Stierenrennen dodelijk ritueel
I.
Zigeuners dupe van Fluwelen Revolutie
Feiten &Meningen
'Heren, heren, dat kan beter'
DONDERDAG 15 JULI 1993
Eén dode en tientallen ge
wonden, van wie enkelen
ernstig, is de balans van de
stierenrennen die de afge
lopen dagen op verschil
lende plaatsen in Spanje
zijn gehouden. Het is een
terugkerend ritueel, want
de inwoners van Spanje
zijn niet bereid afstand te
doen van hun eeuwenoude
fascinatie voor 'El Toro', de
stier.
MADRID/DEN HAAG TJABEL DALING
ANP
Vicente Girones uit het Noord-
spaanse Tafalla stierf op 28-jari-
ge leeftijd bij de stierenrennen
in dq Baskische stad Pamploma.
Hij liet een boerderij, een vrouw
en twee kinderen na. Jaarlijks
bezocht hij het feest van San
Fermin, de beschermheilige van
de Baskische stad Pamplona.
Zijn vrouw waakte de dag na
Vicentes dood bij zijn lijk.
De dag daarop droegen de le
den van dans- en drinkclubs uit
Tafalla de lijkkist naar het sta
tion waar het stoffelijk over
schot van Girones in een goede
renwagen van de trein werd ge
laden. De trommels gingen
voorop en de pijpers bliezen op
hun dwarsfluitje. De stier die
Vicente Girones doodde was
nummer 118 uit de stierenfok
kerij van Sanchez Taberno. De
jonge torero Pedro Romero gaf
het dier nog diezelfde dag de
genadestoot.
Ernest Hemingways dramati
sche sfeertekening uit 1926 van
de stierenrennen in Pamplona
in zijn onvolprezen boek The
sun also rises is nog steeds actu
eel. Vorige week kwam bij een
stierenren in het nabijgelegen
San Sebastian een 28-jarige
Spanjaard om het leven. Bij de
feesten van San Fermin voor
de lokale bevolking LosSanfer-
minesdie gisteren werden af
gesloten, raakten in enkele da-
heid die in de lidia (synoniem
voor 'corrida') vooral een 'geri
tualiseerde slachting' ziet, vindt
bij de politiek nauwelijks weer
klank.
Buitenlandse Spanje-liefheb-
bers tonen meestal een zekere»
tweeslachtigheid tegenover de
tauromachie. Annie M. G.
Schmidt verwoordde dat in de
verzamelbundel Viva Espaha
treffend: „Ik heb het vreemde
gevoel: hier moet ik tegen zijn,
dit behoor ik barbaars te vin
den. Ik behoor medelijden te
hebben met de stier die van de
ene rode lap naar de andere
wordt gelokt. Ik behoor medelij
den te hebben met dat paard
dat daar onbeholpen in matras
sen gehuld rondzeult met een
picador er boven op, en dat
door de stier als een zaagselpop
ondersteboven wordt geramd.
Maar waarom ben ik dan toch
niet verontwaardigd en ge
schokt? Ik kom toch uit het land
van 4 oktober dierendag en ik
huil toch bij het zien van een
dood musje?" Voor de stier, die
altijd een ongelijke strijd vecht,
is de dood een onvermijdelijk
gegeven. Maar ook voor de to
rero ligt de dood altijd op de
loer. Spanje's briljantste dichter
van deze eeuw, Frederico Gar
cia Lorca, deed daar in 1935 op
dramatische wijze verslag van.
Hij voorspelde dat zijn vriend,
Ignacio Sanchez Mejias, bij zijn
come-b'ack als torero het leven
zou laten. „Ik had alles voor
voeld. Ik heb zijn bloed niet wil
len zien", verklaarde Lorca kort
voor het fatale incident. In een
dramatisch gedicht beschrijft
hij de dood van veteraan-torero
Don Ignacio: „Aanvang om vijf
uur vandaag. Pal was het vijf
uur vandaag. Een kind bracht
het witte laken, aanvang om vijf
uur vandaag. De kalk stond
klaar in een mand. aanvang om
vijf uur vandaag. En sterven
rondom, enkel sterven. Aan
vang om vijf uur vandaag."
De Spanjaarden krijgen er geen genoeg van, ook al vallen er jaarlijks doden en gewonden bij de populaire
stierenrennen, zoals hier in Pamplona. foto reuter »jim hollanl
gen tijd al tien mensen zwaar
gewond. Tientallen mensen
moesten zich onder medische
behandeling stellen. Volgens de
plaatselijke politie nemen
steeds meer mensen deel aan
de stierenren in de nauwe stra
ten van het oude centrum van
de Baskische stad. De kans op
ongelukken met dodelijk afloop
wordt daardoor elk jaar groter.
Het evenement in Pamplona
begint om acht uur 's morgens
met de encierro, het bijeendrij-
ven van de stieren uit de bin
nenplaats naar de arena, de
Plaza de Toros. longemannen
proberen hun moed en manne
lijkheid te bewijzen door voor
de stieren uit te rennen en zich
op het allerlaatste moment in
veiligheid te brengen.
Na de siësta volgt een stierege
vecht in drie bedrijven (corrida
de tercios), waar de stieren wor
den gedood, 's Nachts is er
vuurwerk en wordt er in alle
overgave gefeest, gegeten, ge
dronken en gemusiceerd. Tij
dens deLos Sanfermines' gaat
het feest zeven dagen lang 24
uur per dag onafgebroken door.
„Pamplona rust niet uit", kopte
het El Pais maandag.
Voor Spanjaarden roept 'het
spel met de dood' associaties op
met seks, godsdienst, dood, hu
welijk, passie en vruchtbaar
heidsrituelen. De corrida, geënt
op de regels van de klassieke
tragedie, is het volksfeest bij uit
stek, waarbij de Spaanse volks
aard het best tot uitdrukking
komt, zo beweren kenners van
het stieregevecht (tauroma
chie).
De ongelijke strijd tussen torero
en stier is populairder dan ooit.
Respectabele kranten besteden
elk dag drie tot vier pagina's aan
de stieregevechten, die in Span
je als kunst met een grote K
worden beschouwd. Evene
menten als in Pamplona en de
Madrileense F er ia de San Isidro,
het belangrijkste stierevech-
tersfestival in Spanje, krijgen
een prominente plaats op de
kunstpagina's. Compleet met
recensies, voorbeschouwingen,
analyses en portretten van de
belangrijkste toreros.
Het stieregevecht maakte deze
eeuw verscheidene crises door,
maar het fenoneem kenmerkt
zich door zijn vitaliteit. De Brit
se journalist John Hooper, een
groot Spanje-kenner en auteur
van het standaardwerk 'De
Spanjaarden', zegt dat het stie
regevecht elke keer weer „her
leeft en overleeft". De minder-
crimineler en luidruchtiger dan Tsjechische gasten.
Toen op 3 april de Finaliste van de Tsjechisch/Slowaak
se Miss-verkiezing voor de televisie werd gevraagd wat
ze van haar toekomst verwachtte, antwoordde de
schoonheid: „Ik hou niet van criminelen, vooral niet
van die met een donkere huid, en ik zou mijn stad
graag van hen willen reinigen. Daarom word ik advo
caat." De presentator van het programma keek haar
bewonderend aan en zei: „Je bent een dapper meisje.
Zulke advocaten hebben we nodig." Het publiek klapte
de handen stuk.
Miss Magdalena Babicka komt uit Noord-Bohemen,
een streek die samen met het oosten van Slowakije be
kend staat om zijn grote aantal zigeuners en om zijn
extreme rassenhaat. Het is de regio waar skinheads hun
grootste triomfen vieren.
De problemen zijn de laatste tijd nog toegenomen, om
dat Noord-Bohemen naast zijn traditionele zigeunerge
meenschap een grote golf immigranten uit Slowakije
heeft opgenomen. Enkele duizenden Slowaakse zigeu
ners besloten te verhuizen, omdat ze vreesden dat hun
situatie na de opsplitsing van Tsjecho-Slowakije sterk
zou verslechteren. Het gevolg was, zo zeggen de Noord-
bohemiërs, een duidelijke stijging van de criminaliteit.
Dat leidde in sommige steden tot maatregelen die niet
echt onder doen voor het uitgaansverbod in Spisski
Podhradie. Zo bestaat in het stadje Jirkov een verorde
ning waarbij vergrijpen tegen de openbare orde kun
nen worden bestraft met een boete van 100.000 kronen
(een dikke 6500 gulden) en onmiddellijke uitzetting uit
de gemeente.
Begin dit jaar wilde het Tsjechisch openbaar ministerie
dat soort maatregelen vastleggen in een wet die onder
meer huiszoekingen zonder gerechtelijk bevel zou toe
staan. Verder mochten bezoekers van buiten de stad
zich niet langer dan vijf dagen in een gemeente ophou
den. Openbaar aanklager Jiri Setina stak niet onder
stoelen of banken dat de wet alleen maar tegen zigeu
ners was gericht.
Een grote verschil tussen Praag en Bratislava is dat het
wetsvoorstel er in Tsjechië niet doorheen is gekomen,
terwijl de Slowaakse regering tot nu toe niets tegeri het
uitgaansverbod in Spisske Podhradie heeft onderno
men.
Het valt niet te ontkennen dat de zigeuners in Slowakije
er in vergelijking met Tsjechië sociaal en economisch
veel slechter aan toe zijn. Met name in Oost-Slowakije
en vooral juist inde Spis-regio, waar Spisski Podhradie
ligt, zijn de omstandigheden erbarmelijk. „Een reis in
de zestiende eeuw", noemde één van de leden van het
Slowaakse parlement de rondreis door de regio.
Het grootste deel van de Slowaakse zigeuners is werk
loos en meer dan tachtig procent leeft op of net onder
de armoedegrens. Hun situatie is na de val van het
communistische systeem dramatisch verslechterd, om
dat ze als zwaar gediscrimineerde en ongeschoolde
groep de eersten waren die hun baan kwijtraakten.
Voor de zigeuners heeft de val van het communisme
weinig goeds gebracht. Dat vinden ze zelf ook, want
blijkens een enquête is 55 procent van hen absoluut
niet te spreken over de Fluwelen Revolutie van 1989.
Nauwelijks is Slowakije lid van de Raad van Europa ge
worden, of de eerste minderheid heeft al een klacht in
gediend. Twee Roma-organisaties (zigeuners) hebben
de hulp van de Raad ingeroepen naar aanleiding van
een nachtelijk uitgaansverbod voor zigeuners in het
Oostslowaakse stadje Spisske Podhradie. De maatregel
tekent de sfeer in het vroegere Tsjecho-Slowakije, waar
zigeuners aan beide kanten van de nieuwe grens ten
diepste worden veracht.
„Ze slapen overdag en gaan 's nachts uit stelen." Dat
was in het kort de motivatie van de burgemeester van
Spisske Podhradie voor zijn anti-zigeunermaatregel. Hij
wist zich daarbij gesteund door een grote meerderheid
van de bevolking.
Volgens een enquête die het Engelstalige weekblad The
European onlangs hield, heeft 91 procent van de
Tsjechen en Slowaken een hekel aan de pakweg half
miljoen zigeuners in het voormalige Tsjecho-Slowakije.
Bovendien is een meerderheid van mening dat zigeu
ners hun erbarmelijke leefsituatie louter aan zich zelf
hebben te danken. Een kwart van de ondervraagden
vindt het een goede zaak dat skinheads de zigeuners 'in
bedwanghouden'.
Sommige cafés in Praag zetten ondanks een verbod
openlijk het bordje 'geen toegang voor zigeuners' op de
voordeur. Protesten blijken in de praktijk weinig uit te
halen. De openbaar aanklager heeft namelijk alle be
grip voor de café-eigenaren: zigeuners zijn nu eenmaal
Spanjaarden en toeristen denken hun mannelijkheid te kunnen tonen bij het stierenrennen.
foto anp
/^ecnriKMfi,scHêT- M-öaijë
etEBH 35 /W6E£,IK VW JB- UOq STB£0*
HAffTSi'iK^e iVwo' Alleenje.
W&tèHF&ST6£ Hi y
v è\EjwooM op anüö-Ê-
Vrouwen boven de 35 doen er beter aan zich niet
in het openbaar in een bikini te vertonen. Alleen
'mooie' vrouwen zijn geschikt voor het tweedelig
badpak. Anderen zouden volgens een gemeente
raadslid van de Italiaanse Lega Nord 'de goede
smaak moeten hebben niet onbedekt rond te lo
pen'. Hij vertegenwoordigt daarmee ook de me
ning van een aantal pas gekozen burgemeesters
van de Lega Nord, de partij die een maand gele
den veel succes boekte bij de gemeenteraadsver
kiezingen. De burgemeesters hebben een verbod
uitgevaardigd op het dragen van bikini's, zwem
broeken en andere vormen van schaarse kleding
op straat, in winkels en in snackbars. Een aantal
toeristen ging al op de bon.
Slanke meiden en vrouwen onder de 35: grijpt uw
kans en boek nu het nog kan een zonnig reisje
naar noord-Italië. Over een jaar kunt u al te oud
zijn. Eén confectiemaat groter en het is voorbij.
Dan wordt u aan de Italiaanse kust veroordeeld
tot het dragen van soepjurken en kaftans. Dan is
een bikini uit esthetisch oogpunt niet langer ver
antwoord. Dat moet u toch begrijpen, dames. Ita
liaanse mannen liggen natuurlijk niet op het
strand om te loeren naar hammen, vetkwabben
en rimpelbuiken. Nee, die willen jong en strak en
verafschuwen oud en lobbig.
Want oud is uit en jong is in voor de ongetwij
feld mannen van de Lega Nord. De partij wil
fris bloed zien, overal in het land. De Lega stelde
al voor de politiek te 'schonen' door de ouwe
knarren eruit te werken ten faveure van jonge po
litici met 'gezonde' vernieuwende ideeën en een
verkwikkende, fatsoenlijke kijk op de zaken. Ook
de nieuwe lichting Lega Nord-burgemeesters in
noord-Italië heeft merkbaar de smaak te pakken
nu de laatste gemeenteraadsverkiezingen zo zon
nig voor de partij zijn uitgepakt. De bezem door
de politiek, de bezem door de maatschappij, dan
ook de bezem over de stranden waar Italië zo
trots op is. Weg met oude, dikke schaarsgeklede
Maar jongens, jongens. Is dat alles? Dat kan toch
nog veel beter? De Noorditaliaanse stranden en
pittoreske dorpjes zijn pas echt een plaatsje in de
vakantiefolders waard als behalve in Lega Nord
termen 'dikke, ouwe, ordinaire dellen' nog wat
groeperingen van strand en straat worden gehou
den.
Te dikke mannen met te kleine zwembroekjes?
Wegwezen! Dommekrachten met glimmende
trainingspakken die bij elke buiging de bilnaad
tonen? Opdonderen! Binken met druppelvormige
zonnebrillen met spiegelglas? Niet om aan te
zien! Mannen in korte broek maar daarbij wel de
rest van hun dPledelig pak aan? Weg ermee! De
lijst kan nog veel langer en wie suggesties heeft, is
bij deze uitgenodigd ze op te. sturen.'
Of de burgemeesters iels met de suggesties doen,
is de vraag. Het is natuurlijk helemaal niet uitge
sloten dat ze zelf tot een van de bovenstaande ca
tegorieën behoren. Het is te hopen dat zij dan de
goede smaak hebben zich ver verwijderd te hou
den van hun eigen stranden.
