Deze eeuw geen kans meer op
gezamenlijke eenheidsmunt
Feiten &Meningen
Bedrijfsleven dupe van 'nieuw'
EMS; consument kan profiteren
'Redeneren? dat laat de handel niet toe'
DINSDAG 3 AUGUSTUS 1993
2
Drama is een zeldzaam verschijnsel onder de Europese
ministers van financiën en hun bankpresidenten. Het is
een wereld waarin op kousevoeten wordt geopereerd,
achter een muur van voor de buitenstaander onbegrijpe
lijk jargon. Maar zelfs voor hen markeerde de nacht van
zondag op maandag een moment van historisch belang:
de kans dat de EG nog deze eeuw slaagt in de invoering
van een gezamenlijke eenheidsmunt deze eeuw is zo
goed als verkeken. De Frans-Duitse verhoudingen, motor
van de EG, zijn bovendien zwaar beschadigd.
motor van de economische
eenwording van Europa, kan
dergelijke dure onzekerheden
missen als kiespijn.
Het EMS beloofde dat de koer
sen niet meer dan 2,25 procent
van elkaar zouden afwijken.
Zwakke munten als de Spaanse
peseta en de Portugese escudo
kregen een marge van zes pro
cent. Wanneer een munt toch
in waarde daalt, gebiedt de
EMS-solidariteit dat de andere
centrale banken de helpende
hand toesteken door massaal de
belaagde munt op te kopen. Op
r ontstaat stabiliteit
CORRESPONDENT
„Het is een zwarte dag voor Eu
ropa", gaf een uitgeputte minis
ter van financiën Wim Kok gis
teren (maandag) in Brussel
openlijk toe na het besluit de
EMS-spelregels zodanig te ver
soepelen, dat er eigenlijk weinig
van overblijft. Officieel blijft de
hoop levend dat een kleine
groep EG-landen in 1999 alsnog
de grote stap zal zetten naar een
eenheidsmunt. Maar in de
meeste EG-landen zullen be
drijven en toeristen tot ver na
de eeuwwisseling met verschil
lende valuta moeten rekenen.
Het beroemde Verdrag van
Maastricht bevatte de route
naar de monetaire unie (Emu).
Het marsschema bleek onhaal
baar zwaar. De valutahandel las
in Maastricht de kroniek voor
een aangekondigde huurmoord,
en voerde het vonnis onverbid
delijk uit.
Het 14 jaar oude Éuropees Mo
netair Stelsel was bedoeld om
een eind te maken aan de al
maar schommelende wissel
koersen. Het internationaal
opererende bedrijfsleven, de
t dat i:
r de e
Maar dat monetair geluk is niet
goedkoop. Het vereist dat de
landen hun economisch beleid
nauw op elkaar afstemmen. Die
coördinatie had de komende ja
ren steeds strakker moeten wor
den, en na 1997 zijn bekroning
moeten krijgen in de monetaire
unie.
Het verdrag van Maastricht
spelde punt voor punt uit waar
aan de kandidaten uiteindelijk
moeten voldoen. Inflatie en
rente moeten in de hand wor
den gehouden. Devaluaties zijn
in de twee jaar voorafgaand aan
de monetaire unie taboe. De
EG-landen moeten allemaal
hun totale overheidsschuld te
rugbrengen tot maximaal 60
procent van het bruto nationaal
produkt (BNP), en hun jaarlijks
begrotingstekort tot drie pro
cent.
Ter illustratie van het zware rit
me: de Nederlandse staats
schuld ligt rond de 80 procent
van het BNP, en in de hele EG
ligt het gemiddelde jaarlijkse
begrotingstekort rond de zes
procent. Maastricht bevatte dan
ook een nauwelijks verholen
opdracht fors te bezuinigen.
Uitnodiging
Die papieren afspraak is uitein
delijk op twee belangrijke pro
blemen gestrand. Allereerst be
nam de economische crisis de
regeringen de lust de kiezers
met ingrijpende bezuinigingen
lastig te vallen. Daarnaast verer
gerde de hoge Duitse rente, die
de andere landen volgens de
EMS-solidariteit moeten volgen,
de economische problemen al
leen maar. De Fransen konden
uiteindelijk de verleiding niet
weerstaan de rente te verlagen,
om zo investeringen door het
bedrijfsleven te vergemakkelij
ken.
Dat was een uitnodiging aan dé
valutahandelaren de EMS-soli
dariteit op de proef te stellen.
Die hebben daarbij gebruikge
maakt van een machtig instru
ment dat de EG hen in handen
gaf. Dp regels op het kapitaal
verkeer zijn de afgelopen jaren
door de EG dusdanig versoe
peld, dat dagelijks bijna 1000
miljard dollar over de hele we
reld van eigenaar verwisselen.
Tegen die geldstroom zijn de
centrale banken al lang niet
meer opgewassen.
Het EMS trilde vorig jaar op zijn
grondvesten toen Italië en En
geland afhaakten, en Spanje,
Portugal en Ierland flink deva
lueerden. De 'goedkope' landen
verwierven zo tot ergernis van
landen met sterke munten als
Duitsland en Nederland een
flink concurrentievoordeel in de
interntaionale handel. Die crisis
kon nog net opgevangen wor
den, temeer daar er in Maas
tricht al stiekem rekening mee
was gehouden dat juist deze
groep landen in 1997 toch niet
klaar zou zijn voor deeenheids-
munt. Hun verlies werd be
treurd, maar niet veel meer dan
dat.
Franc
De aanval op de Franse franc
die de afgelopen weken werd
ingezet, raakte echter het hart
van Europa: de Frans-Duitse as
Die hapert al door meningsver
schillen over ex-Joegoslavië, de
handel met Amerika en het we-
reldhandelsoverlegGATT. Een
openlijke breuk op het mone
taire vlak zou een regelrechte
ramp zijn.
Die breuk is slechts op papier
vermeden, maar „de verhou
dingen zijn wel verkild'
teren minister Kok. De Duitse
weigering vorige week de rente
te verlagen heeft Parijs diep ge
griefd. De nieuwe premier Bal-
ladur kwam er door in een on
gis-
mogelijke positie: de franc ver
dedigen door zelf de rente te
verhogen wat de doodssteek
voor de economie zou zijn
of het gezichtsverlies van een
devaluatie incasseren wat
zijn eigen vroegtijdig politiek
verscheiden zou kunnen inlui
den. In Brussel bleek maandag
nacht geen andere uitweg mo
gelijk dan het EMS dramatisch
te verzwakken.
Verschillende varianten zijn
overwogen, waaronder een tij
delijk uittreden van de sterke
Duitse mark en Nederlandse
gulden. Uiteindelijk hebben de
ministers het hoofd gebogen
voor de financiële markten, en
hun onderlinge solidariteit ter
zijde geschoven. De Europese
munten mogen voorlopig maar
liefst 15 procent ten opzichte
van elkaar variëren, „tussen een
hoge hemel en een lage aarde",
zei Kok. En bankpresident Dui-
senberg zei: „Ik kan dit ook niet
uitleggen. Maar een totale ont
ploffing van het EMS was erger
geweest".
In 1999 moet dan blijken welk
klein groepje landen toch klaar
is voor een onderlinge muntu
nie. De Nederlandse en Duitse
munten zullen tot die tijd als
enige nauw aan elkaar gekop
peld blijven. Wanneer tegen die
tijd ook de Belgen, Luxembur
gers en Fransen weer aan boord
klimmen, kan een beginnetje
gemaakt worden met een geza
menlijke munt. Misschien blijft
de naam Ecu van toepassing,
anders noemen we hem de
Dietse frank.
EEN MAAND VALUTASCHOMMELINGEN
De waarden van de acht munteenheden in het
Europees Monetair Systeem mogen slechts
binnen bepaalde grenzen ten opzichte
van elkaar variëren. Uitgangspunt is
de zwakste valuta, die op de nullijn,
de zogenoemde bodem van het
EMS. De afgelopen maand
wisselden de Franse frank
en de Deense kroon
elkaar op die
positie af.
Ten opzichte van de zwakste valuta mogen de Portugese escudo
en de Spaanse peseta maximaal 6 procent afwijken, de overige
landen hebben zich vastgelegd op een maximale afwijking van 2,®
procent. Dreigt een munteenheid boven die grenzen uit te komen,
moet de munt op de nullijn devalueren. Ook het omgekeerde is
mogelijk: is éen munt duidelijk te sterk voor alle anderen, dan kan
besloten worden die munt te revalueren.
Pond
Exportproblemen en dalende rente
Drukte op de beurs van Frankfurt gisteren, in reactie op de gebeurtenissen rond het EMS.
foto reuter
DEN HAAG WILCO DEKKER
MEDEWERKER
Nog meer problemen voor het
exporterende Nederlandse be
drijfsleven, mogelijkheden voor
een verder dalende rente en
leuke voordeeltjes voor de con
sument. Dat zijn in grote lijnen
de gevolgen op de korte termijn
van de nachtelijke redding van
het Europees Monetair Stelsel,
het EMS.
De sinds zondagnacht abso
luut harde gulden biedt moge
lijkheden de rente in ons land
nog verder te verlagen, hetgeen
voor zowel bedrijven als parti
culieren voordelig is. De Neder-
landsche Bank heeft de rente dit
jaar al acht keer verlaagd. Voor
verdere maatregelen wordt nu
naar Duitsland gekeken, hoeder
van de ook ijzersterke D-mark.
De EMS-crisis werd dit week
einde bezworen door af te spre
ken dat de koersen meer van el
kaar mogen afwijken. Die zor
gen voor meer onzekerheid bij
het toch al kwakkelende be
drijfsleven, dat slechts zeker
weet dat het te kampen krijgt
met een nög duurdere gulden.
Blijde gezichten zijn er voorlo
pig slechts bij toeristen, die nog
af moeten reizen naar Frankrijk,
Spanje, Portugal of Denemar
ken. Die krijgen daar meer geld
en waar voor hun dure gulden.
Naast mogelijke renteverla
gingen moet de consument
voorlopig niet op veel meer dan
dat soort wissel-voordeeltjes re
kenen, waarschuwt de Consu
mentenbond. De uit andere EG-
landen geïmporteerde goederen
worden zonder meer goedko
per, maar het is maar de vraag
of en hoe dat in de winkelprijs
te merken is.
Zo zou men bijvoorbeeld ver
wachten dat de lagere Franse
franc wijn uit dat land voor ons
goedkoper maakt. Maar de ver
eniging van Nederlandse wijn
handelaren laat weten dat niet
te verwachten, omdat de grote
handelaren de contracten al een
jaar geleden hebben gesloten.
De Consumentenbond-woord
voerder weet zich van eerdere
EMS-crises nog wel te herinne-
Valutamakelaars worden zelf 'ook wel eens eng' van de bedragen
Grote drukte gisteren op de Europese wisselmarkten, zoals op de Pa-
rijse beurs. foto »aplionel cironneau slug
GEERT DEKKER
De valutamakelaar zelf: „Ik word er ook wel
eens eng van. Maar, gelukkig misschien,
veel tijd heb je niet om stil te staan bij de ri
sico's van al die honderden miljoenen dol
lars die dagelijks door je handen gaan. Het
gaat hier om seconden. Een fractie te laat
en je loopt je ideale koers mis. Stress? Ja,
natuurlijk. Ontspannen? Dat is een kunst,
hoor. In het weekeinde ben ik niet altijd
even gezellig. Dan zit ik soms op een ver
jaardagsfeestje wat apathisch voor me uit te
kijken. Maar: ik geniet hier elke dag van."
Aad Bergers is directeur bij wisselmakelaar
Haighton Ruth, een van de ongeveer vijf
valutamakelaars in Amsterdam. Hij zwaait
de scepter over de afdeling die internatio
naal bemiddelt in contante valuta: een klei
ne afdeling met negen mensen, maar wel
de afdeling waar 'het' de laatste weken ge
beurde. „Beneden zitten nog 65 man in
geld te handelen, maar wij hebben het
meeste kabaal, de hardste gilpartijen en de
meest agressieve handel." Hij praat snel.
„Ja, dat raak je moeilijk kwijt. Maar zo zijn
we de hele dag bezig, en het tempo gaat el
ke dag alleen maar omhoog.
Bergers is met zijn 38 jaar een 'veteraan' bij
Haighton Ruth, hij was 20 toen hij er
kwam werken. „Afgezien van het tempo
van de handel, zijn ook de bedragen niet
meer te vergelijken. Een grote klus. dat was
toen ik begon het omwisselen van 250.000
pond. Dat zeggen we nu pas van 100 mil
joen pond. En die bedragen vallen vaak nog
hoger uit, in allerlei valuta dus. En over een
paar honderd miljoen mark moet je dus
niet gaan zitten nadenken."
De klanten van Bergers' kantoor zijn ban
ken, binnen- en buitenlandse. Elk van de
negen makelaars heeft een vaste klanten
kring van ongeveer tien stuks.
„Je begint 's ochtends met een praatje met
ieder van je klanten. Naargelang de drukte
en de stemming aan de andere kant van de
lijn, is dat een langer of korter babbeltje.
Maar je moet ongeveer weten wat ze die
dag willen. Na dat gesprek blijft de lijn de
hele dag open. We zitten hier dus met tien
of twaalf speakers op elk bureau; elk mo
ment kan daar een vraag of aanbod uit klin
ken. Oren open houden dus, want tussen
die stemmen vanaf die andere bureaus kan
ook een boodschap zitten die voor een van
jouw klanten van belang is. In het heetst
van de strijd moet je uit dertig, veertig kre
ten die ene belangrijke kunnen horen. Te
gelijkertijd wil je al je klanten op de hoogte
houden van wat anderen vragen of aanbie
den, dus je bent zelf ook de hele tijd aan het
praten. Wil je verstaanbaar zijn, dan wordt
dat wel eens schreeuwen."
Haighton Ruth handelt niet voor eigen re
kening. De inkomsten komen uit de zoge
noemde courtage. Die tarieven houdt de
makelaar liever voor zichzelf: „Gevoelige in
formatie."
In elk geval wordt een opdracht van 2 of 3
miljoen dollar in de huidige bemiddeling
afgedaan met de kwalificatie 'tiny', of in
minder nette bewoordingen. Bedragen die
twintig jaar geleden de markt in beweging
konden brengen, worden nu nauwelijks nog
een blik waardig gekeurd. „Maar natuurlijk
proberen we onze klanten toch te helpen
met die kleinere bedragen."
Want een goede relatie met de klaat is be
langrijk, zegt Bergers. „Het is niet alleen
zakelijk, zeker niet. We houden ook buiten
werktijd regelmatig contact met de men
sen op die bank. Een valutamakelaar heeft
dan ook een redelijk uitgaanspatroon. Hij
is toch gauw drie, vier avonden op stap.
Gezellig, ja."
Gezellig nhoet het 'op de zaak' ook zijn, al
is dat misschien niet het goede woord. „In
ieder geval moet je goed met elkaar om
gaan. Elkaar kennen, aan een half woord,
een gebaar, een geluidje van de ander ge
noeg hebben om te weten wat er aan de
hand is. Onze handelaren moeten echt
een team zijn, je gaat op zo'n intense ma
nier met elkaar om, de emoties lopen
soms zo hoog op, dat het moeilijk werken
zou zijn als irritaties de boventoon gaan
voeren. Dus gaan wij met z'n allen ook re
gelmatig wat drinken, of we organiseren
een survival-weekend in de Ardennen. Dat
soort zaken."
Zaken die foutjes moeten voorkomen. Je
geeft een koers verkeerd door waardoor
een collega in de problemen komt. Of een
opdracht wordt dubbel gekocht, waardoor
het kantoor ineens met 10 miljoen mark
zit opgescheept, marken die Haighton
Ruth helemaal niet wil hebben en zo snel
mogelijk weer kwijt moet zien te raken.
„Dan roept een handelaar mij erbij, en
moet dan gewoon weer verder, kunnen
gaan met z'n klanten. Zonder te gaan zit
ten piekeren. Dat vereist een bepaalde
stress-bestendigheid."
Onzekerheid
i het 'nieuwe'
EMS zijn voor elk bedrijf en ie
dere persoon verschillend. Maar
de deskundigen zijn het erover
eens dat het zondagnacht aan
gelegde noodverband voor de
EG-munten in het algemeen
een slechte zaak is voor heel
Europa. De weg naar één Eu
ropese munt is langer dan ooit
en de tot vijftien procent uitge
breide bandbreedtes zorgen
voor nieuwe onzekerheid over
de waarde van de valuta.
Zo moet de Nederlandse
bloembollén-exporteur bijvoor
beeld maar afwachten hoeveel
de francs, peseta's of escudo's
waard zijn die hij krijgt voor zijn
waar. Als de Fransen, Spanjaar
den of Portugezen zijn bloem
bollen tenminste nog willen
hebben. Want de dure gulden is
sinds zondagnacht alleen nog
maar duurder geworden.
Onze concurrentiepositie ver
slechtert, heet het dan. Het be
tekent immers dat Nederlandse
produkten in het buitenland
nog duurder worden. Dat pro
ces is al een tijdje aan de gang,
waardoor onze export onder
druk staat. Die export heeft een
totale waarde van 250 miljard
gulden, waarvan zo'n 75 miljard
gulden naar de door het EMS
getroffen gebieden.
Zo'n soortgelijk bedrag gaat
nog eens naar Duitsland, dat
met zijn dure mark voor soort
gelijke problemen komt te
staan. Dat kan 'ons' ook nog
eens handel gaan kosten. Al met
al gaat door de EMS-crisis zeker
een paar miljard gulden aan ex
port verloren, met de daarbijbe
horende banen, vrezen de
werkgevers-verenigingen VNO
en NCW. Concrete cijfers kun
nen zij niet geven, maar bij de
eerdere EMS-crisis van vorig
jaar (toen het pond en de lire
het toneel verlieten) zei bijna de
helft van de Nederlandse bedrij
ven winst ingeleverd te hebben.
Maar het is niet louter kommer
en kwel. De andere kant van de
ijzersterke gulden is dat de pro
dukten uit het buitenland goed
koper zullen worden. Die lagere
prijzen voor geïmporteerde
goederen houden ook de infla
tie (de geldontwaarding) in ons
land laag. Zo'n lage inflatie is
gunstig. Het leidt over het alge
meen tot een lagere rente, wat
weer gunstig is voor het be
drijfsleven en consument. Geld
lenen voor aankopen en inves
teringen wordt dan immers
goedkoper.
Bovendien hebben lang niet
alle Nederlandse bedrijven last
van het EMS. Bedrijven die bij
voorbeeld veel grondstoffen im
porteren uit Frankrijk, profite
ren alleen maar. De grote, we
reldwijd werkende onderne
mingen merken doorgaans wei
nig van onrust ii) het EMS.
Ahold Iaat bijvoorbeeld weten
dat de produkten gekocht wor
den in het land waar ze ook ver
kocht worden, waardoor het per
saldo weinig uitmaakt. Boven
dien is de helft van de activitei
ten van de Zaanse grootgrutter
gevestigd in de Verenigde Sta
ten. En onrust in het EMS leidt
over het algemeen tot een duur
dere, dus aantrekkelijke dollar.
Op de langere termijn moet
het zondagnacht aangelegde
noodverband zelfs positief uit
pakken. Het Nederlands be
drijfsleven wordt gedwongen
nog meer op kosten te besparen
en nog agressiever te worden,
waardoor het uiterst concurre
rend kan worden. Daarnaast
heeft onze munt eens te meer
bewezen tot de monetaire ere
divisie te behoren. Waar bij
voorbeeld de Fransen gezichts
verlies leden, blijkt ons land een
toonbeeld van stabiliteit. En dat
trekt kapitaal en investeerders,
zo leert de ervaring.
lOOsxr
|f 'nvedt*
JScfmw
De besluiten die de ministers van financiën het afgelopen weekeinde
namen, betekenden aanzienlijke wijzigingen in de lijsten met wissel
koersen zoals de banken zoals deze in München die publiceren.
foto* ap
