Greenpeace
in zee met
kottervissers
Vrijgezelle zeehonden op aparte bank
Vis bespringt bezoeker van nep-toendra
Over leven
VRIJDAG 16 JUL11993
willem spierdijk. 071-356439. plv -chef meindert van d
Eén front tegen 'leeghalenvan Noordzee
Greenpeace en de kottervissers lijken elkaar te hebben
gevonden in hun strijd tegen de overbevissing in de
Noordzee. Morgen komen de milieu-organisatie en de
vissers, vertegenwoordigd in de stichting Nederlandse
Rondvissector (NRV), bijeen om nadere afspraken te ma
ken over de te voeren strategie.
katwuk adriaan brandenburg
De belangen van de twee orga
nisaties lopen ogenschijnlijk
niet geheel parallel. Maakt
Greenpeace zich vooral ernstige
zorgen over de aantasting van
het zeemilieu, de vissers is het
vooral te doen om hun toe
komst veilig te stellen en brood
op de plank te houden. „Maar",
benadrukt voorzitter P. Bos van
de NRV, „zorg om de visserij is
ook zorg om het zeemilieu."
Volgens woordvoerder W. den
Heijer van Greenpeace moet de
beschuldigende vinger bij de
overbevissing vooral worden
gericht op de 'grote jongens', de
vissers die met hun enorme
hektrawlers met vele pk's hun
netten vol vangen. „Zij zetten
de toekomst van de visserij op
het spel." Den Heijer verwijst
verder naar de reactie van
Greenpeace op de nota zee- en
kustvisserij van het ministerie
van landbouw en visserij. In dat
schrijven werd ook al gewaar
schuwd voor overbevissing door
de grotere schepen. „Niet alleen
wordt de flora en de fauna van
de zee aangetast, ook de klein
schalige visserij moet het daar
door wederom ontgelden", al
dus de milieu-organisatie.
Scholboxen
Als het aan Greenpeace ligt,
worden op korte termijn de re
gels voor de visvangst in de
Noordzee verder aangescherpt.
De voornaamste eis luidt: een
totaal verbod op visserij door
grotere schepen in zowel de
scholbt^xen (de kraamkamers)
als binnen de 12-mijlszone. Den
Heijer meent dat daarmee ener
zijds het visbestand op peil
wordt gehouden en anderzijds
het voortbestaan van de kotter
vissers wordt gewaarborgd
Daarnaast dringt Greenpeace
onder meer aan op een scherp
toezicht op het vermogen van
de zogeheten Eurokotters (tot
300 pk's) en wil zij dat paal en
perk wordt gesteld aan de vis
vangsten bedoeld voor de vis-
meelproduktie. Met name
Deense vissers zouden zich
daaraan nog al eens schuldig
maken. „Allemaal maatrege
len", vat Den Heijer samen,
„die de vis in staat stelt langer
rond te z
Enkele zeehonden komen op adem op drooggevallen land in de Waddenzee.
Populatie inmiddels weer goed hersteld
FOTO MARTIJN DEJONCE
Beleid
Voorzitter Bos van de NRV wil
over de op handen zijnde sa
menwerking nog niet al te veel
kwijt. „We moeten ons zaterdag
eerst buigen over het te voeren
beleid. Dat kan een heel breed
terrein beslaan. Op dit moment
staat echter nog niets vast. Ik
vind het dan ook te voorbarig
om daar nu al op vooruit te lo
pen."
T-shirts met vlinders
leiden De Vlinderstichting heeft T-shirts 'in de aanbieding'.
Kunstenares Eke van Mansfeit heeft in opdracht van de organi
satie een T-shirt beschilderd met vlinders. De Vlinderstichting
zet zich in voor behoud en herstel van de vlinderstand in Neder
land. De shirts kosten voor donateurs 29,50 gulden, niet-dona-
teurs betalen vijf gulden meer. Daar komt 5,50 gulden verzend
kosten bij. Giro 513.44.25 t.n.v. de Vlinderstichting in Wagenin-
gen.
ameland monica wesseling
Het gaat goed met de zeehon
den in de Nederlandse Wad
denzee. Er zijn nu ongeveer
1200 jonge en oude beesten die
gezond rondzwemmen. De ver
vuiling van de zee is de laatste
jaren flink teruggedrongen.
Toch is de huidige populatie het
maximaal haalbare. De Wad
denzee heeft niet voldoende vis
om de 3000 dieren die er in
1960 nog waren, te kunnen voe
den.
Dat constateert schipper
Mosterman van de robbenboot
Ameland. Ze kent de zee en de
zeehonden als haar broekzak. Al
twintig jaar varen zij, haar man
en hun zoons op de Wadden
zee. Negen maanden in het jaar
worden dagelijks met toeristen
tochten gemaakt naar de rob-
benbanken. „De zeehond is de
beste beschermer van het wad.
Kennismaking met het dier,
maakt je automatisch milieube
wust."
De afgelopen twee decennia
is er nogal wat gebeurd binnen
het zeehondenwereldje. Eind
vijftiger jaren ging het nog pri
ma. De zee raakte echter steeds
meer vervuild met name met
pcb's afkomstig van het
Utrechts elektriciteitsbedrijf en
dat ging de robben niet iri de
kouwe Weren zitten. De popula
tie ging in aantal en gezondheid
snel achteruit. „De dieren zaten
onder de zweren. Ze zwommen
uit eigener beweging naar onze
boot toe en leken om hulp te
vragen. Het was vreselijk om te
zien. We waren bang en boos
tegelijkertijd. Op de robbenban-
ken die vroeger bijna overbe
volkt waren, lagen nog maar
een paar en dan nog sterk ver
zwakte dieren", herinnert
schipper Mosterman zich.
De maatregelen om de ver
vuiling van de zee tegen te
gaan, sorteerden effect. De rob-
benpopulatie is goed hersteld,
zelfs na de terugval als gevolg
van een ziekte onder de Duitse
robben. „Het blijft natuurlijk
oppassen. De zee kan en moet
nog schoner". Mosterman ver
wacht niet dat de huidige popu
latie in aantal nog sterk zal
groeien. De zeehonden eten
platvis en het aanbod daarvan is
beperkt.
'De Ameland' zet dagelijks-
koers naar de robbenbanken.
Elke dag valt het wad droog. De
robben gebruiken de zandban
ken om er uit te rusten. Dag na
dag is hetzelfde ritueel te zien.
Zodra het laag water begint te
worden, zwemmen de zeehon
den in de richting van hun favo
riete zandbank. Meestal zijn dat
de banken waarop de dieren ge
boren zijn. Niet zodra het aller
hoogste puntje van het wad
droogvalt, of de dieren strekken
zich uit om een paar uur lekker
te luieren. De buik op het zand
onder water en alleen kop en
staart steken boven het zilte nat
uit. In korte tijd valt het wad he
lemaal droog. Steeds meer zee
honden landen aan, wentelen
zich even lekker in het zand om
en doen de ogen dicht.
Wie denkt dat de robben zo
maar bij elkaar op de bank krui
pen, komt bedrogen uit. De
zeehondenwereld is keurig ge
organiseerd. Grote en sterke
mannelijke robben houden er
een harem op na. De wat min
der imponerende broeders slij
ten een aantal jaren als vrijge
zel. De vrijgezellen kennen een
mannenpraatgroepje op een ei
gen bankje, de families mijden
die.
Ze zijn niet op hun achter
hoofd gevallen, die zeehonden.
Aan de randen van de zandban
ken blijven geultjes met water
staan. De garnalen redden het
vege lijf door in de geultjes te
blijven zitten. Trachten te red-
Zeehonden bij
Ameland
hartedieven
Nederland is zeehondengek.
Dat blijkt uit een steekproef
onder de dik honderd lezers
van het Leidsch en Haarlems
Dagblad die de afgelopen vijf
weken een tripje naar Ame
land hebben gemaakt. De
robbentochten en het verblijf
in het hotel d'Amelander
Kaap zijn heel goed in de
smaak gevallen.
„Enig. zoals ze door de gol
ven komen aanzwemmen.
Zeehonden in het echt zijn
toch veel leuker dan als je ze
op de televisie ziet", vindt de
Haarlemse mevrouw Van der
HoelT. Ze ging samen met
haar dochter eind juni een
paar dagen naar Ameland.
Ook Hillegommer K. War
merdam is goed te spreken
over de tocht. Hij had wel de
pech de robbentocht te ma
ken met noorderwind. „Er
bleef daardoor een laagje wa
ter op het wad staan zodat de
dieren niet helemaal zicht
baar zijn geweest. Bovendien
konden we maar heel even
blijven. De boten wisselden
elkaar af om verstoring van
de dieren te voorkomen.
Maar we hebben toch zeker
tien robben gezien".
„Een geweldig hotel en de
robbentocht vond ik ook fan
tastisch", is de reactie van de
Leiderdorpse F. van Schie. Zij
maakte de vaarttocht met de
Watergeus, eigendom van,
zoals ze - ze karakteriseert,
„een ontzettend aardig echt
paar". Ook de adjunct-direc
teur van het hotel d'Amelan
der Kaap. T. Falkman, is en
thousiast. Het arrangement
noemt hij een doorslaand
succes. ..liet gebeurt maar
zelden dat een arrangement
zo veel aanmeldingen kent".
Voor d'Amelander Kaap is de
drukte nog niet voorbij: met
het zomerseizoen in volle
gang zijn alle kamers en ap
partementen bezet.
den, want de zeehonden han
gen de bek simpelweg in de
geul en het voer zwemt zo naar
binnen. Mosterman hoopt in
tussen op goed weer de komen
de weken. „Storm vlak na de
langste dag richt een ware
slachting aan onder de dieren.
De jongen raken hun moeder
kwijt en zijn dan reddeloos ver
loren."
wormer richard mooyman
Grijsgroen water en heel veel
hemel. Zompige eilanden, die
borrelen en zuigen. Grassen en
planten reiken bijna nergens
verder dan de enkels. Alleen de
nijvere windmolentjes onder
scheiden het lege land langs de
Zaan van een echte toendra.
Welkom in het Wormer- en Jis-
perveld, het Zaanse Siberië.
Krijsend volgen visdiefjes de
boot tijdens een vaartocht door
dit uitgestrekte veenweidege-
bied. Brutale luchtakrobaten,
die doldrieste buitelingen ma
ken. Zwarte sterns scheren
langs op jacht naar insekten.
Deze zeldzaam geworden
broedvogel nestelt tegenwoor
dig op speciaal klaargelegde
vlotjes.
Natuurgids Wim ter Weele
had er nog voor gewaarschuwd:
brasems zijn hier bang voor
motorlawaai en willen in paniek
wel eens rare dingen doen.
Toch is het wel even schrikken
als er opeens zo'n vis pardoes
op schoot springt. Kalm gooit
Ter Weele het spartelende beest
terug in het water; ach, het ge
beurt wel vaker dat een gestres
ste brasem de boot inbuitelt.
Het is geen wonder dat de vis
zo heftig reageert op het ge
brom van de buitenboordmo
tor. In grote delen van het ge
bied zijn gemotoriseerde vaar
tuigen een zeldzaamheid. Al
leen de bootjes en platbodems
van Natuurmonumenten en de
natuurorganisatie De Poelboer
derij willen nog wel eens langs-
Door de steeds dikkere laag
prut op de bodem - het gevolg
van achterstallige baggerwerk-
zaamheden - is de vaarrecreatie
de laatste jaren behoorlijk afge
nomen, vertelt Ter Weele. Dit in
tegenstelling tot de hoge vlucht
die de watersport elders in het
land neemt. Sommige plassen
en sloten zijn ondertussen zo
ondiep geworden, dat zelfs ka
novaarders er vastlopen.
De grutto, de trots
van het Wormer- en
Jisperveld.
FOTO
MARTIJN DE JONGE
De waterkwaliteit is niet be
paald gediend met die bergen
slib op de bodem, maar een
goede baggerbeurt zou tiental
len miljoenen guldens kosten.
Een bedrag dat het waterschap,
Natuurmonumenten en de vee
houders in het Wormer- en Jis
perveld met geen mogelijkheid
op kunnen brengen. Het stikt er
nu van de brasem, want die
Bij voldoende belangstelling houdt de Stichting De Poelboer
derij vaar-excursies in het Wormer- en Jisperveld, dat voor
een belangrijk deel eigendom is van Natuurmonumenten.
Het vertrek is vanaf De Poelboerderij, een tot informatiecen
trum omgebouwde stolpboerderij achter scheepswerf
Bijtfam langs de Zaan, Veerdijk 106 in Wormer. Bereikbaar
met de treintaxi vanaf het station Wormerveer. Voor meer
informatie: telefoon 075-219100.
Volgens de Zaanse VW zijn er ook kano's en roeiboten te
huur bij Nieuw Weromeri in Wormer (telefoon 075-218805)
en bij K. Kwadijk (02982-1118) en Praag (02982-1635) in
Jisp. Het water in het natuurgebied is vrij toegankelijk. Fiet
sers en wandelaars kunnen het gebied vanaf de dijk rond het
terrein goed i
heeft nauwelijks vijanden meer.
De snoek is in het troebele wa
ter al lang afgehaakt.
Het Wormer- en Jisperveld is
een van de grootste brakwater
venen van Europa. Planten als
lepelblad, moerasmelkdistel en
zeebies getuigen van de woeste
uitbarstingen van de vroegere
Zuiderzee. Maar op botanisch
gebied is er meer te beleven.
Verscholen achter fiere rietkra
gen liggen heideterreintjes met
de rode gloed van ronde zonne
dauw.
Maar bovenal is het Wormer
en Jisperveld een weidevogelpa
radijs. Maar liefst achthonderd
paar grutto's brengen hier hun
jongen groot, en ook tureluurs
en zelfs kemphanen nestelen er
nog volop. Deze soorten uit het
hoge noorden streken hier dui
zend jaar geleden neer toen
veeboeren het hoogveen begon
nen te ontwateren en er een
nep-toendra ontstond.
Natuurmonumenten gooit er
handenvol geld tegenaan om
het natte veen weidegebied
open en kaal te houden. Het
moet zoveel mogelijk op Siberië
blijven lijken. De organisatie
heeft 200 Franse Limousinrun-
deren rondlopen, uitsluitend in
dienst van de vogels. De dieren
moeten de vegetatie kort hou
den om te voorkomen dat moe
rasbos de graslanden overwoe
kert.
In het Wormer- en Jisperveld
haken steeds meer ploeterende
melkveeboeren af omdat er op
de weiland-eilanden geen droog
brood meer te verdienen is. Op
die plaatsen neemt Natuurmo
numenten hun taak over. Alle
700.000 leden kregen dit voor
jaar een brief thuis met het ver
zoek bij te dragen in de bouw
van een grotere beheersboerde-
rij en de aanschaf van meer vee.
Het streefbedrag is drie miljoen
gulden.
Door de actie 'Gul voor de
grutto' werden de vogels en
koeien van het Wormer- en Jis
perveld op slag beroemd. De
door oud-milieuminister
Winsemius ingeluide campagne
ontketende een ware stormloop
op het gebied. Duizenden men
sen uit het hele land meldden
zich aan voor een vaartochtje.
Het aantal excursies is noodge
dwongen beperkt tot 65.
Bijkomend voordeel is dat de
Limousinrunderen wat meer
aan mensen gewend raken. De
dieren worden niet gemolken
en hebben de neiging te verwil
deren. Om mak te blijven krij
gen de dieren regelmatig iets
lekkers toegestopt. De runderen
moeten af en toe worden ver
scheept om andere weilanden
te begrazen. Een nerveuze bra
sem springt hooguit op schoot,
maar een onwillige stier van 800
kilo een bootje injagen, dat
wordt allemaal wel erg ruig.
Tentoonstelling over
milieubewust huishouden
doet Leidse regio aan
den haag
De Groene Keuken van het
milieu-educatiecentrum de
Kleine Aarde toert deze
maand door Zuid-Holland.
De Groene Keuken is een rij
dende expositie over milieu
vriendelijk huishouden.
Twee medewerkers van de
Kleine Aarde geven demon
straties en beantwoorden
vragen. De provincie betaalt
10.000 gulden mee aan de
rondtoer.
In de Groene Keuken
wordt onder meer belicht
wat milieubewust omgaan
met voedsel is, hoe energie
en water kunnen worden be
spaard en wat te doen met
afval. Milieubewust zijn hoeft
niet altijd vervelend te zijn,
zo wil het educatiecentrum
aantonen. Een kleine oven
bakt net zo goed en een klei-
ter.
In Zuid-Holland hebben
de Kleine Aarde, de provin
cie, het Konsultentschap Na
tuur en Milieu-educatie, de
Zuidhollandse Milieufedera
tie en de Vereniging tegen
Milieubederf de koppen bij
elkaar gestoken. Dank/ij de
samenwerking kan de rijden
de tentoonstelling ook klei
nere plaatsen aandoen.
De Groene Keuken doet
ook de Leidse regio aan. In
Roelofarendsveen staat de
'keuken' morgen op het
Noordplein van 10.00 tot
16.00 uur. I)e week erna, za
terdag 24 juli. wordt de ten
toonstelling op het Stadhuis
plein van Leiden gestatio
neerd. Daar kan iedereen*
tussen 10 00 en 10 00 uur cru
kijkje nemen.
Milieu-aspecten nader belicht
De milieubewuste huisvrouw of
-man heeft er een naslagwerk
bij. De stichting Natuur en
Milieu heeft een vernieuwde
versie van de uitgave 'Milieus
parend huishouden' uitgege
ven. Het boek geeft weer op
welke manier in huis, tuin en
keuken op eenvoudige wijze na
tuur en milieu kunnen worden
gespaard. De ideeën die de
stichting aandraagt, zijn een
voudig uitvoerbaar en verhogen
de kosten van het huishouden
niet.
Het boek behandelt thema
tisch de onderdelen van het
binnen- en buiten-huishouden
zoals het huishoudelijk afval,
huisdieren, doe-het-zelven en
energieverbruik in het huis. Per
onderwerp worden de milieu
aspecten ervan belicht (hoe be-
invloedt energieverbruik het
milieli) en wordt uitgelegd hoe
milieu en natuurvriendelijk met
het thema kan worden omge
gaan. Voor diegenen die zich
echt in een onderwerp willen
verdiepen (hoe installeer je een
zonneboiler en wanneer is deze
rendabel), is bij elk hoofdstuk
een lijst met specialistische or
ganisaties gevoegd.
Het boekwerk 'Milieusparend
huishouden' is verkrijgbaar bij
de boekhandel en in de winkel
van de stichting Natuur en
Milieu in Utrecht. Het boek kost
14,50 gulden (ISBN nr 90 702
1153X).
