Danica Draskovic
zekerder dan ooit
Japanse socialisten aan rand van de afgrond
Feiten &Meningen
Kandidaten zelf in
Japan belangrijker
dan hun partij
'Ossies'%hongeren voor behoud van hun Kalimijn
Japan gaat zondag naar de stembus. Na twee weken zien de
900 kandidaten het resultaat van campagnevoeren in aile
hoeken van de 129 kiesdistricten. Belangrijke deelnemende
partijen zijn de al veertig jaar regerende Liberaal Democrati
sche Partij, twee afsplitsingen daarvan de Shinsei (Ver-
nieuwings Partij) en Sakigake (Pioniers Partij). Shinseito
heeft inmiddels samenwerking gezocht met de socialistische
SDJP, de buddhistische Komei, de Democratische Socialisten
en de Verenigde Sociaal Democraten. Ook de Nieuw Japan
Partij, een vorig jaar opgerichte anti-corruptiepartij is een
belangrijke kandidaat. De Japanse communistische partij is
te klein om hoge verwachtingen van de verkiezingen te heb
ben.
VRIJDAG 16 JULM 993
TOKYO TERRY MCCARTHY
THE INDEPENDENT
De Japanse Socialistische Partij
gaat zondag waarschijnlijk haar
slechtste verkiezingsresultaat in
jaren tegemoet. De paradoxale
reden hiervoor is dat de partij
wel eens gevraagd zou kunnen
worden om deel uit te maken
van de volgende regering. Veer
tig jaaT lang hebben de socialis
ten als permanente oppositie
partij in de politieke schaduw
vertoefd. Maar nu ze voor het
eerst in de schijnwerpers staan,
verbleken ze zienderogen.
„De partij balanceert op de
rand van de afgrond", zei partij
leider Sadao Yamahana vorige
week na een opiniepeiling
waaruit bleek dat de socialisten
bijna 50 procent van hun zetels
dreigen te verliezen. Toen de
Diet (het parlement) vorige
maand werd ontbonden, had de
partij 137 zetels. Maar kiezers
zijn massaal op zoek naar een
nieuwe oppositiepartij en het
lijkt erop dat de socialisten min
der dan 80 zetels over zullen
houden.
De reden voor de teruggang van
de socialistische partij heeft al
les te maken met de reden van
haar bestaan sinds 1955. Ze
functioneerde als een bolwerk
tegen de uitwassen van de rege
rende LDP. Mgar noch de kie
zers noch de socialistische par
tijleden zelf hebben ooit ge
dacht dat de partij zou kunnen
gaan regeren. Meestal stelde de
partij niet eens genoeg mensen
kandidaat om de meerderheid
in de Diet te kunnen winnen.
Zodoende kon de partij zelfs de
meest eigenaardige marxi^-
tisch-leninistische politiek uit
dragen, zonder dat haar positie
als belangrijkste oppositiepartij
in gevaar kwam. Tot grote te
vredenheid van de LDP worden
de beleidsvormende commis
sies van de socialisten gedomi
neerd door hardelijners van de
linker vleugel, die verhinderen
dat meer pragmatische leden
het partijprogramma wat meer
gematigd maken, zodat het ac
ceptabeler wordt voor de ge
middelde Japanse kiezer.
Maar toen Tsutomu Hata sa
men met 43 aydere parlements
leden de LDP verliet om de op
positiepartij Shinsei (Vernieu
wing) te vormen en informeer
de naar mogelijke partners in
een anti-LDP regeringscoalitie,
belandden de socialisten in een
lastig parket. Als ze weigerden
zich bij de coalitie aan te slui
ten, zouden ze de LDP weer aan
de macht helpen. Maar als ze
besloten om wel aan de coalitie
deel te nemen, zouden ze hun
linkse politieke programma
moeten terugnemen om aan
sluiting te vinden bij Hata's
conservatieve agenda.
Aanvankelijk neigden de socia
listen ertoe om toch met de
Shinsei partij in zee te gaan en
Yamahana verklaarde zelfs dat
hij een eventueel premierschap
van Hata zou steunen. Maar
toen begon de partij haar fout
in te zien. Op 27 juni verloren
de socialisten in stadsraadver
kiezingen in Tokyo meer dan de
helft van hun zetels. De kiezers
leken in opstand te zijn geko
men tegen de plotselinge, op
portunistische koerswijziging
van de partij. De volgende dag
begon Yamahana zich te distan
tiëren van zijn nieuwe vriend
Hata.
Het grootste struikelblok tussen
de traditionele socialisten en de
nieuwe conservatieven is waar
schijnlijk de kwestie van de Ja
panse grondwet. De socialisten
hebben zich altijd fel verzet te
gen pogingen van de LDP om
de pacifistische grondwet van
het land te wijzigen. Ze hechten
met name aan artikel 9, dat het
gebruik van geweld bij het op
lossen van internationale con
flicten te enen male afwijst.
„Dit is de enige reden waarom
ik de socialisten altijd heb ge
steund", zegt Miyokichi Sakai,
een gepensioneerde leraar uit
Niigata. „We moeten de grond
wet beschermen. Als die wordt
veranderd, zal Japan troepen
overzee sturen en zal het Japan
se militarisme weer herleven."
Maar Hata en Ichiro Ozawa, de
drijvende krachten achter de
Shinsei partij, zijn juist tegen dit
soort pacifisme gekant. Ozawa
was vorig jaar de architect van
een wet die Japanse troepen
toestond om deel te nemen aan
VN-vredesacties in Cambodja.
Op het moment zijn de socialis
ten nogal vaag over hun strate
gie. Ze roepen dat de LDP uit
het zadel moet worden gelicht,
maar weigeren te zeggen door
wie haar plaats moet worden
ingenomen. Maar deze ondui
delijkheid jaagt nog meer kie
zers weg. Het is alsof de partij,
die zo lang de belangrijkste op
positiepartij was, bezig is zich
zelf op te heffen.
VERTALING: MARGREETHESLINGA
Haar filmster-uiterlijk is geruïneerd door vijf weken van
aframmelingen in de gevangenis en ze loopt bijna dub-
belgebogen door ruggegraatletsel dat haar door Slobodan
Milosevics zware jongens is toegebracht. Maar nu ze uit
de gevangenis is vrijgelaten, is Danica Draskovic, de
vrouw van de Servische oppositieleider Vuk Draskovic,
vastberaden om de demonstraties tegen het Servische
nationalistische regime te blijven leiden, totdat Milosevic
en de zijnen zijn gevallen.
De Servische oppositieleider,
Vuk Draskovic, heeft gis
terochtend de neurochirurgi-
sche kliniek in Belgrado verla
ten, aldus een mededeling van
zijn partij. Draskovic en zijn
vrouw werden op 2 juni gear
resteerd wegens deelneming
aan betogingen tegen presi
dent Slobodan Milosevic. De
Draskovics werden daarbij
mishandeld en zwaar verwond
door de politie.
De Servische oppositieleider,
de grote tegenstrever van de
Servische president Slobodan
Milosevic, werd eind vorige
week met zijn vrouw Danica
vrijgelaten nadat zij ruim een
week in hongerstaking hadden
doorgebracht. Milosevic ver
leende onder grote internatio
nale druk de Draskovics gratie.
De president was van mening
dat critici de gevangenhouding
van de Draskovics anders zou
den misbruiken voor een anti-
Servische campagne. Het par
don voor de oppositieleider en
zijn vrouw kwam na interven
tie van onder meer dë Ameri
kaanse president Clinton, zijn
Russische ambtgenoot Jeltsin
en de Duitse bondskanselier
Kohl.
is nog niet bekend, maar Dani
ca heeft beloofd dat ze protest
marsen zal blijven organiseren
tegen de man die ze betitelt als
de Ceausescu van Servië. „Ik
heb nieuwe kracht ontleend aan
mijn directe confrontatie met
de verschrikkelijke dictatuur in
Servië. Vroeger zou ik nooit
hebben geloofd dat iemand zo
behandeld kon worden als ik nu
zelf aan den lijve heb ondervon
den. In Oeganda ja, maar in het
hart van Europa nooit."
VERTALING MARGREET HESLINGA
In veel landen stemmen kiezers
op een politiek programma van
een partij of kandidaat, zeker in
moderne landen. Niet in Japan,
met name niet in de wat meer
landelijke gebieden. Daar zijn
de kiezers nog steeds bereid
hun stem te geven aan de politi
cus die veel voor het district
heeft betekend.
Een mooi voorbeeld van derge
lijk politiek cliëntelisme is No-
boru Takeshita. Takeshita is een
bekende naam in de Japanse
politiek, zeker binnen de rege
rende Liberaal Democratische
Partij (LDP). Al jaren wordt hij
in verband gebracht met cor:
ruptie en contacten met de Ja
panse onderwereld. Zo zeer
zelfs dat zijn partij, ook niet
echt brandschoon, hem na 35
jaar liet vallen.
Dat betekent niet dat hij niet in
het nieuwe Lagerhuis zal terug
keren. Het wordt zelfs uitgeslo
ten geacht dat iemand anders
dan Takeshita, die nu als onaf
hankelijk kandidaat meedoet,
de zetel van het district Shi-
mane in de wacht zal slepen.
In Shimane lopen ze met hem
weg en zeker in het dorp Ka-
keya, waar zijn familie een saké-
bedrijf bezit. Takeshita heeft
veel voor het gebied gedaan
vindt men: nieuwe wegen,
bruggen en zelfs twee vliegvel
den.
Takeshita wordt ervan beschul
digd criminelen te hulp te heb
ben geroepen om zijn verkie
zing tot premier zeker Je stellen.
Ook zou hij geld hebben aange
pakt van het Sagawa-vervoerbe-
drijf. Als minister van financiën
zou hij misbruik van openbare
fondsen hebben gemaakt en hij
was ook betrokken bij het Re-
cruit-omkopingsschandaal.
Maar daar zit men niet mee in
Shimane. De mensen geloven
niets van al die verhalen. Men is
veel bezorgder over de trek van
de jongeren naar de grote ste
den, met de vergrijzing van het
dorp. Takeshita belooft daar iets
aan te doen en op hun stem
men kan hij rekenen, zoals hij
dat de vorige zeven keer ook
kon.
Ook voor andere bekende poli
tici gaat dit op. Neem Ichiro
Ozawa, die vorige keer voor de
LDP in het parlement werd ge
kozen, maar samen met 35 an
dere LDP'ers de partij verliet
om een nieuwe groepering op
te richten: Shinseito (Japan Ver
nieuwing Partij).
Ozawa heeft zijn gezicht ook
niet laten zien, naar men aan
neemt om de ldezers niet te
herinneren aan de vroegere
banden tussen Shinseito en de
inmiddels door hen zo verfoei
de LDP. Maar echt gevaar om
zijn zetel in Iwate te verliezen
bestaat er niet. De kiezers in
zijn district vinden dat Ozawa
veel voor hen heeft gedaan. „Hij
is dan misschien wel een kloot
zak, maar hij is onze klootzak",
zo zei een inwoner.
Ook de formele leider van
Shinseito, ex-minister van fi
nanciën Tsutomu Hata, lijkt
nauwelijks gevaar te lopen zijn
zetel te verliezen, hoewel hij uit
de LDP stapte. Hata erfde de ze
tel in het bergachtige Nagano in
De Japanse premier Kiichi Miyazawa bezoekt het gebied dat eerder deze week werd getroffen door een aard
beving. Zijn LDP-partij staat waarschijnlijk flink zetelverlies te wachten bij de verkiezingen van aanstaande
zondag. foto reuter
feite van zijn vader en niets
wijst er op dat de kiezers hem
het vertrek uit de LDP kwalijk
nemen.
Nagano is een zogenoemd drie-
zeteldistrict. Ook Shoichi Ide is
een politicus van de tweede ge
neratie. En ook Ide besloot de
LDP de rug toe te keren. Hij
stapte echter over naar Shinto
Sakigake (Voorloper Nieuwe
Partij). Alles wijst er op dat ook
hij zich geen zorgen hoeft te
maken over de trouw van de
kiezers.
Dit betekent echter niet dat alle
kandidaten in elk district zich
geen zorgen behoeven te ma
ken. Er is wel degelijk sprake
van partijtrouw. In de steden is
men avontuurlijker ingesteld en
lijken kiezers sneller bereid hun
stem aan een ander te geven.
Maar elders zijn velen bang
voor een toekomst zonder de
ervaren LDP.
„Ik ben vastbeslotener dan
ooit", verklaart een strijdvaardi
ge Danica. „Vuk heeft hen dan
misschien vergeven voor wat ze
ons hebben aangedaan, maar ik
kan dat niet." Ze huilt wanneer
ze zich haar beproevingen in de
gevangenis herinnert, na haar
arrestatie wegens opruiing van
het volk buiten het parlement.
„Ik werd aan mijn haren over
de vloer getrokken, in mijn ge
zicht gestompt, in mijn rug en
nieren geschopt en bespuugd
door een groep van dertig poli
tieagenten die schreeuwden
'moslim hoer, we zullen je
bloed drinken!'."
Maar de dagelijkse aframmelin
gen met wapenstokken, waar
door ze over de vloer van haar
raamloze cel zeilde, waren vol
gens Danica minder erg dan de
psychologische martelingen in
de kerkers van Milosevic. „Ik
moest elke dag toekijken hoe ze
mijn man naar een andere ka
mer sleurden, waar ik precies
kon horen hoe ze hem afros
ten", vertelt Danica. „Ik zat daar
en zag hoe de agenten een voor
een de kamer verlieten, terwijl
ze het zweet van hun voorhoofd
veegden, uitgeput door wat ze
mijn man hadden aangedaan.
Toen ik een keer 'Vuk!' riep,
antwoordde hij 'O Dana, ik ben
niets meer waard'. Toen haal
den ze hem weg en een maand
lang zag ik hem niet meer."
De levensloop van de 48-jarige
Danica is opmerkelijk, van haar
jeugd in een Servisch nationa
listisch 'Chetnik' huishouden in
Montenegro via een luxe leven
als vrouw van een bijzonder
succesvolle romanschrijver tot
eenzame opsluiting in het ge
vangen isfort van Belgrado.
Ze geeft vrolijk toe, dat zij ooit
samen met Vuk een luxe le
ventje leidde met vakanties in
hun comfortabele villa aan de
Montenegrijnse rivièra en ex
clusieve kleding van Italiaanse
modeontwerpers, die hun crea
ties speciaal toesneden op haar
rijzige figuur, ravenzwarte haar
en oogverblindende glimlach.
Maar het zwierige, rijke leven
was haar niet genoeg. „Ik kan
niet tegen onrecht. Ik wil het
bestrijden en ben niet bang om
dat ook daadwerkelijk te doen",
aldus Danica. „Ik móet eenvou
digweg vechten voor een demo
cratisch Servië met een echt
vrije oppositie. In de gevangenis
noemden de bewakers me een
psychopaat, omdat ik zo op
standig was."
Veel Serviërs verketteren Danica
Draskovic niet als een psycho
paat, maar als een landver-
raadster. Ze kreeg nationale be
kendheid vanwege haar scherpe
afkeuring van de massamoord
op tienduizenden moslims in
Bosnië, waarbij ze fel uithaalde
naar de Servische strijdkrachten
die deze misdaden begaan. Te
vens nam ze de westerse politici
op de hak die werkeloos toezien
hoe de Bosnische moslims wor
den afgeslacht.
Hiermee haalde deze telg uit
een lange lijn van Servische
strijders zich de bijnaam 'mos
lim hoer' op de hals. Maar ze
heeft nergens spijt van. „Dege
nen die in Bosnië oorlog voe
ren, hebben het nationaal be
lang van Servië geschaad, niet
ik", aldus Danica. „Het is nooit
in het nationale belang van Ser
vië geweest om in Bosnië van
huis tot huis te gaan en moslim
vrouwen en kinderen af te
slachten, zoals generaal Mladic
(de Servische commandant in
Bosnië) doet." Danica heeft ook
persoonlijke redenen om dit
onrecht te bestrijden. Aan het
eind van de Tweede Wereldoor
log moordden Servische com
munisten haar koningsgezinde
Servische familie uit.
Het echtpaar Draskovic werd
vorige week vrijgelaten na een
door president Milosevic onder
tekend pardon. Het ogenschijn
lijke gebaar van genade kwam
na felle diplomatieke protesten
en een bezoek aan Belgrado
door Danielle Mitterrand, de
vrouw van de Franse president.
Maar Vuk heeft slechts gedeel
telijk gratie gekregen. Hij moet
nog terechtstaan wegens mis
handeling van een politieagent,
waarvoor hij tot tien jaar gevan
genisstrafkan krijgen*. Het echt
paar zal meerdere weken onder
doktersbehandelingmoeten
blijven om de gevolgen van hun
beproeving te boven te komen.
Maar als Servië's sterke man
denkt dat hij zijn meest rumoe
rige critici door intimidatie het
zwijgen op kan leggen, dan ver
gist hij zich. Wat Vuk gaat doen
TOM JANSSEN
pARAfArr,
..fH„,Z0N/ST ftlg/rt...?
-Géhïm wmt-
Mijnwerkers voelen zich verliezers van de eenwording
BERLIJN HANS HOOGENDIJK
CORRESPONDENT
Volslagen uitgeput werd de 45-jarige
mijnwerker Klaus dinsdagmiddag op
een brancard afgevoerd naar het zie
kenhuis. Toen de camera's op hem
werden gericht, balde hij zijn vuist.
Klaus is een van de 45 werknemers van
de kalimijn in het Oostduitse Bischoffe-
rode die sinds 1 juli in hongerstaking
zijn. Met hun wanhoopsactie proberen
ze de sluiting van de mijn te voorko
hier zijn vroom als lamme
ren", verklaarde burgemeester Eugen
Nolte, „maar als ze worden bedonderd
op een manier zoals nu gebeurt, kan ik
nergens meer voor instaan."
De tijd dat de inwoners van de streng ka
tholieke dorpen in de zuidelijke uitlopers
van de Harz zo vroom als lammeren wa
ren is voorbij. Sinds ruim drie maanden
houden de 700 van de eens 1900 kali
kompels hun mijn in Bischofferode be
zet. Van hen gingen er 45 op 1 juli in
hongerstaking, drie zijn inmiddels uitge
put afgevoerd naar het ziekenhuis. Twin
tig vrouwen dalen elke dag zeshonderd
meter onder de grond af om symbolisch
de mijnschachten te bezetten. „Wij kun
nen niet thuis zitten, terwijl onze man
nen en vrienden hongeren voor het be
houd van hun werk", zeggen ze.
Sinds het begin van de bedrijfsbezetting
hebben de mijnwerkers geprotesteerd
tegen de voorgenomen sluiting. Ze wa
ren in de regionale hoofdstad Erfurt, in
Bonn en in Berlijn bij deTreuhand, hel
semi-overheidsbedrijf, dat over hun toe
komst beslist. Maar overal kregen ze nul
op het rekest. „Vroeger, direct na de val
van de Muur, hadden we zonder meer
aangenomen dat onze mijn onrendabel
was en dus dicht moest. Maar nu weten
we beter: we worden gewoon besode
mieterd", zegt een verbitterde oudere
mijnwerker.
Gerhard Jüttemann van de onderne
mingsraad verklaart waarom: „We heb
ben prima zout voor tientallen jaren. We
draaien op 80 procent van onze capaci
teit. Afnemers hebben we vooral in
Noord- en West-Europa, onder meer in
Nederland. We hebben zelfs een koper
die 550 van de 700 banen garandeert.
Wat wil je nog meer?" Maar de Treu-
hand en het ministerie van financiën
houden vast aan een fusieplan tussen de
Oost- en Westduitse kali-industrie. De
overcapaciteit moet worden afgebouwd,
en dat betekent het einde van Bischoffe
rode.
De hongerende arbeiders zijn geen
dwarsliggende werknemers die niet wil
len inzien dat de DDR-tijden met van
staatswege gegarandeerde totale werkge
legenheid voorbij zijn. Nee, wat zij niet
kunnen begrijpen, is dat hun wereldwijd
gevraagde kali-zout ineens overbodig is.
Waarom, zo vragen ze zich af, moet hun
Mitteldeutsche Kali AG een fusie aan
gaan met de concurrerende Westduitse
BASF-dochter Kali und SalzAG? En
waarom moeten zij daarvoor bloeden en
niet de kompels in het Westen?
Voor de zoveelste keer voelen ze zich de
verliezers van de eenwording. „Als er in
het Ruhrgebied een fabriek dicht moet,
staan de media direct op de stoep en we
ten de werkgevers en politici niet hoe
snel ze voor vervangend werk of een
gouden afvloeiingsregeling moeten zor
gen. Maar ons laten ze gewoon verrek
ken. Het interesseert ze in Bonn geen
zak wat hier gebeurt", is het verbitterde
commentaar. Pas nu de eerste honger
stakers uitgeput naar het ziekenhuis zijn
vervoerd, tonen de Westduitse media
belangstelling.
De kalimijn in Bischofferode groeit in
tussen uit tot een soort bedevaartsoord.
Ondernemingsraadsleden uit heel Oost-
Duitsland stromen naar dit kleine stadje
om hun solidariteit met de hongersta
kers te onderstrepen. Zelfs een enkele
Westduitse vakbondsbestuurder laat zijn
gezicht zien. Maar uit het verre Bonn is
nog niemand gekomen.
