'Verbod op jacht bij natuurgebieden'
'Groene' volkshogeschool leidt milieulegioen op
Over leven
Milieubewuste jongeren
kiezen later voor auto
HETVELD
VRIJDAG 6 AUGUSTUS 1993
chef willem spierdijk. 071 -356439. plv -chef meindert van der kaaij. 071 -356442
Natuurmonumenten: vogels eten niet bij de buren
UTRECHT»
jjongeren \inden een schoon
milieu van groot belang, maar
kiezen op latere leeftijd vaak
kritiekloos voor de auto. Ze we
ten meestal maar weinig over
de schadelijke gevolgen van het
autogebruik. Dat concluderen
de Stichting Milieu Educatie en
,de Advies- en Onderzoeksgroep
Beke.
De twee organisaties pleiten
voor meer speciaal op jongeren
gerichte educatie en voorlich
ting over de nadelen van het
verkeer. Een regionale aanpak
zou daarbij het meeste effectief
'zijn. De conclusies zijn geba-
iseerd op een onderzoek naar
jvervoerskeuzes onder jongeren
Ivan 15 tot en met 19 jaar.
Jongeren denken bij vervoer
allereerst aan de auto, zo wees
de studie uit. De fiets en het
openbaar vervoer worden nau
welijks als realistische alterna
tieven gezien als het rijbewijs
eenmaal is gehaald. Oorzaken
zijn onder meer onwetendheid
over de kwalijke gevolgen van
de auto op natuur en milieu en
het bestaan van een 'auto-cul
tuur', aldus de studie.
Het onderzoek is uitgevoerd
in opdracht van het ministerie
van verkeer en waterstaat, dat
wilde weten hoe jongeren het
beste kunnen worden voorge
licht over de relatie tussen ver
keer en milieu. In het structuur
schema verkeer en vervoer is
'vastgelegd dat het gebruik van
auto, motorfiets en bromfiets
moet worden teruggedrongen.
De jacht op water- en trekvogels op stukken land nabij
natuurgebieden moet worden verboden. De jacht richt
daar grote schade aan en is volstrekt onnodig. De vogels
eten vooral van de gewassen in het natuurgebied en rich
ten nauwelijks schade aan op de andere terreinen. Dat
meldt Natuurmonumenten die wil dat de Jachtwet dus
danig wordt gewijzigd dat het jaren bij natuurterreinen
onmogelijk wordt gemaakt.
land vertrappen en bemesten.
„In die gevallen kunnen de boe
ren een schadevergoeding krij
gen. Jagen is nooit nodig."
Excursies Nieuwkoopse Plassen
nieuwkoop» De Vereniging Natuurmonumenten houdt deze
maand verschillende vaarexcursies over de Nieuwkoopse Plas
sen. De boot vaart in augustus iedere woensdagmiddag om
14.15 uur, zondagochtend 15 augustus om 10.15 uur en zaterdag
28 augustus een hele dag vanaf 9.15 uur. Vooraf bespreken is
noodzakelijk. Dit kan tussen 18.00 en 21.00 uur bij de familie
Wansinck, telefoon 01724-8250. De excursies zijn volgens Na
tuurmonumenten goed geschikt voor mensen die slecht ter
been zijn. Op verzoek kan de boot worden aangepast voor ex-
cursiegangers die in een rolstoel zitten.
Open weekeinde in Heimanshof
hoofddorp» De heemtuin de Heimanshof in Hoofddorp houdt
op 7 en 8 augustus open weekeinde. Van 14.00 tot 17.00 uur kan
iedereen terecht op de Wieger Bruinlaan. Vanaf half drie zijn er
rondleidingen 'in alle soorten en maten'. Ook aan poëzie wordt
aandacht besteed: Ton Engelman leest gedichten voor over na
tuur en het Hollands landschap. Er staat bovendien een machi
ne om van gedroogde bloemetjes buttons te maken. Op 4 en 5
september is er een speciaal weekeinde over wespennesten, het
eerste weekeinde van oktober wordt aandacht besteed aan het
Vogelhospitaal, opvangadres voor baby-egels, vleermuizen en
olieslachtoffers.
Orang-oetangvrouwtje heeft zoon
rotterdam Het Orang-oetangvrouwtje Petra van de diergaarde
Blijdorp in Rotterdam heeft een zoon gekregen. Het jong, Peek
genaamd, weegt anderhalve kilo en is grotendeels kaal. Peek
wordt door de moeder op de buik meegedragen en blijft de ko
mende tweeëneenhalf jaar bij haar drinken. Pas over een maand
of zes zal het jong voorzichtig op ontdekkingstocht gaan. Het
duurt echter nog veel langer voordat hij buiten het zicht van zijn
moeder op stap zal gaan. Orangs zijn pas na tien jaar volwassen.
Ze komen in het wild uitsluitend nog voor op Borneo en Noord-
Sumatra.
Landbouwgrond wordt natuur
dordrecht» Ruim elfhonderd hectare landbouwgrond op het Ei
land van Dordrecht wordt omgezet in natuur- en recreatiege
bied. Op termijn is het zelfs mogelijk dat Polder De Biesbosch,
zeventig jaar geleden ingepolderd en nu omgeven door op Del
tahoogte gebrachte dijken, weer aan de Biesbosch wordt terug
gegeven. Dat staat te lezen in een door het Rijk, de provincie
Zuid-Holland en de gemeente Dordrecht opgesteld plan.
leiden monica wesseling
Natuurmonumenten heeft heel
veel stukken land in eigendom.
Vaak zijn deze natuurgebieden
niet helemaal aaneengesloten.
Particulieren hebben kleine
stukjes grond, gelegen binnen
het natuurgebied, in eigendom.
Daar kan de jacht worden ver
huurd. Met name in De Wie
den, een groot natuurgebied in
Overijssel, speelt het probleem.
De jacht is op tientallen plekken
binnen het versnipperd natuur
gebied verhuurd waardoor er
van rust geen sprake meer is.
Natuurmonumenten heeft er
5000 hectares in eigendom.
De natuurvereniging is overi
gens in alle gevallen tegen de
jacht op vogels. Het jagen op
water- en trekvogels nabij na
tuurgebieden stuit haar echter
helemaal tegen de borst. „De
dieren fourageren in de natuur
gebieden en knabbelen een en
kele keer aan het land van een
ander. Van een enorme schade
kan dus echt geen sprake zijn.
De jagers jagen uitsluitend voor
hun plezier en daar kunnen wij
echt niet mee akkoord gaan",
zegt F. Maas van Natuurmonu
menten. Maas erkent dat gan
zen soms op landbouwgronden
schade kunnen aanrichten
doordat ze gras wegvreten, het
Roofdieren
De jagers verstoren de rust in
het natuurgebied. Hoewel de
meeste jongen al zijn uitgevlo
gen als het jachtseizoen is ge
opend, betekent de jacht toch
dat er meer jonge dieren slacht
offer zullen worden van roofdie
ren. Elk schot doet de volwas
sen vogels opvliegen, de jongen
onbeschermd achterlatend.
Maas: „Wij willen gewoon niet
dat de dieren die wij welkom
heten, vervolgens worden neer
geknald door de buurman."
Om te voorkomen dat eigena
ren van 'postzegels grond' gele
gen binnen een groter natuur
gebied. de jacht kunnen verhu
ren, wil Natuurmonumenten de
Jachtwet laten veranderen. Nu
kan iedere eigenaar van lapje
grond dat ten minste een hecta
re groot is, de jacht verhuren.
Door deze grens op te trekken
naar 10 of wellicht zelfs 25 hec
tares, wordt het aantal jachtge
bieden al veel kleiner. „We blij
ven natuurlijk vechten tegen el
ke vorm van plezierjacht."
De komende weken behan
delt de Tweede Kamer de nota
Jacht en Wildbeheer.
bergen» gpd
Gemeenten die geen gif meer gebruiken in het
openbaar groen. Boeren die zorgzaam omgaan
met de natuur op hun bedrijf. Waterschappen die
oog hebben voor het milieu. Kan dat? Ja. De
Volkshogeschool Bergen (VHS) timmert al vijf
jaar aan de weg met 'groene' cursussen.
Duizenden deelnemers per jaar worden in Ber
gen enthousiast gemaakt. De cursussen stimule
ren, motiveren en inspireren. Handelingsbe-
kwaam gemaakt gaan de cursisten vervolgens zelf
meedoen aan de lange mars naar een duurzame
samenleving, waarin natuur en milieu niet meer
het kind van de rekening zijn.
Samen met drie andere volkshogescholen,
'Allardsoog' uit Bakkeveen, 'Ons Erf uit Berg en
Dal en 'Zeeland' uit Aardenburg. maakt de VHS
Bergen deel uit van de stichting Groen Volksho-
geschoolwerk. Zij organiseren naast cursussen
ook opleidingen, congressen, thema- en studie
dagen. De drie sleutelwoorden daarbij zijn vor
ming, training en advies. Ze begeleiden mensen
en organisaties bij veranderingen op het gebied
van plantsoen-, water- en natuurbeheer, land
bouw en recreatie.
Afdelingscoördinator Peter van Zutphen van de
VHS Bergen: „De vier volkshogescholen zijn ge
vestigd in plattelandsgebieden. Vanuit dat gege
ven profileren ze zich al ruim dertig jaar op het
groene vlak. Steeds wordt ingesprongen op actue
le ontwikkelingen. Het liefst lopen we in ons pro
gramma-aanbod zelfs nog een stap voor op de
trends."
Zo'n trend is bijvoorbeeld het ecologisch (milieu-
en natuurvriendelijk) beheer van openbaar groen.
Steeds meer gemeenten tonen daar belangstel
ling voor. Maar hoe doe je het? floe schakel je
om, welke vaardigheden moet je hebben, welke
weerstanden ontmoet je? Voor de antwoorden
kan men terecht bij de VHS Bergen, via het uitge
breide cursus- en adviesprogramma 'ecologisch
ondernemen in de groensector'. De tijd. dat het
rijk zakken subsidie verstrekte, is voorbij. „We
steken onze nek behoorlijk uit. We bieden pro
gramma's aan waarvan we weliswaar denken dat
ze aan zullen slaan, maar waarvan we dat niet ze
ker weten. Soms heeft een trendsettende cursus,
zoals die van vrijwillig natuurbeheer voor vee
houders, een lange aanlooptijd nodig. Dat is dan
behoorlijk spannend, omdat we ons in financieel
opzicht geen miskleun kunnen veroorloven", al
dus Van Zutphen.
In de achterliggende vijf jaar zijn duizenden
cursisten wegwijs gemaakt in groen ontwikke
lingsland. Zijn de resultaten van die inspannin
gen meetbaar? Van Zutpen: „Ja, als je goed om je
heen kijkt zie je veranderingen. Maar het gaat
langzaam. In de agrarische sector bijvoorbeeld
hebben we te maken met een scheefgegroeide si
tuatie. Ondanks het feit dat de meesten van ons
zich bewust zijn van de milieuproblemen, zijn we
gehecht aan het leventje dat we leiden. Verande
ringsprocessen stuiten op weerstand. Die is soms
heel hevig."
Onvoldoende
Alleen de mensen bewust maken van de natuur-
en milieuproblematiek vindt Van Zutpen niet
meer voldoende. Aan bewustwording is genoeg
aandacht besteed. „Onachtzaamheid en onver
schilligheid ten opzichte van de groene sector is
meer een cultuurhouding geworden. Nu de men
sen op intellectueel niveau bewust zijn van de
problemen, moet de vertaalslag naar de praktijk
gemaakt worden. Wat kun je er zelf aan doen om
situaties te verbeteren? Vrijwilligheid is daarbij
heel belangrijk. Want met dwang en regelgeving
van bovenaf kom je er niet."
Het gaat er naar de mening van Van Zutphen
nu om de grondhouding van de mensen te veran
deren. Anders zal milieubewust gedrag een niet-
beklijvende modegril blijken te zijn. waarvoor de
belangstelling wegebt.
Elke dag worden we er weer mee
geconfronteerd. Of het nu om het
gescheiden inzamelen van afval,
het gebruik van bestrijdingsmid
delen of het aanwijzen van be
schermde gebieden gaat, het
milieu vraagt voortdurend de aan
dacht. In de rubriek '10 over
Groen' worden wekelijks tien wil
lekeurige vragen over het milieu
gesteld aan min of meer bekende
regiogenoten. Deze week het
woord aan B. Vooijs, directeur van
de groenteveiling in Katwijk.
Waaraan denkt u als eerste als
het woord milieu valt?
Welk belang er kan spelen en
hoe de persoon zal reageren die
voor de kosten moet opdraaien.
Behoren milieu-onvriendelijke
bestrijdingsmiddelen in de
groenteteelt ooit tot het verle
den?
Die kans is groot. We zijn al een
heel eind op weg.
Hoewel niet alle middelen
milieuvriendelijk zijn, spreken
we niet meer vart bestrijdings
middelen maar van gewasbe
schermingsmiddelen. Deze
middelen worden echt niet in
het wilde weg toegepast en ze
ker niet met de gedachte 'als
weinig helpt, helpt meer veel
beter'. Gewasbeschermings
middelen zijn duur, dus daar
gaat men niet roekeloos mee
om.
Overigens, de meeste genees
middelen komen uit dezelfde
chemische fabrieken.
In hoeverre wordt er binnen de
Katwijkse veiling aandacht be
steed aan milieubeleid?
Wij hebben geen stappenplan
in de kast klaarliggen dat aan
geeft wat we in welk jaar zullen
doen. Toch is er de drang om
produkten met zorg en milieu
bewust te telen. De overheid en
het bedrijfsleven hebben met
elkaar de afspraak gemaakt om
het gebruik van gewasbescher
mingsmiddelen te halveren met
als streven dat in het jaar 2000
te hebben gerealiseerd. Dit is
een hele klus. Ik heb de indruk
dat we op de goede weg zijn en
dat het haalbaar is.
Boezemen de veranderingen in
de atmosfeer - aantasting ozon
laag, zure regen etc. - u angst in?
Nee, maar wellicht ontbreekt
mij de kennis daarover. Ik ben
nogal nuchter van aard. Ik maak
me daar niet zo gauw druk over.
De natuur heeft het vermogen
B. Vooijs kijkt uit over de Zanderij-Westerbaan in Katwijk.
In hoeverre noemt u zichzelf
milieubewust?
Niet meer dan de gemiddelde
Nederlander.
Waarin schiet u naar uw eigen
idee nog te kort?
Als ik ergens in tekort schiet, is
dat onbewust. Milieufanaten
kunnen mij dat wellicht beter
vertellen.
Waaraan ergert U zich?
Aan het te fanatiek doorvoeren
van allerlei zogenaamde milieu
maatregelen. Het woord milieu
is een modewoord van de eerste
orde geworden. Enerzijds kost
dit veel geld, maar anderzijds
wordt er gruwelijk veel aan ver
diend. Zelfs door de overheid.
Wat is uw favoriete natuurge
bied?
Och, er zijn veel unieke natuur
gebieden. Ik hou van de duinen,
maar ook van bossen en heide
velden. Het zijn vooral de kleu
ren in de verschillende jaargetij
den die mij boeien. Het prille
groen in het voorjaar en de ver
kleuringvan de herfstbladeren
in brons en bruin of goudgeel.
Werkelijk fantastisch mooi. In
Katwijk blijft de Zanderij-Wes-
terbaan een mooi gebied.
Spant de gemeente Katwijk zich
voldoende in als we praten over
milieubehoud?
Ja. Katwijk heeft een actief be
leid gevoerd. Let wel. alles moet
betaalbaar blijven. Er zullen
best wel meer wensen zijn.
Wees reëel. Wat is er veel groen
FOTO DICK HOGEWONING
in de nieuwe wijken. Neem de
milieuvoorlichting. Prima toch?
En de hogere overheid?
Ja, hier en daar zelfs te fanatiek.
Naast milieu dienen we de aan
dacht van werkgelegenheid niet
uit het oog te verliezen. Wat he-
ben we aan een schoon milieu
als er geen brood meer op de
plank komt? Nederland is rijk
aan natuurgebieden. Deze wor
den op verantwoorde wijze in
stand gehouden. Bovendien
leeft de gedachte om nieuwe
gebieden te creëren sterk.
Weet u waarom wespen van die
slanke wespetailles hebben?
Juist, om beter te kunnen ste
ken. Door dat beweeglijke ver
bindingsstuk tussen het voor-
en achterlijf kunnen ze vanuit
alle standen hun angel in het lijf
van een belager prikken. En dat
heeft iedereen wel eens aan den
lijve ondervonden.
Misschien is het u wel eens op
gevallen dat een mens alleen
maar last heeft van wespen in
de nazomer. De verklaring
daarvoor is heel simpel. Vóór
die tijd hebben wespen gewoon
geen tijd om van uw jampot,
drankje of toetje te komen
snoepen. In het voorjaar en de
eerste zomermaanden hebben
ze het veel te druk met het bou
wen van een nest en het groot
brengen van hele generaties
broedsels in de kolonie. Wespen
zijn net als bijen, sommige
hommelsoorten en mieren,
hoog ontwikkelde insekten met
een ingewikkeld gedragspa
troon
Elk wespennest begint met één
enkel vrouwtje, de koningin, dat
er in is geslaagd heelhuids de
winter door te komen. Meestal
in een of andere holte of een
spleet in een boom. maar heel
vaak onder de dakpannen of in
een schuur of stal. In het voor
jaar gaat de koningin op zoek
naar bouwmateriaal voor haar
nest. Daarvoor zoekt zij het
liefst een vermolmde boom
stronk op, maar ook het onge
verfde hout van een schutting of
schuurtje is zeer in trek. Met
haar sterke kaken knaagt zij er
wat hout van af dat zij in haar
mondholte vermengt met
speeksel. Eigenlijk precies de
zelfde methode waarop mensen
papier maken! Met de houtpulp
tussen de kaken vliegt zij naar
het nest.
Dat kan een oud muizenholletje
onder de grond zijn, maar soms
ook in een menselijk bouwwerk.
Zoals wij merkten toen een klei
ne uitbouw aan onze keuken
werd afgebroken en er tussen
plafond en dak een wespennest
met een diameter van meer dan
een meter te voorschijn kwam.
Het ding heeft lang dienst ge
daan bij de biologielessen op de
school van mijn dochter.
De koningin produceert in twee
of drie dagen een soort lampe
kapje van papier-maché. Daar
onder bouwt ze een paar zes
hoekige cellen, waarin de eerste
eitjes worden gelegd. De wes
pelarven die daar uit komen,
worden niet - zoals bij bijen en
hommels - gevoerd met nectar,
maar met dierlijk voedsel in de
vorm van rupsen en voedzame
borststukken van insekten. Als
die larven zijn uitgegroeid tot
seksloze werksters nemen deze
het werk van de koningin over.
Het nest wordt uitgebouwd tot
een soort fiatgebouw met een
omvang van een fikse basketbal.
In zo'n compleet nest kunnen
wel zo'n tweeduizend wespen
tegelijk leven.
De werksters doen van nu af
aan het zware werk, de konin
gin legt alleen nog maar eieren
(hoewel dat misschien ook wel
heel veeleisend kan zijn). Aan
het einde van de zomer, als uit
de laatste eieren alleen nog
maar mannetjes zonder angel
en koninginnen zijn gekropen,
zwermen de wespen uit om
zich voor hun dood in de kou
en nattigheid van de herfst nog
eens even te goed te doen aan
uw zoetigheid of barbequcvlces.
Blijf er maar rustig onder. Want
hoe minder u om u heen slaat,
hoe kleiner de kans is dat u
wordt gestoken.
TONINTyaO*
