UIT
Vlees van christelijk
Nederland is ook zwak
'Programmering Radio 2
nog steeds een ratjetoe'
Rtv show
'Brides of Christ'
in de jaren zestig
TROS legt de hand op Amerikaanse TV-series
WOENSDAG 21 JUL11993
EO-directeur Knevel schrijft TV-beheersingshcmdboek
p
hristenen zijn men-
sen van vlees en
bloed. Wie daarvan
niet overtuigd is, doet er goed
aan een blik te werpen in het
(werk)boekje Doe dat ding dan
uit! van EO-directielid Andries
Knevel, die zijn tweede schrijf
sel over televisie op de markt
heeft gebracht.
Het vlees van orthodox-chris
telijk Nederland is ook zwak,
want deze groep kijkt maar al te
graag naar Medisch Centrum
West. Honeymoonkwis, Dallas,
Dynasty en andere program
ma's die in EO-optiek niet door
de beugel kunnen. „Omdat daar
meestal en liefst in één uitzen
ding alle 17 werken van het
vlees in geëtaleerd worden."
Mensen van gereformeerde
gezindte hebben het maar
moeilijk: de TV is eigenlijk een
verderfelijke uitvinding, maar er
zijn (soms) o-zo-leuke dingen te
zien. Dat maakt het lastig en
daarom heeft Knevel Doe dat
ding dan uit! geschreven. Een
soort handboek televisie-be-
heersing voor de orthodox-
christelijke medemens, „want
het gaat met het televisie kijken
in het orthodox-christelijke seg
ment van onze samenleving fi
naal de verkeerde kant op. De
ontwikkeling is desastreus en
moet dan ook gestopt worden",
schrijft Knevel.
Verkeerd
Dank zij spreekbeurten in het
land heeft Knevel een aardige
indruk gekregen hoe orthodoxe
protestanten over televisie den
ken en hoe ze met dit venster
WËÊH&
Andries Knevel: „Leer het zappen
af. Aangezien ons hart van nature
op de zonde gericht is, zal de vin
ger ook haperen wanneer de zon
de geëtaleerd wordt." archieffoto
naar de wereld weten om te
gaan. Of juist niet. En het is dui
delijk: totaal verkeerd. Er wordt
veel te veel gekeken, zélfs op
zondag. Daar moet paal en perk
aan worden gesteld, suggereert
Knevel. Achthonderd mensen
hebben het enquêteformulier,
dat Knevel tijdens zijn spreek
beurten uitreikte, ingevuld. De
uitslag van de enquête heeft
geen wetenschappelijke waar
de, en geeft zelfs waarschijnlijk
een te rooskleurig beeld van de
werkelijke situatie. „De enquête
is gehouden onder mensen die
er een avond voor over hadden
om naar een spreker te gaan
luisteren."
Wat werd er zoal ingevuld als
excuus? „Het is niet goed, mijn
zondige hart neigt ernaar."(..)
„Vanwege de zwakheid van
geest."(..) „Als christen kun je
bijna nergens meer naar kijken,
maar uit gewoonte kijk je toch."
„Dat gaat ongemerkt, ómdat
KRO-serie over leven in klooster
'Brides of Christ'. Links op de foto zuster Catherina (Josephine Byr
nes en rechts zuster Paul (Lisa Hansley). foto gpd
Hilversum monique brandt wat plotselinge beslissing. In
het klooster, waar ze tot Ca
therine wordt omgedoopt,
krijgt ze al snel een harts
vriendin: Veronica, oftewel
zuster Paul (een mooie rol
van Lisa Hensley). Samen
proberen ze heel wat zaken
aan de kaak te stellen. Zo ver
zet Catherine zich tegen de
regel om alleen de traditione
le denkers van de kerk te be
studeren, en heeft ze veel in
teresse voor de sociale kanten
van religie. Ze komt daarbij in
botsing met de steile zuster
Agnes (Brenda Fricker, ook te
zien in de VARA-serie Casual
ty), die vasthoudt aan de eeu
wenoude waarden en nor
men, en elke vorm van
'nieuwlichterij' afwijst. Zuster
Agnes verwijt Catherine dat
ze geen respect heeft voor de
autoriteit van de kerk.
Ook in de overige vijf afle
veringen staan de veranderin
gen binnen de kerk centraal.
Het is namelijk niet alleen
Diane die zich niet kan vin
den in de kerkelijke regels
„die stammen uit de zesde
eeuw." Het Tweede Vaticaan
se Concilie (1962 - 1965) ver
langde verandering in de
kerk. Dat levert conflicten op
die het klooster in twee kam
pen verdelen en zelfs leidt tot
het uittreden van religieuzen,
die het verstikkende klimaat
niet meer kunnen verdragen.
Scriptschrijver John Alsop
voerde tientallen gesprekken
met religieuzen ter voorberei
ding van een televisie-serie
over een katholiek klooster in
de roerige jaren zestig. Het re
sultaat, de zesdelige serie 'Bri
des of Christ' is alle moeite
zeker waard geweest. Vanaf
vanavond is 'Brides of Christ'
wekelijks bij de KRO te zien.
De serie, een co-produktie
tussen het Britse Channel
Four en de Australian Broad
casting Company, speelt zich
af in het klooster Santo Spi-
rilo in Sydney, waar ook een
meisjesschool is gevestigd.
Het is de tijd van de hippies,
de Vietnamoorlog, de op
komst van de pil. Ook de zus
ters krijgen binnen de kloos
termuren te maken met grote
maatschappelijke veranderin
gen, zoals de ontkerkelijking.
Veel religieuzen traden uit en
de Kerk begon vanaf die tijd
aan betekenis te verliezen.
In elke aflevering van 'Bri
des of Christ' staat één vrouw
centraal. In de eerste afleve
ring is dat de knappe Diane
(Josephine Byrnes). Het is
1962, ze is net afgestudeerd
en staat op het punt te trou
wen. Toch wordt ze over
mand door twijfels over haar
toekomst. Ze besjuit, tot grote
ontsteltenis van haar moeder
en haar verloofde, halsover
kop in te treden. „Ik wil meer
van God houden, ik wil Hem
dienen," zo verklaart ze haar
we geneigd zijn tot alle kwaad."
„Gemakzucht, slapheid met
altijd een wrange nasmaak. Al
leen door Gods genade zijn we
de knop machtig."(..) „Omdat
ik een zondig mens ben."(..)
Eerlijk is eerlijk, het zijn stuk
voor stuk eerlijke antwoorden.
Verveling blijkt de grote boos
doener voor het christelijke
kijkgedrag. Niet nodig, vindt
Knevel. „Er is voor christenen
zoveel te doen, dat geen enkele
christen zich zou behoeven te
vervelen. In een goed func
tionerende gemeente heeft ie
der lid zijn of haar plaats en
taak. Het is een schande
wanneer leden van een christe
lijke gemeente zich avond aan
avond laven aan de televisie,
terwijl broeders en zusters el
ders verkommeren." Tot zover
enkele opmerkingen van Knevel
aan het adres van televisiever
slaafden.
Hoofdstuk 7 van het boekje is
gereserveerd voor tips en aan
wijzingen. Knevel begint met
een aantal waarschuwingen en
beroept zich daarbij op enkele
Amerikaanse onderzoeken en
ervaringen. Televisie kijken is
een verslaving, dus als je min
der kijkt krijg je last van afkick
verschijnselen zoals depressies,
apathie, gebrek aan eetlust en
slaapproblemen. Althans, dat
zijn de ervaringen van een
Amerikaanse psychiater. In Ne
derland zal het niet anders zijn.
Maar goed, hoe komen we
van de TV-verslaving af? Dat be
gint met de (her)inrichting van
de televisiekamer, adviseert
Knevel, die zich door een Ame
rikaanse onderzoeker laat lei
den. Zet in de TV-kamer een
krat neer en doe daar kleurboe
ken, krijtjes, spelletjes etc. in. En
cassettes met christelijke mu
ziek, een bijbel en christelijke
kinderboeken. De aanwezigheid
van de goedgevulde krat zal kin
deren en volwassenen ervan
weerhouden de knop van de TV
om te zetten, denkt Knevel.
Spelletjes
We moeten meer spelletjes
gaan doen. „Daar waar vroeger
nog 's avonds gezellig met el
kaar gepraat werd of gezellig
spelletjes werden gedaan, kost
het nu de grootste moeite om
de kinderen en de oudere jeugd
bezig te houdenDat leidt tot
cafébezoek en allerlei vormen
van vandalisme. Ouders wordt
door Knevel op het hart gedrukt
dat zij veel meer aandacht aan
hun kinderen moeten besteden.
Dan kijken ze ook minder tele
visie.
Nog een advies: program
meer zo min mogelijk zenders.
„Voor sommige mensen is het
een sport om zoveel mogelijk
zenders te kunnen ontvangen,
laat het voor christenen een
sport zijn om er zo weinig mo
gelijk te programmeren." Kne
vel vindt de 3 Nederlandse zen
ders genoeg. „En als u toch niet
buiten een aantal buitenlandse
zenders kunt, programmeer
dan in elk geval niet MTV, Su
per Channel en RTL Television.
Deze commerciële zenders
blinken uit in het vertonen van
zondige beelden."
Nog een tip: leenhet zappen
af. „Aangezien ons hart van na
ture op de zonde gericht is, zal
de vinger ook haperen wanneer
de zonde geëtaleerd wordt."
Goede raad is duur, maar Kne
vel vraagt slechts de kostprijs
voor z'n boekje. Het is niet on
mogelijk van TV-verslaving af te
komen; gewoon die kijkdoos op
een ongemakkelijke plaats
neerzetten en kijken vanaf een
hardhouten keukenstoel.
Niet optimistisch
Knevel is er niet al te optimis
tisch over gestemd dat het
werkboek televisie erg veel zal
uithalen. In zijn epiloog schrijft
hilversum gpd
De TROS heeft drie nieuwe Amerikaanse televsie-series
aangekocht, waaronder een over het leven van de ver
moorde president John F. Kennedy. De opnamen van
de series zijn in volle gang of moeten nog beginnen. Na
vertoning op de buis in Amerika komen de produkten
op het Nederlandse scherm.
De eerste van de drie aankopen heet Missing Persons.
De serie gaat over een politie-afdeling die zich bezig
houdt met het opsporen van vermiste personen. De se
rie is een combinatie van politiedrama en reality-TV.
Missing Persons telt voorlopig dertien afleveringen,
maar waarschijnlijk loopt de serie uit tot 22 edities.
Hoofdrol is voor Daniel J. Travanti, die ook in Hill Street
Blues te zien was. Missing Persons, geproduceerd door
Stephen J. Cannell, heeft een vergelijkbare sfeer als de
ze oude politie-serie.
De tweede aankoop is getiteld JFK; Reckless Youth. De
serie volgt het leven van John F. Kennedy van zijn jeugd
tot het moment waarop hij als 29-jarige in het Ameri
kaanse congres wordt gekozen. De mini-serie is geba
seerd op het boek van Nigel Hamilton over dé ver
moorde president.
De nabestaanden van Kennedy hebben zich verzet
tegen het uitbrengen van zowel het boek als de serie,
De onvrede van zendercoördinator Toering
hilversum jan van stipriaan
Binnenkort mogen de publieke
omroepen dagtelevisie verzor
gen. De komst van RTL 5 is aan
staande. En met ingang van
eind augustus krijgen de com
merciële radiostations, die nu
uitsluitend via de kabel te be
luisteren zijn, een etherfrequen
tie. Voor Hilversumse radioma
kers factoren om behoorlijk re
kening mee te houden.
De vaste medewerkers van de
familiezender Radio 2 weten nu
al mee te praten over concur
rentie van buitenaf. Het afgelo
pen jaar hebben talloze luiste
raars deze (publieke) zender de
rug toegekeerd om hun heil te
zoeken bij één van de commer
ciële stations (RTL, Radio 10,
Sky Radio, danwel Radio 538).
Het marktaandeel van Radio
2 is daardoor in één jaar tijd ge
halveerd van 17 naar ongeveer 8
procent. Dat zijn cijfers die er
niet om liegen. Kees Toering,
zendercoördinator van Radio 2
is een en ander niet ontgaan.
Mede op verzoek van het Copra
(College van Overleg Pro
grammazaken Radio) schreef
hij een beleidsnotitie, waarvan
de kern in kort bestek luidt: er
moet een strakke en sterke, ver
ticale programmering komen,
waaraan alle omroepen zich in
grote lijnen zouden moeten
houden.
In de optiek van Toering zou
elke omroep zijn notitie werd
in de zenderredactie door een
meerderheid gesteund dage
lijks op hetzelfde tijdstip een
zelfde soort programma moeten
maken. Alle omroepen zouden
hun eigen presentator of pre
sentatrice moeten leveren. Het
format geeft omroepen nog de
vrijheid om zich te profileren
via identiteitsgebonden pro
gramma's.
Vraagtekens
Toerings beleidsnotitie waar
bij het Copra overigens ook al
de nodige vraagtekens plaatste
ging naar het NOS-bestuur
en daar werd het op verschillen
de onderdelen afgekraakt. De
algemene teneur in het NOS-
bestuur was: sommige zaken
gaan te ver, andere onderdelen
niet ver genoeg. Voor Kees Toe
ring reden genoeg om met on
middellijke ingang zijn functie
als coördinator neer te leggen.
„Zonder format heb ik niets in
handen. Dat betekent in de
praktijk namelijk dat elke om
roep gewoon z'n gang kan
gcfan."
„Radio 2 is de enige zender in
Nederland waar de program
mering nog een ratjetoe is. De
luisteraars herkennen Radio 2
niet. Ik had steeds voor ogen
om door middel van een inten
sievere samenwerking inclu
sief subredacties van Radio 2
de amusementszender van ons
land te maken. Een gezellig
heidszender, dus. Alleen op die
manier kunnen we ons hoofd
boven water houden", meent
Toering.
Hij beweegt zich al jaren in
Hilversum (Toering is eindre
dacteur Radio 2 bij de VARA) en
kent bijgevolg de beperkingen
van het publieke omroepbestel.
„Aan plannen voor samenwer
king kleven altijd één of meer
'maren'. EO en VPRO kun je bij
voorbeeld niet zomaar koppe
len. „Het is in Hilversum niet al
leen maar een kwestie van: wat
willen we. Het is hier gauw: wat
is het meest haalbare." En dan
heb je steevast de categorie ei
genwijzen: Toering noemt in dit
verband de KRO, „die een ge
heel eigen koers vaart, waar ik
wel problemen mee verwacht."
De KRO heeft onlangs het ra
dio-schema 'vertimmerd', met
het oogmerk om meer jongere
luisteraars te trekken. In het
Meerjarenplan Radio is Radio 2
volgens Toering, aan het vrije
spel der krachten overgelaten.
Radio 2 is daarin een beetje aan
zijn lot overgelaten, meent Toe-
ring, met als doel om er uitein
delijk een verdienzender van te
maken. „Overlaten aan het vrije
spel der krachten en er ook nog
een verdienzender van maken
noem ik een contradictie. Dat
gaat natuurlijk niet."
Nabootsen
„De strijd moet gewoon worden
aangebonden. En dan denk ik
heus niet meteen aan het na
bootsen van programma's zoals
die door Radio 10, RTL of Radio
538 worden gemaakt. Zij heb
ben intussen een positie in de
markt ingenomen. Ik vind datje
als publieke omroep iets extra's
moet leveren. Met lichte infor
matie en veel muziek. Recept
van de dag, ochtendkrantenru
briek, CD van de dag, noem
maar op."
Of hij moedeloos is, weet
Toering zelf eigenlijk niet. Te
leurgesteld is hij in elk geval.
„Omdat ik weet dat deze zender
in potentie een goede kans van
slagen heeft." Toering koestert
de hoop dat zijn (tijdelijke) op
volger, Gerard Oonk van de
NCRV, ongeveer de lijn van de
opgestapte zendercoördinator
dus een tamelijk strak sche
ma zal blijven volgen. „Over
verdergaande samenwerking
voor Radio 2 ligt de NCRV niet
meer dwars. Zij zullen vast pro
beren om verder te gaan met
het plan-Toering."
Toering vreest ook voor de
politiek, als het nog verder berg-
GESPROKEN
Hildegard Knef in De
Telegraaf:
„Toen ik zo vreselijk
ziek was en in zie-
kenhuizen lag, gaf ik
volmachten aan
mensen van wie ik
dacht dat ik ze kon vertrouwen.
Maar men maakte er misbruik
van. Alleen al mijn boeken 'Een
gegeven paard' en 'Het vonnis'
brachten zeventig miljoen gulden
op aan auteursrechten. En ja, het
is allemaal verdwenen. Waaraan?
Ik weet het met. Ik kan zelf niet
met geld omgaan, maar ik hoef
geen luxe, ik heb zelf geen jacht,
geen tweede bungalow. Ik doe
ook geen extreme dingen, maar
het is op, doordat ik mensen ver
trouwde die ik met vertrouwen
kon, zoals later bleek."
Medisch Centrum West, een van de gewraakte TV-series van Andries Knevel: „Het liefst worden in één uitzending alle 17 werken van het vlees
geëtaleerd." foto kippa
hij: „Het betekent al met al dat
dit boekje een tamelijk somber
boekje is geworden, maar dat
kon niet anders, immers de
werkelijkheid is ronduit somber
en er zijn nauwelijks licht
puntjes. Heb ik de illusie dat er
nu massaal selectief gekeken
gaat worden? Nee, die illusie
heb ik niet. Bij een groot
deel van de doelgroep zal het
vlees sterker zijn dan de geest."
Doe dat ding dat uit, werkboek
televisie, door Andries Knevel
Uitgeverij Kok Voorhoeve,
Kampen.
met name vanwege de beschrijving van de moeder van
John. Patrick Dempsey (27) speelt de rol van John F.
Kennedy. De uitzending is gepland voor november,
dertig jaar na de moord.
Ten slotte legde de TROS de hand op de veertien-de-
lige serie Winnetka Road, waarin de bewoners van een
rijke, maar verder onbeduidende wijk in het plaatsje
Oak Bluff worden gevolgd. Ed Begley Jr. (de onhandige
Victor Ehrlich in St. Elswehere) speelt een hoofdrol. De
serie ademt nagenoeg dezelfde sfeer als die van Twin
Peaks. De TROS is de eerste niet-Amerikaanse omroep
die de drie produkties op het scherm mag brengen. Ze
werden aangekocht van ABC en NBC.
Kees Toering: „Radio 2 moet een gezelligheidszender worden. Alleen
op die manier kunnen we het hoofd boven water houden." foto gpd
afwaarts gaat met Radio 2.
„Straks wordt Radio 2 nog een
politiek issue, bijvoorbeeld van
de WD. Luistert u wel eens
naar Radio 2? Nee? Waarom zou
je dan nog luistergeld betalen?
Als deze discussies op gang ko
men, loop je het risico dat je je
bestaansrecht verliest. En wat
dan? Dan is de ellende niet te
overzien, met alle ontslagen die
er dan aan kunnen komen."
Hildegard Knef: „Al mijn geld is
op, doordat ik mensen vertrouwde
die ik niet vertrouwen kon."
fotoarchief
Radio- en televisiepresentator Bas
Westerweel in Vara TV-Magazine:
„Misschien ben ik wel een ouwe
trut, maar als ik hoor dat mensen
hun kind van negen tot vijf naar
de crèche brengen, denk ik: Rot
op zeg! Zijn we al zo ver gedaald
in deze wereld? Mensen die heel
hard aan hun carrière werken en
daarnaast heel bewust een kind
willen, daar begrijp ik geen reet
van. Part-time ouders vind ik gê
nant."
Engelbert Humperdinck in Privé:
„Religie en mijn gezin zijn de be
langrijkste dingen in mijn leven.
Overal waar ik kom, wordt een al
taar ingericht. Een altaar waar ik
kan bidden en tot mijzelf kan ko
men. Wanneer je zoals ik om de
veertien dagen op reis bent, moet
je tot rust komen. Uit mijn katho-
lieke geloof put ik kracht. Kracht
die ik nodig heb om mijn publiek
te kunnen boeien en om verant
woord te leven."
Joanna Johnson, alias Caroline uit
de The Bold The Beautiful in
Story:
„Ik weet dat er geruchten gaan
dat ik uit de serie stap omdat ik
een verhouding zou hebben met
Ron (Ridge) Moss. Als je alles
moet geloven heeft iedereen op
de set een verhouding met ieder
een. Er zijn de verschrikkelijkste
artikelen geschreven over Ron en
mij. Dat soor dingen blijft han
gen. Waar rook is, is vuur is toch
het gezegde? Natuurlijk ontken ik
niet dat Ron en ik elkaar graag
mogen, maar een affaire met
hem? Volstrekt belachelijk. Hij is
gelukkig met zijn vrouw Shari."
Wally Tax van The Outsiders' in
Privé:
„Toen ik in de financiële proble
men zat, dronk ik een liter whisky
per dag en begon daar al mee als
ik wakker werd. Ik dronk dan uit
de fles, want door de kater van de
vorige dag trilden mijn handen zó
erg, dat ik niet eens een glas kon
vasthouden. Na een stuk of vier
stevige slokken ging het dan wel
weer en was ik ook weer in staat
een shagje te draaien. Ik beland-
de uiteindelijk in het ziekenhuis
en kreeg te horen dat als ik door
zou gaan met drinken, de ziekte
van Korsakovzou krijgen. Nu
drink ik niet meer, maar ik ben
wel vreselijk nerveus en trillerig."
Willem Bol in Privé:
„Ik ben veertig kilo afgevallen,
berïgestopt met roken, draag een
nieuwe bril en voel me nu een an
der mens. Ik zag eruit als een ge-'
pensioneerde notaris. Daar moesr
verandering in komen."
Dame Edna in Humo:
„Natuurlijk vraagt John Major mij
om advies. Die kleine schat belt
me soms midden in de nacht op
en stelt me dan pertinente vragen
die meestal verband houden met
de speech die hij de volgende dag
moet houden, of met nijpende po
litieke vraagstukken. Dan vraagt
hij bijvoorbeeld: 'Dame Edna,
waar ligt Hong Kong? Of hoe moet
ik doen als ik om het milieu geef?
Margriet Hermans over haar doch
ter in Humo:
„Awel, Celientje, wat lig je daar te
zeveren? Jij moet mi
nister worden! Die
kunnen ook zo zeve-
ren, en dan brengt
het tenminste nog
op."
