ZATE
R
DAG
S
B
IJVO
EG
S
E
L
Albert, de
onbekende
koning
'T
ZATERDAG 7 AUGUSTUS 1993
De opvolging van de Belgische
koning Boudewijn kwam
afgelopen week als een even
grote verrassing als de dood
van de vorst. Niet prins Filip,
maar diens vader prins Albert
gaat (aanstaande maandag) de
taak van Boudewijn
overnemen.
Een bliksemonderzoek in
Vlaanderen toonde dezer dagen
aan dat slechts negen procent
wist dat 's konings jongere
broer Albert de eerste
troonpretendent was.
Artikelen over de 59-jarige
Albert gingen niet verder dan
zijn conduitestaat van officiële
functies, diploma's en
handelsmissies. Een minister
die hem een keer vergezelde op
zo'n buitenlandse reis, wist nog
te melden dat hij 'een man met
humoren gezond verstand' is.
Met Albert en zijn gezin krijgt
kasteel Laken een totaal ander
type bewoners. De
boulevardpers verheugt zich
al....
PETER DE VRIES
e roi inconnu' zou de voor de
«hand liggende bijnaam zijn
voor Prins Albert van Luik, de
man die maandag als zesde koning der Bel
gen zijn broer Boudewijn opvolgt. De nieuwe
vorst en zijn vrouw Paola zijn bij hun onder
danen vrijwel onbekend. Uit schaars feiten
materiaal hebben de Brusselse dagbladen de
afgelopen dagen het imago gedestilleerd van
een koningspaar dat de bourgondische le
vensstijl van België symboliseert. Maar de
boulevardpers verheugt zich na de onkreuk
bare Boudewijn en Fabiola op sappiger tij
den, met familievetes, echtelijke affaires en
een vorstin die gebrekkig Nederlands
spreekt. Het viel niet ip goede aarde dat zij
pas in 1976, na zoveel jaar in een tweetalig
land, haar eerste Nederlandstalige toespraak
hield en daarin niet veel verder kwam dan de
constatering „ik heb leren houden van de re
gen".
De toch altijd rustige krant 'Le Soir' vatte
de vraag het meest kernachtig samen. In de
zelfde vette letters als waarmee maandag het
overlijden was gemeld van de 62-jarige Bou
dewijn, informeerde de krant dinsdag naar
het waarom van de opvolging: Pourquoi Al
bert'? Het was de vraag van de straat en het
antwoord was simpel. Minister Smet verklap
te het geheim van Laken: omdat de koning
het zo wilde. Want het land heeft in deze roe
rige tijden behoefte aan een vaste hand aan
het roer.
In de schaduw
De onbekendheid van de in 1934 geboren Al
bert is voor een groot deel het gevolg van een
leven in de schaduw van zijn broer. Op hem
rustte nimmer de zware verantwoordelijk
heid het verscheurde land weer te verenigen,
zoals na de koningskwestie rond hun vader
Leopold 111, die door zijn optreden tijdens de
oorlog in opspraak was geraakt. Albert kon
makkelijk een glas bier gaan drinken in het
café van Ciergnon, waar zijn buitenverblijf
staat, of zich vertonen op het plaatselijke
volksbal.
Terwijl Boudewijn een dagtaak had aan de
delicate staatkundige en politieke beslomme
ringen van België en uitgroeide tot een
laatste symbool van nationale eenheid, gaf
Albert zich volop over aan zijn hobby's: auto-
en motorrijden, snelle jachten, paarden,
skiën, golf en biljart. Zijn voorliefde voor
snelle Honda's moest hij in 1984 bekopen
met een ernstig ongeluk.
Zijn officiële functies bleven al die jaren
beperkt tot onder andere het Rode Kruis en
het Olympisch Comité. Het zakenleven bleek
hem te trekken. Albert kreeg op jonge leeftijd
een functie bij de staatsbank ASLK, en leidde
later vele tientallen handelsmissies naar hét
buitenland. De grote belangen die België in
de internationale wapenhandel heeft, veroor
zaakten éénmaal, na een bezoek aan Dubai,
wel de nodige discussie. Albert wist zich bij
volgende gelegenheden uit politiek riskante
situaties te redden door de besprekingen op
tijd te verlaten.
Bon-vivant
Tijdens zijn handelsmissies laat Albert zich
volgens reisgenoten kennen als iemand die
liberaal is van opvatting, zijn dossier be
heerst, en zo 'al enkele miljarden voor België
heeft binnengehaald'. Hij komt minder
plechtig en afstandelijk over dan zijn broer.
Albert is altijd in voor een grap en wordt om
schreven als een meester in het laten opkla
ren van de lucht. „Hij zal u verbazen als ko
ning", zegt zijn gewezen naaste medewerker
Michel Didisheim. „Hij is een erg plichtsge
trouw man, bescheiden en discreet. Hij is ge
knipt voor het koningschap".
De prins geniet vooral de reputatie een
bon-vivant te zijn, een bourgondiër die een
ge geestelijke vermogens worden versterkt
door pijnlijk onbeholpen en timide publieke
optredens. Een rechtstreeks uitgezonden te
levisiegesprek met de Belgische astronaut
Dirk Frimout levert weinig meer op dan een
aanbod elkaar te tutoyeren omdat er in de
ruimte waarschijnlijk geen protocol bestaat,
gevolgd door de vraag hoe de wereld er vanaf
die hoogte uitziet. Dat hij op 33-jarige leeftijd
nog altijd ongetrouwd is (de enige keer dat er
geruchten gingen over een verloving werd
dat door het Paleis categorisch ontkend),
heeft geleid tot de voorspelbare binnens-
mondse roddels over latente homoseksuali
teit.
Het is de gewezen hofdignitaris ere-groot-
maarschalk Herman Liebaers die in 1991 in
een openhartige bui definitief brandhout
maakt van Filips reputatie. Hij kan het niet
hè. een droevig geval. Hij loopt als een hond
je mee, handjes schudden. Ik denk dat Astrid
de enige is waarmee iets aan te vangen valt",
concludeert Liebaers over de dynastie.
De 31-jarige Astrid is het tweede kind van
Albert en Paola, hun enig dochter, die conse
quent met clichés als 'kranig' en 'energiek'
wordt getypeerd. Dat ze getrouwd is en drie
kinderen heeft, is in de door kinderloosheid
en opvolgingsproblemen geteisterde Bel
gische monarchie een niet te onderschatten
punt in haar voordeel. Het wordt dan ook als
een vingerwijziging van het Paleis zelf opge
vat wanneer in 1991 de Belgische Grondwet
wordt gewijzigd, waardoor ook vrouwen de
troon kunnen bestijgen.
Dat haar man Lorenz van Oostenrijk-Este
is, kleinzoon van de laatste keizer van Oos
tenrijk en een telg uit het Habsburgse ge
slacht, blijft niet onopgemerkt. De hem toe
geschreven conservatieve ontboezemingen
over een land dat een sterke troonopvolger
behoeft, zouden in hofkringen en bij de
machtige Parti Socialiste wel al tot opgetrok
ken wenkbrauwen hebben geleid. Hetzelfde
geldt voor de aan Astrid toegedichte affiniteit
met de uiterst conservatieve 'charismatische'
stroming in de katholieke kerk.
Toch zijn het waarschijnlijk niet die nega
tieve typeringen van Filip die er voor hebben
gezorgd dat het Hof van Saksen-Coburg prins
Albert tot opvolger heeft aangewezen.
Het 'Pourquoi Albert?' kent een veel sim
peler antwoord. Boudewijn wilde het zo, en
Albert wilde het zo. „Ik heb nooit gezegd dat
ik het niet zou wordenis het enige wat Al
bert ooit over de opvolgingskwestie heeft ge
zegd.
Het nieuwe koningspaar van België: Albert en Paola.
Sprookjeshuwelijk in Brussel. Albert en Paola trouwen in 1959. foto anp
goed glas wijn en een copieus avondmaal op
hun juiste waarden weet te schatten. Dat is in
een land waar eten zo ongeveer de kern van
het nationale cultuurgoed vormt niet van be
lang ontbloot, al schijnt de nieuwe vorst zich
de laatste tijd in acht te nemen. Het roken en
drinken heeft hij gematigd en op de lijn
wordt gelet, sinds duidelijk is dat Albert met
gezondheidsproblemen kampt. Volgens een
aantal kranten lijdt hij aan een lichte vorm
van Parkinson, een kwaal die de bewegings
mogelijkheden van de ledematen beperkt.
In opspraak
Albert is vooral van het mondaine leven gaan
genieten na zijn huwelijk in 1959 met Donna
Paola Ruffo di Calabria, een Italiaanse uit een
oud maar verarmd aristocratisch geslacht.
Het is een verbintenis die het zo stijve en for
mele Paleis van Laken later op zijn grondves
ten zal doen trillen.
Paola wordt door Brussel ontvangen als de
'glimlachende schoonheid', en Boudewijn
begroet haar als 'het mooiste geschenk dat
België van Italië gekregen heeft'. Dat lachen
zal het Paleis snel vergaan. Paola weigert
koppig zich neer te leggen bij het strakke
protocol en slaagt er niet bepaald in met alle
andere vrouwelijke leden van de familie op
even goede voet te raken. Haar voorkeur voor
modieuze kleding leidt tot een rel wanneer ze
(incognito) in minirok door een suppoost
van de St. Pietersbasiliek de deur wordt ge-
In 1963 slaat Paola de Belgische diplomatie
met verbijstering en verstoort ze bijna de Bel
gisch-Amerikaanse verhoudingen. Wanneer
een bal van de Graaf van Bismarck moet
worden afgebroken wegens de moord op
John F. Kennedy, pruilt ze publiekelijk: „Jam
mer, net nu we ons eens een keer goed amu
seerden". Premier Lefèvre weet de Ameri
kaanse woede net te sussen. Het ergste moet
dan nog komen. Paola raakt in opspraak
door een vermeende verhouding met de
Waalse chansonnier Salvatqre Adamo. De
zanger bezweert dat het liedje Dolce Paola
pas na de hele affaire is gecomponeerd. Hij
verbrak deze week het stilzwijgen over zijn
liefdesrelatie met Paola, waarover al in 1964
de eerste berichten waren verschenen. „Een
puur verzinsel van de Italiaanse roddelpers",
zegt de zanger. „Het enige fysieke contact
tussen ons was een kushand".
De bewijsvoering voor de affaire is altijd al
wat mager geweest, en stoelt behalve op één
artikel in een obscuur Italiaans blad op een
wazige foto waarop twee nauwelijks herken
bare mensen eikaars hand vasthouden. Maar
de Belgische roddelpers beleeft gouden mo
menten: hij een rokkenjager en levensgenie
ter in het buitenland, zij verwikkeld in affai
res. De toon is snel gezet.
Het lijkt het spiegelbeeld van Boudewijn
en Fabiola. het sobere, ingetogen, sociaal be
wogen paar dat kinderloos blijft maar verliefd
de handen ineengestrengeld vertedering
losmaakt. Ondanks die verschillen in levens
stijl hebben de twee broers veel waardering
voor elkaar. Maar Boudewijn sluit geen com
promissen met wat hij ziet als zijn plicht van
staats- en familiehoofd. Hij roept de echtelie
den tot de orde wanneer de publiciteit het
Hof schaadt.
Dat is zeker het geval wanneer het huwelijk
in de jaren zeventig werkelijk in een crisis
raakt. Paola en Albert gaan elk apart wonen
in een vleugel van het Belvédère-kasteel. De
scheiding van tafel en bed duurt vijf jaar.
maar de streng katholieke Boudewijn wil
niets weten van een. officiële huwelijksont
binding in zijn familie. In 1976 komt het tot
een verzoening, maar de society-pers laat
niet zo makkelijk los: tijdens vakanties in
Zuid-Frankrijk of snelle motorritten liggen er
altijd wel paparazzi-fotografen op de loer.
Toch verdwijnt het paar langzaam uit de
schijnwerpers van de publiciteit.
Anti-held
De aandacht voor Albert en Paola verschuift
gedurende de jaren tachtig geleidelijk aan
naar hun oudste zoon, Filip. De inmiddels
33-jarige prins staat zijn oom Boudewijn
steeds vaker terzijde bij officiële gelegenhe
den en wordt duidelijk voorbereid op de
Filip studeert in Californië en Oxford,
maakte zijn universitaire studie politicologie
zelfs af en volgt overeenkomstig de traditie
van het Hof van Saksen-Coburg een uitge
breide militaire opleiding. Hij brengt het tot
commando en bestuurt eigenhandig een Mi-
rage V-straal jager. Aan het verblijf in die kei
harde wereld houdt de prins echter niet een
'mannelijke' uitstraling over, maar juist het
imago van de adellijke anti-held.
Aanhoudende geruchten over middelmati-
'Een man met humor en gezond verstand'
Koning Boudewijn en prins Filip, de regerende en naar ieders verwachting volgende
vorst van België. Tot algemene verrassing volgt echter niet Filip de overleden Bou
dewijn op, maar zijn vader Albert. foto belca