Icarus vliegt voor het laatst
rG,
Ruigoord wil ontkomen aan Amsterdamse strop
Cultuur&Kunst
Andy Warhol moeilijk
aan de man te brengen
Gouden Eeuw centraal in Dijon
VRIJDAG 23 JUL11993
17
Een tuin als
een plaatje?
MUSEA
Uit de apencollectie van het Nationaal Natuurhistorisch Museum.
foto pr
LEIDEN
MUSEUM BOERHAAVE
Lange St. Agnietenstraat 10. Di t/m
za 10-17 uur. zon-en feestdagen 12-
17 uur. 'De reizende astronoom'. Ne
derlandse sterrenkundige expedities
naar de Oost en de West. t/m 26/9.
Elke zondag om 14 en 15 uur gratis
rondleidingen.
MOLENMUSEUM DE VALK
2e Binnenvestgracht 1/a. Di t/m za
10-17 uur. zon- en feestdagen 13-17
RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN
Rapenburg 28. Di t/m za 10-17 uur,
zon- en feestdagen 12-17 uur. Ten
toonstelling 'Mummies onder het
mes', t/m 5/9.
NAT. NATUURHISTORISCH MUSEUM
Pesthuislaan 7. 'Man-Ape Ape-Man',
dag 10-17 uur (maandaggesloten),
rondleiding dag 14.00 uur, t/m
31/10.
RIJKSMUSEUM VOOR VOLKENKUNDE
Steenstraat 1. Di t/m vr 10-17, za
zon- en feestdagen 12-17 uur. 'Het
Berefeest', rituelen en leefomgeving
van de Ainu in Japan in foto's van
Fosco Maraini, t/m 22/8. Zomerop-
stelling '93, voorwerpen uit de ver
schillende verzamelgebieden, t/m
29/8, elke zondag in juli gratis rond
leidingen om 14.00 uur. Koreaanse
keramiek van 500 v. Chr. tot heden,
tevens in Korea vervaardigde foto's
vap Mark de Fraeye, t/m 29/8. Zon
dag 25 juli: Film 'Jalan Jalan', beel
den van West-Java, 15.00 uur.
Elke 2e en 4e woensdag van de
maand een seniorenochtend (10.30-
12.30 uur).
ACADEMISCH HISTORISCH MUSEUM
Rapenburg 73. Wot/m vr 13-17 uur.
HORTUS BOTANICUS
Rapenburg 73. Ma t/m za 9-17 uur,
zon-en feestdagen 10-17 uur. Kas
sen geopend ma t/m za 9-17 uur.
Clusiustuin geopend van ma t/m vr
10-12.30 en 13.30-16.00 uur.
DE LAKENHAL
Oude Singel 28-32. Di t/m vr 10-17
uur, za zon- en feestdagen 12-17
LEIDSE PILGRIM COLLECTIE
Vliet 45. Ma t/m vr 9.30-16.30 uur.
PRENTENKABINET
Rapenburg 65. Di t/m vr 14-17 uur.
PIJPENKABINET
Oude Vest 159/a.Zo 13-17 uur en
volgens afspraak (071-121340). 'Pij
pen uit donker Afrika', t/m 4/11.
KONINKLIJK PENNINGKABINET
Rapenburg28. Di t/m za 10-17 uur,
zon-en feestdagen 12-17 uur. 'Kunst
voor de hand' 2600 jaar vormgeving
in het Penningkabinet, t/m eind
1993. 'De schat van het Vliegend
Hert', Compagniesgeld en smokkel
geld uit een VOC-schip, t/m 30/1/94.
Museumspreekuur elke woensdag
14-17 uur.
WAGENMAKERS MUSEUM
Oude Varkenmarkt 13. Zo 13-17 uur.
EXPOSITIES
LEIDEN
BLEIJENBERG GALERIE
Breestraat 113. Di t/m za 9-18 uur,
le zondag van de maand 12-17 uur.
BLEIJENBERG BEELDEN
Langebrug 61. Vaste opstelling diver
se beelden; vr, za en le zondag van
de maand 12-17 uur.
GALLERIA PROPITIA
Nieuwe Rijn 93. Do t/m zo 13-18 uur
en op afspraak (071-130821/
144182).
DE WAAG
Aalmarkt 21. 'Why is the sky blue',
foto's van Kathy Hoyer in tentoonstel-
lingenreeks 'De Muur', t/m 25/7; woe
t/m za 12-17, zo 13-17 uur.
CENTRUM BEELDENDE KUNST
Hooglandse Kerkgracht 19/21. 'A
place where friendly people meet',
schilderijen van Hein Vandervoort,
van 24/7 t/m 28/8; woe t/m za 12-17
uur, do 19-21 uur.
AMBER
Hooglandsekerkgracht 8. Haiku, mo
notypes en keramische sculpturen
van Johanna Lismont, tevens mixed
media en foto's van Miche van den
Broeck, t/m 26/7. Natuurfoto's uit
Korea en keramiek van Bike van
Gucht, t/m 28/8-, woe t/m zo 11-17
DE KLEINE KLUP
Nieuwe Rijn 1. Foto's van Christopher
Collier, t/m 5/8; ma t/m za 10-22, zo
12-22 uur.
ART ACRYLAAT
Nieuwstraat 53. Stock-vooraad met
werk van Nel Haringa Fred Olijve,
Cyril Lixenberg, Teun Renes, e.a., t/m
24/7; woe t/m za 12-17 uur, le zon
dag van de maand en volgens af
spraak (071-122597).
MECENAS
Middelstegracht 87. Ma-vr 9-17 uur,
za 11-16 uur.
ZÓNE
Nieuwstraat 17 b. Werk van de Cana
dese kunstenaar Dave Bobroske, t/m
30/8; di t/m vr 11-18, do 19-20, za
10-17 en zo 13.30-16.30 uur.
ANTIQUARIAAT V. PADDENBURGH
Diefsteeg 14. Kleuretsen van Marcel
Schellekens, t/m 21/8; di t/m vr 13-
18, do ook 19-21, za 12-17 uur.
PRINSEHOF
Rapenburg 8-10. Ma t/m vr 10-17
uur, zo 13-17 uur.
ALPHEN AAN DEN RIJN
HOFMAN VAN DER ZEE
Hooftstraat 209. Woe do 13-17, vr
13-21, za 11-17 uur en volgens af
spraak (01720-76752).
STAA-GALERIE
Prinses Irenelaan 88. 'Vanuit het ei
gen gevoel'; cartoons, schilderijen,
collages van Roel Steinhart en goua
ches, olieverven en tekeningen van
Grace Vendel, t/m 12/8; woe t/m za
12-17, vr ook 19-21 uur.
HAZERSWOUDE DORP
GALERIE LAERKEN
Bent 2. Werk van meer dan 40 Deen
se en Nederlandse kunstenaars, tot
5/9; za en zo 11-17 uur en op af
spraak (01728-9837).
GALERIE PASTEL
Voorweg 30. Schilderijen van Riet
Ebberinken Riet Luckel, bronzen ke
ramiek van Harry Englebert en scha
len van steengoedklei van Mieke Bij
kerk, t/m 31/7; woe t/m vr 14-17, za
12-17 uur.
HILLEGOM
GALERIE CATHARINA
Meerstraatpromenade 12b. Aquarel
len van Jeannette van Kampen, rea
listische dierfiguren van Marinka Sie-
bolsen surrealistisch werk van Rado
Vleugel; t/m 14/8.
KATWIJK
GALERIE DE WITTE DUIF
Koninginneweg 12a
Grafieken van Corneille en Karei Ap
pel, zeefdrukken en litho's van
Walase Ting en origineel werk van
drie minder bekende Nederlandse
kunstenaars, 24/7 t/m 12/9.
OEGSTGEEST
GALERIE DE ZIJ-DEUR
Terweeweg82. Di t/m vr 13-17.30,
za 11-16 uur.
VOORSCHOTEN
AMBACHTS- EN BAUUWHUIS
Voorstraat 12. Tentoonstelling 'Meu
belkunst in Nederland', t/m 25/7;
dag 14-17 uur.
WARMOND
GALERIE HETOUDE RAADHUIS
Dorpstraat 36. Woe t/m zo 14-16, di
19-21 uur.
GALERIE DE POMP
Dorpstraat 38. Di 19-21, woe 10-12
en 14-16; doza zo 14-16 uur.
WASSENAAR
RAADHUIS DE PAAUW
Raadhuislaan 22. Beelden van Goke
Leverland en landschappen van Ada
Sier, t/m 25/7; di t/m vr 10-16, za zo
13-16 uur.
GALERIE 27/DE GREEF DE GREEF
Schoolstraat 27. Groepstentoonstel
ling van negen bekende kunstenaars,
t/m 1/9; di t/m vr 10-18, za 11-17
uur en op afspraak (01751-16090).
GALERIE VERHAAR
Schoolstraat 9. Schilderijen van Nan
cy van Overveldt, Bert van Leeuwen
en Liesbeth Polder-Osmga, t/m 2/9;
do t/m zo 13-18 uur.
'T KLOOSTER
Kerkstraat 32. Vr en zo 14-17, za 12-
17 uur.
Cultuurschip al weg uit Amsterdam
Het idee achter het drijvende
cultuurschip Kakatriki aan het IJ
in Amsterdam is niet dood, zeg
gen de twee organisatoren Mo
Russel en Gorch Pieken. Toch
maakte het duo gisteren bekend
zich terug te trekken uit bet
project, omdat het programma
van het cultuurschip in hun
ogen was uitgekleed. Het was
een mini-Kakatriki geworden,
waar alleen nog maar 's avonds
iets te doen^vas. „Voor ons was
het alles of niets". Het cultuur
schip, dat na Amsterdam in
Rotterdam en Antwerpen zou
afmeren, is niet meer.
Volgens Friedrich Waha, de
eigenaar van het schip, liet de
gemeente Amsterdam de initia
tiefnemers elke dag merken dat
de Kakatriki ongewenst was.
Dat zou onder meer blijken uit
het niet afgeven van een volle
dige drankvergunning. De orga
nisatoren hadden een vergun
ning voor het schenken van
zwak-alcoholische dranken als
bier en wijn, maar mochten
geen sterk alcoholische dranken
schenken. Volgens Waha
scheelde dat de Kakatriki zoveel
inkomsten dat voortzetting van
het project niet meer mogelijk
was.
'Nina Hagen is hier getrouwd en Herman Brood was er ook'
NEW YORK DPA
Andy Warhol, de in 1987 overleden pop art-kunstenaar, mag
weliswaar een legende zijn, dat aureool blijkt voor kunstver
zamelaars niet meer toereikend om fenomenale prijzen voor
zijn doeken neer te tellen. De kunstwereld bleet onlangs in
verbijstering achter toen bleek dat het veilinghuis Sotheby's
afgelopen mei tien van de twaalf Warhol-werken tijdens zijn
grote voorjaarsveiling in New York aan de straatstenen niet
kwijt kon.
Nog onrustbarender ervoeren kunstkenners het feit dat het
bij deze verkoop om een serie bekende doeken ging uit de ja
ren zestig, algemeen beschouwd als Warhols vruchtbaarste
periode. „Double Elvis" uit 1963 ging nog niet voor de helft
van de ingezette prijs weg, terwijl het portret van prinses Dia
na uit 1982 niet meer dan 57.500 dollar (110.000 gulden) op
bracht. Ook bij het veilinghuis Christies gingen Warhols doe
ken voor een relatief luttel bedrag van de hand.
In deze Warhol-flop hebben juristen een niet te veronacht
zamen rol gespeeld. Na zijn dood strooiden gewiekste advo
caten, die voor de afwikkeling van zijn nalatenschap moesten
zorgdragen, de wildste bedragen rond over de totale gaarde
van zijn oeuvre, om in elk geval zelf verzekerd te zijn van een
hoog honorarium.
Zo schroomde Edward W. Hayes geen moment om de War-
hol-erfenis op 700 miljoen dollar (1,33 miljard gulden) tc
schatten. Op basis daarvan kon Hayes minimaal 14 miljoen
dollar in rekening brengen voor zijn jarenlange dienstverle
ning aan de overleden kunstenaar.
Deze week kwam na lang juridisch geharrewar de totale
waarde van de Warhol-nalatenschap definitief vast te staan:
geen 700 maar 200 miljoen dollar (380 miljoen gulden). Dat
betekent onder meer dat Hayes, die inmiddels al 4,5 miljoen
dollar heeft geïncasseerd, hooguit 2,5 miljoen dollar kan eisen
en dus zeker 2 miljoen dollar moet terugbetalen aan de War-
hol-erven.
Hoe men precies aan dit relatief lage bedrag is gekomen
blijft onduidelijk. In elk geval hebben twee factoren een be
langrijke rol gespeeld bij de vaststelling ervan: het algemene
verval van de kunstmarkt en het feit dat Warhols werk steeds
minder afnemers kent. Ook de wetenschap dat de kunst
markt de afgelopen tijd is overvoerd met „Andy Warhols"
heeft een verzadiging en dientengevolge een prijsdaling tot
gevolg gehad. Hoeveel werken Warhol, die zijn kunst einde
loos reproduceerde, precies heeft achtergelaten blijft wellicht
het best bewaarde geheim in de kunstwereld.
Gesprek tussen Henri IV en Maria de Medici van Rubens is te z
derland en Vlaanderen' in Dijon.
Hollandse en Vlaamse schilderkunst te kijk
Wie was de grootste verzame
laar en liefhebber van Vlaamse
en Hollandse meesters uit de
Gouden Eeuw? De Russische
Tsarin Catherina de Tweede, of
wel De Grote, zo blijkt uit een
kleine, maar interessante ten
toonstelling in het Musée des
Beaux-Arts in het Franse Dijon.
Catherina de Tweede wordt
beschouwd als de grondlegster
van het wereldberoemde Her
mitage-museum in Sint-Peters-
burg. Niet alleen omdat de hui
dige gebouwen van dat muse
um onder haar bewind in diver
se fases verrezen, maar vooral
omdat ze in amper drie decen
nia de basis legde voor de im
posante collectie. Tussen 1764
en 1797 verwierf Catherina bij
na vierduizend schilderijen. Bij
na de helft daarvan bestond uit
Hollandse en Vlaamse mees
ters.
De bewondering voor Hol
land en Vlaamse meesters uit de
zeventiende eeuw had ze niet
van een vreemde. Ruim een
halve eeuw eerder had Tsaar
Peter de Grote het voorbeeld al
gegeven. De man die Holland
en Amsterdam zo bewonderde
dat hij van zijn hoofdstad Sint-
Petersburg een soort tweede
Amsterdam wilde maken, kocht
vanaf 1715 honderden schilde
rijen op veilingen in Amster
dam, Den Haag en Antwerpen.
Stillevens
De tentoonstelling in Dijon ('De
Vlaamse en Hollandse Gouden
Eeuw; de verzameling van Ca
therina de Tweede') is om min
stens twee redenen de moeite
van een bezoek waard. Ten eer
ste omdat het Franse museum
een veertigtal schilderijen uit de
verzameling van de Hermitage
ten toon stelt die al ruim twee
eeuwen niet meer buiten Rus
land te zien zijn geweest. Stille
vens, landschappen en portret
ten van schilders als Bloemaert,
Van Dyck, Frans Hals ('Jonge
man met handschoen') De
Hooch, Jordaens, Potter, Brueg
hel en Rubens. Maar minstens
zo interessant is de tentoonstel
ling vanwege de opzet. Het Mu
sée des Beaux-Arts laat zien hoe
de collectie van Catherina de
Tweede tot stand kwam op ba
sis van de serie gerenommeerde
verzamelingen die ze aan het
eind van de achttiende eeuw op
de kop wist te tikken.
De Hermitage dankt er zijn
imposante collectie aan. En
Dijon een kleine, maar interes
sante tentoonstelling. Een soort
visitekaartje van de Hermitage.
Het museum in Sint-Petersburg
leende de veertig schilderijen
die in Dijon te zien zijn gratis
uit, zo heet het tenminste offi
cieel. Als lokkertje om kunst
minnende toeristen tot een wat
langere en duurderè reis te ver
leiden.
Tentoonstelling:
De Vlaamse en Hollandse
Gouden Eeuw; de collectie van
Catherina II. In: Musée des Be
aux-Arts te Dijon. Tot 27 sep
tember. Entree fF20,- (F6,50).
Het museum is dagelijks van
10.00 uur tot 18.00 uur ge
opend. Op dinsdagen is het
museum gesloten.
De wind giert door de bomen,
rietkragen wuiven. Wat twintig
jaar geleden een kale opgespo
ten zandvlakte was, is nu een
weelderig natuurgebied met
een grote variatie aan veldbloe
men, vogels en dieren. Kilome
ters golvende wilde natuur
strekt zich uit rond het dorpje
Ruigoord bij Amsterdam.
Vandaag precies twintig jaar
geleden werd het half leeg
staande, half afgebroken dorp-
gekraakt door een groep kun
stenaars, vooral afkomstig uit
de hoofdstad. Diezelfde grote
buurman dreigt de vrijplaats nu
alsnog op te slokken, met uit
breidingsplannen voor het wes
telijk havengebied.
De Ruigoorders vieren van
daag hun jubileum. Als het aan
hen ligt, volgen er nog vele. Het
dorpje biedt een ouderwetse
aanblik. In het midden torent
het kerkje boven de bomen uit.
Maakten de Ruigoorders zich
bij eerdere crisissen vooral uit
eigenbelang sterk voor hun „pa
radijs", nu stellen ze het alge
meen belang voorop, zeggen ze.
Een groene long tussen de
randstedelijke industrie is in het
belang van Amsterdammmers
en andere omwonenden en de
natuur is uniek. Het gebied ligt
in Haarlemmerliede, maar eige
naar Amsterdam wil vanuit het
Noordzeekanaal een insteekha-
ven aanleggen, die de Afrikaha-
ven moet gaan heten.
Hellinga omschrijft de Ruig
oorders als „een groep individu
en die toch met elkaar samen
werken". Een hele 'familie'
hangt erom heen. Een tweede
generatie is er opgegroeid. In
een oldtimer-autobus hebben
de Hellinga's de wereld afge-
toerd. De bus dient nu als café-
etje. „Tegenwind doet de vlieger
stijgenstaat op een bordje in
de bus.
„Heb je nog een zaag", vraagt
dichter Hans Plomp die bin
nenvalt. Drukke voorbereidin
gen zijn gaande voor het jubile
umfeest. In de kerk tuigen Jin
ny, Wilnah en Ans een meters
hoge taart met roze creme op.
Wilnah: „We zijn gewend aan
anders leven, met wat voorhan
den is." Buiten de kerk overleg
gen twee Ruigoorders over het
ruilen van hun hanen.
De Amerikaanse violiste Jane
Bemont denkt dat Amsterdam
zijn plannen niet kan doorzet
ten, gezien het milieubelang. En
als het wel gebeurt? „Ik bert een
vlinder, iedereen is hier zo, an
ders waren we er ook nooit aan
begonnen. Maar het is de moei
te waard om voor te vechten
voor de hele regio. Als het vol
wordt gebouwd met industrie,
verslechtert het leefklimaat voor
Amsterdam behoorlijk."
Op de vlakte zijn vrienden
van Ruigoord bezig met voorbe
reidingen voor het Landjuweel
festival, begin augustus, dat
jaarlijks duizenden bezoekers
trekt, 's Middags vindt in het
dorp nog een laatste vergade
ring voor het jubileumfeest
plaats. Op afgesproken tijd en
plaats heerst verwarring, want
de drumclub blijkt juist te repe
teren. „Typisch Ruigoord-tijd",
zegt iemand. De vergadering
wordt een uurtje opgeschoven.
Twee oorspronkelijke bewo
ners die er nog steeds naar hun
zin wonen zijn tante Jans (92)
en ome Jaap (87). Broer en zus
zijn ze. Ruim zeventig jaar had
den ze een levensmiddelenzaak.
„Mijn lust en mijn leven" zegt
tante Jans. Weggaan zullen ze er
niet. Gewoon blijven zitten, is
haar devies. De komst van de
Schrijver Gerben Hellinga en beeldend kunstenaar Rob van Tour, bewoners van Ruigoord. Vandaag viert de
vrijplaats het vierde lustrurp. foto anp
kunstenaars vond ze wel gezel
lig. „Het is van lieverlee gegaan,
je hebt geen keus. We hebben
ons aangepast, verkochten ook
biologische artikelen."
De donkere wolken die zich
nu weer boven het dorp samen
pakken, maken haar niet bang.
Een onteigeningsproces voor
hun huis duurt drie jaar. Dat
duurt hun tijd wel, denkt ze.
Broer Jaap knikt. „Het ergste
vond ik nog dat de kerk dicht
ging", zegt ze opeens. „Nina
Hagen is er getrouwd, de Hells
Angels stonden hiervoor met de
motor. Ze kocht hier een keer
een pot augurken met mosterd
en ging zo achter de toonbank
een augurk opeten." Ome Jaap:
„En Herman Brood was er ook."
Alphens kan toorgebouw vanaf volgende week kunstloos
Icarus heeft dik een jaar geprobeerd weg te vliegen van
de zijgevel van het kantorenpand aan het Alphense Raoul
Wallenbergplein. Dit weekeinde is voor het laatst te zien
hoe hij de aarde ontstijgt op weg naar de zon. Koos van
Leeuwen heeft zijn schilderij een jaar lang uitgeleend aan
de Alphense gemeenschap. En die periode zit er nu op.
Maandag begint de onttakeling van het kunstwerk van
drie bij vier meter en 150 kilo zwaar.
Het doek is dankzij 'Querelle in
Alphen terecht gekomen. Het
eetcafé wilde in 1991 ter ere van
het zevenjarig bestaan de ge
meente een kunstwerk cadeau
doen. Nadat het eerste doek van
Guus Enckevoort door beide
partijen was afgekeurd maakte
Van Leeuwen 'Icarus'. Afgespro
ken werd dat het doek eigen
dom van de kunstenaar bleef.
„Dat is puur praktisch ge
weest", vertelt Querelle-man
Anton Kwakkenbos. „Als we het
doek hadden aangekocht en
vervolgens cadeau hadden ge
daan, zou de gemeente onder
houdsplichtig zijn. En Alphen
had daar geen potje voor."
Met Van Leeuwen is afge
sproken 'Icarus' een jaar uit te
lenen. „Voordat het werk hing,
is er een gigantische partij werk
aan vooraf gegaan", zegt Kwak
kenbos. „Er is overlegd met de
eigenaar van het pand en de be
drijven die er in zitten. De ar
chitect is benaderd of hij het het
doek geen misvorming van zijn
ontwerp zou vinden. De ver-
keersafdeling van de gemeente
heeft gekeken of 'Icarus' het
verkeer niet al te erg zou aflei
den. De welstandscommissie
wilde weten of het baksteen niet
zou verkleuren. Dus hebben we
ook een bakstenenfabrikant om
advies gevraagd. We zijn toch
wel trots dat het uiteindelijk al
lemaal is gelukt."
De kunstenaar heeft zijn werk
zo geprepareerd dat het een
jaar kon hangen in weer en
wind. „Vorig jaar 1 mei, de dag
van de arbeid, is het onthuld.
Nu hangt het ruim vertien
maanden aan de gevel. De lijst
ziet er niet meer zo mooi uit.
Het is gemaakt van mdf, een
soort spaanplaat. De lijst is aan
getast door vocht en dat is de
voorbode dat het gaat zwellen.
Het is nu tijd om het weg te ha
len. Hoe het schilderij er aan
toe is na een jaar buiten han
gen, kunnen we pas goed zien
als we het verwijderen."
Het doek weegt een paar kilo.
De lijst, het spanraam en de
constructie die nodig was om
het in weer en wind aan de
muur te houden completeren
de 150 kilo. „Dat mdf is ook vrij
zwaar. Bij het ophangen heb
ben we een speciale steiger ge
had die we met twee auto's te
gen de gevel klem hadden ge
zet. Maandag schroeven we
'Icarus' stukje bij beetje uit el
kaar. Het doek rollen we om
zo'n lege vloerbedekkinghuls en
dat gaat naar Koos."
„Ik wist dat het voor een jaar
zou zijn maar het maakt wel
een beetje weemoedig dat het
straks weg gaat. Zo'n jaar gaat
ook zo snel. In het begin ben ik
geregeld wezen kijken. Er ston
den altijd wel wat mensen en
dan hoorde je allerlei opmer
kingen. We kregen zeker in het
begin leuke reacties. Nu ben ik
er zelf heel erg aan gewend ge
raakt dat het er hangt. Het zal
leeg zijn zonder 'Icarus'."
De lijst is al aangetast n
vliegen.
