'Nederlands weer? Mooi weer!'
Iep binnen enkele jaren uitgestorven
'Ik vind 'n blauwe hemel vervelend'
Het Gesprek van de Zomerdag
Boeing in
problemen
op Schiphol
--mi
s N '-ïA
Strijd om vervroegd
opeisen lening Fokker
DINSDAG 27 JUL11993
15
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071 -356439,
PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAIJ, 071 -356442
„Lekker uitrusten in Nederland", zegt K. Alblas(l), nu hij deze vakantie niet naar Turkije kan. I. Ornek probeert het volgende week via Italië, terwijl
A. Ozdemyr (voorover leunend) net teruggevlogen is. foto henkbouwman
Toeristen over het slechte zomerweer in Holland
En daar zit-ie dan, de hele zo
mer in Nederland. 5500 kilome
ter van zijn Oost-Turkse ge
boorteplaats Diyarbakir. Alphe-
naar K. Alkan (44) mist de
warmte van familie en kennis
sen, maar niet die van de zon.
Voor hem hoeft het overdag
geen 41 graden Celsius te zijn,
zoals in Diyarbakir. 16 graden is
ook goed.
„Nederlands weer? Mooi weer!
Lekker rustig bijkomen", zegt
hij in een Turkse koffiehuis in
het Leidse centrum. Het is wel
even wennen. De laatste 22 jaar
nam hij altijd de auto. In 4,5 dag
reed hij via Oostenrijk, Joego
slavië en Bulgarije naar zijn ge
boortestad. Dit jaar blijft hij
hier. Alkan voelt er namelijk
niks voor om dagen te wachten
bij de grens tussen Roemenië
en Bulgarije. Daar moeten de
Turken langs nu Joegoslavië
door de burgeroorlog te onveilig
is geworden.
„Als ik aan de heenreis negen
dagen kwijt ben en aan de te
rugreis ook, heb ik niets meer
aan mijn vakantie", zegt hij.
Ook is hij geschrokken van ver
halen over grenswachten die
'minstens 300 mark' voor een
doortocht eisen en roofzuchtige
bendes in Roemenië. Een
vriend van hem werd laatst nog
in zijn slaap beroofd op een
Roemeense parkeerplaats. Hij
werd er wakker in een lege auto.
A. Ozdemyr (28) is net nog naar
zijn vaderland gevlogen. Het
beviel hem prima. Maar, beseft
hij, je zult maar een vrouw en
vier kinderen hebben. Voor een
lijnvlucht naar het afgelegen
Diyarbakir moet dan je al snel
1500 gulden neertellen, terwijl
je daar met de auto voor nog
geen 3000 gulden naartoe rijdt.
Stunt
Nederlanders vliegen soms voor
300 tot 400 gulden naar Turkije,
maar Turken hebben weinig
aan dergelijke stuntaanbiedin
gen. Je moet dan binnen tien
tot veertien dagen terug zijn en
er nog een hotel bij nemen ook.
Charters heb je al voor 800 tot
1000 gulden. „Maar dan weet je
het maar nooit op de terug
weg", meldt Ozdemyr. „Het
vliegtuig zal maar volzitten."
„En als je dan een paar dagen
moet wachten, ben je misschien
je baan kwijt", vult Alphenaar
Alkan aan. Zelf zou hij nooit
vliegen. Hij heeft vliegangst. Al
leen toen zijn broer overleed,
vloog hij. Anders was hij nooit
op tijd op de begrafenis ge
weest.
Alkan werkt al 22 jaar in Neder
land en heeft vijf weken vakan
tie. Hij spaart al die dagen op en
'koopt' er meestal een weekje
bij, zodat hij in de zomer zes
weken naar zijn vaderland kan.
Toen hij op de tv de ellende op
de Balkan zag, zat hij dagenlang
te dubben. Zóu hij nog gaan?
Hóe zou hij gaan? Eind vorige
week hakte hij de knoop door.
Hij ging niét. Zijn familie hoort
dat nog per brief. Zijn baas ver
telde hij dat hij dit jaar geen zes
maar vier weken vakantie wil.
Het vijfde weekje hoopt hij vol
gend jaar te kunnen opnemen.
Dan hoeft hij zijn zesde week
niet te 'kopen'.
Een weekje wintersport zegt
hem namelijk niks: „Voor jullie
Nederlanders is vakantie va
kantie. Als jullie naar Turkije
gaan, willen jullie oude gebou
wen zien of aan het strand lig
gen. Ik wil veel bij mijn familie
DEN HAAG MONICA WESSELING
Ze sneuvelen met honderden
per week: de Nederlandse ie
pen. Stuk voor stuk vallen ze ten
prooi aan de uiterst besmettelij
ke iepziekte. Deskundigen vre
zen dat de iep, een oer-Hol-
landse boom dié 5000 jaar gele
den hier al groeide, eind deze
eeuw uit het Nederlandse land
schap zal zijn verdwenen. De
bestrijding van de ziekte schiet
schromelijk tekort sinds dit niet
meer wettelijk verplicht is.
Westerschouwen werd verle
den jaar het zwaarst getroffen
en raakte 20.000 iepen kwijt. Le
lystad verloor 2750 bomen aan
de schimmel. In deze regio wer
den onder meer Noordwijker-
hout (260 bomen), Katwijk (186)
en Lisse (88) zwaar getroffen.
Nederland telt nog enkele mil
joenen iepen, maar de 'voor
raad' krimpt snel. In 1991 heeft
het ministerie van landbouw,
natuuurbeheer en visserij de
landelijk campagne ter bestrij
ding van iepziekte stopgezet.
Gemeenten en andere landeige
naren moesten vanaf dat mo
ment de bestrijding van de ziek
te zelf betalen. „En daar is op
veel plaatsen niets van terecht
gekomen. Gevolg is dat we in
middels tienduizenden, mis
schien wel honderdduizenden
iepen kwijt zijn", zegt J. Voorn,
landelijk coödinatrice iepziekte.
De iep is met name in de
kustpfovincies en Groningen
een populaire boom. Hij weer
staat zonder moeite zeewind,
droogte en is als stadsboom
ideaal omdat bastbeschadigin-
gen snel helen. De schimmel
Ophiostoma ulmi velt de boom
genadeloos. Die schimmel ver
stopt de houtvaten waardoor de
iep uitdroogt. De iepespintkever
brengt de schimmel over van
zieke naar gezonde bomen. Iep-
ziekte is in de hand te houden
door aangetaste bomen te kap
en kennissen zijn. Ze wonen al
lemaal in dezelfde stad. Binnen
een uurtje kun je ze allemaal
zien."
Uitwisselen
En hier? Hier wisselen de be
zoekers van het koffiehuis rustig
vakantietips uit. Die is naar de
dierentuin geweest, die naar zee
en die naar een aardig stadje.
Een gezamenlijk tripje zit er
echter niet in. Daarvoor lopen
de interesses te veel uiteen.
Vooral tegen 'stappen' wordt
heel verschillend aangekeken.
In het gezelschap is I. Ornek
(24) de enige die toch met de
auto naar Turkije gaat. Hij rijdt
volgende week via Italië en
vaart voor 600 gulden over naar
Griekenland, samen met broer,
vrouw en kinderen. Reisbe-
stemming is zijn geboortestad
Trabzon, aan de Zwarte Zee:
„En daar hebben ze precies het
zelfde weer als hier. Als het twee
dagen droog is, weet je dat het
morgen gaat regenen."
PAUL VAN DER KOPIJ»
'The weather is crazy!', schreeu
wen twee Engelsen op een tan
dem me toe als ik roep wat ze
vinden van de Hollandse zo
mer. En daarin hebben ze gelijk.
Wie op de Katwijkse boulevard
kijkt naar de toeristen heeft het
gevoel alsof het al diep in de
herfst is. Voorovergebogen lo
pende mannen en vrouwen,
vrolijke zomerjacks die worden
gezandstraald door de wind, ijs
papiertjes en kranten die in dui
zelingwekkende snelheid over
het plaveisel buitelen, vlaggen
die strak aan de mast staan,
kortom: chaos.
„Ze zeggen wel eens dat ieder
een krijgt wat-ie waard is", zegt
mevrouw Bilsen uit Essen ril
lend. „Maar zo slecht zal God
het toch niet met ons voor heb
ben. Dif hier is niet meer nor
maal. We staan hier op de bou
levard met een camper en die
gaat af en toe gewoon heen en
weer als een kartonnen doos.
Dat is niet leuk als je het hele
jaar hebt gewerkt en naar een
beetje zon verlangt. Tussen de
buien door proberen we nog
wel wat zonnestraaltjes op te
vangen, maar dat lukt niet echt.
Ik weet wel dat ik ga sparen
voor een zonnebank. Dan haal
'Hz- f
ik de Costa Brava gewoon in
huis. Meestal gaan we namelijk
naar Spanje, maar we dachten
voor de afwisseling deze keer
eens naar Nederland te gaan.
Nou, nooit meer. En een geld
dat we uitgeven! Je gaat van het
ene restaurantje naar het ande
re. Want wat moet je anders? Ik
voel me hier soms geen toerist
meer maar een vluchteling."
Optimistisch
Het is een van de weinige nega
tieve geluiden die wij noteren
uit de mond van toeristen aan
de Hollandse kust. De meeste
landgenoten van mevrouw Bil
sen zijn juist opvallend optimis
tisch. Neem de familie Behr uit
Gelsenkirchen. Onder alle
weersomstandigheden gaat ze
naar buiten. Ze blijven niet in
hun pension zitten, o nee. Me
vrouw Behr: „We gaan heel veel
wandelen. Langs het strand en
door de duinen. Dat is voor ons
een hele belevenis. We komen
uit het Ruhrgebied, dus dan
weet u het wel. Maar ja, je geeft
natuurlijk wel veel meer uit als
het slecht weer is." Meneer
Behr staat er wat verloren bij in
zijn dunne zomerjack. „U bent
toch zeker niet van Banana
Split, hè?", vraagt hij lachend.
Joke en haar vriendin Boukje uit
Gouda zijn ook nog goed ge
mutst. Ze zijn dan ook vandaag
pas vertrokken. Met hun fiets
aan de hand staan ze op de
boulevard te overleggen welke
richting ze uit zullen gaan. Een
hele trap zeker met die wind?
„Dat valt mee", zegt Joke. „Je
moet er rekening mee houden
datje hier in Nederland tachtig
procent kans hebt op westen
wind. Nu, daar kun je dus op in
spelen. Je kunt het zo uitkienen
dat je meestal wind mee hebt.
Maar is het nu echt zulk slecht
weer? Eigenlijk alleen gisteren
was het bar en bos. Vandaag
hebben we toch nog een zonne
tje. En kijk die vliegers daar
eens boven het strand staan.
Met zo'n sterke wind vind ik dat
toch een prachtige gezicht."
Vlieger
Boven hun hoofden ratelt een
driedubbele vlieger. Het ding
neemt vervaarlijke duikvluch
ten. Is er eigenlijk al eens ie
mand door zo'n vlieger getrof
fen?, vraag ik me af. Op het
strand staat een man die het
ding met nylon lijnen in be
dwang houdt. Met zijn verbeten
gezicht doet hij me denken aan
de Romeinse paardenmenners
in de film Ben Hur.
TWee jonge Duitsers uit Berlijn,
hij metselaar en zij architecte,
staan wat verloren te overleggen
op de Katwijkse boulevard. De
metselaar: „Ik haat die hitte. Ik
vind dit weer prima. Moet je
eens kijken wat een mooie dra
matische wolkenluchten. Ruys-
dael, maar dan hemelsbreed.
Een strakblauwe lucht vind ik
vervelend. Niks aan. We zijn
gisteren uit Enschede komen
fietsen en dat ging best." De ar
chitecte: „Nou, een beetje zon
zouden we toch wel kunnen ge
bruiken. hoor. Gisteren zijn we
weggeregend uit de tent. Het
grondzeil leek wel een meer."
Achter de duinen gaat de zee te
keer. Golven komen met don
derend geraas op de kust af.
Vlaggetouwen klapperen onop
houdelijk tegen de masten. Ker
mis der elementen. Zo is het al
jaren in Nederland, denk ik en
zo zal het nog jaren doorgaan,
Als je er vanaf wilt is het enige
wat je kunt doen: in een duin
pan gaan liggen en dan de dek
sel erop.
CEES VAN HOORE
Minder huizen,
meer bewoners
DEN HAAG
Het aantal inwoners van Zuid-
Holland is de afgelopen vijf jaar
bijna twee keer zo snel gegroeid
als in de vijf jaar daarvoor. Er
kwamen de laatste jaren
112.500 inwoners bij. tegenover
67.500 in de vijf jaar daarvoor.
De groei van het aantal wonin
gen nam echter af, blijkt uit een
nota van de provincie.
In Zuid-Holland zijn er de
laatste vijf jaar 87.000 huizen
bijgebouwd. In de jaren
1982/1986 werden 108.000
nieuwe huizen in gebruik geno
men.
De afgelopen jaren zijn er
minder mensen vanuit de ste
den naar het platteland ver
huisd.
SCHIPHOL»
Een Boeing 707 van de Libanese
maatschappij TMA (Trans Me-
diterranenan Airways) is gister
middag in de problemen ge
raakt toen het rechter hoofdlan
dingsgestel in de vleugel schoot.
Het vrachttoestel met als be
stemming de Libanese hoofd
stad Beiroet, moest het vertrek
afbreken.
Volgens een woordvoerder
van TMA kon de Boeing op ei
gen kracht terugtaxiën. De oor
zaak van het mankement kon
gistermiddag niet worden be
paald. Een woordvoerder ver
moedde dat er sprake was van
metaalmoeheid bij het 25 jaar
oude toestel. Reparatie duurt
vier tot vijf dagen, Een inspec
teur van de Rijksluchtvaart
dienst (RLD) onderzoekt het
toestel
i jf 'wai -amsm
Joke en haar vriendin Boukje uit Gouda: Je kunt het zo uitkienen dat je meestal wind mee hebt."
FOTO JAN HOLVAST
Een vergadering van houders
van obligaties Fokker heeft
gisteren in Amsterdam bij
meerderheid van stemmen de
Vereniging van Effectenbezit
ters (VEB) opgedragen de
trustee, de vertegenwoordiger
van de obligatiehouders, te
verzoeken de lening ver
vroegd op te eisen. Mocht de
trustee niet binnen 14 dagen
ingaan op het verzoek van de
VEB, dan zal de vereniging
overgaan tot rechtsmaatrege
len.
Een vertegenwoordiger van
Fokker liet weten de rechts
geldigheid van de vergadering
te betwisten zodat niet tot
een geldige opeising kan wor
den overgegaan. „Deze verga
dering kan ook besluiten dat
het nu buiten sneeuwt." De
vertegenwoordiger bleek ook
niet bereid contact op te ne
men met het bedrijf om te be
zien of de lage rente van de
lening van 4,75 procent kan
worden bijgesteld tot 5,25
procent. Een obligatiehouder
had om dit gebaar gevraagd
teneinde een gang naar de
rechter te voorkomen.
De uitkomst van de verga
dering was niet onverwacht.
Tijdens twee eerdere verga
deringen was al gebleken dat
een meerderheid van de hou
ders van converteerbare ach
tergestelde obligaties met een
looptijd tot 1999 van mening
is dat de lening vervroegd kan
worden opgevraagd nu Fok
ker in andere handen is over
gegaan. De trustee was in de
tweede vergadering op 8 juli
van mening dat daartoe een
tweederde meerderheid ver
eist was. Die mening werd op
de vergadering fel bestreden.
Toen er slechts een gewone
meerderheid aanwezig bleek,
besloot de trustee die
opeising dan ook te weigeren.
De VEB besloot daarop zelf
een vergadering uit te schrij
ven.
De vergadering van obliga
tiehouders kon op de vorige
vergadering niet tot een twee
derde meerderheid komen
omdat de stichting aandelen
bezit Fokkerpersoneel en het
pensioenfond Delta Lloyd sa
men over 39.190 obligaties
beschikken en tegen de
opeising zijn. Gisteren spra
ken houders van ongeveer
42.300 obligaties zich vóór de
vervroegde opeising uit.
De obligatiehouders heb
ben de rol van het trustkan
toor tot nu toe fel bekritiseerd
omdat het een dochteronder
neming van ABN Amro is, de
huisbankier van Fokker. Ge
zien de precaire financiële si
tuatie bij de vliegtuigonder
neming zou de bank niet ge
baat zijn bij vervroegde opne
ming van de lening.
Gisteren werd ook gesugge
reerd Fokker te vragen de
conversiekoers van f 51 te ver
lagen, maar een obligatiehou
der maakte snel duidelijk dat
Fokker hier nooit toe zal over
gaan. „Dasa moet krachtens
de overnemingsovereen
komst altijd een belang van
51 procent in Fokker houden.
Uitbreiding van het aandelen
kapitaal kost Dasa dus geld
om dat percentage op peil te
houden".
Zieke en inmiddels verwijderde iepen langs de Oude Vest in Leiden. Vrijwel alle steden zijn inmiddels 'verminkt' door het kappen van deze bomen.
archieffoto jan hol vast
dan natuurlijk een veel groter
bereik."
pen en te vernietigen.
„Eenvoudige hygiënische
maatregelen die, als ze conse
quent en nauwgezet worden
uitgevoerd, afdoende zijn", zegt
E. Ros van het iepziekteberaad.
Voorn en Ros constateren ech
ter dat h^t aan dat consequent
uitvoeren, nogal ontbreekt. Met
name de natuurbeschermgins-
organisaties met land in eigen
dom, laten het volgens het
tweetal afweten. „Ze hebben óf
geen geld, óf ze vinden dat de
natuur haar gang moet kunnen
gaan. Leuk idee, maar het werkt
desastreus uit."
Noch Voorn noch Ros ziet
veel heil in de mogelijke pre
ventieve maatregelen. „Dat
geeft maar schijnzekerheid". Er
bestaan rassen die minder vat
baar zijn voor iepziekte. Daar
naast is het mogelijk iepen te
injecteren met een soort vaccin.
Voorn: „Beide bieden onvol
doende bescherming als de in-
fectiedruk erg hoog wordt." Ros
denkt dat nogal wat landeigena
ren de bestrijding van de ziekte
laten versloffen als er preventie
ve maatregelen .zijn getroffen.
„En dan loopt het dus gierend
uit de hand. Dat zie je nu im
mers".
Nu al sneuvelen er honder
den iepen per week en de in
schatting van Voorn en Ros is
dat de zaak nog verder zal ver
ergeren. De kevers die de ziekte
overbrengen, hebben een ac
tieradius van tien kilometer.
„Na drie kilometer vliegen be
gint de schimmel, die ze aan de
poten meenemen, in te drogen.
Maar een kever kan ook met
een auto meerijden en heeft
Verwijderen
De enige manier waarop vol
gens Ros en Voorn de ziekte de
kop in kan worden gedrukt, is
door in grote aaneengesloten
gebieden alle aangetaste iepen
direct en juist te verwijderen.
Dhar is geld en een wettelijke
verplichting voor nodig. IJet
iepziekteberaad blijft bij staats
secretaris Gabor van landbouw,
natuurbeheer en visserij hierop
aandringen.