moeilijk te vinden. De Sons- beek-organisatie heeft vorige week een krant uitgegeven met routebeschrijvingen en informatie over de kunstwer ken. Sindsdien zit de loop er wat beter in, aldus de woord- „Deze traditie poogt de christe lijke en niet-christelijke filosofie te verenigen en heeft in de loop der geschiedenis een enorme invloed uitgeoefend", verklaart bibliotheekdirecteur Frans Jans sen, tevens hoogleraar boekge schiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. De kern van de bibliotheek joen gulden bedragen. Dat de wordt gevormd door de schrif- bank op termijn geld wil T echter zeker. Het is daarom ui terst onwaarschijnlijk dat de Bi bliotheca Philosophica Herme tica deze crisis ongeschonden zal overleven. Van Dantzigs verfilming succes in VS UTRECHT GPD 'Voor Een Verloren Soldaat', de verfilming van het auto biografische boek van Rudi van Dantzig, heeft momen teel opmerkelijk succes in de Verenigde Staten. De door Roeland Kerbosch geregis seerde en Matthijs van Heij- ningen geproduceerde film draait al veertien weken in dezelfde New Yorkse bio scoop. Vorige week is de film ook in Los Angeles uitge bracht en brak in de Sunset- bioscoop het huisrecord met een wéekendopbrengst van ruim 16.000 dollar. De film gaat over een jon getje op het Friese platteland dat in de bevrijdingsdagen een seksuele relatie onder houdt met een Canadese sol daat. Hoewel de film in slechts twee Amerikaanse steden te zien is daalt For A Lost Soldier toch Variety's nationale top-vijftig waar de Nederlandse film nu binnen komt op de 42-ste plek. Die lijst wordt aangevoerd door The Fugtive, een thriller met Harrison Ford in de hoofdrol. Curieus is dat in zowel The Fugitive als Voor Een Verlo ren Soldaat Jeroen Krabbé markante bijrollen speelt. Een lachende Carel Bimie krijgt van koningin Beatrix de versierselen omgehangen die behoren bij de Huisor de die hij gisteren kreeg uitgereikt foto anp BARCELONA» GPD De 600 inwoners van het dorpje Martin Munoz de las Posadas ten noorden van Madrid hebben de oorlog verklaard aan de regionale autoriteiten. De inzet ervan is het schilderij 'El Calvario' (De Lijdens weg), dat wordt toegeschreven aan de beroemde Spaanse schilder Domenico Theotocopulos, ofwel El Greco. Het schilderij hing oorspronkelijk in de dorpskerk, maar hangt nu al elf jaar in een cel van het lokale kantoor van de Guardia Civil. Het doek werd daar opgeborgen om dat de dorpskerk zo vervallen is, dat het waardevolle kunstwerk uit de 16de eeuw daar niet meer veilig was. Tot overmaat van ramp ging de aannemer die de kerk zou restaureren failliet. De inwoners van het gehucht hopen dat de overheid be reid is om snel met geld over de brug te komen zodat het kerkje hersteld kan worden en de El Greco weer boven het altaar kan worden gehangen. De regionale autoriteiten voelen daar echter niets voor. Zij hebben voor het schilderij een plaats ingeruimd in het provinciale museum van Segovia en pro beren nu de bevolking van Martin Munoz de las Posadas ervan te overtui gen dat het schilderij daar beter hangt dan in een politiecel. Maar de dorpelin gen vinden dat het schilderij van hen is en dat het maar moet blijven waar het nu is, zolang hun kerk niet is gerestau reerd. En om hun boodschï^p duidelijk over te laten komen, hebben zij via hun burgemeester Francisco Javier Martin la ten weten hun schilderij desnoods met geweld te zullen verdedigen. In 1940 verzetten de toenmalige inwo ners van Martin Munoz de las Posadas zich ook al met succes tegen de verhui zing van het schilderij. In dat jaar gooi den ze twee functionarissen van het Centrale Instituut voor de Conservatie van Kunstwerken in Madrid het dorp uit. toen deze het schilderij kwamen ophalen voor een opknapbeurt. Slechts na tus senkomst van de markies de Lozoya gin gen ze akkoord met de restauratie, op voorwaarde dat twee gemeenteraadsle den het schilderij voortdurend in het oog mochten houden. De 'Calvario' kwam in 1834 in het be zit van Martin Mufioz de las Posadas. Daarvoor hing het schilderij in de kerk van Navalperal, een dorpje dat niet meer bestaat. Het is volgens sommige deskun digen overigens niet zeker, dat het schil derij inderdaad een LI Greco is. Maar dorpspastoor Miguel Sobrado twijfelt daar niet aan. De handtekening van El Greco is op het doek aangetroffen, terwijl onderzoek door de Universiteit van Barcelona El Greco eveneens als de maker heeft aangewezen. Wel heeft het doek te lijden gehad van toevoegingen en overschilderingen. Maar, zo meent de pastoor, met wat geld kan het schilderij makkelijk in ziin oorspronkelijke staat worden teruggebracht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1993 | | pagina 15