n
'Ik kom uit
het volk en
richt me tot
het volk'
O
M
Vergeten
ndanks zijn succes
M blijft Arie (73) de
eenvoud zelve. Hij
peinst er niet over om zijn Haag-
fe accent af te leren of een taal-
tursus te volgen, zodat de bui
tenlandse titels er eindelijk eens
Vlekkeloos uit rollen.
„De mensen willen helemaal
liet dat het perfect wordt. Sode-
nieter toch op", zegt hij in zijn
latje aan de Haagse Hoefkade.
loerenbuurt en Hollands Spoor
iggen op een steenworp. Bene-
len op straat lopen vooral mede
anders. Boven is het Hollands
[lorie. Kleedjes op de bruin-hou-
en tafels, vitrage voor de ramen,
at in de vensterbank. De galerij
lan de achterkant is Omgetoverd
ot een stel fleurige mini-tuintjes.
„Ik kom uit het volk en richt me tot het
rolk", zei Arie tegen Henk van der Meyden,
lie dit voorjaar een hele pagina in de Tele-
jraaf wijdde aan het Haagse fenomeen. 'Van
ietsenmaker tot radioster', stond er boven,
in dót vindt Arie nu net te veel eer. „Ik ben
;ewoon Arie", zegt de man die eigenlijk Jaap
Uleblas heet en onder die naam een fietsen-
vinkeltje drijft aan dezelfde Hoefkade. Ook
le stapels fanmail, complimentjes van zijn
lirecteur en feestjes tussen de sterren, zor-
;en niet voor sterallures.
Verbaasd
iterker nog, de Hagenaar lijkt nog steeds ver-
taasd door het enorme succes van zijn ver-
oekplatenprogramma 'Met Arie op Muziek
safari'. Jong en oud, arm en rijk, doktoren en
rechters: iedereen lijkt zondagochtend te
duisteren. Tot in Velp, Harderwijk, Den Hel-
- Ier en Middelburg toe. Op veel van die plek-
cen komt de krachtige Haagsé FM-zender
'an Radio West, bedoeld voor het noordelijke
deel van Zuid-Holland, luid en duidelijk bin
ten. Soms moet de luisteraar de techniek
;en handje helpen. Arie: „Laatst kreeg ik een
trief uit Soest. Daar hadden ze een antenne
tm een flat heengespannen om mijn pro
gramma te kunnen ontvangen."
Zijn directeur zei hem laatst „Arie, besef je
vel dat 150.000 mensen twee voetbalsta-
lions vullen?" „Gossie", was het enige dat hij
vist uit te brengen. Sommige mensen gaan
:elfs 'naar bed met Arie', zoals hij dat noemt:
,Dan nemen ze de radio zaterdagavond mee
ïaar boven en liggen ze zondagochtend
ïeerlijk in bed te luisteren. Ontbijtje op bed."
Zeel anderen zetten beneden de poef klaar,
ïouden de koffie binnen handbereik, hebben
le telefoon uit het contact getrokken en de
ïond tijdig uitgelaten. Precies zoals Arie dat
vil.
En dan die luistergrafieken. „Van acht tot
negen luisteren zóveel mensen naar West',
- :egt de radioster, met zijn hand vlak boven
iet tafelblad. „Van negen tot tien, zóveel".
En zijn hand bevindt zich nog steeds vlak bo-
ven het tafelblad. „En om tien uur gaat het,
i hoppa, zo omhoog". En het lijkt wel of zijn
hand als een helikopter opstijgt van de Haag
se Hoefkade voor een rondje Nederland.
Toevallig
Arie's radiocarrière begon heel toevallig. De
radiopiraat Den Haag Centraal huurde de
zolder boven zijn fietsenwinkeltje aan de
Hoefkade en zat zondag, twaalf jaar geleden,
opeens zonder DJ. Of Jaap/Arie kon invallen?
Hij pakte een stapeltje oude platen en leerde
van negen tot tien welke schuif op het meng
paneel voor de platen, de telefoon en het
praatje was.
Na een uurtje zat hij alleen in de studio en
na nog een uurtje mochten de luisteraars
bellen. Het leek wel alsof heel Den Haag aan
de lijn hing. Waar had hij die platen toch ge
kocht? Waren die niet uit de jaren '20? En wat
heerlijk dat die muziek eindelijk weer eens
op de radio te horen was, tussen al die
schreeuwerige popmuziek.
En zo had Arie zijn wekelijkse radiopro
gramma van negen tot een, maar nog geen
naam. Op zo'n piratenzender slingerde je je
echte naam niet zomaar de ether in, want
agenten luisterden steeds fanatieker mee.
Waarom hët 'Arie' werd? Ach, die naam
schoot de eigenaar te binnen toen luisteraars
hem vroegen wie naast hem in de studio zat.
Zes jaar geleden was het piratenbestaan
plotseling voorbij. 'Centraal' werd voor de
98ste en laatste keer uit de lucht genomen en
Arie zat een dagje vast op het politiebureau.
„Ze zijn me naar huis gevolgd." Een moeilij
ke periode brak aan. Arie zat zonder publiek
en zette thuis geen klassieke plaat meer op.
Stemtest
Een lokale zender wilde hem hebben, maar
eiste een stemtest. Nou, daar heeft Arie een
i broertje aan dood. Hij is wie hij is ('me eige')
en voelt er weinig voor om precies te gaan
klinken als al die andere DJ's. „Dat kan ik ook
helemaal niet."
Zijn Haagse accent komt uit zijn ziel en
voor buitenlandse talen was nooit geld. „Op
school vroegen ze daar een gulden voor.
Maar mijn moeder had geen gulden." Toch is
zijn uitspraak nu ook weer niet zo slecht als
Arie de luisteraar soms doet geloven. Dan
zegt hij Butterfly Zoen terwijl hij donders
goed weet dat het Butterfly Zoom is. Een
grapje dus, vaak gevolgd door de verzuchting
.[dat 'Arie het wel weer verkeerd zal uitspre
ken'. „En van mij pikken ze dat."
Toch barstten er de nodige discussies bij
Radio West los toen de 'top' Arie wilde inlij
ven, een half jaartje na het einde van 'Cen
traal'. „Maar die man spreekt alles verkeerd
Hij is dè ster van Radio West.
Als hij zondagmorgen tussen
tien en twaalf zijn opera- en
operetteplaten draait, luisteren
zo'n 150.000 mensen mee. In
zijn regio verslaat hij Willem
Duys, die het in héél Nederland
met 430.000 paar oren moet
doen, dan ook met verve.
Haagse Arie met Muzieksafari
razend populair op Radio West
Veel luisteraars vinden dat Radio West n
Arie op Muzieksafari'.
uit", klaagden andere DJ's en programma
makers, die van opleiding naar opleiding gin
gen en constant sleutelden aan uitspraak en
dictie. De top wierp tegen dat de man warm
te heeft en dat uitstraalt.'Hij hoorde erbij. En
uiteindelijk nam men Arie 'op proef voor het
nieuw verkregen uurtje tussen negen en tien.
Hij mocht een bandje komen maken in
een studio die hem een hartgrondig 'jeetje
me kneetje' ontlokte. Wat een mengpanelen
en wat een personeel! Het resultaat was on
gelooflijk. Op de dag van zijn terugkeer was
de telefooncentrale van Radio West direct ge
blokkeerd. Een krante-artikel over zijn terug
keer leverde stapels ingezonden brieven op.
„Ze hadden me gemist", zegt hij bescheiden.
Rechtszaal
Zijn bekendheid reikte zelfs tot in de rechts
zaal, waar hij voor zijn piratenverleden te
recht moest staan. „De president zei: bent u
nou die Arie waar ik elke zondagmorgen met
zoveel plezier naar luister?" Op het 'ja' van
Arie gaf de president het woord aan de offi
cier van justitie. „Ik zei: 'die is een stuk jon
ger. Die luistert zeker liever naar U2. Gela
chen dat ze hebben." Uiteindelijk werd de
volksheld veroordeeld zónder straf.
Al snel ruimde Radio West twee uur zend
tijd in voor de Muzieksafari. Want in dat ene
uurtje van negen tot tien kon Arie onmogelijk
alle verzoekjes behandelen. Wekelijks krijgt
hij 60 tot 80 brieven binnen en na de uitzen
ding zijn de reacties moeilijk te tellen: „Ik
moet het wel kort houden, anders zit ik er
aan het eind van de middag nog. En de zon
dag is mijn epige vrije dag." Het is wel eens
moeilijk, want veel mensen leggen hun hele
ziel en zaligheid bloot. Achter elk aange
vraagd liedje, blijkt heel wat leed schuil te
gaan. Of tijdloze liefde, natuurlijk.
„En Arie weet altijd weer het juiste woord
te vinden", probeert zijn vrouw Lilian het
succes te verklaren. Krijgt iemand een twee
de kunstknie? Arie zegt dan hartelijk: „Ed, ik
hoop dat je weer kunt walsen." En tegen een
81-jarige luisteraar: „Of ze dorstig is, weet ik
niet, maar hier is 'Drink, drink Zo hoeft
ook niemand te twijfelen als Arie een plaat
'prachtig' noemt of 'geweldig'. En tien tegen
een vergeet onze enthousiaste discjockey dat
hij na zo'n prachtnummer op het rode
lampje moet letten dat aangeeft dat hij weer
kan praten. De technicus tikt dan driftig op
het raampje om hem weer met beide benen
op de grond te krijgen.
Voetbal
„Ik was er weer helemaal
van", hoort de luisteraar dan.
„En dat voor iemand die
vroeger zei: klassieke mu
ziek is net een trechter,
hoe langer hoe slechter",
bekende hij laatst in een
uitzending. Er was geen
woord van gelogen. Als jon-
Zijn vrouw gaat
net zo driftig op
muzieksafari als
Arie. Ze leest de
post, selecteert de
platen, luistert hoe
langde nummers
zijn en hoe ze klin
geman hield fiij vooral van voetbal en mo
derne muziek. Operamuziek vond hij gegil,
een viool noemde hij een 'jammerhout'.
Zijn vrouw zorgde voor de ommekeer, nog
voor de twee 43 jaar geleden trouwden. Bij
haar was klassieke muziek met de paplepel
ingegoten ea zij troonde voetballiefhebber
Jaap mee naar de opera. Ze namen al snel
een abonnement 'op de opefa' en de ene
plaat na de andere werd gekocht. Nu weet
het stel van gekkigheid niet waar het de pla
ten en CD's moet neerzetten.
Zijn vrouw gaat net zo driftig op muziek
safari als Arie. Ze leest de post, selecteert de
platen, luistert hoe lang de nummers zijn en
hoe ze klinken. Manlief heeft namelijk maar
een paar avonduurtjes per dag de tijd; hij
werkt van negen tot vijf, neemt een douche
om vet en smeer van zijn handen te wassen
en knapt een uiltje. Dón pas kunnen ze sa
men de uitverkoren platen 'voorluisteren' en
maakt Arie uittreksels van de binnengeko
men brieven.
Avond na avond. „We hebben niet eens
meer tijd om eens rustig naar een operaplaat
te luisteren of naar een concert te gaan", zegt
Lilian. De echtelieden zien dan ook uit naar
het moment dat de fietsenwinkel helemaal is
leegverkocht en hij na zestig jaar het fietsen-
vak vaarwel zegt.
Natuurlijk weet de Hagenaar onderhand
het nodige over artiesten en hun werk, maar
het publiek lijkt dat niet te willen horen: „Ik
heb een keer uitgelegd wat Ai'da betekent. Ik
kreeg meteen boze brieven. Géén gekakel,
zeiden ze. Dat hoorden ze al genoeg."
ik nooit iets van Rudolf Schock
draai. Nou breekt m'n klomp. Hij is er elke
week."
En als een keertje iemand meldt dat zijn
Duitse herder moet janken van Arie's Duitse
uitspraak, krijgt-ie meteen een gepeperde
brief van de directeur. Arie is de 'parel van
Radio West'. Als we dat maar weten. Zijn col
lega's dragen hem inmiddels 'op handen en
de luisteraars willen hem nooit meer kwijt.
Elke dinsdagavond mogen ze hun hart luch
ten tegenover een panel en altijd zitten er lui
tussen die 'meer Arie' willen. Hij is zo ge
woon, zo aardig en zo warm. En gelukkig ge
niet hij van dezelfde muziek als zijn luiste-
Aasgieren
Als ze willen kunnen de Alblassen elke dag
naar concerten en feestjes. En daar lopen 2
dan tussen de sterren, honderduit pratend e
met de ogen niet in hun zak. En dan ziet hij
de ene na de andere 'grote' van het voetstuk
vallen. „Er zitten echte aasgieren tusse
verklapt hij. „Van die lui, die zich alleen m
vol willen vreten. Dan zeggen ze: er zijn hier
op dit feest 22 verschillende hapjes, ik heb er
daar vijf nog niet van gehad." En wat te den
ken van de ster die Arie vriendelijk vraagt om
bij elk rondje een borreltje extra te nemen?
„En als hij er dan zes op rij heeft staan, gaat
dat ('hoppa') achter elkaar naar binnen."
En Arie? Arie zit 'bes bij Radiow Wes'. Een
overstap naar Radio 4 hoeven we echt nic
verwachten. 'Hun' klassiek is hem niet popu
lair genoeg en dat karakteristieke
praatje kan hij echt niet laten.
Opeens schiet hem dan wat te
binnen en het volgende mo-
hoor je: „Wat jammer
dat u niet kunt zien hoe de
technicus hier staat de wal
de discjockey van
zonet." En dat doen die lui
in Hilversum echt niet hoor.
Zo gek krijgt zelfs Arie
weg
ZATERDAG 31JUL11993
Onze TAAL
In het oosten van ons land zegt men
in dialect wel eens: 'Ik ben een
schaar nodig', of: 'Hij is een fiets
nodig', 't Is ongevaarlijk en in de
rest van Nederland hoor je het ei
genlijk nooit. En zelfs in Deventer
en omgeving weten ze dat het geen
algemeen Nederlands is. Dat blijkt
uit het volgende experiment.
Als u dezer dagen in die omgeving komt,
moet u het zelf ook maar eens proberen.
U staat daar in een winkel en u hoort een
verkoopster zeggen: 'lk ben nog een kwartje
nodig'. U doet dan alsof u haar niet verstaat
en u zegt beleefd: 'Pardon juffrouw, wat zei
u?' Ze hoort aan uw spraak misschien wel
dat u uit de Randstad komt, en tien tegen
één herhaalt ze haar vraag nu als 'Ik heb
nog eea kwartje nodig'. Bewust of onbe
wust weet ze dat nodig 'hebben' meer alge
meen Nederlands is dan nodig 'zijn'.
Dat is aardig, en karakteristiek voor dia
lectgebieden. Ondertussen kan men zich af
vragen hoe het komt dat 'hebben' en 'zijn'
af en toe verwisseld worden. Want dat is op
zichzelf helemaal niet karakteristiek voor
dialectgebieden.
Een van de vragen die men mij het meest
stelt, is: wat het verschil is tussen 'heeft ver
geten' en 'is vergeten'. Mag het door elkaar
gebruikt worden? Is een van beide beter? Of
is er betekenisverschil?
En niet alleen bij 'vergeten'. Er zijn meer
van zulke werkwoorden waarbij we het in
eens niet meer weten. Bijvoorbeeld: 'hij is
het verloren' of'hij heeft het verloren'.
Het merkwaardige is, dat we in de meeste
gevallen best weten wat het verschil is tus
sen iets hebben en iets zijn. Het verschil
tussen 'Ze heeft een secretaresse' en 'Ze is
een secretaresse' is zelfs heel groot. Bij 'Ze
heeft een secretaresse' gaat het om twee da
mes, en bij 'ze is een secretaresse' gaat het
maar om één dame: zij en de secretaresse
zijn dan dezelfde persoon. Anders gezegd:
door middel van 'is' zeggen we iets over
'ze', en door middel van 'heeft' halen we er
iemand anders bij. Zo simpel is dat.
Het is precies dit verschil dat we ook heb
ben in 'Hij is Marietje vergeten' en 'Hij
heeft Marietje vergeten'. Bij 'is vergeten'
gaat het om hem: over hem wordt gezegd
dat hij nooit meer aan Marietje denkt. Bij
'heeft vergeten' ligt de nadruk op Marietje.
Als hij Marietje vergeten 'heeft', dan is ze
niet van het station gehaald, dan is ze over
geslagen bij het uitdelen van de koekjes.
dan heeft ze geen uitnodiging gekregen.
Vandaar dat men meestal zegt: 'Hij is me
vergeten' (hij denkt nooit meer aan me) en
'Hij heeft me vergeten' (ik ben overgesla
gen).
Zo is er ook een subtiel verschil tussen
'heeft verloren' en 'is verloren'. Bij 'is
verloren' ligt de nadruk op hem, en dat hij
iets kwijt is: bij 'heeft verloren' ligt de na
druk op datgene wat nu weg is. Vandaar:
'Hij is zijn zelfvertrouwen verloren', maar
'hij heeft zijn portemonnee verloren'.
't Is eigenlijk zo raar nog niet dat ze in
Deventer zeggen: 'lk ben een schaar nodig'.
Als je alle nadruk wilt leggen op het feit dat
jij iets wilt, is 'nodig zijn' wel begrijpelijk,
ook al is het geen gebruik in standaard Ne
derlands.
Intussen is het verschil erg klein tussen
'ben vergeten' en 'heeft vergeten'. Zo klein,
dat menigeen er niets mee doet. Bijvoor
beeld in 'Hij is die afspraak vergeten' naast
'Hij heeft die afspraak vergeten'. Het schijnt
zo te zijn dat we over het algemeen steeds
vaker zeggen: 'ik ben iets vergeten'. Dus ook
in situaties waarin men vroeger 'heb verge
ten' gezegd zou hebben.
Als die.ontwikkeling doorzet, dan gebeurt
er met 'vergeten' en 'verliezen' hetzelfde als
wat er eeuwen geleden gebeurd is met 'ge
weest'. Langgeleden zei men namelijk ook
'ik heb ziek geweest', maar dat is in de loop
der eeuwen vervangen door 'ik ben ziek ge
weest'. Raar? In het Engels doen ze het nog
steeds zo. Daar zegt men 'I have been', let
terlijk vertaald: 'ik heb geweest'.
Het gebruik van 'heb geweest' is trou
wens niet eens helemaal verdwenen. In me
nig dialect (ook in de Randstad!) kun je nog
zinnen horen als: 'Had maar wat voorzichti
ger geweest', of: 'Het had aardiger geweest
als hijdus met 'had', in plaats van 'was'!
JOOP VAN DER HORST
universitair docent Nederlands
