Kliniek voor
gestoorde
gevangenen
Magna Plaza kreeg imago van 'veel te duur voor mij'
Binnenland
Dansendé beren komen tot
rust in Ouwehands Berenbos
Holle retoriek troef bij debat over Bosnië
Luchtmacht helpt bij
transport gewonden
Modereportage
'Dressed to Kill'
mocht toch wel
amsterdam anp
De modereportage 'Dressed to
Kill', die vorig jaar in het blad
Rails werd gepubliceerd, is niet
onrechtmatig. Het gerechtshof
in Amsterdam heeft gisteren in
hoger beroep het oordeel van
de rechtbank ongedaan ge
maakt. Volgens het hof heeft
rechtbankpresident Asscher
zich van argumenten bediend
die niet zwaar genoeg zijn om
een beperking van de vrijheid
van meningsuiting te rechtvaar
digen.
Rails presenteerde vorig jaar
in het augustus-nummer de
treinreizigers een modereporta
ge waarin een vrouw door een
man wordt ontvoerd, vastge
bonden, geblinddoekt en als lijk
achtergelaten tussen stenen en
afval.
In een door Blijf van m'n Lijf
aangespannen kort geding be
stempelde Asscher de reportage
als onrechtmatig, omdat de
beelden inspireren tot geweld
tegen vrouwen. Volgens het hof
is dat niet zo. Blijf van m'n Lijf
overweegt in cassatie te gaan.
FNV'ers willen
geen koopkracht
inleveren
utrecht anp
De meeste leden van de FNV-
Dienstenbond willen volgend
jaar geen koopkracht inleveren.
Wel wil een ruime meerderheid
genoegen nemen met koop-
krachtbehoud, zo blijkt een een
grote enqüete van de bond on
der haar leden. Bijna een op de
drie leden vindt dat de prijsstij
gingen volgend jaar niet hele
maal gecompeneerd hoeven te
worden door een loonstijging.
Het kabinet heeft gedreigd met
een loonmaatregel als de bon
den volgend jaar looneisen stel
len.
Als de bonden hun eisen ma
tigen, moeten daar in elk geval
wel harde afspraken tegenover
staan over meer werk, lagere
werkdruk en betere arbeidsom
standigheden, vinden de leden.
Twee van de drie ondervraag
den heeft verder geen bezwaar
tegen langere werkdagen, mits
daar meer vrije dagen tegenover
staan. Ook moeten de werk-
roosters ruim van tevoren be
kend zijn. Overigens zitten de
leden in de detailhandel veel
minder te springen om langere
dagen. Meer dan de helft van de
ondervraagden in deze bedrijfs
tak heeft hier bezwaar tegen.
Aspirientje na
bypass-operatie
den haag cpd
Aspirine is voor veel mensen
het meest geschikte geneesmid
del om na een bypass-operatie
de vorming van bloedstolsels
tegen te gaan. Aspirine werkt
net zo goed als andere anti-stol-
lingsmiddelen, geeft minder bij
werkingen, is goedkoop eh voor
patient en arts eenvoudig toe te
passen. Len hele kleine dosis
(een half kinderaspirientje) is
'genoeg.
Dit is een van de eerste uit
komsten van een onderzoek,
dat in verschillende Nederland
se, Duitse en Zwitserse hartcen-
tra is gehouden. Het onderzoek,
CABADAS genaamd, wordt
vanuit het Academisch Zieken
huis Groningen (AZG) gecoördi
neerd. Er werken 180 cardiolo
gen uit vijftig ziekenhuizen,
ruim negenhonderd huisartsen,
negentig trombosedienstcn en
duizend patiënten aan mee.
Politieman niet vervolgd voor schieten
Groningen» De politieman die eind februari bij een aanhouding
i Oude Pekela een 34-jarige man uit Assen doodschoot, wordt
iet vervolgd. Volgens justitie is het pistool van de agent ver
moedelijk per ongeluk afgegaan. De politie was die avond ge
waarschuwd dat de Assenaar in een seksclub met een pistool
had gedreigd. Toen de politie daar aankwam, stapte hij net in
zijn auto en reed weg. De agenten achtervolgden hem. In een
lat veroorzaakte de Assenaar een aanrijding. Toen de agenten
ir zijn auto kwamen, stapte hij uit. Op dat moment schoot de
politieman. Later bleek dat de Assenaar dodelijk was getroffen.
Hij had inderdaad een geladen vuurwapen op zak.
ANVR: Reis niet naar Noord-Israël
m haag De ANVR, de vereniging van reisorganisatoren, raadt
reizigers af naar het noorden van Israëhe gaan. Het advies is ge
geven vanwege de gevechten en bombardementen in het ge
bied. Volgens voorzitter Couvreur werd het gebied vooral be
zocht door Nederlanders die in een kibboets willen werken. „Zij
zijn inmiddels uit het gebied gehaald of hebben een verklaring
getekend dat zij op eigen risico zijn gebleven."
Vakantiewerk vaak niet volgens regels
den haag Eén op de twaalf bedrijven die vakantie werkers in
dienst hebben, overtreedt de regels. Dal is de slotsom van een
omvangrijk ondefzoek van de Arbeidsinspectie. Inspecteurs be
zochten 3.800 bedrijven met tien tot vijftig werknemers. In bijna
1.300 bedrijven werden vakantiewerkers aangetroffen. In 108
van die bedrijven werden overtredingen geconstateerd. De ar
beidsinspectie wijt de overtredingen aan onbekendheid met de
regels en onderschatting van de risico's voor onervaren werkne-
Verzekeraar verduistert tonnen
zaandam Een directielid van een Zaandams assurantiekantoor
wordt ervan verdacht voor honderdduizenden guldens bij het
bedrijf te hebben verduisterd. Hij is op staande voel ontslagen.
De verdachte, een 48-jarige man uit Krommenie, ligt in Italië,
waar hij sinds een paar weken op vakantie was, in het zieken
huis met onbekende klachten. Hoe het bedrog is gepleegd, is
nog onduidelijk. De verdachte is een bekend persoon in de
Zaanstreek. Hij zit in allerlei besturen van sportclubs.
Woonwagenbewoner richt partij op
sittard De Sittardse woonwagenbewoner Sjeng Mager (50) wil
onder de naam Anti Racistische Partij een zetel bemachtigen in
de gemeenteraad. Daar wil hij met de leuze 'Koop geen Duitse
ir' het racisme bij de Oosterburen bestrijden. Onderzijn ei
gen naam deed Mager al drie keer mee met de verkiezingen.
Magers partij wil ook opkomen voor de belangen
genbewoners.
Twee inrichtingen in Bijlmer en Assen
Bij de Bijlmerbajes en het psychiatrisch ziekenhuis Licht
en Kracht in Assen komen klinieken met elk 54 plaatsen
voor psychisch gestoorden die in voorarrest zitten, cel
straf moeten uitzitten of nog behandeling nodig hebben
na hun straf.
Omdat de psychiatrische inrich
tingen hun gesloten afdelingen
hebben afgestoten omdat die
niet meer in deze tijd zouden
passen, staan officieren van jus
titie nu vaak voor een dilemma
bij misdrijven waarbij aan de
dader een steekje los is. Bij ern
stige misdrijven en/of zware
psychische stoornissen is er de
mogelijkheid van TBS, waarbij
de verdachte naar een speciale
gesloten behandelkliniek moet.
Voor de 'lichtere' groepen is er
echter nauwelijks behandelca-
paciteit. Noodgedwongen kiest
de officier dan toch het Huis
van Bewaring en de gevangenis
als plaatsen van voorarrest en
celstraf. Het alternatief is mo
menteel plaatsing in een open
psychiatrische inrichting. Maar
daaruit kan de verdachte zo ver
trekken, wat vaak niet verant
woord is.
In de nieuwe klinieken kan
deze groep wel in afwachting
van de rechtszaak alvast psychi
atrisch worden behandeld of
kan er zijn straf uitzitten en te
gelijkertijd worden behandeld.
De derde groep die voor plaat
sing in aanmerking komt, zijn
mensen die hun straf hebben
uitgezeten, maar die zelf kiezen
voor een (voortgezette) behan
deling in een gesloten inrichting
om te voorkomen dat ze op
nieuw met de rechter in aanra
king komen.
Op dit moment is de opvang
capaciteit voor gestoorde gede
tineerden beperkt. In de Bijl
merbajes bestaat de FOBA (Fo
rensische Observatie- en Be
handel Afdeling) met 54 plaat
sen, maar is uitsluitend voor
spoedopnames van gedetineer
den die doordraaien en voor tij
delijke opnames van gestoorde
gedetineerden die buiten de ge
vangenis zullen worden ge
plaatst.
De enige 'vervolgopvang' vor
men momenteel een afdeling
van de Forensisch Psychiatri
sche kliniek bij het psychia
trisch ziekenhuis De Grote Beek
in Eindhoven en een noodop
vang van zestien plaatsen in As
sen. Met de 108 extra plaatsen
denken Justitie en WVC het pro
bleem te hebben opgelost.
Yumos had mazzel. Hij stond
gewoon te koop bij een Turks
benzinestation. Duizend dol
lar moest het bruine bolletje
wol opbrengen, meer niet.
Twee, drie maanden: veel ou
der zal het beertje niet ge
weest zijn.
Hadden medewerkers van
de organisatie Libearty (een
poot van de Werelddierenbe
scherming) hem niet bij zijn
eigenaar 'los' gepraat, dan was
Yumos zonder twijfel een
treurig bestaan tegemoet ge
gaan. Een leven als dansende
beer, dat vrijwel zeker geëin
digd was aan de ketting van
geldbeluste lieden. Oud zou
Yumos niet zijn geworden.
Blind of halfblind vermoede
lijk wèl, evenals ondervoed.
Zijn gebit zou op den duur
zijn aangetast, het aangezicht
geschonden geraakt door het
voortdurend trekken aan de
neusring en zijn lippen mis
vormd door de muilkorf.
Maar Yumos had mazzel.
Hij woont nu zo lang bij de
universiteit van Bursa. Daar
zullen ze proberen hem zelf
standigheid bij te brengen,
opdat hij zichzelf ooit weer
kan redden in de natuur. Maar
niet alle bruine beren in de
Oostblok- en Balkanlanden
zijn zo fortuinlijk.
In Turkije worden naar
schatting tweehonderd bruine
beren geëxploiteerd. Grieken
land telt ongeveer twintig
'dansende beren' en ook in
landen als Bulgarije en Roe
menië worden de dieren ge
bruikt om toeristen in ruil
voor geld te bekoren. De beer
wordt vaak in het voorjaar ge
vangen, wanneer hij pas een
paar maanden oud is. Daarbij
wordt de moeder vaak ge
dood. Het ontvoerde jong
krijgt een metalen ring door
de neus en wordt direct ge
leerd te 'dansen': door hem op
hete kolen te laten lopen, of
door hem met een stok op de
poten te slaan, zodat hij zich
direct opricht. In het begin
wordt die mishandeling ge
combineerd met muziek, zo
dat de geketende beer later
muziek met pijn associeert en
daardoor bij muzikale klanken
direct overeind komt om op
zijn achterste poten te staan.
Turkse en Griekse autoritei
ten veroordelen de exploitatie
van beren wel, maar doen in
de praktijk niets. Bovendien
ontbreekt het in Balkan- en
Oostbloklanden aan geld en
kennis voor de opvang van
mishandelde beren. Op dat
punt komt Ouwehands Die
renpark in Rhenen in beeld.
Drie jaar geleden werd het
park door de Europese Ge
meenschap benaderd met de
vraag of het in de opvang een
rol van betekenis zou kunnen
spelen. Ouwehands had nog
een lap grond liggen, bestem
de die voor de beren, en zo
bestaat er straks een heus be
renbos twee hectare groot
met ruimte voor zo'n vijf
tien beren. Daar kunnen de
'uitgedanste' exemplaren weer
in een natuurlijke, semi-wilde
omgeving leren leven.
Gisteren arriveerden de eer
ste twee gasten, met mede
werking van de Koninklijke
Luchtmacht overgevlogen uit
Split. Het mannetje was door
Engelse VN-soldaten verlaten
aangetroffen bij een restau
rant in Bosnië-Herzegowina.
De moslim-eigenaar van het
restaurant was voor het oor
logsgeweld gevlucht en liet de
beer, die door de soldaten
Mackenzie is genoemd (naar
een Canadese generaal), aan
zijn lot over. Van het vrouwtje,
inmiddels Cecilia gedoopt, is
hoegenaamd niets bekend.
Hun misvormde lippen zijn
met behulp van plastische chi
rurgie weer netjes te repareren
en voor het herstel van slechte
gebitten heeft Ouwehands in
dierentandarts Van Foreest
een gereputeerde kracht in
huis.
Voor Ouwehands wordt de
nieuwe berenkolonie een
avontuur. „Avontuur? Een
overtuiging", corrigeert Petra
Pouwels, product manager
van het dierenpark. „Dieren
tuinen werken natuurlijk zo
veel mogelijk mee aan het be
houd van diersoorten, en van
de bruine beer is in Europa
weinig meer over. Het gaat er
dus ook om de publieke opi
nie te mobiliseren. Beren zijn
daar prima voor geschikt, het
zijn aansprekende beesten.
Mensen hébben wat met be-
Pouwels verwerpt de sug
gestie dat het berenbos ge
woon een commercieel slim
me zet is. „Als je in de beren-
problematiek duikt, wordt het
verhaal steeds minder com
mercieel. Er móet gewoon iets
voor die beesten gebeuren. En
het probleem houdt uiteraard
ook niet op bij die vijftien be
ren die we straks hier heb
ben."
Bosnische vluchtelingen demonstreren.
den haag wilfred scholten
Het cynisme is niet van de
lucht. Leoni Sipkes (Groen-
Links) over het gebrek aan geld
voor noodhulp: „Er is-wel geld
voor de Flevopolder, niet voor
Sarajevo". En Piet Blauw (WD),
onder besmuikt gelach: „Kun
nen we geen geld lenen uit het
potje voor Suriname?".
Ze hadden het er dan ook
zichtbaar lastig mee, de zestien
kamerleden die even van va
kantie waren teruggekomen
voor het derde rondje Bosnië.
De eerste twee hadden niets op
geleverd, deze keer moesten er
spijkers met koppen worden ge
slagen.
De GroenLinkse aanvraagster
van het debat, Sipkes, begon al
meteen met de haar welbeken
de retoriek. Ze werd 'kotsmisse
lijk' van de EG, die de zoveelste
overlegronde is begonnen. „Be
seffen we het wel? Straks be
staat Bosnië-Hercegovina niet
meer. Straks zijn er miljoenen
mensen in Europa zonder
land".
Ook de liberaal Blauw bleef
steken in al eerder verwoorde
algemeenheden, of weinig ter
zake doende (en door een be
vriende journalist ingestoken)
details, waarom hebben de Ne
derlandse militairen in Sarajevo
pantservoertuigen met wielen
en geen rupsbanden?
Laaiend waren de volksverte
genwoordigers over de simpele
manier waarop Serviërs en
Kroaten de voedseltransporten
kunnen tegenhouden. „Hoe is
het mogelijk dat eën aantal
mensen op klapstoeltjes een
heel konvooi kan stopzetten",
vroeg Valk (PvdA) zich af. En
CDA'er De Kok had het in dit
verband over „een zestal have
loze Serviërs", waarop Kooij-
mans verhaalde over televisie
beelden van 'breiende vrouwen'
die de boel blokkeerden. Wat de
kamerleden betrof mogen die
voortaan met geweld opzij wor
den gezet.
De ministers moesten alle
zeilen bijzetten. Natuurlijk, de
situatie in Sarajevo is om wan
hopig van te worden, maar zo
lang er onvoldoende troepen
zijn is het met geweld bescher
men van de Bosnische moslims
onmogelijk. En het wegschieten
van wegblokkdades kan ave
rechtse gevolgen hebben: alle
humanitaire hulp komt dan in
foto anp ruud hoff
gevaar. Het economisch straffen
van Kroatië (ook kamerbreed
bepleit) kan ook verkeerd uit
pakken. Alle Bosnische vluchte
lingen worden dan het land uit
gezet. Tekenend was het gehar
rewar toen het meest concrete
voorstel ter sprake kwam: het
bijeenschrapen van meer geld
voor noodhulp. Sipkes: „Het
geld mag niet weer van de be
groting van ontwikkelingssa
menwerking komen. Laat nu de
andere ministeries maar eens
meebetalen". Terpstra (WD):
„De noodhulp voor Sarajevo
mag niet ten koste gaan van an
dere noodhulp, zoals voor
Bangladesh". Voordat er een or
dinaire ruzie losbrak, greep
voorzitter Aarts in. „Laten we
het daar alstublieft een andere
keer over hebben".
Een dansende beer associeert muziek met hete kooltjes onder zijn poten, daarom richt hij zich meteen op
als hij een vrolijk deuntje hoort. foto ton de jonc
Overdekt luxe winkelcentrum in Amsterdam loopt niet goed
Met twee F-27's vliegt de Ne
derlandse luchtmacht sinds gis
teren slachtoffers van de oorlog
in Bosnië-Hercegovina over
naar Italië en Duitsland. De VN
hebben Nederland verzocht te
assisteren bij het vervoer van de
gewonden omdat de organisatie
kampt met capaciteitstekorten.
De twee Fokkers kunnen maxi
maal twintig gewonden vervoe
ren. Ze zijn voorzien van appa
ratuur ter bescherming tegen
aanvallen met infra-rood gelei
de raketten.
De Algemene Vereniging Ne
derlandse Mi'tairen (AVNM)
vindt dat dienstplichtigen moe
ten kunnen vertrekken uit Bos
nië als de toestand daar nog ge
vaarlijker wordt, ook al zijn ze er
vrijwillig heen gegaan. De
AVNM zei dat gisteren na het
kamerdebat waarin minister Ter
Beek van defensie bekend
maakte dat hij nog eens 150
dienstplichtigen aan de VN
heeft toegezegd.
De AVNM, waarvan twee van
de drie dienstplichtigen lid zijn,
haalt de voormalige VN-com-
mandant Morillon aan. Die
heeft gezegd dat er 30.000 man
VN-troepen nodig zijn om zich
zelf en de 'veilige gebieden' te
kunnen vrijwaren van represail
les als straks Servische en
Kroatische stellingen worden
gebombardeerd. De VN houden
het voorlopig op 7.500 man
grondtroepen, waarvan Neder
land er vierhonderd levert. Ver
der zijn het Italiaanse Villafran-
ca zes F-16's gestationeerd voor
eventuele bombardements-
vluchten.
amsterdam gpd
Hoe trekt een niet goed lopend winkel
centrum klanten, en nog belangrij
ker hoe zorgt het ervoor dat ze lan
ger binnen blijven? In het winkelcen
trum Magna Plaza aan de Nieuwezijds
Voorburgwal in Amsterdam deden
HEAO-studenten onlangs een proef.
Via de air-conditioning brachten ze
twee parfumgeuren binnen. Klanten
bleken er gemiddeld een kwartier lan
ger door te winkelen.
Het winkelcentrum moet wat, want
'het publiek komt nog niet vaak genoeg
winkelen in Magna Plaza. De luxe parel
is gevestigd in het oude hoofdpostkan
toor achter de Dam. Toen het voor ze
ventig miljoen gulden verbouwde win
kelparadijs vorig jaar werd geopend,
kwamen er wekelijks 100.000 bezoe
kers. In het begin van dit jaar waren
dat er nog maar 40.000. Inmiddels zijn
het er weer 60.000, maar dat is nog niet
genoeg, zegt manager R. Abels. „We
mikken op 100.000. Daarvoor zal het
winkelaanbod gevarieerder moeten
worden. Winkelend publiek denkt nu
te vaak dat we alleen maar een luxe
winkelcentrum zijn met veel te dure
winkels."
Dat komt niet in de laatste plaats
door de initiatiefnemer en oprichter
van het centrum, de Zweed Lars-Erik
Magnusson, die het centrum inmid
dels trouwens al weer van de hand
heeft gedaan. Manager Abels denkt dat
het eenzijdige beeld dat de media des
tijds van Magnusson gaven, nadelig
uitpakte voor het winkelcentrum.
„Het koperspubliek is gaan fantase
ren over wat voor soort mensen hier
winkelen. Dat zouden dus alleen de
zeer rijken zijn. Dat beeld hebben we
zelf ook in stand gehouden. In de kran
ten werd uitvoerig geschreven over het
privé-vliegtuig van Magnusson, zijn
dure auto's en zijn luxe manier van le
ven. Veel mensen dachten dat Magna
Plaza zoiets zou zijn als de dure PC
Hooftstraat. We kregen al snel het
imago van 'veel te duur voor mij'".
Eén op de drie bezoekers van Magna
Plaza is toerist of komt niet uit Amster
dam. Uit een onderzoek bleek dat het
publiek het winkelaanbod 'te eenzijdig'
vond. Er was vooral kritiek op het grote
aantal modezaken. Daar is inmiddels
wat in veranderd: twee modezaken
gaan weg.
Abels kan het wel waarderen dat nu,
midden in de prominente hal van het
centrum, een winkelier is begonnen
met de verkoop van gewone souvenirs.
„We moeten oppassen dat we geen
museum worden. Verkoop van de sou
venirs verandert wat aap dat beeld.
Magna Plaza heeft nu een marktplein
tje gekregen met winkels eromheen."
Opvallende afwezige op de begane
grond is de Britse platenzaak Virgin.
Bijna een derde van het winkelopper
vlak was door deze muziekgigant ge
huurd. Maar op het allerlaatste mo
ment probeerde Virgin onder het huur
contract uit te komen, omdat de ver
koop van CD's stagneerde en de beme
ten winkelruimte veel te groot was. De
rechter bepaalde echter dat de muziek
winkel zich alsnog in Magna Plaza
moest vestigen. Virgin heeft zich nu
bescheiden teruggetrokken in de kel
der.
Abels: „We hadden gehoopt op een
mooi ingerichte Virgin-winkel, zoals in
Parijs. Maar dat bleek anders uit te
pakken. De inrichting van de winkel in
Magna Plaza liet nogal te wensen over,
dus we zijn er niet rouwig om dat Vir
gin nu in de kelder zit."
De leeggekomen ruimte is inmiddels
verhuurd aan Limetree and Hamilton
dat volgende week haar achtste vesti
ging in Nederland opent. Deze zaak
verkoopt typisch Engelse levensmidde
len zoals marmelade en extra sterke
thee, zoete broodjes zoals muffins en
scones en Quality Street snoepjes.
R. Bleekemolen, van het makelaars
kantoor Zadelhoff dat de verhuur doet,
ziet de toekomst van het winkelcen
trum positief. „De eerste helft van dit
jaar is het beeld van Magna Plaza het
zelfde als in andere winkelcentra in het
land. De omzet neemt af omdat het
economisch slechter gaat. Vooral win
kels met dure mode hebben het moei
lijk. Daarentegen zijn veel andere win
keliers juist tevreden over de verkoop
aan de toeristen."
Bleekemolen constateert een toene
mende belangstelling van onderne
mers om zich in Magna Plaza te willen
vestigen. „Veel bedrijven waren aan
vankelijk wat afwachtend. Nu worden
wc wekelijks gebeld door bedrijven die
hier willen huren."
