Staakt-tiet-vuren ver weg
Alleen invoering ECU kan valutastormen bedwingen
Buitenland
Nederlandse toeristen
gewond bij bomaanslag
Indiaas leger vuurt in
Kashmir op menigte
Valutahandel gelooft niet meer in EMS
Klaar voor de kroning
ZAThRDAG 31 JULI
Jonge Schot op onderzoek
Nieuwe raketaanvallen Hezbollah op noorden Israël
istanbul-den haag Rtr-ANP
Bij een bomaanslag in de
Turkse badplaats Kusadasi
aan de Egeïsche kust zijn gis
teren 18 mensen gewond ge
raakt, onder wie twee Neder
landse toeristen. Dat heeft
de Turkse politie bekendge
maakt. Zes van de achttien
gewonden zijn buitenlandse
vakantiegangers. De bom
was in een vuilnisbak ver
stopt. Onduidelijk is wie ver
antwoordelijk is voor de
bomaanslag. De politie is op
zoek naar een man en een
vrouw die ervan worden ver
dacht de bom te hebben ge-
legd.
Woordvoerder G. Cou-
vreur van de vereniging van
reisorganisatoren ANVR zei
in een reactie dat maandag
overleg volgt met Buiten
landse Zaken, de ANWB en
de verzekeraars over de situ
atie in Turkije. Volgens de
zegsman zal in eerste instan
tie worden getracht meer in
formatie over de aanslag te
krijgen. Ook een eventueel
negatief reisadvies voor Tur
kije staat op de agenda.
Maandag maakte de ANVR
bekend dat als sinds eind
mei een negatief reisadvies
aan de reisorganisatoren
geldt voor zuidoost-Turkije.
Kusadasi ligt niet in het be
trokken gebied. De ANVR gaf
geen bekendheid aan het ad
vies omdat er maar vijf Ne
derlandse touroperators in
het gebied actief waren. Nog
maar één daarvan bleek nog
reizen naar de genoemde re
gio te organiseren.
hangalbac ap
Het Indiase leger heeft gisteren
in de naar zelfstandigheid stre
vende deelstaat jammu en
Kashmir een menigte bijeenge
dreven en daarop het vuur ge
opend. De tientallen ooggetui
gen die dit verklaarden zeiden
dat hierbij tien doden en tien
gewonden vielen. De autoritei
ten ontkenden de ooggetuigen
verslagen en verklaarden dat 37
mensen waren omgekomen bij
verschillende gevechten met re
bellen in de deelstaat.
Volgens de politie en het leger
vielen er in het dorp Hangalbag,
zestig kilometer ten zuiden van
de regionale hoofdstad Srina-
gar, doden door toedoen van
separatistische moslim-rebellen
en waren het er geen tien maar
zeven, die vielen door een gfa-
naat van de rebellen tijdens een
razzia van het leger.
Volgens ooggetuigen waren
de dorpelingen door de solda
ten uit hun huizen gehaald en
bijeengedreven. Toen de me
nigte zich verspreidde, zouden
veel mensen leuzen voor onaf
hankelijkheid hebben geroepen.
De soldaten zouden daarna op
mannen, vrouwen en kinderen
in zijn gaan slaan. Tien mensen
raakten volgens de ooggetuigen,
die anoniem wilden blijven, ge
wond.
Volgens de autoriteiten ge
bruikten de rebellen de dorpe
lingen als schild en schoten de
troepen nadat een rebel had ge
schoten en een ander een gra
naat had geworpen. Onder de
soldaten zouden geen slachtof
fers zijn gevallen.
Jammu en Kashmir is de eni
ge Indiase deelstaat met een
moslim-meerderheid. India be
schuldigt Pakistan ervan de re
bellen te trainen en te bewape
nen. De rebellen zeggen dat
hun economische en religieuze
rechten worden ontzegd.
den haag gpd
Sinds cle Denen ruim een jaar
geleden nej hebben gezegd te
gen het Verdrag van Maas
tricht is het hommeles op de
valutamarkten. Het latere
Deense ja veranderde daar
niets meer aan. Dat komt, zo
menen deskundigen, omdat
handelaren niet meer geloven
dat de Europese Monetaire
Unie daadwerkelijk töt stand
komt.
De handelaren maken het de
zwakkere economieën van
west-Europa sindsdien behoor
lijk lastig. En sinds de recessie
zich doet voelen lopen vrijwel
alle munten daardoor klappen
op: Franse en Belgische franc,
peseta, escudo en Deense kroon
liggen er gehavend bij. Alleen de
gulden, mark en het Ierse punt
blijven overeind in de jongste
valutaorkaan.
Valutahandelaren verdienen de
zer dagen goed geld. Met geld
wolven worden ze vergeleken,
de term 'aasgieren' is in zwang.
Terwijl, zo beweren kenners, de
dames en heren geldhandelaren
niets anders doen dan hun
werk: met geld proberen meer
geld te verdienen, door sterke
munten op te zoeken en zwakke
munten af te stoten.
Daarmee leggen ze feilloos
bloot welke Europese econo
mieën het slecht doen. Het is
geen toeval dat de Duitse mark
een sterke munt is, hoewel de
economie van onze oosterbu
ren ook al enige tijd hapert.
Duitsland blijft echter Europa's
grootste en belangrijkste econo
mie. Het is evenmin toeval dat
vooral de Franse munt in de
problemen zit: economische
problemen worden gevreesd en
de werkloosheid heeft daar een
naoorlogs record bereikt. In het
kielzog van de franc worden
ook de 'kleinere', minder be
langrijke valuta omlaag gedrukt.
Vroeger zou dat allemaal niet
zo'n verschil maken. Toen luid
de het motto van de meeste
landen 'ieder voor zich'. Om de
onrust te beperken en de zeker
heid te vergroten werden de
EG-landen Griekenland uit
gezonderd lid van een ver
bond, opgericht om de munten
ten opzichte van elkaar niet te
veel laten schommelen. Op
grond van dit zogeheten Euro
pees Monetair Stelsel (EMS)
moeten de deelnemers elkaar
helpen: de centrale banken ko
pen bijvoorbeeld Deense kro
nen als deze te ver zakt.
De staten moeten dan wel zor
gen dat hun economische pres
taties niet te veel uit de pas lo
pen met die van hun EMS-part-
riers, anders wordt het verschil
in waarde tussen de munten te
groot en moet de zwakste deva
lueren. Zo'n devaluatie is een
absolute noodgreep. Het bete
kent immers dat je openlijk toe
geeft dat jouw land er econo-
ACHTERGROND
DEN HAAG MARIEN VAN DEN BOS
misch gezien weinig van bakt.
Bovendien is met een devalua
tie in één klap slechts het met
veel moeite op te bouwen ver
trouwen weg.
Dit geldt nog sterker voor lan
den die willen toetreden tot de
Europese Monetaire Unie
(EMU) met één munt voor
west-Europa, de ECU. Alleen
landen die een lage inflatie heb
ben, een klein begrotingstekort
en een beperkte staatsschuld,
mogen meedoen, zo is in het
verdrag van Maastricht bepaald.
In de meeste landen vergt dat
een streng economisch beleid
met veel bezuinigingen, maar
nu de recessie haar sporen trekt
zijn de mogelijkheden aanzien
lijk kleiner.
De geldhandel heeft weinig ver
trouwen meer in de EMS-mun-
ten en stuurt aan op nieuwe de
valuaties. Om de munt aantrek
kelijk te houden hebben som
mige centrale banken dan ook
een aanzienlijk hogere rente
vastgesteld dan bijvoorbeeld
Duisenbergvoorde gulden. Dat
is de zogeheten premie die de
handel eist voor ze zich waagt
aan wankele valuta.
De valutahandel heeft in de are
na van rentes en valutakoersen
aanzienlijk meer wapens in
handen dan vroeger. In de aan
loop naar het ene Europa zijn
allerlei beperkende regels voor
de geldhandel, de zogenoemde
kapitaalrestricties, geschrapt.
Het is een stuk makkelijker ge
worden om geld van bijvoor
beeld Groot-Brittannië naar Ita
lië te brengen. Of van Duitsland
naar Frankrijk.
Als de handel de Franse franc
maar niks vindt en door heel
Europa massaal verkoopt, dan
kunnen centrale banken uitein
delijk ook niets meer doen. Al
was het maar omdat hun geld
voor steunaankopen op een ge
geven moment gewoon op is.
Zo zou de Duitse Bundesbank
de laatste weken meer dan 15
miljard mark hebben uitgege
ven om de Franse franc te on
dersteunen. De Nederlandse
bank heeft al ruim 6 miljard aan
Deense kronen opgekocht. Dat
kan niet onbeperkt doorgaan.
Hoe de storm rond de valuta
zich ontwikkelt, is voorlopig een
kwestie van wachten wal er dit
weekeinde gebeurt. De Fransen
zullen een duidelijke daad moe
ten stellen, voor lapmiddelen
als renteverhogingen is het
waarschijnlijk te laat. Uit het
EMS treden is Europees gezien
heel pijnlijk, een devaluatie be
tekent enorm gezichtsverlies in
de binnenlandse politiek.
Duidelijk is wel dat de Fransen
wat moeten doen om de rust te
doen weerkeren. Dat zal overi
gens niet meer dan een relatie
ve rust zijn. Want zolang elk Eu
ropees land zijn eigen munt
heeft, en het ene land het eco
nomisch veel beter doet dan het
andere, zolang heeft de valu
tahandel werk. En probeert zij
zoveel mogelijk geld te verdie
nen. De valuta-onrust in Europa
zal pas écht voorbij zijn als de
ECU daadwerkelijk is inge
voerd.
Ex-premier
van Albanië
aangehouden
De voormalige Albanese pre
mier Fatos Nano is gisteren ge
arresteerd. Hij wordt beschul
digd van ambtsmisbruik, door
verkwisting van miljoenen aan
Italiaanse voedselhulp voor cle
Albanese bevolking. Ook twee
van Nano's vroegere medewet
kers werden aangehouden.
De aanhoudingen komen een
dag nadat het parlement Nano
zijn onschendbaarheid ontnam.
De Italiaanse.onderneming die
Nano tijdens zijn drie maanden
durende premierschap in 1991
1992 inschakelde om hulp te Ie
veren, stuurde volgens berich
ten in de Albanese media luxe
artikelen in plaats van alledaag
se spullen, tegen bovendien
veel te hoge prijzen.
Nano ontkent iets te hebben
misdaan. Hij beschuldigt de
huidige anti-communisi ischc
regering van samenspanning
met de Verenigde Staten om
hem onderuit te halen
Eritrea gaat
samenwerken
met Etiopië
addis abeda ap
Eritrea, dat zich twee maanden
geleden definitief losmaakte
van Etiopië, heeft gisteren met
het voormalige moederland en
niéuwe buurland een overeen
komst gesloten waarin dc on
derlinge economische en poli
tieke samenwerking wordt gere-
geld.
De twee landen, die geduron
de drie decennia eikaars doods
vijand zijn geweest, hebben on
der andere afspraken gemaakt
over het vrije verkeer van perso
nen en goederen. Inwoners van
beide landen mogen de natio
naliteit van beide landen tegelij
kertijd hebben. De landen wil
op het gebied van veiligheid,
defensie en buitenlandse poli
liek.
De internationale valutahandel is het geloof in een EMS
volledig verloren. Zo luidt ongeveer de boodschap
achter de wilde taferelen op de valutamarkten.
Algemeen wordt aangenomen dat het zogenaamde
'monetaire comité' van de EG dit weekeinde in Brussel
bijeenkomt. Hierover worden vooraf nooit
mededelingen gedaan, omdat de aankondiging van een
bijeenkomst alléén al weer tot speculaties kan leiden.
Maar het mogelijk dagen of weken laten voortduren van
een monetaire crisissfeer in Europa is sowieso slecht
voor de economische ontwikkeling. Bovendien zijn de
marken en guldens die kunnen worden ingezet om de
zwakkere broeders in het EMS te steunen niet in
onbeperkte mate aanwezig.
Het gaat daarbij overigens allang niet meer om alleen
de internationale valutahandel. Al is dat een marktwaar
wereldwijd zo'n duizend miljard (een biljoen) dollar per-
dag in omgaat. Ook de koersen van Europese obligaties
zijn de afgelopen twee dagen omhoog gevlogen, waaruit
blijkt dat 'de markt' uitgaat van forse rentedalingen in
de nabije toekomst. En dat kan alleen wanneer de
diverse Europese munten worden losgekoppeld van de
Duitse mark (en de Nederlandse gulden).
Om puur binnenlandse redenen wordt de Duitse rente
Dit weekeinde zullen de Europese politieke en mone
taire leiders een antwoord moeten geven op de span
ningen binnen het Europese Monetaire Stelsel (EMS).
Gisteren heeft de internationale valutahandel het EMS
behoorlijk op de knieën gekregen. Behalve de Duitse
mark, het Ierse punt en de Nederlandse gulden lagen
de andere valuta gisteravond op apegapen. Alleen
grootscheepse interventies van centrale banken kon
den de schijn van stabiliteit ophouden. Zonder aan
passingen van rentes of wisselkoersen gaat het ge
vecht maandag gewoon weer verder.
hoog gehouden, hoger dan voor landen als
Frankrijk of Spanje nodig of wenselijk is. Alleen
Nederland kan zich nog veroorloven zich aan de D-
mark vast te klampen en daarbij zelfs de rente lot rujm
onder de Duitse te verlagen. Sinds gistereft ligt het
laagste Nederlandse tarief, het wisseldisconto, zelfs een
procentpunt lager dan het Duitse disconto.
Er zijn veel scenario's denkbaar waarmee de Europese
monetairë autoriteiten op de proppen kunnen komen.
Nu de Franse franc, de Deense kroon, de Spaanse
peseta, de Portugese escudo en zelfs de Belgische frank
zijn uitgevloerd heeft 'de markt' echter bloed geroken.
En zal vrijwel elke oplossing waar de autoriteiten mee
komen opnieuw op 'hardheid' Worden getest.
Een vlucht vooruit een nog nauwere samenwerking
tussen Bundesbank en de Franse centrale bank zal
zich eerst moeten bewijzen. Een verruimingvan de
'bandbreedte' tussen de munten binnen het EMS: idem-
Ook in zo'n situatie zullen de zwakste munten al snel
het dieptepunt bereiken.
Een drastische verhoging van de korte rente in onder
meer Frankrijk? Dat wordt een gevecht van wie de
langste adem heeft. Een devaluatie van enkele munten
binnen het EMS? Dat betekent gezichtsverlies en het zal
de vraag zijn of het teveel of te weinig was. Met de kans
op herhaling van de geschiedenis vandien.
Het volledig loslaten van vaste wisselkoersen binnen
Europa waar Amerikaanse economen voor pleiten
betekent feitelijk het einde van een langdurige,
vruchtbare samenwerking. Ook dc ratificering van het
Verdrag van Maastricht overe een Europese
Economische en Monetaire Unie zou achteraf gezien
vergeefse moeite zijn geweest. Achter de schermen zal
dit weekeinde behoorlijk worden gezweet.
londenDe
vraag is al zo oud
als het geruite
rokje zelf. Wat
draagt een échte
Schot onder zijn
kilt? Breffni
O'Mullane, een
jong rugbyspeler-
tje, weet sinds
gisteren het ant
woord. Maar hij
heeft beloofd het
niet verder te
vertellen. foto
reuter» uz gilbert
Onderzoek naar cultuurminister
rome* De Italiaanse justitie heeft gisteren minister Alberto Ron-
chey gezegd dat er naar hem een onderzoek wordt ingesteld we
gens vermeende 'onregelmatigheden' bij de aankoop door de
staat van een villa in Rome. Politieke waarnemers denken niet
dat Ronchey, die vorig jaar juni aantrad, iets verkeerd heeft ge
daan, maar dat hij verantwoordelijk wordt gesteld voor malver
saties van ambtenaren van zijn ministerie.
Namibia akkoord met slacht zeehonden
windhoek Namibia heeft gisteren toestemming gegeven om dit
jaar 50.000 zeehonden af te maken. Dat is tweemaal zo veel als
vorig jaar. De dierenbeschermingen milieugroeperingen heb
ben bij president Sam Nujoma protest aangetekend tegen dit
besluit. Nujoma vindt dat de zeehondenvangst noodzakelijk is
om te voorkomen dat er te veel zeehonden komen, wat schade
lijk zou zijn voor het milieu. Er leven zo'n 700.000 zeehonden
langs de Atlantische kust van het Afrikaanse land.
Twintig huizen in Mellery ontruimen
brussel Premier Onkelinx van Wallonië vindt dat 20 huizen uit
het gifdorp Mellery zo snel mogelijk ontruimd moeten worden.
Onkelinx heeft dat gisteravond geadviseerd aan de burgemees
ter van Villers-la-Ville, de Waalse gemeente waar het gehucht
onder valt. Onkelinx is zelf niet bevoegd om over de evacuatie te
beslissen. Negen huisartsen uit Villers-la-ville adviseerden twee
weken geleden al tot ontruiming van het dorp over te gaan, na
dat in kelders van 12 huizen kankerverwekkende stoffen waren
aangetroffen.
Katjoesja-raketten en Israëlische troepenversterkingen
hebben gisteravond kansen op een spoedig staakt-het-
vuren tussen Israël en de sji'itische Hezbollah de grond
ingeboord. De Hezbollah bood Jeruzalem gistermiddag
nog aan zijn raketaanvallen op het noorden van Israël te
staken, mits het zijn gewapende acties in het zuiden van
Libanon stopzet. De gevechten in Zuid-Libanon gingen
vanmorgen de zevende dag in.
bayrut-washington Rtr-dpa-afp zuiden van Libanon. Het was
onduidelijk wie de raketten af-
Guerrilla-strijders vuurden aan vuurden,
het eind van de dag drie kat- De kansen op een bestand
joesja's af op noord-Israël, als worden bemoeilijkt door het
een reactie op aanhoudende Is- optreden van andere organisa-
raëlische beschietingen van het ties dan de Hezbollah. Zo zwoer
de Islamitische Jihad Beweging
in Palestina raketten op Israël te
blijven afvuren. De beweging
dreigde voorts Amerikaanse,
doelen in het Midden-Oosten
aan te vallen als Israël niet voor
morgenavond zes uur zijn ge
vechtshandelingen heeft ge
staakt.
Het Israëlische leger bracht
ondertussen 40 a 50 tanks en
pantserwagens, ongeveer 400
militairen en ander materieel de
'veiligheidszone' binnen, die de
Israëli's in het uiterste zuiden
van Libanon hebben afgekon
digd. De versterkingen c
treren zich in het gebied ten
zuiden van Nabatijeh, in het
oosten van Libanon.
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Warren
Christopher werkt ondertussen
hard aan een wapenstilstand.
Om dat te realiseren heeft
Christopher het begin van zijn
Midden-Oostenreis met 48 uur
uitgesteld. Israël had eerder op
de dag laten weten zijn aanval
len te beëindigen als de VS of
anderen konden garanderen dat
geen katjoesja's meer op Galilea
zouden worden afgevuurd.
te in 1967 de vier monarchiën in zijn land af
schafte. De huidige president Museveni ge
looft dat de traditionele koninkrijken van
Buganda, Toro, Ankole en Bunyore kunnen
bijdragen tot het herstel van de eenheid in het
door oorlogen en stammentwisten geplaagde
Oostafrikaanse land. De hele week zijn leden
van de Baganda-stam bezig geweest met de
voorbereidingen van de kroning. Daar hoort
ook het klaarleggen van leeuwenvellen bij. De
koning of omukama van Toro, Patrick Olimi,
is donderdag al geïnstalleerd. foto epa
Kampala In een eeuwenoude ceremonie
wordt Ronald Muwenda Mutebi vandaag ge
ïnstalleerd als kabaka oftewel koning, van
het koninkrijk Buganda in centraal Uganda.
Volgens de overlevering is hij de 36ste kabaka
van de Baganda-stam. De troon van Bugada
was onbezet nadat de Ugandese dictator Obo-
