'Testen op homo-gen taboe'
'Wall Street wordt extreem overgewaardeerd'
Feiten &Meningen
Lege straat
MAANDAG 19 JULI 1993
2
Analist uit Vriezenveen waarschuwt voor diepe economische crisis
VRIEZENVEEN GEERT DEKKER
Stoomt Europa af op een crisis
zoals in de jaren dertig, of is er
slechts sprake van een kleine
dip? Voor beleggers is het een
spannende tijd. Het aantal
werklozen in de Europese Ge
meenschap stijgt. Dat geldt
ook voor de aandelenkoersen.
In het Overijsselse Vriezenveen
woont een beursanalist die
voorspelt dat de beurskoersen
zullen instorten. Hun waarde,
zegt hij, zal de komende acht
jaar 80 procent dalen. En vol
gende maand zal al duidelijk
worden of zijn berekeningen
kloppen.
Ruim een jaar na de beurskrach
van oktober 1987 zat Henk
Hulsbergen zes maanden diep
in de put. Niet dat hij zijn geld
kwijt was. Een paar maanden
voor de krach had hij immers
alles en iedereen geadviseerd
aandelen te verkopen. Nee,
Hulsbergen zat in de put, om
dat de neerwaartse beweging
begin 1989 niet doorzette. Dat
had volgens zijn verwachting
wel moeten gebeuren.
Maar na een maand of zes was
Prof. dr. W. J. van de Woestijne uit Heemstede kent het Elliott
Wave Principle niet, maar acht net als analist Hulsbergen de
kans op een economische crisis groot. De nu 92-jarige emeritus
hoogleraar economie vreest een herhaling van de jaren dertig.
Zijn visie baseert hij op het samenvallen van de dalende lijn van
twee economische curves, die van Juglar (Clement Juglar be
schreef in 1862 cycli van 8 tot 10 jaar) en die van Kondratieff (Ni-
colai Kondratieff beschreef in 1926 cycli van 45 tot 60 jaar). Vol
gens Van de Woestijne was 1990 een omslagpunt in de Juglar-
curve. De daling van deze curve valt sindsdien samen met de
daling in de Kondratieft-curve. De economische misère duurt
volgens Van de Woestijne hoogstwaarschijnlijk nog tot de eeuw
wisseling.
Drs. W. Suiker van Financiële Diensten Amsterdam (FDA)
heeft twijfels over de theorie van Elliot. Suiker en zijn collega's
doen voor de ING Groep beleggingsonderzoek. In Effectenperio
diekhet blad van de ING Bank, schreef Suiker eind januari dat
hij een recessie la jaren dertig 'onwaarschijnlijk' acht. „Toen
had je een hele snelle teruggang van 25 procent", licht hij toe,
„en nu van 0,75 procent." Suiker verwacht voor volgend jaar al
weer een reële economische groei (dus gecorrigeerd voor infla
tie) van minimaal een procent. De beleggingsanalist is gematigd
positief over de aandelenkoersen. „Weliswaar houdt de hoge
schuldenlast in Nederland het herstel enigszins tegen", zegt hij,
„maar ik zie echt geen overspannen markt waarin straks de
koersen als een zeepbel uit elkaar spatten."
Bij het Amsterdamse effectenkantoor Wijs en Van Oostveen
BV houden de analisten doorgaans geen rekening met cycli als
die van Elliott, Kondratieff of juglar. Sterker nog, beleggingsadvi
seur R. Gribbroek vindt afgaan op die curves eigenlijk onzin.
„Wij kijken meer naar wat de rente op een bepaald moment
doet en hoe het bedrijfsleven erbij staat", zegt hij. „Door de hui
dige lagere rentetarieven wordt er meer geïnvesteerd. Dat is op
zichzelf een goed teken. Het betekent ook dat mensen hun obli
gaties verkopen en in aandelen gaan". Gribbroek is 'voorzichtig
optimistisch' over de economische groei. „Toch verwacht ik niet
dat het herstel al begin volgend jaar inzet. Ik houd het op iets la
ter. Misschien eind volgend jaar of begin 1995. Toch, al die voor
spellingen: als er weer spanning komt rond de Perzische Golf,
kun je weer opnieuw beginnen met je beleggingsstrategie."
ABN AMRO werkt ook niet met de cycli van Elliott, Juglar of
Kondratieff. Het economisch bureau van de bank gaat voor dit
jaar uit van een krimpende economie (min 0,5 procent) en voor
spelt voor 1994 een groei van een procent. Macro-econoom drs.
N. Kiene ziet de bedrijfswinsten voor dit jaar gemiddeld met vijf
procent dalen, terwijl het bureau voor volgend jaar uitgaat van
een gemiddelde winstgroei van tien procent. Zorgelijk vindt
ABN AMRO de snelle afbraak van de werkgelegenheid, maar
Kiene en de zijnen zien daar niet onmiddellijk een naderende^
crisis in. In de laatste uitgave van de ABN AMRO-publikatie
Kerngetallen NederlandseBeursfonden tenslotte wordt uitgegaan
van een stagnerende winstontwikkeling van Nederlandse beurs
genoteerde fondsen, terwijl van de internationals in 1993 een
winstgroei van elf procent wordt verwacht. Het verschil zit in de
Noordamerikaanse belangen van die laatste groep. In de VS im
mers vindt nu al economisch herstel plaats en wordt tevens ge
profiteerd van een aantrekkende dollarkoers.
het leed geleden. Nieuwe tellin
gen volgens Elliott Wave Princi
ple zetten Hulsbergen op het
spoor van het begin van een to
tale en vooral langdurige ineen-
•storting van zowel de economie
als de aandelenprijzen. Als
Hulsbergen gelijk heeft, dan is
het ditmaal echt raak. In de zo
mer van 1993 gaat het mis met
de wereldeconomie, had hij uit
gerekend. Het is nu nog niette
zeggen of hij gelijk heeft of niet.
Wel is duidelijk dat de werk
loosheid in het Westen explosief
stijgt en de consument steeds
meer de hand op de knip houdt.
De theorie waarmee Hulsber
gen werkt, later bekend gewor
den als het Elliott Wave Princi
ple (EWP), werd in de jaren der
tig ontwikkeld door de Ameri
kaanse accountant Ralph Elliott.
Hij onderwierp de aandelen
koersen van Wall Street aan een
minutieuze studie en ontdekte
een golfpatroon. Vervolgens
concludeerde hij dat de golven
ontstaan door stemmingsveran
deringen in de economie, dat
die golven dus worden veroor
zaakt door gedragspsychologi
sche factoren.
Elliott ontwaarde een 'basispa
troon van menselijk handelen':
elke dag, elk jaar, zelfs elk de
cennium of eeuw gaan we met
z'n allen telkens drie stapjes
vooruit, gevolgd door twee stap
jes terug. Dat patroon vond El
liott in de bewegingen van de
aandelenindexen, maar hij zag
tevens overeenkomsten met de
opkomst en ondergang van hele
beschavingen. Het EWP werd in
de jaren tachtig beroemd, toen
financieel analist Robert R.
Prechter met Elliott-voorspel-
lingen de status van beursgoe-
roe bereikte.
Henk Hulsbergen uit het
Overijsselse Vriezenveen is Ne
derlands meest prominente 'El-
liotter'. Aandelen, valuta, goud
en zilver, onroerend goed of
kunst: hij maakt grafieken en
voorspelt het komende prijsver
loop.
Dat kan, zo stelt Hulsbergen in
navolging van Elliott, omdat er
zowel op grote als op kleine
schaal een eeuwig patroon in
zit. In vijf golven gaat de prijs
omhoog drie impulsen afge
wisseld door negatieve correc
ties en dan weer omlaag via
twee dalingen, onderbroken
door een positieve correctie.
Dan stokt de ontwikkeling op
ongeveer een- of tweederde van
het laatste topniveau, waarna
een nieuwe golf begint.
Een grondige analyse kost veel
tijd. Hulsbergen: „Daar kan ik
dagen, weken, maanden op
puzzelen, want de natuur tracht
z'n patroon te verhullen. Maar
ineens is er dan die vondst,
waardoor alles wordt verklaard.
Dat is een opwindend moment,
een creatief moment ook. Ik
omschrijf mijn werk ook liever
als kunst dan als wetenschap."
Hulsbergen, die leeft van de uit
gave van een beleggersblad en
van het geven van adviezen,
zweert bij de Elliott Wave. „Alles
valt op z'n plaats", zegt hij. „De
opkomst en ondergang van de
Maya's, van het Romeinse Rijk,
noem maar op. De golven to
nen het natuurlijke evenwicht,
ze tekenen de nietigheid van de
mens."
De economische redenen die de
Elliott-aanhangers nu al enkele
jaren aanvoeren om een grote
teruggang in de wereldecono
mie te voorspellen, zijn onder
meer de buitensporige schulden
van tal van landen. Ook de
enorme overproduktie in vrijwel
elke sector van industrie en
dienstverlening wordt ge
noemd. „Dat heeft geleid tot de
huidige excessieve overwaarde
ring van beleggingswaarden,
zoals aandelen, onroerend goed
en ook kunst."'
Dat gaat dus mis volgens het
EWP. Hulsbergen: „Typerend is
het huidige extreme vertrouwen
van de massa in de lange ter
mijn. Daarin herkennen we de
top van de vijfde golf sinds de
jaren dertig en bovendien de
top van de grotere, vijfde golf
sinds het einde van de 18de
eeuw. Er kqmt een periode van
enkele tientallen jaren inkrim
ping. Golven van kapitaalsver
nietiging en sterk dalende aan
delenkoersen zullen worden af
gewisseld met tijdelijke econo
mische groei en weer oplopen
de prijzen. De vraag is of de ge
meenschap zal terugkeren naar
he,t sociale niveau van de jaren
zeventig of naar dat van de ja
ren twintig en dertig. Ik ver
wacht het laatste. U gelooft het
niet, maar dat is nu eenmaal de
menselijke natuur. De mens is
geneigd de direct achter hem
liggende ontwikkelingen recht-
lijnig door te trekken, terwijl El
liott juist aantoont dat je telkens
moet kijken naar de verande-
Hufsbergen noemt zichzelf ove
rigens een optimist. „Tot verve
lens toe", zegt hij. „Hoe slecht
het dadelijk ook wordt, het
maakt allemaal deel uit van het
groeiproces van de samenle
ving. Het Wave Principle is uit
eindelijk een principe van voor
uitgang, de correctie is altijd
kleiner dan de groei die daaraan
voorafging."
Terug nu naar de effectenbeur
zen. Hulsbergen: „Iedereen
roept kopen, kopen, kopen,
maar Wall Street is al tijden ex
treem overgewaardeerd. We
hebben uitgerekend dat de Dow
Jones-index, die nu rond de
3.500 punten schommelt, tot
rond de 3.655 zal stijgen ergens
in augustus, waarna de ineen
storting volgt. Uiteindelijk zal
de beurskrach van 1987 kinder
spel zijn vergeleken met wat
nog komt. Tussen nu en acht
jaar dalen de aandelen 80 pro
cent in waarde."
De 'profeet' uit Vriezenveen
verwacht niet dat er veel naar
hem zal worden geluisterd.
„Het vereist een soort recalci-
trantie om tegen de stemming
op de markt in te gaan."
Woedende homoseksuelen, die hun belangenorganisatie
om actie vragen. En een alom gerespecteerd deskundige
die een test-verbod bepleit. Het nieuws dat Amerikaanse
onderzoekers de sporen hebben ontdekt van een gen dat
mannen een grote kans geeft homoseksuele eigenschap
pen te ontwikkelen, is her en der als een bom ingeslagen.
,,Ik ben blij dat ik het niet gevonden heb", zegt prof. dr.
H. Galjaard, hoogleraar in de antropogenetica, „Anders
had ik nu aan Jan en alleman moeten uitleggen waarom
ik dergelijk onderzoek doe, en waarom ik er mee verder
wil gaan."
De ontdekking dat homoseksu
ele mannen in veel gevallen een
'homo-gen' op hun x:chromo-
soom meedragen, betekent dat
hun seksuele geaardheid (me
de) met erfelijkheid heeft te ma
ken. En maakt het mogelijk zelfs
nog niet geboren jongetjes op
een sterk verhoogde kans op
homoseksualiteit te testen. Het
COC, de Nederlandse Vereni
ging voor Integratie van Homo
seksuele Mannen en Vrouwen,
kreeg de afgelopen dagen heel
wat leden aan de telefoon die
zich kwaad afvroegen wat on
dernomen kan worden tegen
wetenschappers die zich met
hun seksuele voorkeuren be-
COC-directeur Anja van Koot-
en-Niekerk noemt het weten
schappelijk speurwerk 'onzin
nig'. „Je komt ermee op heel ge
vaarlijk terrein. Dan moet je bij
voorbeeld aan het afbreken van
zwangerschappen denken, om
dat ouders geen homoseksueel
kind willen. Of aan allerlei me
dische keuringen. Los daarvan,
getuigt het zoeken naar een 'ho
mo-gen' van een uiterst beperk
te en ouderwetse visie. Seksuele
geaardheid en beleving wordt
bepaald door een complex ge
heel van factoren. Dat is in de
jaren vijftig al door de onder
zoeker McKinsey aangetoond.
Het uitgangspunt dat seksuele
geaardheid een erfelijke kwestie
is, dateert van honderd jaar te
rug en is al lang een gepasseerd
station."
De COC-directeur gaat er voor
alsnog van uit dat de berichtge
ving over het 'homo-gen' een
'wat opgeblazen verhaal' is, dat
past in het boek van de eerdere
'schedelmeters', van wier we
tenschappelijke kennis nu nie
mand meer wakker ligt. „Echt
een zomerkomkommer."
Galjaard, hoogleraar antropoge
netica, moet haar wat dat be
treft uit de droom helpen. Hij
noemt het Sc/ence-artikel, waar
in de Amerikaanse onderzoe
kers hun bevindingen wereld
kundig maken, uiterst serieus.
De politici behoren nü
de koppen bij elkaar te steken. Ze
moeten nü de moed hebben daar
een uitspraak over te doen. foto
anp herman pieterse
„Het is gepubliceerd in een heel
goed tijdschrift. Ik heb het gele
zen en het maakt een zeer be
trouwbare indruk. Het is ge
woon goed. Het is de eerste be
langrijke stap in het genetisch
onderzoek naar seksuele ge
aardheid."
Wat Galjaard betreft mag dat
onderzoek gewoon doorgaan.
„We zoeken als mensen naar
kennis, omdat we willen begrij
pen. Daar is niets mis rnee."
Maar de toepassing van de ken
nis over een 'homo-gen', bij
voorbeeld bij medische keurin-
zoek, is wat hem betreft taboe.
„Wij voeren tests uit om te zoe
ken naar de kansen op ernstige
ziekten of ernstige handicaps
die verdriet veroorzaken. Dat is
aanvaardbaar. Daar zijn we het
in Nederland nu wel over eens.
Maar we moeten voorkomen
dat wordt getest op eigenschap
pen die in onze cultuur als nor
maal worden ervaren, zoals ho
moseksualiteit. Er zijn niette
min mensen die homoseksuali
teit als iets verschrikkelijks zien.
Als dat tot abortussen leidt, zou
ik dat verschrikkelijk vinden.
Die deur moeten we dicht doen.
Het is nü zo ver dat Hirsch Bal-
lin, Simons en de specialisten in
de kamer de koppen bij elkaar
moeten steken om regelgeving
voor te bereiden."
De Amerikaanse studie werd
verricht door een team van vijf
onderzoekers onder de hoede
van het Kankerinstituut van de
VS. Bij een genetische analyse
van de x-chromosomen van 40
stel homoseksuele broers ont
dekten ze in 33 gevallen dat be
trokkenen eenzelfde patroon
DNA-markeringspunten had
den geërfd. Galjaard: „Ze heb
ben het gen nog niet gevonden,
maar als ze doorgaan met het
onderzoek zullen ze het heel
snel te pakken hebben. We we
ten al heel veel over het x-cro-
mosoom bij mannen. Twee jaar
geleden hebben we het gen ont
dekt dat bij mannen zwakzin
nigheid veroorzaakt. Daar ligt
het vlak naast. Als ze over een
jaartje dat gen hebben ik
denk niet dat het langer duurt
kunnen we zien wat voor ei
wit het is. Dan kun je meer aan
de weet komen over de functie
en kom je een stap verder in het
genetisch onderzoek naar het
begrip seksuele geaardheid."
De hoogleraar zelf zal aan der
gelijk onderzoek niet bijdragen.
Hij ziet er de urgentie niet van
in. Galjaard berijdt liever zijn
genetisch stokpaardje dat alle
mensen ongelijk zijn, en dat
omgevingsfactoren ook een rol
spelen. Wie daadwerkelijk met
genetische tests op homoseksu
aliteit wil beginnen, hoeft vol
gens Galjaard nu niet meer op
verder wetenschappelijk onder
zoek te wachten. „Met het ver
haal van die Amerikaanse on
derzoekers kun je nu al tests
uitvoeren, ook prenataal. In ons
land hebben we zeven centra
die de vrijheid hebben dat wel
of niet te doen. We zijn nu aan
de vraag toe of dat moet wor
den afgestopt. De politici beho
ren nü de koppen bij elkaar te
steken. Ze moeten nü de moed
hebben daar een uitspraak over
te doen."
gen or zwangerscnapsonaer-
Nederland moet de toepassing van gene
tisch onderzoek naar seksuele geaard
heid verbieden. „De politiek moet nu die
moed opbrengen." Dat is de alarmeren
de reactie van prof. dr. H. Galjaard, na
lezing van het Science-artikel, waarin
Amerikaanse onderzoekers melden dat
ze een gen op het spoor zijn dat mannen
een grote kans geeft op homoseksuali
teit. Galjaard, bij uitstek deskundig op
het terrein van de antropogenetica (leer
van het ontstaan van de mens), is er ze
ker van dat de onderzoekers het gen bin
nen een jaar te pakken hebben. Ze zijn
volgens hem al zo dichtbij dat hun ont
dekkingen het nu al mogelijk maken via
tests aan de weet te komen of een onge
boren jongetje een grote kans heeft zich
tot homoseksueel te ontwikkelen. De
hoogleraar verzet zich'niet tegen verder
wetenschappelijk onderzoek naar seksu
ele geaardheid. Maar een maatschappij
als Nederland, waar homoseksualiteit als
normaal wordt ervaren, mag van hem
niet toestaan dat die kennis wordt toege
past, bijvoorbeeld om zwangerschappen
af te breken. „Dat zou ik verschrikkelijk
vinden."
STANDPLAATS AMSTERDAM
De Rivierenbuurt in Amsterdam-Zuid maakt deel
uit van het monumentale Plan Zuid van de archi
tect en stedebouwkundige H.P. Berlage. Een bij
zondere wijk, geliefd vanwege de bijzondere ar
chitectuur en visie op de stadsinrichting. Vóór de.
Tweede Wereldoorlog ook een buurt waar veel jo
den woonden. Wie het zich maar even kon per
mitteren, verliet de armoedige 'Jodenhoek' rond
het Waterlooplein. De trek naar de Rivierenbuurt
was groot. Vlak voor de oorlog woonde ongeveer
32 procent van de joden er. Na de bevrijding wa
ren van de 17.000 joodse bewoners nog slechts
4.000 in leven.
'De straat was leeg', heet de stadswandeling die
onlangs bij het Verzetsmuseum is verschenen.
Het geïllustreerde boekje biedt niet alleen een
aardige blik op de bijzondere architectuur in dit
deel van Amsterdam, maar vooral op wat zich
daar tijdens de oorlogsjaren afspeelde. Er woon
den nogal wat beroemde Amsterdammers in deze
buurt. Misschien wel de meest bekende van allen
was Anne Frank. Tot 6 juli 1942 woonde de fami
lie Frank op Merwedeplein 37. Die dag besloot
het gezin onder te duiken in het Achterhuis op de
Prinsengracht. Ook hun helpster Miep Gies
woonde in de bezettingstijd in de Rivierenbuurt,
aan de Hunzestraat 25.
'De straat was leeg' slaat op de laatste grote razzia
in Amsterdam, op 20 juni 1943. Die dag werd de
Rivierenbuurt 's morgens omsingeld. Uit de luid-
Sprekers van de politiewagens klonk het bevel:
„De joden moeten zich voor onmiddellijk vertrek
gereed houden! De andere bewoners mogen zich
niet op straat begeven!" De nazi's haalden die
dag in Amsterdam-Zuid en -Oost 550 joden op.
Daarmee kwam het totaal aantal gedeporteerde
Nederlandse joden op 100.000. Een gedenkbord
op het kindermonument aan de Gaaspstraat her
innert nog aan al diegenen die nooit meer in hun
Rivierenbuurt terugkeerden.
Zoals Max Kannewasser. Samen met Nol van We
zel vormde hij het in de jaren dertig populaire
zangduo Johnny Jones. Het duo trad op voor de
VARA-radio en zette in 1938 hun grootste succes
op de plaat: 'Meneer Dinges weet niet wat swing
is'. Ze kwamen om in Bergen-Belsen. Ook de ver
zetstrijder Gerrit van der Veen was een van die
velen. Zijn atelier had hij in de Zomerdijkstraat,
waar hij als beeldhouwer werkte. Onderzijn lei
ding werd in 1943 het Amsterdamse bevolkings
register in vlammen gezet. Vrijwel alle leden van
zijn verzetsgroep werden gearresteerd. Van der
Veen Wist te ontkomen. Bij een poging de gevan
gen kameraden te bevrijden uit het Huis van Be
waring aan de Weteringschans raakte hij zwaar
gewond. In de duinen bij Overveen werd hij door
de nazi's geëxecuteerd.
„Ik ga zelfs nooit meer door die straat", zei de
historicus Jacques Presser over de Roerstraat,
waar hij tot 1943 woonde. Presser, onder meer
bekend van zijn boek 'De ondergang', zag zelf
kans nog tijdig onder te duiken. Hij overleed in
1970. De tramremise aan de Lekstraat vormde op
25 februari 1941 een belangrijke peiler in de Fe
bruaristaking. Als eerste onderdeel van het Ge
meente Vervoerbedrijf werd daar besloten die dag
niet uit te rijden en zo de staking tót een succes te
maken.
De proloog tot die staking speelde zich niet ver
van de Lekstraat af: in de ijssalon Koko aan de
Van Woustraat. De eigenaren, twee Duits-joodse
vluchtelingen E. Cahn en A. Kohn, verzetten zich
samen met een knokploeg tegen de Duitse bezet
ter. Het treffen leidde tot de arrestatie van Cahn!
Als eerste in Nederland werd hij geëxecuteerd. In
totaal veertig van deze historische plekken wor
den in deze interessante stadswandeling beschre
ven. Een aardig initiatief van het Verzetsmuseum,
dat zelf eveneens in de Rivierenbuurt is te vinden:
in de voormalige synagoge aan de Lekstraat.
THEA VAN BEEK
Roze Zaterdag 1989 in Haarlem. Testen van (geboren en ongeboren) kinderen op e
worden verboden, vindt Galjaard.
TOM JANSSEN
Amerikaanse vondst leidt tot opschudding
Koerslndex Alg.
AMSTERDAM
Gekoppeld
