Columns verheven tot literatuur
Cultuur&Kunst Film/Boeken
'Jeugd'-thrillers zorgen
voor spanning in vakantie
Rampestampende ongein
op ritme van een drilboor
Get Back van Richard Lester stelt
als documentaire weinig voor
Relatiesores
op muziek
DONDERDAG 15 JUL11993
19
Bewogen Koper
boeiend boek
boeken
recensie» jan pieterse
Rob Boonzajer, Bewogen Koper, van
koloniale kapel tot wereldblaasor-
kest. Uitgeverij De Balie/Novib Am
sterdam, 39,50 De film Bewogen
koper van Johan van der Keuken. De
cd's Frozen Brass; PAN records De
manifestatie Bevroren Koper is ge
pland voor 9 september 1993 in
In het boek Bewogen Koper
combineert Rob Boonzajer
zijn liefde voor instrumen
ten met die voor andere
culturen. Als antropoloog is
de schrijver verbonden aan
de Universiteit van Amster
dam en als muzikant speel
de hij mee in produkties
van onder andere Perspekt,
Hauser Orkater en de Ge
broeders Flint.
Bewogen Koper maakt
deel uit van het project Be
vroren Koper. Dat behelst,
ndast het boek, een film van
Johan van der Keuken, twee
cd's en muziekmanifesta
ties.
Boonzajer - bezocht lan
den als Nepal, Minahassa,
Ghana en Suriname om het
koperinstrument terug te
vinden. In de koloniale tijd
werden die over de hele we
reld verspreid om de inlan
ders te bekeren. Het blijkt
dat de vanuit Europa ge
brachte westerse deuntjes
zijn ingepast in de eigen so
ciale en muzikale tradities
van de betreffende streek.
Boonzajer is de eerste die
aandacht besteedt aan de
koperorkesten daar en
hoort de tonen van het Wil
helmus, Daar bij die molen
en psalmen. De bevlogen
verteller Boonzajer geeft in
het fraai vormgegeven boek
een beeld van de plaats die
de muziek daar in het dage
lijks leven inneemt, van
bruiloft tot begrafenis.
Verder is er een overzicht
van blaastradities en boei
ende beschrijvingen van
ontmoetingen met prachti
ge figuren. Eén daarvan is
Jopie Vriese in Paramaribo
die na eén leven als muzi
kant 'bij dé laatste halte
staat, maar de bus komt
nog niet.'
Beste werk van Renate Rubinstein is onvergankelijk
In de literatuurgeschiede
nis is niets zo vergankelijk
als de column of het cur
siefje. Dat komt omdat het
genre aan zijn belangrijkste
eigenschap, namelijk die
van de actualiteit, te gron
de gaat. De meeste colum
nisten plaatsen niet meer
dan voetnoten bij de waan
van de dag en die is nu
eenmaal snel vervluchtigd.
Met die wetenschap kun je
je afvragen of de dure uit
gave van het Verzameld
Werk' van Renate Rubin
stein wel gerechtvaardigd
is. Immers, waarom zou
den de stukken en stukjes
van haar, na dertig jaar wel
herleesbaar zijn?
jeugdliteratuur
recensie casper maftkesteun.
'De B van Bandiet' door Lionel Davidson,
illustraties George Sharp, uitg. Sjaloom.
'Brand om middernacht' door Lionel Da
vidson, illustraties Tony Moms, uitg. Sja
loom; 'De stem in de kast' door Bies van
Ede, illustraties Wouter Olaerts, uitg. Zwi|-
zen, 16,95; 'Waterrovers' door Tais
Teng, illustraties Danny Juchtmans, uitg.
Elzenga, 23,90.
Thrillers zijn in. Er is een week
van 'het spannende boek', er is
de Gouden Strop voor de beste
thriller van het jaar en de 'ge
wone' literatuur schaamt zich er
niet meer voor het spannende
boek in te lijven. Geen wonder
dat het genre de laatste tijd ook
in de wereld van het kinderboek
meer en meer doordringt.
Hoewel kinderen van een jaar
of acht nog de nodige moeite
met het lezen van het woord
'thriller' zullen hebben, is er
naast 'de kleuterencyclopedie'
en 'de kinderbijbel' nu ook een
serie die 'mijn eerste thriller'
heet. Uitgeverij Sjaloom tekent
voor deze serie 'bijzonder span
nende boeken voor kinderen
vanaf 8 jaar'. Zowel De B van
Bandiet als Brand om midder
nachtzon door Lionel Davidson
geschreven. Beide boekjes zien
er goed uit. De illustraties van
George Sharp in de eerste en
die van Tony Morris in de twee
de uitgave zijn aantrekkelijk.
Fors, kleurrijk, vakkundig gete
kend en de spanning druipt van
elke tekening. Zoiets wordt snel
gekozen.
Het schrijven van een span
nend en geloofwaardig verhaal
voor jonge lezers blijkt een stuk
moeilijker. Vooral De B van
Bandiet overschrijdt al gauw de
grenzen van de logica. Brand
om middernacht is minder dol.
Annie en haar broertje beide
boeken hebben dezelfde hoofd
personen logeren bij oom
Dick op de boerderij. Annie
heeft haar zinnen gezet op een
middernachtelijk partijtje, dus
gaat het tweetal 's nachts de
hooischuur in. Daar komt een
gevluchte boef die met een
brandende sigaret in slaap valt
en zo de schuur in vuur en vlam
zet. Annie en broertje redden de
boerderij. Ook de boef wordt
nog gevangen. Beetje gezocht,
maar niet zeer overdreven en
voor de doelgroep een voldoen
de spannend verhaal, dat wat
onevenwicht van taal is.
'Waterrovers', de nieuwe 'milieu
thriller' van Tais Teng. De omslag
tekening is van Danny Juchtmans.
De Haarlemse auteur Bies
van Ede heeft de inspiratie voor
De stem in de kast gevonden in
zijn woonplaats. Zijn goed ge
construeerde verhaal over een
schizofrene, getikte tandarts
speelt in de oude fabriek waar
vroeger Haarlemmerolie werd
gemaakt en waar nu de tandarts
van de auteur woont. Tandarts
Vogelenzang in het boek is uit
vinder van een verjongingsmid
del dat hij met geweld op aller
lei mensen uitprobeert. Maud
en Gideon komen door eigen
speurwerk achter het mysterie.
Een heerlijk griezelverhaal dat
in zijn soort zeker zo aantrekke
lijk is als Waterrovers, het nieu
we boek van Tais Teng.
Waterrovers speelt in de 21e
eeuw. Water is een zeer schaars
en dus erg kostbaar artikel ge
worden. De rijken hebben ge
noeg, de armen komen om van
dorst. De strijdbare, onder
grondse groepering WW fWater
Voor het Volk) vecht voor gelij
ke waterrechten. Lenya, dochter
van een stuurmar^(thuis, via af
standsbediening) van de ijswa
tertanker Aquanova, wordt via
WW'er Enrico helpster van de
armen. Maar de beweging
wordt misbruikt. Samen met
Lenya ontmaskert Enrico het
geboefte. Spanning tot het eind,
vlot geschreven, goede plot,
mooie ontknoping. Jammer van
enkele grove spelfouten als 'fon-
tijn'. Toch maar naast de Gou
den Strop mee in de koffer. Of
als alternatief thuis op de bank.
Wie haar werk onvoldoende
kent en daarover twijfelt, kan
gerustgesteld worden. Ik heb
het eerste deel, waarin het beste
werk uit de periode 1961 tot en
met 1973 bijelkaar gebracht is,
gelezen en ben van mijn stoel
gevallen. Het is nog steeds goud
en edelsteen wat er blinkt in dit
boek!
Neem het verslag Jood in Ara
ble, Goi in Israël uit 1967. Bij
herlezing blijkt dat deze scherp
zinnige analyse van het Israë-
lisch-Arabisch conflict vijfen
twintig jaar na dato nog niets
van zijn juistheid heeft inge
boet. Rubinsteins opvattingen
die destijds nogal wat stof de
den opwaaien omdat Neder
land onvoorwaardelijken vooral
kritiekloos achter Israëls politiek
stond, zijn zo verbluffend goed
geformuleerd, dat het boek nu
nog heel goed als inleidende li
teratuur kan dienen voor stu
denten politicologie die zich in
deze materie wensen te verdie
pen. Ik heb dit stuk ook nu weer
in één ruk uitgelezen en ben
nog eens met de neus op de fei
ten gedrukt: Rubinstein is het
beste wat Nederland op het ge-
Renate Rubinstein: Goud en edelste
bied van de columnisterij te
bieden heeft, de Blokkertjes,
Hoflandjes en Grijsjes ten spijt.
Eigenlijk is dat niet zo ver
wonderlijk, want Rubinstein
was bij leven en welzijn al bezig
een legende te worden. De lezer
kon dat wekelijks toetsen aan
de schitterende column die ze
voor Vrij Nederland schreef. Ze
zaaide daarin soms zoveel wind,
dat het wekenlang stormde. Le
gendarisch zijn bijvoorbeeld de
Weinreb- affaire of de polemiek
met Piet Grijs die de redactie
van het weekblad bijna in twee
kampen dreigde te verdelen.
Het zijn met name deze 'Ta-
markolommen' (in Deel 1 zijn
de beste uit de beginperiode
opgenomen), waaraan Rubin
steins schrijfkunst en dus ook
de onvergankelijkheid van haar
werk het best zijn af te lezen.
De originaliteit zat 'm behalve
in details waarmee ze haar be
toog nuanceerde, ook in de
overbrenging van het onder
werp naar een andere context,
haar privédomein bijvoorbeeld,
zodat ze altijd wel een kant aan
een zaak wist te ontdekken die
nog door niemand belicht was.
Door de persoonlijkheid in haar
stijl (de onvervalsbare Renate-
Rubinstein-toon, zal ik maar
zeggen) wist ze bovendien het
onderwerp of het nu over Is
raël, Vietnam, kamerplanten,
ARCHIEFFOTO KIPPA
poezen of terrorisme ging los
te maken van de actualiteit. Een
groter compliment is er voor
een columnist niet denkbaar.
Jammer, dat Renate Rubinstein
er niet meer is. Gelukkig maar,
dat haar geest nog vaardig is in
haar Verzameld werk, waarvan
ik Deel 1 met zoveel verbazing,
plezier en instemming heb gele
zen. Het is alsof haar proza gis
teren is geschreven.
Russische prijs voor 'Kinderjaren'
den haag/moskou» De recent gemaakte verfilming van Jona
Oberki's Kinderjaren is bekroond met de prijs van het Interna
tionale filmfestival in Moskou. De titel van de door Italianen,
Frqnsen en Hongaren gemaakte film is Jona, who lived in the
wale. De regie isin handen van Roberta Faenza, de hoofdrollen
worden gespeeld door Jean Hugues en Juliet Aubrey. De muziek
is van Ennio Morricone. De film werd eerder bekroond met prij
zen voor regie, boekverfilming en kostuums.
De Noorderlingen weer in de prijzen
Amsterdam De Nederlandse speelfilm De Noorderlingen heeft
de eerste prijs de Gouden Rosa Camuna gewonnen op het
Italiaanse filmfestival Bergamo Film Meeting, dat van 4 tot 11 ju
li plaatsvond. De Noorderlingen van regisseur Alex van Warmer
dam en producenten Laurens Geels en Dick Maas heeft al ver
scheidene prijzen in de wacht gesleept. De film kreeg Gouden
Kalveren voor de beste regisseur en de beste acteur en vier
Felixen, de Europese filmprijzen voor Best European Young
Film. In Stockholm kreeg de film tijdens het International Film
Festival de eerste prijs voor het beste
Teenage Mutant Turtles:
recensie »jos de putter
Teenage Mutant Ninja Turtles III. Te zien
Lido 4, Leiden en Euro 4, Alphen a/d Rijn.
Van alle vervolgfilms die er in
Hollywood gemaakt worden,
zijn de Teenage Ninja Turtles
ongetwijfeld de slechtste. Dat
was al zo toen de reeks nog
geen reeks was. De eerste twee
Ninja Turtles wisten verschil
lende critici reeds te schokken
vanwege hun onbeschaamd de-
bilisereride werking. Met de
derde is het niet anders, maar
de markt groeit nog steeds. Het
Amerikaanse vakblad Variety
voorspelde dat de film zou flop
pen, maar dat kwam niet uit.
Er zijn tot nog toe weinig po
gingen ondernomen om het
succés van de Teenage Mutant
Ninja Turtles te verklaren. Het
lijkt ook alsof er geen ander
concept aan de films ten grond
slag ligt dan geprononceerde
stompzinnigheid. De ram
pestampende ongein is on
veranderlijk gelardeerd met
heel slecht s geënsceneerde
knokpartijen en verregaand
seksisme, alles gempnteerd op
het ritme van de drilboor. On
rustbarend is ook het totale ge
mis aan relativering of ironie.
Zo zijn de Teenage Mutant
Turtles de meest verwerpelijke
optelsom van leeghoofdige en
behoorlijk agressieve videospel
letjes, licht fascistoïde cartoons
en computergestuurde basrit-
mes, kortom alle nauwelijks in
kaart gebrachte verslavingen
van grote stad-teenagers.
Vergis u niet; deze films zijn
geen cult, er zitten geen dubbe
le bodems in, geen verwijzingen
naar de effecten van de massa
cultuur, het is niets anders dan
doof, blind en agressief maken
de pulp. De vier» mens-schild
padden uit de titel reizen dit
keer terug in de tijd, ,naar ze-
ventiende-eeuws feodaal Japan,
waar ze verwikkeld raken in de
strijd tussen twee dynastieën.
Zoals altijd gaat iedere plotont-
wikkeling (bijvoorbeeld de lief
de tussen een rebels meisje en
de&oon van een wrede heerser)
verloren in het geweld waarmee
Japanse knokpartijen worden
vermengd met New Yorkse hip
hop. Het onophoudelijk gelach
van de filmhelden om al de
trammelant die ze veroorzaken,
dreunt nog lang na.
De Teenage Mutant Turtles-
films zijn niet gewoon slecht, ze
zijn gemeen. Voor de kritiek
zouden ze het punt moeten vor
men waarop weer eens nage
dacht wordt over de lang ver
vlogen dagen van het moralis
me in de beoordeling van de
wegwerpcultuur.
BIOSCOPEN AMSTERDAM
FILMS IN LEIDEN
film
recensie john oomkes
Get Back, verfilming van Paul McCartney
World Tour, 1989/1990. Regie: Richard
Lester. Band. Paul Linda McCartney,
Hamish Stuart Robbie Mcintosh (gita
ren), Paul 'Wix' Wickens (toetsen) en
Chris Whitten (drums). Te zien: Calypso 1.
Amsterdam
Father MacKenzie kent u mis
schien niet, maar Eleanor Rigby
wel. Eleanor Rigby is een van de
twee songs die Paul McCartney
tijdens de Beatle-jaren schreef
voor strijkkwartet en stem. Het
andere stuk, Yesterday, zou uit
groeien tot de meest gespeelde
origineel èn de meest gecopi-
eerde song uit de popmuziek.
Yesterday is een bijna lar
moyante mijmering over gemis
te kansen. Mooi en glad, maar,
zoals zo vaak bij McCartney,
bijna tè mooi en ietwat tè glad.
Eleanor Rigby is een ander ver
haal. Het is een observatie over
een vrouw die vereenzaamd
sterft. Haar pastoor, Father
MacKenzie, begraaft haar en
denkt na over wat was en wat
niet mocht zijn.
Beide stukken nemen een op
vallende plaats in tijdens het
programma dat McCartney
speelt tijdens zijn laatste we
reldtour. Ze geven enige diep
gang aan het spektakelstuk dat
de voormalige Beatle tijdens
dertien onafgebroken maanden
van touren overal ter wereld op
voerde. De tour zelf vormde
mede daardoor een bevestiging
van de positie die Paul bekleedt
in de wereld van het entertain-
thousiaste overjarige rocker,
dan weer van een man, die sad
der but wispr geworden is. Een
groot deel van zijn publiek ver
toont dezelfde gespleten per
soonlijkheid.
Richard Lester was ooit de re
gisseur van Beatlefilms als Help!
en A Hard Days Night en van de
Lennon-film How 1 won the
War. Hij werd door McCartney
overgehaald om de tournee van
1989/1990 te verfilmen. Voor
hem moet het weerzien met
Paul een vleesgeworden Get
Back zijn geweest, want hij
doorklieft de herinneringen die
McCartney op het concertpodi
um ophaalt met shots uit zijn
Paul McCartney in Get Back van Richard Lester.
films van weleer. Als een Father
McKenzie buigt hij zich over
wat er van de jaren zestig rest
en laat hij de zandkorrels van
het vers gedolven graf door zijn
vingers rollen.
Mijmeringen zijn mooi, als
het resultaat te begrijpen zou
zijn. Als deze documentaire im
pressie van de wereldtournee
maatgevend moet zijn voor Les-
ters huidige filmkwaliteiten dan
is het daarmee ernstig gesteld.
Op zeker zeven plaatsen heeft
Le:
16
35
laten snorren. In zijn overijve
righeid om elk detail vast te leg
gen heeft hij in de montage
fragmenten uit verschillende
shows enkele keren zelfs binnen
de duur van een song aan el
kaar gelast. Zodat je Paul nu
eens in het ene, dan weer in het
andere shirt ziet staan, en Linda
nu eens met opgestoken, en
dan weer met steil haar figure-
Als documentaire stelt Get
Back weinig voor. Zelfs in de
volgorde van de songs wordt af
geweken Vein het standaard
schema van Pauls setlist, zodat
je nooit een betrouwbaar beeld
krijgt van hoe een enkel concert
wordt opgeböuwd. Het resultaat
is een grote Ster-reclame voor
iets wat op de Wondere Wereld
van Peter Stuyvesant lijkt. Flit -
el, kleurig, veel geklap
het
rook een illusie c
vegwa;
ALFA 1
Leidseplein tel. 6278806
Mad Dog and Glory 16 j., dag. 13.30,
16, 19.30,22
ALFA 2
Red rock west 16 j., dag. 13.30, 16,
19.30,22
ALFA 3
Sound of music a l zazo 12
Singles a.l., dag 15.45, 18.45,
21.30, do vr ma di ook 13
ALFA 4
Scent of a woman a.l., dag. 20.30
Bambi a.l dag. 13, 15.45, 18.45
ALHAMBRA 1
Weteringschans tel. 6233192
Malcolm X 12 j„ dag. 20
ALHAMBRA2
Falling down 16 j., dag. 18.45,
21.30
BELLEVUE CINERAMA
Marnixstraat 400 tel. 6234876
Indecent proposal a.l., dag. 13.15,
16, 18.45,21.30
CINERAMA 2
Whispers in the dark 16 j., dag.
13.15, 16, 19.15,22
CALYPSO 1
Marnixstraat 402 tel. 6234876
Get back dag. 13.15, 16, 19.15, 22
CALYPSO 2
A few good men a.l., dag. 13.15, li,
18.45,21.30
CINECENTER-CINEMACORALINE
Lijnbaansgracht 236 tel. 6236615
Arizona dream 16 jdag. 14.30,
19.15,22.15
CINECENTER-PEPPE-NAPPA
12 jdag. 14.30, 17, 19.30, 22
CINECENTER-PIERROT
Simple Men 16 j dag. 14.30, 19.30
In the soup 16 j., dag. 17, 22
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
Lesnuitsfauves 16 j„ dag. 14.30,
17. 19.30, 22.15
CINEMA 1 INTERNATIONAL
August Allebèplem 4 tel. 6151243
Cliffhanger 16 dag. 19. 21.45
CINEMA 2 INTERNATIpNAL
Falling down 16 j., dag. 18.45,
21.30
CITY 1
Leidseplein tel. 6234579
Cliffhanger 16 dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CITY 2
Made in America a i dag. 13.15,
16, 18.45,21.30
CITY 3
Loaded weapon 1 12 j, dag. 13.15,
16, 18.45,21.30
CITY 5
Mo' Money 12 dag. 13.15, 16.
18.45,21.30
CITY 6
3 Ninjas a I dag. 13, 1545, 18.45
Tfje Assassin 16 j dag. 21.30
CITY 7
Army of darkness 16 j .dag. 13,15,
16. 18.45, 21 30
DESMET
Plantage Middenlaan 4a tel.
6273434
Thee
lent garden dag. 19.
Virginadag. 20
Abracadabra dag. 22, zo ook 16.45
Les vacances du cinema dag. 23, zo
14: Pierrot le fou do, Time of violence
vr, Chabrols Madame Bovary za. zo
mi, A idade maior zo. De wals van het
toeval ma, Nuitet jour di, A short film
about killing wo
Gay Cinema za 24, zo 16.15
KRITERION 1
Roetersstraat 170 tel. 6231708
Raise the red lantarn 17, zo ook 15
Les vacances du cinema met Chinese
films dag. 19.30, 21.45, zo ook 15
Sneak preview dag. 22.15
KRITERION 2
1 estarnv pr s ezvousdag,
Bitter moon (beh. di) dag. 22.15
Until the end of the world dag. 19
RIALTO 1
Ceintuurbaan 338 tel. 6623488
Le journal d'une femme de chambre
dag. 20
In the soup dag. 22
RIALTO 2
La voie lactée dag. 20 en 22
THE MOVIES 1
Haarlemmerdijk 161 tel. 6386016
Until the end of the world dag
21.15, zo ook 14.30
Orlandodag. 17.30, 19.30
THE MOVIES 2
The crying game dag. 17.15, 19.45,
22. z-
15
THE MOVIES 3
Indochinedag. 19.15, zo ook 14.30
Bob Marley: Time will tell dag
17.30, 22.15, vr za ook 00.15
THE MOVIES 4
Howards End dag. (beh vr) 19.30. vr
19.15, zo ook 14.30
Filmzomerdag 1 7, 22, ma 18 30,
21.30: Cyrano de Bergerac do. Paris
Texas vr, Drowning by numbers za.
orange di, Sea of love wo
TUSCHINSKI 1
Reguliersbreestraat tel. 6262633
Cliffhanger 16 j 13.15, 16. 18.45,
21.30
TUSCHINSKI 2
Made in America a I dag. 13.15
16. 18.45,21.30
TUSCHINSKI 3
Oeroeg 12].. 13.15.16. 18.45,
21.30
TUSCHINSKI 4
Accidental Hero a.l., dag 13.15, 16.
18.45,21.30
TUSCHINSKI5
Alive 16 j 13.15. 16. 18.45,21.30
TUSCHINSKI 6
Sommersby a I dag. 13.15. 16.
1845,21.30
DE UITKIJK
Prinsengracht 452 tel 6237460
The grying game dag 19 15
The story of Qui Ju 1 b dag 1 7 30
Halfac
1 30 Bashudoe
i. New
Het programma van de Leidse
en Haagse bioscopen is te vin
den op de pagina 'info'.
Floyd The Wall. di 20/7, 20 00 i
Popster Bob Geldof is komende
week in het Kijkhuis te zien als
acteur in Pink Eloyd The Wall
van regisseur Alan Parker. Hij
speelt een door huwelijkspcri
kelen geteisterde rockster die op
zijn
teert. Ook al in de problemen is
Henry Jaglom, regisseur, acteur
en scenarist van en in New
Year's Day die in de X draait.
Net als bij Woody Allen staan
ook bij hem de neuroses van
grote-stadsmensen centraal.
Jaglom wil een nieuw leven
beginnen in een ander huis in
een andere stad.
Daar aangekomen blijkt zijn
nieuwe appartement nog
volkl te zijn met drie huursters,
De dames geven een afscheids
feest waar relatieproblemen het
gesprek van de avond zijn. I len
ry speelt een wandelende praat
paal die de gasten aanmoedigt
eens flink hel hart uit te storten.
Andermens leed is nu eenmaal
vermakelijker dan de eigen pro
blemen.
Ook in High Hopes, te zien in
de X, is het mis. Met dit verschil
dat regisseur/scenarioschrijver
Mike Leigh een erg komische
film maakte over problemen.
Cyril en zijn vriendin Shirley
houden van elkaar en koesteren
hun marxistische idealen. /Ij
wil graag kinderen maar hij
zindt
ord
hedendaags F.ngeland.
Zijn zus Valerie is doodonge
lukkig met haar patserige echt
genoot. Dankzij het geld dat hij
binnenbrengt en haar eigen
egoïsme houdt ze zich staande.
hebben ook nog
ieder
Be
Met haar echtgenoot verloor ze
het plezier in het leven. Yuppen
rukken op in haar straatje. De
Booth-Braines. haar nieuwe bu
ren, vinden dat die gewone me
vrouw Bender niet past bij hun
status. U-igh zet al zijn persona-
ges dik aan maar weet geestig te
blijven.
