'Kwetsbaar gebied
beter beschermen'
'Vis gevoelig voor geluid en licht'
Over leven
'Teken met een speciaal pincet uit de huid halen'
HETVELD
VRIJDAG 23 JUL11993
15
Politie Hollands Midden stelt plantendeskimdige aan
Een bioloog in dienst bij de politie. De politieregio Hol
lands Midden hoopt met het binnenhalen van biologe
Barbara Snabilié de milieuvervuiling en natuurbedrei-
ging nog slagvaardiger te kunnen bestrijden. De planten-
deskundige brengt in kaart welke gebieden kwetsbaar
zijn en assisteert bij de milieu-opleiding van alle agenten.
MONICA WESSELING
Snabilié is van huis
j deskundige op het gebied
de samenhang tussen de plan
ten, dieren en leefomgeving.
Dat ecoloog zijn bepaalt ook
heel sterk de manier waarop zij
naar het grondgebied van Hol
lands Midden kijkt: ,,lk bestu
deer niet plantje voor plantje,
I maar bekijk de leefgebieden als
geheel. Als je in een kwestbaar
natuurgebied ergens een scha-
delijke ingreep doet, werkt dat
soms ver door, zelfs tot buiten
j het gebied. Plant voor plant be
kijken is daardoor niet. altijd
zinvol".
De afgelopen maanden zijn
het milieubureau en de distric
ten van Hollands Midden al
druk doende geweest met het in
kaart brengen van de milieuge
varen die Hollands Midden
kent. Op deze zogeheten
milieukaarten staat aangegeven
welke milieugevaren een be
paalde soort bedrijvigheid met
zich meebrengt. Bollenteelt kan
gevaren voor lozing van bestrij
dingsmiddelen opleveren, bij de
visverwerkende industrie kan
zout water vrijkomen en gevels
reinigen kan verontreiniging
van het oppervlaktewater ver
oorzaken. De milieukaart van
de politie is geen topografische
HENK BOUWMAN
kaart: er staat niet op aangege
ven waar welke bedrijven zijn.
Die wetenschap is bij de lokale
politiemensen wel aanwezig.
Koppelen
Snabilié brengt, samen met po
litiemensen in de verschillende
districten en verschillende na
tuurbeschermingsorganisaties,
de natuur in kaart. Waar liggen
kwetsbare natuurgebieden,
waar liggen stiltegebieden en
waar wordt grondwater gewon
nen. „En door nu de gegevens
koppelen aan gegevens over de
milieubedreiging van bedrijvig
heid, krijg je een prima over
zicht van de gevarenzones bin
nen het gebied. Een olielozing
in een grondwaterwinningsge-
bied kan uit milieu-oogpunt
een veel groter gevolg hebben
dan dezelfde lozing op een niet
vloeistofdichte vloer van een ga
ragebedrijf." De milieukaart en
de inventarisatie te samen ma
ken een goede inschatting van
de ernst van een milieu-ongeval
dus mogelijk.
Zoals een grove snelheids
overtreding voor iedere agent
het sein is op te treden, moeten
milieudelicten dat ook zijn. Na
de milieuopleiding weten de
agenten welke wetten worden
overtreden en kunnen dus pro
bleemloos processen-verbaal
'uitschrijven.
Dat is volgens de korpsleiding
echter niet voldoende. Optre
den tegen milieudelicten wordt
effectiever als de agent in kwes
tie ook kan uitleggen waarom
de overtreding schadelijk is.
„Mest lozen in een sloot is te
gen de wet. Het echte kwaad is
echter dat de mest het plantele-
ven verstoort. Als de agent de
lozer dat kan uitleggen, is de
kans dat hij het nog eens doet
vermoedelijk iets kleiner." Zo
ook de gevelreiniger die loost
op het riool. „Leg hem uit dat
de chemische stoffen insekten
en planten vernielen en hij be
grijpt waarom hij het niet moet
doen."
Bijzonder
Snabilié vindt het niet verwon
derlijk dat juist Zuid-Holland
zich zo druk maakt om haar na
tuur en milieu. „Dit is uit ecolo
gisch oogpunt een heel bijzon
dere provincie. Er zijn veel over
gangen tussen verschillende
leefmilieus. Droog-nat, zout-
zoet, warm-koud en laag en
hoog. Al die overgangen herber
gen bijzondere plante- en dier-
gemeenschappen. Een natuur
lijke rijkdom die het waard is
goed beschermd te worden. Een
goede opleiding van de politie
helpt daarbij."
Vaartochten op
Nieuwkoopse
Plassen
NIEUWKOOP»
Op de Nieuwkoopse Plassen
worden deze en volgende
maand iedere woensdagmiddag
en iedere eerste en derde zon
dagmorgen van de maand vaar-
excursies gehouden. De excur
sieleider van Natuurmonumen
ten neemt deelnemers mee
naar de leukste plekjes van dit
grote natuurgebied. Belangstel
lenden kunnen zich op werkda
gen tussen 18.00 en 21.00 uur
aanmelden bij de familie Wan-
sinck, telefoon 01724-8250. Op
31 juli is er vanuit Woerden een
een hele dag.
Zilveren Maan
uitgezet
langs De Meije
^5 ZEGVELD
Onderzoekers 'gematigd optimistischover boomkor-onderzoek
„Het gedrag van vissen is inderdaad te be
ïnvloeden. In een later stadium moeten we
uitzoeken hoe dat precies moet en wat daar
de gevolgen van zijn." Onderzoekers Frans
Veenstra en Dick de Haan van het Rijksin
stituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) in
IJmuiden zijn gematigd optimistisch over
de eerste fase van hun onderzoek naar al
ternatieve vormen van de boomkorvisserij.
Optimistisch, want het blijkt dat hun ge-
dachtenspinsels in praktijk werken. Gema
tigd, omdat er nog heel wat komt kijken
voordat elke kotter op een andere manier
van visvangst kan overgaan.
De RIVO-medewerkers kwamen begin dit
jaar in de publiciteit met een alternatief
voor het vissen met de milieu-onvriendelij
ke boomkor. Bij het ontwerp van De Haan
en Veenstra worden de elektrische impul
sen aangevuld door licht en geluid. Nu sle
pen nog altijd netten met zware kettingen
over de zeebodem. De kettingen (wekkers)
woelen de zeebodem om. De opgeschrikte
platvis (schol, tong) verdwijnt vervolgens in
de netten. Volgens de onderzoekers moet
het mogelijk zijn om ook zonder die wek
kers platvis te vangen.
Het licht en/of geluid schrikt de vis op.
Een geluidskanon moet ten slotte onge
wenste bijvangst verjagen. Voorafgaand aan
het onderzoek hebben de onderzoekers uit
gedokterd voor welke geluidsfrequentie vis
gevoelig is. Uit Noors onderzoek is komen
vast te staan dat met name kabeljauw ge
voelig is voor een lage geluidsfrequentie.
Met deze kennis is men gekomen tot het
ontwerpen van een geluidsbron.
Het onderzoek heeft vijf weken geduurd.
Hierbij is gebruik gemaakt van het onder-
zoeksschip 'Tridens'. De vangsten - met en
zonder signalen - werden met elkaar verge
leken. De resultaten moeten nog verder
worden uitgewerkt. De vangsten vielen ech
ter tegen. „Er was weinig tong en schol.
Daarover klaagt overigens de hele Neder
landse visserij. Een andere handicap was
dat we niet bij de echte visgronden zijn ge
weest. We wilden de beroepsvisserij niet
storen."
De onderzoekers zijn niettemin tevreden
over het voorlopige resultaat. Ondanks het
feit dat nog niet onomstotelijk is komen
vast te staan dat een geschikt commercieel
alternatief voor de traditionele boomkorvis
serij voorhanden is. Veenstra: „Het belang
rijkste is: onze vangstmethode is technisch
uitvoerbaar. Het gaat er nu om dat het RI
VO, de overheid en visserij met elkaar om
de tafel gaan zitten om te praten over het
De Vlinderstichting en Staats
bosbeheer werken samen aan
een nieuwe introductie van een
bedreigde vlindersoort: de Zil
veren Maan. De populatie Zilve
ren Manen wordt uitgezet in de
schraallanden langs De Meije,
iets ten noorden van Zegveld.
De Zilveren Maan kwam be
gin deze eeuw veelvuldig voor
in de vochtige, schrale graslan
den in Utrecht en Zuid-Hol
land. Door het verdwijnen van
deze gebieden, raakte ook de
vlinder in de verdrukking. De
herintroductie van de vlinder
soort is onderdeel van het Be
schermingsplan Dagvlinders
van het rijksoverheid.
Bomen en vruchten
brochure van de
Bomenstichting behandelt de
snoei van vruchtbomen. De in
formatie beperkt zich tot de
snoei van traditionele hoog-
stamvruchtbomen. Aan bod ko
men vormsnoei, onderhouds-
snoei en wondbehandeling bij
appel, peer, pruim en kers. 'Bo
men en vruchten' kan worden
besteld via telefoonnummer
030-340778.
Voor het verwijderen van teken
is een speciaal pincet op de
markt gebracht. Met het instru
mentje, afkomstig uit Zweden,
is het volgens de bedrijfsge
zondheidsdienst RBB in Den
Haag mogelijk de parasieten te
verwijderen zonder het risico
dat ze in de huid worden 'leeg-
geknepen'.
In duin- en veel andere bos
achtige natuurgebieden komen
teken voor die de ziekte van Ly
me kunnen overbrengen. Deze,
ziekte kan in het ergste geval
gewrichtsaandoeningen, hart
klachten en oriëntatiestoornis
sen veroorzaken. Een klein deel
van de teken is met de ziekte
verwekkende bacterie besmet,
maar geadviseerd wordt elke
teek zo snel mogelijk uit de huid
te halen.
In de brochure over de ziekte
van Lyme van de bedrijfsge
zondheidsdienst RBB wordt het
volgende advies gegeven: „Bijt
een teek zich aan u vast, pro
beer die dan zo snel en zo goed
mogelijk te verwijderen. Breng
een watje met olie, alcohol,
ether of iets dergelijks aan op de
teek. Trek die er dan voorzichtig
uit. Zo blijft de kop niet achter.
Gebruik een pincet of duim en
wijsvinger. Desinfecteer het
wondje. Soms laten teken los als
u een heet bad of een hete dou
che neemt."
De bedrijfsgezondheidsdienst
RBB meldt inmiddels ook geen
gewone pincet voor het verwij
deren van teken te gebruiken.
Een woordvoerster: „Er is een
speciale pincet ontwikkeld, dat
sinds kort op de markt is. Daar
mee kun je de teek er aan de
kop uittrekken, dus zonder het
risico dat je het lijf leegspuit.
Een gewoon pincet werkt wel
eens averechts."
De RBB verkoopt setjes van
de speciale pincet plus een
brochure voor 12,95 gulden.
De ziekte van Lyme open
baart zich meestal door een ro
de vlek, die na drie tot dertig
dagen rondom een tekenbeet
ontstaat. Geadviseerd wordt om
dan onmiddellijk naar de huis
arts te gaan. De ziekte is in prin
cipe te behandelen door een
kuur met antibiotica, ook als
zich ernstige verschijnselen
voordoen.
Elke dag worden we er weer mee
geconfronteerd. Of het nu om het
gescheiden inzamelen van afval,
het gebruik van bestrijdingsmid
delen of het aanwijzen van be
schermde gebieden gaat, het
milieu vraagt voortdurend de aan
dacht. In de rubriek '10 over
Groen' worden wekelijks tien wil
lekeurige vragen over het milieu
gesteld aan min of meer bekende
regiogenoten. Deze week het
woord aan Hans van der Berg, on
derwijzer op de Witte School in
Noordwijk en bestuurslid van de
Voorhoutse voetbalclub Forehol-
Watdoeti uw school en sport
club als we praten over milieu
behoud?
Op school zorgt elke groep er
voor dat het rond het gebouw
schoon blijft. Verder haalt de
school, evenals de sportvereni
ging oud-papier op. Bij Forehol-
te worden verder bewust geen
frisdranken in blikjes verkocht,
maar wordt geschonken uit fles
sen die teruggaan naar de leve-
Zouden er op school speciale
milieu-lessen moeten worden
ingevoerd, of bestaat er wellicht
al iets dergelijks?
Er wordt in de lessen steeds
meer aandacht besteed aan het
milieu. Van diverse instellingen
krijgen wij hele lespakketten
toegestuurd. Soms wel eens te
veel van het goede, dan verdwij
nen weer hele stapels in de oud
papierbak. Het zou natuurlijk
verstandiger zijn wanneer die
instellingen eerst even bellen of
wij wel interesse hebben.
Waaraan zou de gemeente Voor
hout, uw woonplaats, meer aan
dacht moeten besteden?
Volgend jaar wordt een begin
gemaakt met het gescheiden in
zamelen van afval. Ik denk dat
dit al veel eerder had moeten
gebeuren. Wat mij betreft mag
de gemeente best iets actiev
optreden als we praten over
milieubeleid.
het
Hans van den Berg: „De tuin van het Boerhaavehuis in Voorhout is
Rn de hogere overheid?
Steeds weer moet de overheid
bij diverse projecten een keuze
maken tussen het belang van
het milieu en de economische
noodzaak. De aanleg van de Be
tuwelijn is daarvan een goed
voorbeeld. Ik denk dat de over
heid vaker zou moeten kiezen
voor het milieu.
Waarin schiet u zelf nog tekort?
Dat ik nog altijd geen sticker op
mijn deur heb geplakt waarop
staat dat ik geen ongevraagd re
clamemateriaal op mijn deur
mat wens.
Laat u de auto wel eens staan?
Ja meestal wel. Als ik van huis
naar school, rijd pak ik altijd de
fiet6. Ik plaats daar wel een
kanttekening bij. Het fietspad
langs de Leidsevaart is veel te
smal. Er zijn al diverse ongeluk
ken gebeurd. Naar mijn idee
moet er dringend iets gebeuren
zoals bijvoorbeeld een verbre
ding \an het rijwielpad.
Waaraan ergert u zich?
Dat veel vervuilers van het
milieu, zoals schepen die olie
lozen op zee, vaak nog vrij-uil
gaan. Wat mij betreft mag er
best strenger worden gestraft.
Daarbij zou het gebruik van
milieu-vriendelijke stoffen meei
rust in het volgebouwde dorp.
worden beloond.
Hoe denkt u over kernenergie?
Kernenergie is op zichzelf vrij
schoon. Maar er moeten wel
eerst alle mogelijke waarborgen
worden ingebouwd voordat
men tot het gebruik ervan over
gaat om geen enkel risico te lo
pen. En dat geldt niet alleen
voor Nederland, want we weten
allemaal wat de gevolgen van
een kernramp kunnen zijn.
FOTO DICK HOCEWONINC
uw favoriete natuurge-
i rond het Boehaavehuis.
Wilt u verder nog iels kwijt?
Het is vaker gezegd: een sch
ner milieu begint bij jezelf.
Vroeger maakten meisjes er
kransjes van, of trokken ze er
een voor een de bloemblaadjes
vanaf om uit te vinden of hij wél
of niet op haar was. Maar
meestal wordt het bloempje
over het hoofd gezien, nog va
ker wordt het zelfs te vuur en te
zwaar bestreden door liefheb
bers van strak groene gazonne
tjes. En dat is jammer, want er
zijn nauwelijks planten in Ne
derland te vinden die zo over
vloedig bloeien van het aller
vroegste voorjaar tot laat in de
herfst. En bovendien zulke
wonderschone bloempjes heb
ben. Ik heb het over het made
liefje.
Vanaf begin februari stak hij
hier en daar al zijn eerste
schuchtere bloemhoofdjes uit
het gras omhoog, nog voor het
wintcrakonietjeof het sneeuw
klokje. Een groot geel hart en
witte bloemblaadjes als een
kraagje daaromheen. Dat
kransje is - net als de bloemen
van bijvoorbeeld paardebloem,
margriet en distel - eigenlijk een
heel boeket van bloemen bij el
kaar.
De witte blaadjes zijn stuk voor
stuk vrouwelijke bloempjes. En
als u het gele hartje met een
vergrootglas bekijkt, ziet u daar
een hele verzameling gele
bloempjes met vrouwelijke stij
len én met mannelijke meeldra
den. Ongetwijfeld ziet u dan
ook het roze-paarse puntje aan
het eind van elk wit straal
bloempje en het zelfde kleurtje
vindt u vaak terug aan de on
derkant van het witte kransje
Dat blozende tintje heeft iets te
maken met de warmtehuishou-
ding van de plant: op die plek
ken kan het madeliefje beter te
gen de kou. Het is maar één van
de vele overlevingstechnieken
van het kleine bloempje.
Net als het naar believen fier
overeind staande bloempje of
een triest omlaag hangende zie-
lepiet. Bij mooi weer staan de
bloempjes wijd open, met het
hart naar de zon. Als het weer
triest is, verspilt het geen ener
gie en wacht het betere tijden af
door het kopje troosteloos naar
beneden te laten hangen.
Ook de groene blaadjes passen
helemaal in de strategie van
overleven, zoals eigenlijk alles
aan het madeliefje. De blaadjes
liggen in een rozet plat op de
grond, waardoor een koeietong
er vrijwel geen vat op krijgt. Ook
de moderne variant van zo'n
dierlijke zeis, de grasmaaima
chine, maait gewc
:et hce
»cha-
og zo laag afgesteld. Als
dï tuinier niet grijp! naar gif uil
pak of lies, stuurt het madelief-
je, vanuit zijn voedselvoorraad
in de korte wortelstok, verschil
lende kleine uitlopers naar alle
kanten. Zelfs als i« maalei de
bloempjes afmaait vóór het
zaad tot ontwikkeling komt, kan
één madeliefje gemakkelijk een
heel gazon veroveren.
Als de bloempjes wél mogen
blijven staan, zorgen mieren
voor de verdere verspreiding
van de piepkleine zaadjes. Fr zit
namelijk een klein wit puntje op
elk zaadje, dat vol zit met stof
fen waar mieren dol op zijn.
Zo'n mier gaat dan ook slepen
met dl* zaadjes en. WCgUUH
mooie gazon. Ai met ai mag je
dat madeliefje dus genist een
uitgekookt plantje noemen.
