In
de ban
van het
spook
De Phantom-rage is in volle gang.
Souvenirs als mokken, petjes, speldjes,
boeken en videobanden vinden gretig
aftrek. De duurste, grootste en technisch
meest geavanceerde theatervoorstelling
in Nederland nadert zijn première.
Volgende week zondag is het zover. Nu
al beleeft de produktie avond aan
avond staande ovaties in het
Scheveningse Circustheater, dal
speciaal voor deze gelegenheid
gerenoveerd werd tot een chique theater
van internationalealluie. Kosten noch
moeite zijn gespaard om The Phahtortti
of the Opera' van Andrew Lloyd Webber
ook in ons land tot een succes te maken.
En alles wijst erop dal dat gaat lukken:
er zijn al meer dan 300.000 kaarten
verkocht.
De twee hoofdrolspe
Iers van
'The phantom': Henk
Poort en Joke
de Kruijff.
FOTO JAN SWINKELS
mer en glas weinig meer terug te vinden. De
entree, vroeger een bouwkeet, zorgt meteen
voor de juiste sfeer. Rode vloerbedekking,
zachtroze muren, glimmende deurknoppen
en handvaten je kunt het zo gek niet ver
zinnen of het is terug te vinden in de glorieu
ze schepping van de Maastrichtse architect
Arno Meijs.
Zichtlijnen m
Ook de theaterzaal onderging een ingrijpen- f
de opknapbeurt Van de 2000 stoelen zijn er
nog 1600 over. De zichtlijnen in het oude Cir-
custheater zijn grondig verbeterd. „Vanaf alle
plekken is de voorstelling goed te zien. Ook
vanaf de goedkoopste stoelen", meldt Van
den Ende trots. „Er zijn hier meer goed-
zichtplaatsen dan in welk ander theater van
deze grootte ook". Een deel van de stoelen A
kon net op tijd geïnstalleerd worden. De
loods waarin ze lagen opge
MARTIN HERMENS
Het spookt letterlijk in het Sche
veningse Circustheater. Er is
geen hoek in het imposante ge
bouw waar je niet met de complexe persoon
lijkheid van de misvormde man uit Lloyd
Webbers produktie wordt geconfronteerd. In
de restaurants drukken spiegels, kroonluch
ters en zelfs servetringen je haast dreigend op
de reden van je bezoek. Het witte masker,
wereldwijd hét Phantom-logo, staart je overal
meedogenloos aan. Het doet zijn werk goed,
want nog voor het publiek ook maar één
noot van de voorstelling heeft gehoord komt
het in de juiste stemming. Er dreigt iets, maar
wat precies? Dat wordt pas duidelijk bij de
eerste mineur-klanken van de uitbundig ge
orkestreerde ouverture.
Maandenlang is er gewerkt aan de voor
stelling. Achter hermetisch gesloten deuren
werd onder leiding van regisseur Arthur Mas-
sela de show stukje bij beetje in elkaar gezet.
Terwijl buiten de zaal werklieden de laatste
hand leggen aan de renovatie van het Circus
theater, idinkt op het toneel van 's ochtends
vroeg tot 's avonds laat de zowel verguisde
als bejubelde muziek van Lloyd Webber.
„Het zijn zware repetities", zegt actrice Els
Bongers. „Het is een uitputtingsslag. Daar
ben ik als klassiek geschoolde zangeres niet
aangewend".
Het verhaal van 'Het spook van de opera'
heeft een merkwaardige geschiedenis. De
Franse schrijver Gaston Leroilx publiceerde
in 1911 zijn gelijknamige roman. Het werkje
kende een gestage verkoop, maar het grote
succes bleef uit Totdat een filmproducent er
mogelijkheden in zag voor een griezelige
film. Die kwam er ir>1925. Dat betekende het
begin van een serie bewerkingen, die resul
teerde in voor zover nu bekend tien
films, twee toneelstukken en vier musicals.
Andrew Lloyd Webber nam het verhaal in
1984 onder zijn hoede. Speciaal voor zijn
toenmalige vrouw, de sopraan Sarah Bright-
man, baseerde hij er zijn musical op.
Trucendoos
Hoe mager het verhaal ook is, Lloyd Webber
heeft er volgens velen de 'ultieme bewerking'
van gemaakt. Voor zijn voorstelling wordt de
complete trucendoos van het theater open
getrokken. Met als onmiskenbaar hoogte
punt de 500 kilo zware kroonluchter, die hal
verwege de voorstelling neerstort op het to
neel. In die potsierlijke, ovale lamp zijn
30.000 kralen verwerkt. „Die zijn er allemaal
met de hand opgebracht", meldt Robin de
Levita, uitvoerend producent.
De techniek speelt een hoofdrol in de 15
miljoen gulden kostende produktie. In totaal
38 elektro- en 36 hydraulische motoren zor
gen voor meer dan honderd effecten in de
vloer. Zoals1 de tientallen kaarsen die lang
zaam omhoog komen zodra het spook zich
naar zijn onderaardse gewelven begeeft.
„Technisch gezien is dit de meest complexe
musical ooit gemaakt", legt De Levita uit.
„Alleen al aan de techniek is een jaar ge
werkt".
Tweehonderd mensen zijn betrokken ge
weest bij de voorbereidingen van de show.
Tijdens de voorstellingen zelf blijven 140
personen actief op en rond het toneel. Een
geluidsteam van acht deskundigen doet
zijn best om de musical verstaanbaar te
maken. Daarvoor is een speciaal ge
luidssysteem aangelegd. Kosten: 2,5
miljoen gulden. „Iedereen zal ver
staanbaar zijn", belooft De Levita. M
„Behalve dan in de operagedeelten. J|
Maar die zijn
kracht achter het spektakel, heeft
speciaal voor The Phantom het
Circustheater in Scheveningen
overgenomen en grondig gereno
veerd. De investering van 23 mil
joen gulden is de moeite meer
dan waard. Van het oude
bouw is tussen het vele m<
'Phantomduurste theaterproduktie aller tijden
slagen, brandde een tijdje geleden af. In aller
ijl werden de stoelen in fabrieken in Duits
land en België opnieuw gemaakt
„Iedereen zegt dat The Phantom een suc
ces wordt", aldus Van den Ende. „Daar ben
ik nog niet zeker van. IJ: heb slapeloze nach
ten en het zweet staat af en toe in mijn han
den. Er kan nog van alles mis gaan". Ander
half jaar lang moet de produktie volle zalen
trekken om uit de kosten te komen. Dat bete
kent minimaal 900.000 bezoekers. Er wordt
naar gestreefd om The Phantom twee tot drie
jaar draaiende te houden. Daarna moet de
musical plaats maken voor een ander buiten
lands spektakelstuk. Het theater blijft dienst
doen als musicalpaleis.
Ook regisseur Arthur Massela zegt dat het
succes in het buitenland niet automatisch
betekent dat ook de Nederlandse versie van
The Phantom een theaterhit wordt. „In elke
stad waar we deze show doen, is het een
nieuwe ervaring", vertelt Massela. „We weten
dat deze produktie werkt, maar het blijft al
tijd onzeker of alle elementen op het juiste
moment samenvallen". Hoofdrolspeelster Jo
ke de Kruif, die eerder in Hamburg en Wenen
in The Phantom speelde, vult hem aan. ,Als
wij oppervlakkig spelen, krijg je een opper
vlakkige voorstelling. Dan wordt het kitsch
van de bovenste plank".
De Nederlandse Phantom is de dertiende
internationale produktie van de musical. Re
den genoeg voor de bijgelovigen om het erg
ste te vrezen. Aan de andere kant: elke suc
cesvolle theatervoorstelling wordt voorafge
gaan door tegenvallers. Zo nam het zoeken
naar de geschikte hoofdrolspelers maar liefst
tien maanden in beslag. Zo'n negenhonderd
gegadigden legden audities af. Veel bekende
sterren uit de vaderlandse showbusiness be
traden de arena waarin figuurlijk werd ge
vochten om de rollen.
Constructie
De Amsterdamse bariton Henk Poort kreeg
uiteindelijk de felbegeerde hoofdrol.
Wie hem gehoord heeft, zal het bevestigen:
een beter Spook van de Opera is er in ons
land niet te vinden. Henk Poort slaagt
erin zijn personage een juiste menge
ling van mystiek en spanning mee te
geven. Daardoor wordt die
complexe persoonlijkheid
ju van het spook zo mense
lijk, dat je hem al zijn
gruwelijke daden
willen vergeven.
Maandenlang werd er gespeculeerd over
de vraag wie in ons land de hoofdrol in de
musical zou spelen. Van het begin af aan was
Poort, mede dank zij zijn indrukwekkende
vertolking van Jean Valjean in Les Miséra-
bles, een van de serieuzere kandidaten.
Mocht Poort ziek worden, dan staat Ben
Cramer klaar om in te vallen. En is ook Cra
mer niet in staat om op te treden, dan komt
een derde vervanger in actie. Een soortgelijke
constructie is ook voor de rol van Christine
verzonnen. De show moet altijd doorgaan:
zeven voorstellingen per week, waarvan twee
op zondag. Maandag is een rustdag.
The Really Usefull Theatre Company in
Londen ziet overal ter wereld toe op de nale
ving van de wensen en eisen die componist
Lloyd Webber stelt aan opvoeringen van zijn
shows. „Ie krijgt de rechten niet als je deze si
tuatie niet creëert", legt Robin de Levita uit.
„De musical moet een lange tijd professio
neel kunnen draaien. Het is de eerste open
eind theaterproduktie in Nederland. Er is een
enorme investering mee gemoeid. Maar we
hebben met 'Les Misérables' bewezen dat het
kan. De musical is als kunstvorm volwassen
geworden in ons land".
Al maandenlang wordt een intensieve re
clamecampagne gevoerd om The Phantom
aan de man te brengen. Naast advertenties in
kranten en tijdschriften en billboards in alle
grote steden werd ook een TV-spotje ge
maakt. Toch betekent deze grondige aanpak
niet automatisch volle zalen. „Na de eerste
twee maanden moeten we het hebben van
de mond-tot-mond reclame", zegt regisseur
Arthur Massela.
Leden van het creatieve team, dat in Lon
den de oerversie van The Phantom of the
Opera maakte, zijn de afgelopen weken naar
Scheveningen afgezakt. Choreografe Gillian
Lynne kwam de balletten bijschaven, Andrew
Bridge inspecteerde zijn lichtontwerp en Ma
ria Bjömson wierp een kritische blik op de
decors en de kostuums. De komende week
worden 'oer'-regisseur Harold Prince en
componist Lloyd Webber verwacht. „De be
moeienissen van die mensen maken het wer
ken hier lastig", erkent De Levita. „Maar ze
bieden wel de garantie dat het een kwaliteits
stuk wordt".
Toiletpapier
De eerste proefvoorstellingen zijn achter de
rug en wijzen voorzichtig in de richting van
een denderend kassucces. De imponerende
decors worden ontvangen met luid applaus.
De vocale prestaties brengen het publiek bui
ten zinnen. Minutenlange, staande ovaties
sluiten de voorstellingen af. Het oordeel van
de critici lijkt nauwelijks nog van invloed op
de toekomst van de Nederlandse Phantom.
Een ontwikkeling waarover men in het bui
tenland mee kan praten.
De merchandising rondom de voorstelling
bereikt al in de pauzes ongekende hoogte
punten. In het Circustheater is een apart
winkeltje ingericht voor de Phantomsouve-
nirs, die gretig aftrek vinden. De verschillen
de restaurants in het complex zijn omge
toverd tot Phantomdomeinen. Lampen, bor
den, servetringen overal is het
Phantomlogo op aangebracht.
Overal? Nee, niet op het toi-
y7>v„ letpapier.
Henk Poort, 'het
spook van de opera'.
FOTO CPD CEES ZORN
ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1993
